Ενότητα 17. Ο Ιωάννης Καποδίστριας ως κυβερνήτης της Ελλάδας (1828-1831), Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου, σελ. 55-56

2. Με ποια εθνοσυνέλευση εκλέγεται ο
Ι. Καποδίστριας ως Κυβερνήτης της
Ελλάδας; Πότε ήρθε στη χώρα και
ποια ήταν η κατάσταση που βρήκε;

3. Προσωπογραφία Ιωάννου Καποδίστρια, μέσα 19ου αιώνα, Ιδιωτική Συλλογή
Ο Ιωάννης Καποδίστριας εκλέχτηκε κυβερνήτης της Ελλάδας από
την Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας (άνοιξη 1827) και στις αρχές του
1828 ήρθε στο Ναύπλιο.

4. Heinrich von Köhler, περ. 1830, Ναύπλιο.

5. Η κατάσταση που βρήκε ο Καποδίστριας ήταν τραγική
Edward Frederick Green, 1832, Αθήνα, ο ναός των Ταξιαρχών της Αγοράς
(κατεδαφισμένος από το 1852) και το Φετιχιέ τζαμί.

6. Η κατάσταση που βρήκε ο
Καποδίστριας ήταν τραγική:

7. Σχέδιο Emile Jean Vernet, χαρακτικό Vanderbuch, περ. 1830, επίθεση Ελλήνων πειρατών σε τουρκικό πλοίο.

8. «Όλες οι πηγές συμφωνούν ότι η κατάσταση της χώρας που ερχόταν να διευθύνει ο
Καποδίστριας ήταν απελπιστική. Ο Ιμπραήμ έλεγχε ένα μεγάλο μέρος της Πελοποννήσου και σ’
όλη σχεδόν τη Στερεά οι Τούρκοι είχαν, μετά την πτώση της Ακρόπολης, επιβάλει την κυριαρχία
τους. Στις ελεύθερες περιοχές της Πελοποννήσου και στα νησιά, όπου συνωθούνταν οι
πρόσφυγες και τα ρουμελιώτικα στρατεύματα, ο τρόπος διαβίωσης των περισσότερων κατοίκων
ήταν άθλιος: σε πολλούς έλειπε κι αυτό το ψωμί η ή καλύβα για να κοιμηθούν, ενώ, οι αρρώστιες
τούς θέριζαν. Την εικόνα συμπλήρωνε η ανασφάλεια από την αδυναμία της προσωρινής
Κυβέρνησης να επιβάλει την τάξη έτσι, καθημερινές ήταν οι αυθαιρεσίες των στρατιωτών, δεν
έλειπαν οι ληστείες και οι φόνοι, η κιβδηλοποιΐα και το λαθρεμπόριο, ενώ στη θάλασσα
κυριαρχούσαν οι πειρατές. Η κυβερνητική μηχανή είχε παραλύσει: η Αντικυβερνητική Επιτροπή είχε
χάσει τελείως το κύρος της και οι διαταγές της δεν εκτελούνταν στις οι διάφορες Γραμματείες
επικρατούσε σύγχυση. Tο δημόσιο ταμείο ήταν άδειο, δεν υπήρχαν σχολεία ούτε δικαστήρια.»
Λούκος Χ., Η Αντιπολίτευση κατά του Κυβερνήτη Ιω. Καποδίστρια 1828-1831, Θεμέλιο, Αθήνα 1988, σ.31.
http://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/greek_history/index.html?subpoint=90#prettyPhoto

