1. Infobrokering – praktyczne podejście
do optymalnego wykorzystywania
narzędzi informacyjnych
Dr Sabina Cisek
Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ
Centrum Promocji Informatyki
III edycja seminarium w cyklu BADANIA NAUKOWE pt. „Narzędzia
informatyczne komunikacji naukowej”, 17 kwietnia 2012
1

2. Odpowiedź istnieje.
Szuka Cię i znajdzie, jeśli tego
zechcesz ... [Matrix]
2

3. Konspekt
• Wstęp. Wyjaśnienia terminologiczne. Co to jest
infobrokering (jako profesja i jako system kompetencji)?
Czym jest informacja naukowa w Internecie?
Przedstawienie zakresu zajęć.
• Informacja naukowa online
– elementy typologii naukowych źródeł elektronicznych w
kontekście ich przydatności dla badań i dydaktyki,
zilustrowane przykładami
– wybrane zasady wyszukiwania informacji naukowej i
konsekwencje ich stosowania dla rzetelności i wiarygodności
badań
• Dyskusja i podsumowanie
3

4. Wstęp. Wyjaśnienia terminologiczne
- Co to jest infobrokering (jako profesja i
jako system kompetencji)?
- Czym jest informacja naukowa w
Internecie?
- Przedstawienie zakresu zajęć
4

5. Czym jest infobrokering?
Infobrokering jako profesja i dziedzina działalności informacyjnej 1
• Broker informacji (infobroker) jest pośrednikiem pomiędzy
zasobami informacyjnymi a ludźmi i organizacjami, którzy
informacji potrzebują
– Robi coś więcej niż tylko „wyszukuje informacje za opłatą”
– Jest zawodem uznanym oficjalnie w Polsce
• Klasyfikacja Zawodów i Specjalności
– Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. w
sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz
zakresu jej stosowania Dz.U. Nr 82 z dnia 17 maja 2010 r., poz. 537
– Dostęp w serwisie www GUS www.stat.gov.pl,
http://www.stat.gov.pl/klasyfikacje/kzs/kzs_pp.htm
– 262204 Broker informacji (researcher)
5

6. Czym jest infobrokering?
Infobrokering jako profesja i dziedzina działalności
informacyjnej 2
• Więcej na ten temat
– Cisek, Sabina (2007). Broker informacji: istota zawodu.
http://hdl.handle.net/10760/10880,
http://eprints.rclis.org/bitstream/10760/10880/1/Cis
ek_broker_informacji_istota.pdf
– http://www.slideshare.net/sabinacisek/brokerinformacji-w-spoleczenstwie-wiedzy
6

7. Czym jest infobrokering?
Infobrokering jako system kompetencji (wiedzy,
umiejętności, wartości)
• Umożliwia efektywne, skuteczne pozyskanie
informacji, która zaspokoi potrzebę informacyjną,
pozwoli rozwiązać problem, wykonać zadanie,
ułatwi podjęcie decyzji
– efektywne – bez marnowania czasu, energii, pieniędzy
– skuteczne – udane
– pozyskanie – nie tylko poszukiwanie i wyszukanie, ale
również ocena, wybór i przetworzenie
7

8. Czym jest informacja naukowa w Internecie? 1
• Obydwa terminy – zarówno „informacja” jak i
„naukowa” są wieloznaczne, wyrażenie
„informacja naukowa” – również
• Co to znaczy „być naukowym”? (w odniesieniu do
nauki jako wiedzy)
– Są co najmniej dwa warianty tego pytania
• „Wielkie pytanie” = filozoficzne i naukoznawcze – na czym w
ogóle polega naukowość poznania/wiedzy?
• „Małe pytanie” = praktyczne – jak rozpoznać/stwierdzić, że
publikacja (artykuł, blog, książka, portal, referat, serwis www
etc.) jest naukowa
8

9. Czym jest informacja naukowa w Internecie? 2
• Na użytek tych zajęć – umawiamy się – termin
„informacja naukowa” oznacza publikacje online
zawierające dane, treści, wiedzę o charakterze
naukowym (scholarly content)
• W rzeczywistości pojęcie informacji naukowej jest o
wiele szersze, ale o wielu różnych jego aspektach i
kontekstach nie zdążymy porozmawiać w ciągu
godziny 
9

10. Zatem – o czym są dzisiejsze zajęcia?
• O niektórych aspektach efektywnego,
skutecznego pozyskiwania informacji
naukowej z Internetu, o tym jak dotrzeć do
danych, treści i wiedzy naukowej –
opublikowanych i gdzieś w Sieci dostępnych
10

11. Informacja naukowa online
- elementy typologii naukowych źródeł
elektronicznych w kontekście ich przydatności
dla badań i dydaktyki, zilustrowane
przykładami
- wybrane zasady wyszukiwania informacji
naukowej i konsekwencje ich stosowania dla
rzetelności i wiarygodności badań
11

