สไลด์ประกอบการบรรยายเรื่อง "มูลค่าของธรรมชาติ: บทสรุปจากงานของ TEEB", โครงการ ECO-Best, 27 มกราคม 2555

1. “มูลค่า” ของธรรมชาติ :
บทสรุปจากงานของ TEEB
สฤณี อาชวานันทกุล
http://www.fringer.org/
27 มกราคม 2012
งานนี้เผยแพร่ภายใต้สญญาอนุญาต Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa)
ั
โดยผูสร้างอนุญาตให้ทาซา แจกจ่าย แสดง และสร้างงานดัดแปลงจากส่วนใดส่วนหนึ่งของงานนี้ได้โดยเสรี แต่เฉพาะใน
้ ้
กรณีทให้เครดิตผูสร้าง ไม่นาไปใช้ในทางการค้า และเผยแพร่งานดัดแปลงภายใต้สญญาอนุญาตแบบเดียวกันนี้เท่านัน
่ี ้ ั ้

2. ิ่
ความท ้าทายใหญ่ด ้านสงแวดล ้อม
2
ทีมา: OCED, Towards Green Growth, 2011.
่

3. เรากาลังทะลุขดการรองรับของธรรมชาติ
ี
Planetary Boundaries:
3
ทีมา: The Biosphere Economy, http://www.volans.com/lab/projects/biosphere-economy/
่

4. ี
ความเสยหายจากภัยธรรมชาติ = ต ้นทุน
• ปี 2011 ภัย
ธรรมชาติทั่วโลก
ก่อความเสยหาย ี
380,000 ล ้าน
เหรียญสหรัฐ สูง
เป็ นประวัตการณ์
ิ
• ทศวรรษ 2000-
2010 ภัย
ธรรมชาติรนแรง
ุ
เพิมขึน 200%+
่ ้
จากทศวรรษก่อน
หน ้า 4

5. ี ั ้
เราวัดความเสยหายและประโยชน์ชดขึน
้
• ธนาคารโลก (2007) ประเมินว่าการใชน้ าใต ้ดินเกินขนาดในจีน
ี
ก่อความเสยหาย 0.3% ของจีดพี และมลพิษอากาศและน้ าก่อ
ี
ี
ความเสยหาย 5.8% ของจีดพีี
ื่
• Diao and Sarpong (2007) ประเมินว่าดินเสอมโทรมจะก่อ
ี
ความเสยหาย 5% ของจีดพเกษตรกรรมในกานาระหว่างปี
ี ี
2006-2015
• The Economics
of Ecosystems
& Biodiversity
(TEEB) (2010)
5

6. วิธประเมินหลัก 6 วิธทางเศรษฐศาสตร์
ี ี
1. ่
ต้นทุนหลีกเลียง (avoided cost): นิเวศบริการชวยให ้
่
ั ้
สงคมไม่ต ้องจ่ายค่าใชจ่ายทีต ้องจ่ายถ ้าหากไม่มบริการเหล่านี้
่ ี
่ ั ี ี
(เชน การดูดซบของเสยในพืนทีชมน้ าทาให ้ไม่ต ้องเสย
้ ่ ุ
้
ค่าใชจ่ายในการรักษาพยาบาล)
2. ต้นทุนทดแทน (replacement cost): นิเวศบริการ
บางอย่างอาจทดแทนได ้โดยระบบของมนุษย์
3. รายได้จากปัจจ ัยการผลิต (factor income): นิเวศ
่ ่
บริการชวยเพิมรายได ้ (เชน คุณภาพน้ าทะเลดีกว่าเดิมทาให ้
่
ชาวประมงจับปลาได ้มากขึน มีรายได ้สูงขึน)
้ ้
6