9. Eugene Louis Gabriel Isabey, 1827, επίθεση Ελλήνων πειρατών σε τουρκικό πλοίο.

10. Η Ελλάδα του Καποδίστρια
«Όταν o Καποδίστριας πάτησε για πρώτη φορά τα χώματα της Ελλάδος (7/19 Γενάρη 1828
αποβιβάστηκε στ' Ανάπλι από αγγλικό πολεμικό) η χώρα, όση είχε απελευθερωθεί ως εκείνη τη
στιγμή, έμοιαζε μ' ένα σωρό ερείπια που καπνίζουν ύστερα από μια καταστρεπτική πυρκαϊά. Στη
στεριά επικρατούσε το δίκαιο της αρπακτικότητος του τοπάρχη κοτζαμπάση και στη θάλασσα η
πειρατεία. Ο Μοριάς ήταν ρημαδιό. Κάθε μεγαλοκαπετάνιος που κρατούσε ένα κάστρο
(Μονεμβασία ο Πετρόμπεης, Ακροκόρινθο ο Κίτσος Τζαβέλλας, Παλαμήδι ο Γρίβας και Στράτος)
τυραννούσε σαν κατακτητής το γυμνό και άστεγο πληθυσμό. Παραγωγή δεν υπήρχε, ούτε χέρια
να επιδοθούν στην καλλιέργεια της γης λόγω της ανασφάλειας. Ο πληθυσμός είχε καταφύγει
στα βουνά και τις σπηλιές. Εικοσιπέντε χιλιάδες μαχητές περιπλανιόνταν χωρίς καμμιά
μισθοτροφοδοσία ή ενίσχυση, ενώ οι μοναδικές δημόσιες πρόσοδοι, (δεκάτη και τελωνειακές
εισπράξεις του Αναπλιού) δεν λειτουργούσαν. Κράτος, δηλαδή, και στην πιο υποτυπώδη του
έννοια δεν υπήρχε.»
Τιρς Φ., Η Ελλάδα του Καποδίστρια. Η παρούσα κατάσταση της Ελλάδος (1828-1833) και τα μέσα για να
επιτευχθεί η ανοικοδόμησή της, μτφρ. Α. Σπήλιος, Αφοί Τολίδη, Αθήνα χ.χ., τ.1, σ.55.
http://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/greek_history/index.html?subpoint=90#prettyPhoto

11. Υδατογραφία του Hans Hanke από έργο του Ludwig Kollnberger. Μεταμεσημβρινή ανάπαυση
ληστών στο λημέρι τους, 1835, συλλογή ζωγραφικών έργων Ε.Ι.Μ.

12. Αν ήσασταν στη θέση του Καποδίστρια,
σε ποιους τομείς θα δίνατε ,έμφαση, αν
έπρεπε να συγκροτήσετε ένα κράτος
όπως η Ελλάδα εκείνη την εποχή;
Ιωάννης Καποδίστριας – Μουσείο Μπενάκη. Λιθογραφία του
καλλιτέχνη Λ. Νικιάδη.

13. Ποια μέτρα πήρε ο Καποδίστριας
στον πολιτειακό τομέα και στη
διοίκηση της Ελλάδας; Γιατί πήρε
τα συγκεκριμένα μέτρα; Ποια
εθνοσυνέλευση τα επικύρωσε;

14. Ο Καποδίστριας
ανέστειλε την
ισχύ του
συντάγματος της
Τροιζήνας
συγκέντρωσε στα
χέρια του όλες
τις εξουσίες
Έκρινε ότι αυτό ήταν
αναγκαίο για να
αντιμετωπιστούν τα
επείγοντα προβλήματα
της χώρας.
Η Δ’ Εθνοσυνέλευση
(Άργος, καλοκαίρι 1829)
επικύρωσε αυτές τις
αποφάσεις.
Ελαιογραφία του Sir Thomas
Lawrence που απεικονίζει τον Ιωάννη
Καποδίστρια και ανήκει στη
Βασίλισσα της Αγγλίας Ελισάβετ Β΄
ενώ είναι εκτεθειμένος στον Πύργο
του Windsor στην αίθουσα του
Βατερλό.

15. Αγνώστου, αγγλικής σχολής, περ. 1830, άποψη Αθηνών από Ιλισό.