12. Sposoby poszukiwania/pozyskiwania informacji
naukowej [najważniejsze]
• Poszukiwanie w oparciu o przemyślaną (uświadomioną i uzasadnioną)
heurystykę/strategię wyszukiwawczą
• Monitoring
• Przypadkowe pozyskiwanie informacji (information encountering,
opportunistic discovery of information, Sanda Erdelez)
– Jest coraz ważniejsze w dzisiejszym środowisku informacyjnym, ale o tym
nie będziemy dzisiaj mówili
• Na ten temat więcej w Sapa, Remigiusz (2008). Potencjał bibliotecznych katalogów
online w zakresie sprzyjania zjawisku przypadkowego pozyskiwania informacji o
literaturze naukowej. Przegląd Biblioteczny R. 76, z. 1, s. 87–110.
http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=401&dirids=1
• W praktyce – różne sposoby często współwystępują
12

13. Dlaczego przemyślana (uświadomiona i uzasadniona) strategia
wyszukiwawcza, skuteczne i kompleksowe poszukiwanie
informacji i publikacji są ważne dla rzetelności i wiarygodności
badań naukowych i dydaktyki uniwersyteckiej? 1
• Po pierwsze
– Każde przedsięwzięcie naukowe, badania, publikacje,
prace na stopień (mgr, dr, dr hab.) odwołują się do już
osiągniętej wiedzy – poszerzają ją, modyfikują,
uzupełniają, krytykują, czasem odrzucają etc. (istotna
cecha nauki)
• Zatem – poszukiwanie informacji naukowej nie jest tylko
czynnością „techniczną”, przeciwnie – to gdzie i jak wyszukujemy,
a w efekcie co wyszukamy, wpływa na kształt dalszych badań a
także treści nauczanych w dydaktyce uniwersyteckiej
13

14. Dlaczego przemyślana (uświadomiona i uzasadniona) strategia
wyszukiwawcza, skuteczne i kompleksowe poszukiwanie
informacji i publikacji są ważne dla rzetelności i wiarygodności
badań naukowych i dydaktyki uniwersyteckiej? 2
• Po drugie
– Każdy artykuł naukowy, książka, dysertacja rozpoczyna się
od przedstawienia stanu badań w danym zakresie (wymóg
metodologiczny)
• Po trzecie
– Badania/wiedza naukowa muszą być intersubiektywnie
sprawdzalne, czyli trzeba zostawić tzw. „ścieżkę
sprawdzenia”, musi też być jasne, na jakiej podstawie
twierdzimy, to, co twierdzimy (naukowość w ogóle)
14

15. Dlaczego przemyślana (uświadomiona i uzasadniona) strategia
wyszukiwawcza, skuteczne i kompleksowe poszukiwanie
informacji i publikacji są ważne dla rzetelności i wiarygodności
badań naukowych i dydaktyki uniwersyteckiej? 3
• Nie dowiemy się jaki jest rzeczywisty stan
badań/wiedzy, jeżeli nie poszukamy informacji
naukowej w odpowiedni sposób
– Na przykład – nie wystarczy opierać się na
bibliografiach załącznikowych w artykułach (technika
kuli śnieżnej), to nie daje żadnej pewności, iż mamy
pełny obraz stanu badań/wiedzy
15

16. Dlaczego przemyślana (uświadomiona i uzasadniona) strategia
wyszukiwawcza, skuteczne i kompleksowe poszukiwanie
informacji i publikacji są ważne dla rzetelności i wiarygodności
badań naukowych i dydaktyki uniwersyteckiej?4
• Badania naukowe nie będą intersubiektywnie
sprawdzalne, jeżeli nie będziemy potrafili pokazać,
gdzie szukaliśmy informacji/treści i w jaki sposób oraz
uzasadnić, dlaczego właśnie tam a nie gdzie indziej
– Więcej na ten temat w artykule
• Cisek, Sabina (2010). Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa w
nauce o informacji i bibliotekoznawstwie w XXI wieku. Przegląd
Biblioteczny t. 78 nr 3, s. 273-284.
16

17. Przemyślana (uświadomiona i uzasadniona)
heurystyka/strategia wyszukiwawcza oparta jest
m.in. na umiejętnościach/wiedzy:
• Gdzie szukać publikacji naukowych
– Wiem, jakie istnieją narzędzia, zasoby, źródła informacji
naukowej w ogóle i w szczególności z mojej dziedziny
• Jak rozpoznać, że publikacja jest naukowa
• Jak szukać informacji i publikacji – ogólne zasady
wyszukiwania oraz szczegółowe sposoby
formułowania pytań/wyrażeń wyszukiwawczych
17