7. วิธประเมินหลัก 6 วิธทางเศรษฐศาสตร์ (ต่อ)
ี ี
4. ค่าเดินทาง (travel cost): นิเวศบริการบางอย่างอาจต ้อง
เดินทางไปหา ต ้นทุนในการเดินทางอาจสะท ้อนมูลค่าของบริการ
่ ่ ิ
สวนหนึง (เชน มูลค่าขันตาของการท่องเทียวเชงนิเวศ คือค่า
่ ้ ่ ่
เดินทางทีนักท่องเทียวยินดีจาย)
่ ่ ่
5. ราคาความสบาย (hedonic pricing): ความต ้องการนิเวศ
่
บริการสวนหนึงอาจสะท ้อนอยูในราคาทีคนยินดีจายสาหรับสนค ้า
่ ่ ่ ่ ิ
่ ่ ่
ทีเกียวข ้อง (เชน ราคาบ ้านชายฝั่ งแพงกว่าบ ้านทีไม่ตดทะเล)
่ ิ
6. ั
การประเมินโดยสมภาษณ์ (contingent valuation): ตีคา ่
ั
นิเวศบริการด ้วยการสมภาษณ์ผู ้ได ้รับประโยชน์ ตังกรณีสมมุต ิ
้
่ ่ิ
เชน คุณเต็มใจจ่ายเงินเท่าไรเพือปรับปรุงสงแวดล ้อม, อยากได ้
่
เงินชดเชยเท่าไรแลกกับการทีรัฐไม่ลงทุนฟื้ นฟูหรือปรับปรุง
่
ิ่
สงแวดล ้อม ฯลฯ 7

8. TEEB : ตัวอย่างมูลค่าของบริการนิเวศ
8
ทีมา: TEEB, Mainstreaming the Economics of Nature, 2010.
่

10. มูลค่าของการอนุรักษ์ vs. การถางพืนที่
้
10

11. คนจนพึงพาบริการระบบนิเวศมากกว่า
่
ั ่
• เกษตรกรรม ประมง และป่ าไม ้คิดเป็ นสดสวนค่อนข ้างน ้อยของจีด ี
่
พี แต่บริการนิเวศของธรรมชาติเป็ นสวนสาคัญใน “จีดพคนจน”
ี ี
ี
• เศรษฐกิจสเขียวจึงจาเป็ นต่อการลดความจนและความเหลือมล้า
่ 11

12. ตัวอย่างประโยชน์และต ้นทุนของการอนุรักษ์
12

13. ธุรกิจทีพงพาพันธุกรรมธรรมชาติ
่ ึ่
่ี ี่
• ความเสยงต่อพันธุกรรมเหล่านี้ = ความเสยงทางธุรกิจ
ี ี
• ความเสยหายทางธุรกิจทีเกิดขึนจากการสูญเสยความ
่ ้
ี ่
หลากหลายทางชวภาพ = สวนหนึงของ “มูลค่า”
่
13

14. ิ่
สงที่ TEEB เสนอว่าเราต ้องทา
1. ปรับปรุงดัชนีทางวิทยาศาสตร์ให ้สามารถวัด
ิ่
“ผลกระทบ” และ “ความก ้าวหน ้า” ด ้านสงแวดล ้อม
่ ้ ่ ั
ได ้อย่างเทียงตรงมากขึน สามารถสงสญญาณเตือน
เราถึง “tipping point” ต่างๆ ได ้
ี ี ื่
2. ขยายบัญชประชาชาติและระบบบัญชอนๆ ให ้บันทึก
มูลค่าของทุนธรรมชาติ ติดตามดูวามันเพิมขึนหรือ
่ ่ ้
ลดลงเวลาลงทุนฟื้ นฟู (วัด cost-effectiveness)
3. คิดค ้น ขยับขยายวิธประเมินมูลค่าทางเศรษฐศาสตร์
ี
ทีครอบคลุมนิเวศบริการ โดยเฉพาะทีคนจนพึงพา
่ ่ ่
14

15. หลัก ขันตอน และสถานะความรู ้
้
้
• วิธประเมินทางเศรษฐศาสตร์ไม่ควรใชประเมินมูลค่าของระบบ
ี
นิเวศทังระบบ แต่ใชประเมินมูลค่า การเปลียนแปลง ทีเกิดจาก
้ ้ ่ ่
การเปลียนนโยบาย
่
• ปั จจุบนวิธประเมินทางวิชาการคืบหน ้าไปมากแล ้ว แต่ยงมี
ั ี ั
่ ่
ชองว่างบางสาขา เชน มูลค่าของระบบนิเวศในทะเล
• ปั จจุบนเราประเมินมูลค่าของนิเวศบริการด ้าน การผลิต
ั
่ ้
(provisioning) ทรัพยากร เชน อาหาร เสนใย และน้ า และด ้าน
วัฒนธรรม เชน การพักผ่อนหย่อนใจ การท่องเทียว ได ้ดีกว่า
่ ่
นิเวศบริการด ้าน กากับดูแล เชน วงจรน้ าและสภาพภูมอากาศ
่ ิ 15