16. Νεοελληνική Πολιτική Ιστορία 1828-1843
«… ο Καποδίστριας, στην προσπάθειά του να ρυθμίσει λειτουργικότερα το κυβερνητικό ζήτημα,
θεώρησε, ότι όσο θα διαρκούσε ο πόλεμος και το ελληνικό ζήτημα θα παρέμενε ανοιχτό από
διπλωματική άποψη, έπρεπε να υπάρξει ένα κυβερνητικό σύστημα που να του παρέχει αποφασιστικές
αρμοδιότητες χωρίς ανασταλτικές δεσμεύσεις από άλλα κρατικά όργανα. Τη θέση του αυτή την ενίσχυε
και ο φόβος της αντίδρασης που περίμενε ότι θα συναντούσε από τους πλούσιους κοτζαμπάσηδες του
Μοριά και τους μεγάλους καραβοκύρηδες της Ύδρας, των οποίων τα συμφέροντα θα θίγονταν από τα
οικονομικά και κοινωνικά μέτρα του. Έξαλλου ο Καποδίστριας είχε τη γνώμη ότι ο ελληνικός λαός ήταν
ακόμη πολιτικά ανώριμος και ότι το δημοκρατικό Σύνταγμα της Τροιζήνας δεν ήταν το κατάλληλο για
την επίλυση των προβλημάτων του. […]
Κάτω από αυτές τις συνθήκες η υπάρχουσα τότε Βουλή εξαναγκάστηκε, έπειτα από εισήγηση του
Κυβερνήτη, να προβεί στην αναστολή της ισχύος, στην ουσία δε στην κατάλυση του Συντάγματος. […]
Έξαλλου, με το ίδιο ψήφισμα, της 18ης Ιανουαρίου, συνεστήθη προσωρινό πολίτευμα και ιδρύθηκε
πλησίον του Κυβερνήτη ένα συμβούλιο που ονομάστηκε "Πανελλήνιον", το όποιο όμως είχε
συμβουλευτικές μόνο αρμοδιότητες. Κατ' αυτόν τον τρόπο όλες οι εξουσίες συγκεντρώθηκαν στα
χέρια του Κυβερνήτη…»
Πετρίδης Π., Νεοελληνική Πολιτική Ιστορία 1828-1843, τ.Α', Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1981, σ.42-43.
http://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/greek_history/index.html?subpoint=90#prettyPhoto

17. Otto Magnus von Stackelberg, 1829-34, άποψη Αθηνών.

18. Ποια μέτρα πήρε ο Ι. Καποδίστριας
για την οργάνωση του ελληνικού
στρατού και γιατί;

19. Ο Κυβερνήτης
ασχολήθηκε
ιδιαίτερα με τη
συγκρότηση
τακτικών ενόπλων
δυνάμεων
έπρεπε να
εκκαθαρισθεί η
Στερεά Ελλάδα
από τον
τουρκικό
στρατό
έπρεπε να
αντιμετωπιστούν
σοβαρά
προβλήματα
εσωτερικής
τάξης (ληστεία,
πειρατεία)
Ορισμένοι από
τους αγωνιστές
αξιοποιήθηκαν για
τη δημιουργία
τακτικού στρατού
Ιδρύθηκε ο
Λόχος των
Ευελπίδων
Έγιναν τα πρώτα
βήματα για την
οργάνωση
τακτικού
πολεμικού
ναυτικού
Καταπολεμήθηκε
η πειρατεία χάρη
και στη δράση
του Ανδρέα
Μιαούλη.

25. Ποια μέτρα πήρε ο Ι. Καποδίστριας
για την ανάκαμψη της οικονομίας
του ελληνικού κράτους;

26. Ο
Καποδίστριας
σχημάτισε ένα πρώτο κρατικό
ταμείο, το οποίο προήλθε από
εισφορές Ελλήνων του εξωτερικού
και φιλελλήνων.
προχώρησε, με τη συνεργασία του
φίλου του Γαλλοελβετού τραπεζίτη
Εΰνάρδου, στην ίδρυση τράπεζας
έκοψε νόμισμα, τον φοίνικα.
εφάρμοσε αυστηρή λιτότητα
στις δημόσιες δαπάνες
επιχείρησε να εκσυγχρονίσει τη
γεωργία εισάγοντας νέες
καλλιέργειες (πατάτα) και νέες
καλλιεργητικές μεθόδους (χρήση
σιδερένιου άροτρου).

28. Συνταγματάρχης Jean Pierre Eugène Peytier, 1829-33, συνοικία της Αθήνας με
φόντο το Θησείο.