18. I. Gdzie szukać publikacji naukowych online?
Jakie istnieją narzędzia i źródła informacji naukowej?
Elementy typologii z użyciem różnych kryteriów 1
• Narzędzia i źródła skierowujące („punkty startowe”) – bazy
bibliograficzne, abstraktowe, katalogi bibliotek, specjalistyczne
serwisy wyszukiwawcze, zob.
– http://sabinacisek.blogspot.com/2011/08/wyszukiwanie-publikacjinaukowych-w.html
– http://sabinacisek.blogspot.com/2011/06/wyszukiwanie-informacjinaukowej-i.html
• Narzędzia i źródła pełnotekstowe, na przykład Academic Search
Complete (EBSCO), Bibliologiczna Biblioteka Cyfrowa
http://bbc.uw.edu.pl/dlibra albo Bibliotheca Nostra
http://www.bibliothecanostra.awf.katowice.pl/
18

19. Gdzie szukać publikacji naukowych online?
Jakie istnieją narzędzia i źródła informacji naukowej?
Elementy typologii z użyciem różnych kryteriów 2
• Narzędzia i źródła komercyjne, odpłatne
– na przykład baza pełnotekstowa ebrary (ProQuest),
serwis Web of Science (Thomson Reuters)
• Narzędzia i źródła niekomercyjne, w trybie Open
Access
– http://sabinacisek.blogspot.com/2011/06/wyszukiwa
nie-penych-tekstow-naukowych.html
19

20. Gdzie szukać publikacji naukowych online?
Jakie istnieją narzędzia i źródła informacji naukowej?
Elementy typologii z użyciem różnych kryteriów 3
• Narzędzia, zasoby i źródła formalne (recenzowane artykuły w
czasopismach naukowych, recenzowane książki, referaty z konferencji)
– Na przykład bazy SSCI Social Sciences Citation Index (Thomson Reuters),
baza SpringerLink albo czasopismo Information Research
http://informationr.net/ir/
• Narzędzia, zasoby i źródła nieformalne (blogi, prezentacje
multimedialne, prywatne strony WWW, samopublikacje, serwisy social
bookmarking, wypowiedzi na forach specjalistycznych)
– Czy są naukowe? Na pewno można je wykorzystać w pracy naukowej, w
procesie badawczym, np. na etapie formułowania problemu czy
identyfikowania literatury przedmiotu
20

21. Gdzie szukać publikacji naukowych online?
Jakie istnieją narzędzia i źródła informacji naukowej?
Elementy typologii z użyciem różnych kryteriów 3a
• Więcej na temat formalnych i nieformalnych publikacji w nauce
– Cisek, Sabina (2009). Dzielenie się wiedzą w Internecie. Bibliotheca
Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy nr 3-4, s. 33-42. Dostęp:
http://www.biblioteka.awf.katowice.pl/biuletyn.html,
http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=17706&dirids=1
– Cisek, Sabina (2008). Weblogi (blogi) – nowe narzędzie komunikacji w
nauce. W: Pietruch-Reizes, Diana (red.). Zarządzanie informacją w
nauce. Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, s. 170-177. Dostęp
także online:
http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=16624&dirids=1
21

22. II. Jak rozpoznać, że publikacja jest naukowa? 1
• Stosując kryteria
– wewnętrzne, czyli dotyczące metody i treści/wiedzy
naukowej w danej publikacji
• intersubiektywna sprawdzalność, rozumowanie i sposób
uzasadniania (jest jasne, dlaczego twierdzę, to co twierdzę),
aparat informacyjny (abstrakt, bibliografia, przypisy),
terminologia
– zewnętrzne, organizacyjne
• bycie recenzowanym, liczba cytowań, nazwisko i afiliacja autora,
zamieszczenie w ważnych czasopismach/pracach zbiorowych
uznawanych za naukowe itp.
22

23. Jak rozpoznać, że publikacja jest naukowa? 2
• Więcej na ten temat w prezentacji „Metodologia nauk część 1”
http://skryba.inib.uj.edu.pl/~cisek/metodologia_nauk/ lub
http://www.slideshare.net/sabinacisek/metodologia-nauk2011-2012
• Zob. też Evaluating Scholarly Content Online
http://www.lib.berkeley.edu/doemoff/tutorials/scholarlyconten
tonline.html
23

24. III. Jak szukać informacji/publikacji
naukowych online – ogólne zasady 1
• Dostosuj swoją strategię i taktykę wyszukiwawczą
do konkretnego problemu, zagadnienia, dziedziny
nauki
• Nie ufaj a priori – oceniaj i wartościuj narzędzia,
źródła, zasoby, publikacje, nawet autorytatywne
źródła mogą zawierać błędy, znani naukowcy
bywają kontrowersyjni a bibliografia narodowa
nie jest kompletna 
24