16. ่ ่
จากมูลค่าสูเครืองมือ
1. ให้รางว ัลการอนุร ักษ์ดวยเงินอุดหนุนและกลไกตลาด
้
่
เชน Payment for ecosystem services (PES) ระดับท ้องถิน
่
ี ั ื้
หรือโลก (REDD+), มาตรฐานผลิตภัณฑ์, วิถจดซอจัดจ ้างส ี
ิ
เขียว, ฉลากสนค ้า
2. ู ่ ิ่
ปฏิรประบบเงินอุดหนุนทีทาร้ายสงแวดล้อม ทัวโลก ่
จ่ายเงินอุดหนุนในภาคเกษตร ประมง พลังงาน ขนสง และ ่
อืนๆ รวมกันกว่า 1 ล ้านล ้านเหรียญต่อปี ประมาณ 1/3 ของ
่
ื้
จานวนนีอดหนุนเชอเพลิงฟอสซล
้ ุ ิ
3. ี
ฟื้ นฟูความเสยหายด้วยระบบกาก ับดูแลและติดปายราคา
้
่ ิ่
เชน กฎหมายกาหนดมาตรฐานด ้านสงแวดล ้อม ระบบความรับ
ผิดทางกฎหมาย (liability) บนหลัก “ใครก่อมลพิษคนนัน ้
จ่าย” และหลัก “คืนทุนทังหมด” (full cost recovery)
้ 16

17. ่ ่
จากมูลค่าสูเครืองมือ (ต่อ)
4. ่ ้ ่
เพิมมูลค่าให้ก ับพืนทีอนุร ักษ์ ทัวโลกมีพนทีอนุรักษ์ 13.9%
่ ื้ ่
ของพืนทีบนดิน และ 6.4% ของพืนทีในทะเล คนกว่าพันล ้าน
้ ่ ้ ่
ั ้ ่ ี ิ ้
คนอาศยพืนทีเหล่านีในการดารงชวต การใชกลไก PES และ
้
่
ขยายพืนทีอนุรักษ์ จะชวยดารงความหลากหลายทางชวภาพ
้ ่ ี
และขยายนิเวศบริการ
5. ้
ลงทุนใน “โครงสร้างพืนฐาน” ของระบบนิเวศ สามารถ
่ ่ ิ
สร ้างโอกาสทีคุ ้มค่าการลงทุนเพือบรรลุเป้ าหมายเชงนโยบาย
่
เชน เพิมความยืดหยุนต่อภาวะสภาพภูมอากาศเปลียนแปลง
่ ่ ิ ่
ี่
ลดความเสยงจากภัยธรรมชาติ เพิมขีดความมันคงทางอาหาร
่ ่
และน้ า และบรรเทาความยากจน การลงทุนบารุงและอนุรักษ์
นันมักจะ “ถูกกว่า” ความพยายามทีจะฟื้ นฟูระบบนิเวศที่
้ ่
ี
เสยหายหลายเท่า 17

18. ิ
ตัวอย่าง: PES ในเม็กซโก
ิ ้
• ตังแต่ปี 2003 เม็กซโกใชระบบ payment for
้
ecological services (PES) สาหรับป่ าทั่วประเทศ
่
• แก ้กฎหมาย กันป่ าบางสวนเป็ นพืนทีอนุรักษ์ ให ้เจ ้าของ
้ ่
ทีดนสมัครรับค่าตอบแทน แลกกับการดูแลพืนทีป่า โดย
่ ิ ้ ่
ั ้ ่ ิ
สญญาว่าจะไม่ใชทีดนทาการเกษตร หรือปศุสตว์ ั
• ระหว่างปี 2003-2010 มีเจ ้าของป่ า (ปั จเจกและชุมชน)
ิ
เป็ นสมาชกของระบบนีกว่า 3,000 ราย รวมพืนทีกว่า
้ ้ ่
2,300 ตารางกิโลเมตร รัฐจ่ายค่าตอบแทนกว่า 300
ล ้านเหรียญสหรัฐ
้ ่
• ระบบนีชวยลดอัตราการตัดไม ้ทาลายป่ าลงกว่า 1,800
ตร.กม. หรือจาก 1.6% เป็ น 0.6% ลดการปล่อยก๊าซ
เรือนกระจก 3.2 ล ้านตัน (CO2 equivalent) 18