29. Σε ποιους τομείς της εκπαίδευσης
έδωσε ιδιαίτερο βάρος ο Ι.
Καποδίστριας; Σε ποιο σκεπτικό
βασίστηκε αυτή η επιλογή του; Ποια
εκπαιδευτικά ιδρύματα ίδρυσε;

30. Μια από τις
κύριες
προτεραιότητες
του Κυβερνήτη
υπήρξε η
οργάνωση της
εκπαίδευσης.
Ίδρυσε το Ορφανοτροφείο
της Αίγινας, στο οποίο
λειτούργησαν τρία
αλληλοδιδακτικά σχολεία
(αντίστοιχα των σημερινών
δημοτικών αλλά τετραετούς
φοίτησης), τρία ελληνικά
(αντίστοιχα των σημερινών
γυμνασίων με τριετή
φοίτηση), αρκετά
χειροτεχνεία
(επαγγελματικές σχολές)
το Πρότυπον Σχολείον,
στο οποίο σπούδαζαν
όσοι προορίζονταν για
δάσκαλοι στα
αλληλοδιδακτικά
το Κεντρικόν Σχολείον,
στο οποίο φοιτούσαν
όσοι προορίζονταν για
σπουδές σε
πανεπιστήμια του
εξωτερικού
το Πρότυπον
Αγροκήπιον
(γεωργική σχολή)
στην Τίρυνθα

32. Επειδή δεν υπήρχαν αρκετοί δάσκαλοι, τα σχολεία ακολουθούσαν
την αλληλοδιδακτική μέθοδο, με την οποία οι πιο προχωρημένοι
μαθητές δίδασκαν τους λιγότερο προχωρημένους.

33. Η Γεωργική Σχολή – Πρότυπον Αγροκήπιον (σήμερα αγροτικές φυλακές Τίρυνθας)

34. Ο Καποδίστριας πίστευε
ότι στη δεδομένη στιγμή
η εκπαίδευση θα έπρεπε
να παρέχει, πρώτα απ’
όλα, βασικές γνώσεις
και επαγγελματική
κατάρτιση. Αυτός ήταν
και ο λόγος που δεν
προχώρησε τότε στην
ίδρυση πανεπιστημίου

35. John Rodwell, 1830, Αθήνα, κούλουμα στο Θησείο (λεπτομέρεια πίνακα).

36. Ποια ζητήματα σχετικά με την
ανεξαρτησία του ελληνικού κράτους
εκκρεμούσαν όταν έφτασε στην
Ελλάδα ο Καποδίστριας; Πώς
διαμορφώθηκαν τα σύνορα χάρη
στους χειρισμούς του; Με ποια
συνθήκη επικυρώθηκαν;

37. Όταν έφτασε στην Ελλάδα ο Καποδίστριας, η επανάσταση βρισκόταν ακόμη σε
εξέλιξη. Εκκρεμούσαν ο βαθμός ανεξαρτησίας του κράτους (αν θα ήταν
αυτόνομο ή ανεξάρτητο) και ο καθορισμός των συνόρων του˙ ακόμη, δεν είχαν
σταματήσει οι πολεμικές επιχειρήσεις. Η τελευταία μάχη δόθηκε στις 12
Σεπτεμβρίου 1829 στην Πέτρα της Βοιωτίας, όπου ελληνικές δυνάμεις με
επικεφαλής τον Δ. Yψηλάντη επικράτησαν επίλεκτων τουρκικών δυνάμεων.

38. Λίγο αργότερα, χάρη και στους επιδέξιους χειρισμούς του Καποδίστρια, η Ελλάδα όχι
μόνο αναγνωρίστηκε κράτος ανεξάρτητο (πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας, 1830),
αλλά και διεύρυνε τα σύνορά της ενσωματώνοντας όλα τα εδάφη νοτίως της γραμμής
Αμβρακικού κόλπου-Παγασητικού κόλπου (συνθήκη της Κωνσταντινούπολης,
1832). Το ελληνικό κράτος θα περιλάμβανε τη Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο, τα
νησιά του Αργοσαρωνικού, την Εύβοια, τις Κυκλάδες και τις Σποράδες
Η Συνθήκη του Λονδίνου (υπ. Γκουγκενμπέργκερ)
http://www.parliament.gr/1821/images/ekthemata/big/f15.jpg

39. Σύνορα του ελληνικού κράτους το 1830. Σύνορα του ελληνικού κράτους το 1831.