25. Jak szukać informacji/publikacji naukowych online –
ogólne zasady 2
• Nie polegaj wyłącznie na jednym narzędziu, serwisie
wyszukiwawczym, źródle czy publikacji naukowej – i to z
różnych względów – technicznych, merytorycznych i
metodologicznych
– co zrobisz, gdy nie będzie działać lub przestanie być dostępne?
– nie ma idealnych źródeł, całkowicie obiektywnych publikacji,
totalnych, wszystko-ogarniających narzędzi/serwisów
wyszukiwawczych, zawsze też może po prostu wystąpić błąd
– trzeba sprawdzać treści/wiedzę z różnych źródeł – na tym m.in.
polega metoda naukowa
25

26. Jak szukać informacji/publikacji naukowych
online – ogólne zasady 3
– w nauce należy kontrolować element subiektywny,
minimalizować tendencyjność – to także element metody
naukowej; a to się raczej nie uda, gdy będziemy
posługiwać się jednym, ulubionym narzędziem/serwisem
wyszukiwawczym, źródłem czy zbiorem publikacji
– istnieje Deep Web/Ukryty Internet
– indeksy w bazach danych robią ludzie, wprowadzając
element subiektywny
– i wreszcie – jeżeli czegoś nie da się znaleźć w jednym
miejscu, to może będzie w innym
26

27. Jak szukać informacji/publikacji
naukowych online – ogólne zasady 4
• Formułuj różne pytania, także te precyzyjne – z
wykorzystaniem różnych funkcjonalności
wyszukiwawczych – operatorów boolowskich,
fraz, komend, wyszukiwania zaawansowanego
etc.
• Przestrzegaj prawa związanego z dostępem do i
wykorzystaniem informacji i publikacji
naukowych (i innych)
27

28. Dyskusja i podsumowanie
Zapraszam do dyskusji i zadawania pytań
28

29. Bibliografia
•
Cisek, Sabina (2009). Dzielenie się wiedzą w Internecie. Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik
Naukowy nr 3-4, s. 33-42. Dostęp: http://www.biblioteka.awf.katowice.pl/biuletyn.html,
http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=17706&dirids=1
•
Cisek, Sabina (2010). Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa w nauce o informacji i
bibliotekoznawstwie w XXI wieku. Przegląd Biblioteczny t. 78 nr 3, s. 273-284.
•
Cisek, Sabina (2008). Weblogi (blogi) – nowe narzędzie komunikacji w nauce. W: Pietruch-Reizes,
Diana (red.). Zarządzanie informacją w nauce. Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, s. 170-177.
Dostęp także online: http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=16624&dirids=1
•
Evaluating Scholarly Content Online
http://www.lib.berkeley.edu/doemoff/tutorials/scholarlycontentonline.html
•
Finding Scholarly Content on the Web http://www.internettutorials.net/finding-scholarlycontent.asp
•
Sapa, Remigiusz (2008). Potencjał bibliotecznych katalogów online w zakresie sprzyjania zjawisku
przypadkowego pozyskiwania informacji o literaturze naukowej. Przegląd Biblioteczny R. 76, z. 1, s.
87–110. http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=401&dirids=1
•
Szczepańska, Anna (2006). Strategia, heurystyka i taktyka wyszukiwania informacji. Próba
uporządkowania pojęć. Przegląd Biblioteczny nr 2, s. 165-187.
•
Więcej o źródłach informacji naukowej i nie tylko w blogu Informacja biznesowa, naukowa i
infobrokering http://sabinacisek.blogspot.com/
29

30. Bibliografia – o infobrokeringu
•
Bates, Mary Ellen (2010). FAQs About the Independent Info Pro Business.
http://www.batesinfo.com/Coaching/FAQ/FAQ.html
•
Bulletin of the American Society for Information Science (1995), Volume 21, number 3.
http://www.asis.org/Bulletin/Feb-95/ (numer poświęcony infobrokeringowi)
•
Cisek, Sabina (2007). Broker informacji: istota zawodu. http://hdl.handle.net/10760/10880,
http://eprints.rclis.org/bitstream/10760/10880/1/Cisek_broker_informacji_istota.pdf
•
Cisek, Sabina. Prezentacje na temat infobrokeringu
http://skryba.inib.uj.edu.pl/~cisek/broker_informacji/, http://www.slideshare.net/sabinacisek
•
Nowak, Elżbieta Paulina (2008). Kim jest infobroker? http://www.goldeninfo.pl/aktualnosci,1
•
Szczepańska, Barbara (2002). Broker informacji – zawód z przyszłością czy zawód z przyszłości.
Biuletyn EBIB nr 11 (40). http://ebib.oss.wroc.pl/2002/40/szczepanska.php
•
Więcej literatury w prezentacji http://www.slideshare.net/sabinacisek/infobrokerstwo-wpolsce-stan-obecny
30