19. ตัวอย่าง: PES ในจีน
ื่
• หลังน้ าท่วมใหญ่ปี 1998 จีนเริมระบบ PED ชอ Grains-
่
to-Greens Programme (GTGP) เพือแก ้ปั ญหาดินเสอม
่ ื่
สาเหตุสาคัญของน้ าท่วมใหญ่บริเวณริมฝั่ งแม่น้ าแยงซ ี
และแม่น้ าเหลือง
่ ี่ ี่ ุ ้
• หนึงในโครงการอนุรักษ์ ทใหญ่ทสดในโลก รัฐใชเงินกว่า
70,000 ล ้านเหรียญสหรัฐ
• ชาวนาในภาคตะวันตกของประเทศได ้รับเงินอุดหนุนราย
ปี 450 เหรียญสหรัฐต่อเฮกเตอร์ (72 เหรียญสหรัฐต่อไร่)
ให ้แปลงทีดนเกษตรผลผลิตตากลับไปเป็ นผืนป่ า
่ ิ ่
่
• ถึงปี 2006 ชวยแปลงพืนทีเกษตรกว่า 1.4 ล ้านไร่
้ ่
่
กลับไปเป็ นผืนป่ า ชวยยึดหน ้าดิน ชะลอการไหลของน้ า
เพิมความอุดมสมบูรณ์ให ้กับศูนย์อนุรักษ์หมีแพนด ้าวูลอง
่ 19

20. ตัวอย่าง: นิวยอร์กและนาโกยา
• เทศบาลนิวยอร์กในอเมริกาจ่ายเจ ้าของทีดนในภูเขา
่ ิ
Catskills รวม 1.5 พันล ้านเหรียญสหรัฐ ให ้ปรับปรุง
ี ่
เทคนิคการจัดการฟาร์ม กาจัดน้ าเสยทีไหลลงแม่น้ าใน
บริเวณ แทนทีจะสร ้างโรงกรองน้ าราคา 6-8 พันล ้าน
่
่
เหรียญ ไม่รวมค่าซอมบารุงปี ละ 300-500 ล ้านเหรียญ
• ชาวนิวยอร์กจ่ายค่าน้ าประปาแพงขึน 9% แทนทีจะแพง
้ ่
ขึนสองเท่า
้
• ปี 2010 เทศบาลนาโกยาในญีปนเริมใชระบบ
่ ุ่ ่ ้
“ใบอนุญาตพัฒนาทีดน” เปลียนมือได ้ นักพัฒนาที่
่ ิ ่
อยากสร ้างตึกสูงกว่ากาหนดสามารถออฟเซตผลกระทบ
ื้ ้ื ่ ี ่ ุ่
ได ้ด ้วยการซอและอนุรักษ์ พนทีสเขียวทีสมเสยง ี่
20

21. 21

22. เราต ้องเปลียน “มุมมอง” ให ้ได ้
่
22
ที่ มา: Club of Rome, Limits to Growth, 1972.

23. ่ ี ี่ ุ ้ ิ
“ถ ้าคุณเปลียนวิธทคณใชตัดสนใจ คุณก็จะเปลียนการ
่
ิ
ตัดสนใจของคุณ”
- จิม แม็คนีล-
ผู ้เขียนหลัก Brundtland Report, 1987
“คุณไม่มวันเปลียนอะไรก็ตามด ้วยการต่อกรกับ
ี ่
ความจริงทีเป็ นอยู่
่
ถ ้าคุณอยากเปลียนอะไรก็ตาม จงไปสร ้างโมเดลใหม่
่
ทีทาให ้โมเดลเดิมล ้าสมัย”
่
- อาร์. บัคมินสเตอร์ ฟุลเลอร์ -
23