40. Χάρτη των περιοχών που διεκδικούσε ο Καποδίστριας με το υπόμνημα που υπέβαλε το 1828 στη
Διάσκεψη του Πόρου των προξένων των τριών Μεγάλων Δυνάμεων (αριστερά) και (δεξιά) τα όρια
του ελληνικού κράτους σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (Αύγουστος 1831)

41. Το ελληνικό κράτος σύμφωνα με τη συνθήκη της Κωνσταντινούπολης (1832).

42. Ο Ιωάννης Καποδίστριας απεικονίζεται εδώ ως
Κυβερνήτης της Ελλάδας. Το προχωρημένο της
ηλικίας του τονίζεται με την απόδοση μιας
ώριμης έκφρασης και με τα ασπρισμένα,
αραιωμένα μαλλιά. Ο ζωγράφος παραμένει
άγνωστος αλλά το έργο πρέπει να δημιουργήθηκε
ανάμεσα στα 1829 και 1831. Ο Καποδίστριας
εμφανίζεται να κοιτά ευθέως τον θεατή του
έργου, πράγμα που τονίζει τη θεληματικότητα
και εικονιζόμενου, ο οποίος κρατά με έμφαση
ανοιγμένο φάκελο, ταυτοποιώντας τον έτσι με
τον παραλήπτη, όπου διακρίνονται τα στοιχεία
“Α. Εξοχότητα Ι.Α. Καποδίστριαν (Κυβερν)ήτην
της Ελλάδος. Εις Ναύπλιον”.

43. Ποιοι αντέδρασαν κατά του
Καποδίστρια; Για ποιους λόγους;
Πώς εκδηλώθηκε η αντίδραση αυτή;

44. Δημιουργία ενός
σύγχρονου κράτους
με ισχυρή κεντρική
εξουσία κατά τα
πρότυπα των
αναπτυγμένων
κρατών της δυτικής
Ευρώπης.
Βρέθηκε όμως
αντιμέτωπος με τους
ισχυρούς παράγοντες
της ελληνικής
κοινωνίας (πρόκριτοι
της
προεπαναστατικής
περιόδου) που
επιθυμούσαν τη
διατήρηση της
τοπικής τους
εξουσίας και τη
διοικητική
πολυδιάσπαση του
κράτους.
Χρωμολιθογραφία από την σατιρική εφημερίδα «Νέος Αριστοφάνης». 27 Φεβρουαρίου 1894, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

45. Η επιλογή του
Καποδίστρια να
συγκροτήσει ένα
ισχυρό, συγκεντρωτικό
κράτος, κατά τα δυτικά
πρότυπα, προκάλεσε
αντιδράσεις.
Δυσαρεστήθηκαν:
Πρόκριτοι με τοπική
εξουσία
(Π. Μαυρομιχάλης)
πλούσιοι πλοιοκτήτες
(Γ. Κουντουριώτης)
έμπειροι Φαναριώτες
(Α. Μαυροκορδάτος)
φιλελεύθεροι διανοούμενοι
(Αδ. Κοραής)
καυτηρίαζαν τον αυταρχισμό του
Καποδίστρια και αξίωναν την
παραχώρηση συνταγματικών
ελευθεριών
Επίσης, η Αγγλία
και η Γαλλία
υποκινούσαν τις
αντικαποδιστριακές
κινήσεις θεωρώντας
τον Κυβερνήτη
όργανο της Ρωσίας.

46. Theodore Leblanc, 1833, χορός παλικαριών μπροστά στην Ακρόπολη.

47. Το πρωί της 1ης Αυγούστου 1831 ο Μιαούλης ανατίναξε τη φρεγάτα «Ελλάς» και την κορβέτα «Ύδρα».
Από τις αρχές του 1830 σημειώθηκαν εξεγέρσεις και αργότερα ο Α.
Μιαούλης, αντίπαλος πλέον του Κυβερνήτη, ανατίναξε στον Πόρο τα
δύο μεγαλύτερα ελληνικά πολεμικά πλοία.
Karl Krazeisen, 1827, η φρεγάτα «Ελλάς» και το ατμόπλοιο «Καρτερία».

48. Στην Ύδρα, κέντρο της αντιπολίτευσης, η εφημερίδα Απόλλων
προπαγάνδιζε τη δολοφονία του Κυβερνήτη.
Antoine Laurent Castellan, 1820, Ύδρα.

49. Η ένταση κορυφώθηκε όταν ο
Καποδίστριας φυλάκισε τον πρόκριτο της
Μάνης Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη
θεωρώντας τον υπεύθυνο για
αντικυβερνητικές κινήσεις.
Η αντίδραση δεν άργησε.
Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης (1765 – 1848) τελευταίος
Μπέης της Μάνης, οπλαρχηγός του 1821

50. Η Δολοφονία του
Καποδίστρια
Στις 27 Σεπτεμβρίου 1831 ο
Κωνσταντίνος και ο Γεώργιος
Μαυρομιχάλης δολοφόνησαν
τον Καποδίστρια στο Ναύπλιο.

51. Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια, Χαράλαμπος Παχής, β’ ήμισυ του 19ου αιώνα,
Ελαιογραφία, Πινακοθήκη Δήμου Κερκυραίων.

52. Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια, Διονύσιος Τσόκος, 1850, Λάδι σε καμβά,
Τεργέστη, Communita Greco-Onentale.

55. Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια, Διονύσιος Τσόκος, 1850, Λάδι σε καμβά, Τεργέστη.

56. Μια προσέγγιση της δολοφονίας του Ι. Καποδίστρια βασισμένη στον πίνακα του Διονυσίου Τσόκου
https://www.youtube.com/watch?v=EGUvVc5sUlU

57. Η σκηνή της δολοφονίας του
Κυβερνήτη Ιωάννη
Καποδίστρια στην είσοδο του
ναού του Αγ. Σπυρίδωνος στο
Ναύπλιο. Το έργο
οργανώνεται σε δύο
παραστάσεις, στην αριστερή
πλευρά, με κεντρικό θέμα τον
λαβωμένο Κυβερνήτη έξω
από τον ναό και, στην δεξιά,
που αναπαρίσταται η
δολοφονία του δράστη
Κωνσταντίνου Μαυρομιχάλη
από σωματοφύλακα του
Κυβερνήτη.
Η δολοφονία του Ιωάννη
Καποδίστρια. Πίνακας λαϊκού
ζωγράφου (Αθήνα, Μουσείο
Μπενάκη)

58. Προσωπογραφία του Κωνσταντίνου
Μαυρομιχάλη (1797-1831),
Ελένη Προσαλέντη, 1899, Εθνικό
Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα
Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης, νεότερος
αδελφός του Πετρόμπεη, αγωνιστής του 1821
και ο δεύτερος δολοφόνος του Καποδίστρια.

59. Γεώργιος Μαυρομιχάλης (1800-1831) γιος του
Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, που ήταν αγωνιστής
του 1821 και παράλληλα Φιλικός.
Ένας από τους δολοφόνους
Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης

60. Το Κυβερνείο του Καποδίστρια στο Ναύπλιο
Friedrich Hohe, 1828-29, άποψη συνοικίας
στο Ναύπλιο με φόντο το Παλαμήδι.

62. Αφού αντιπαραβάλετε τις πηγές α
και β, να καταγράψετε τις θέσεις
που διατυπώνονται σε αυτές.

63. Προσωπογραφία του Ιωάννη Κωλέττη (1773-1847).
Παραγγελία του Louis-Philippe για τη συλλογή του ιστορικού
μουσείου των Βερσαλλιών, το 1847.
Πηγή: Β. Κρεμμυδάς, Ο πολιτικός Ιωάννης Κωλέττης,
Τυπωθήτω, Αθήνα 2000, σ. 165.

64. προσωπογραφία του Eynard (1775-1863), από τον ελβετό
ζωγράφο Firmin Massot
Πηγή: Ιστορία του ελληνικού έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόμ. ΙΒ΄, σ. 562.

65. Χαλκογραφία που αναπαριστά πορτρέτο του Ι. Καποδίστρια. Δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 1889 στο περιοδικό Les Contemporains, τεύχος 327.

67. 500 δραχμές (1945) με το πορτραίτο του Καποδίστρια

68. Ο ανδριάντας του Ιωάννη Καποδίστρια στο Ναύπλιο
(έργο Μιχάλη Τόμπρου, 1932).

71. https://www.youtube.com/watch?v=dCzMiFCIXpI
Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια. Επιμέλεια βίντεο: Σουδίας Ιωάννης