Presentación sobre a evolución da Idade Media entre os séculos XI e XV

1. 2º ESO
RENOVACIÓN E CRISE
NO
MUNDO FEUDAL

2. INTRODUCIÓN
● A partires do século XI teñen lugar importantes
transformacións no mundo agrario.
● O comercio reactívase.
● As cidades renacen e desenvólvese a burguesía.
● Aparecen os gremios.
● Fortalécese o poder dos reis sobre a nobreza feudal.
● Nos séculos XIV e XV prodúcese unha gran crise:
fame, peste, conflitos bélicos e sociais.

3. ● Desde finais do século XI producíronse unha
serie de melloras na agricultura de Europa
occidental que permitiron aumentar a
produtividade agrícola:
➢ Ampliouse o espazo cultivado:
transformación de bosques en campos de
cultivo, desecamento de zonas pantanosas,
construción de diques e canles (Polders nos
Países Baixos).
➢ Emprego de novas técnicas de cultivo
como a rotación trienal que alternaba o
barbeito con cereais de inverno e primavera.
➢ Aplicación de avances tecnolóxicos:
arado normando, uso do cabalo como animal
de tiro, emprego de muíños de auga e vento
para moer o gran.
1.- RENOVACIÓN AGRARIA E CRECEMENTO DEMOGRÁFICO

4. APEIROS AGRÍCOLAS
MUÍÑO DE VENTO MUÍÑO DE AUGA
ARADO NORMANDO

5. ● Houbo un aumento da poboación en Europa entre os
séc. XII (45 millóns) e XIV (75 millóns) debido ao
incremento da produción agrícola que permitiu unha mellor
alimentación e, polo tanto, maior resistencia ás
enfermidades.
● Orixináronse importantes cambios na sociedade feudal:
➢ Xorden novas vilas de campesiños libres
chamadas francas ou novas (Vilafranca do Bierzo,
Vilanova das Infantas,…)
➢ As condicións de vida dos servos melloraron
porque os señores exercían menos presión sobre o
campesiñado.
➢ Os pagos con diñeiro foron substituíndo ás rendas
en especie e moitos servos puideron mercar a súa
liberación con diñeiro.
➢ Os señores ofrecían condicións de traballo cada vez
máis vantaxosas aos campesiños, o que contribuíu á
progresiva eliminación da servidume.
1.- RENOVACIÓN AGRARIA E CRECEMENTO DEMOGRÁFICO
EVOLUCIÓN POBOACIÓN EUROPEA

6. 2.- O DESENVOLVEMENTO COMERCIAL
● A mellora da agricultura estimulou o comercio, xerándose excedentes
agrícolas que se intercambiaban por outros produtos.
● Desenvolveuse un comercio local nas vilas e cidades e outro a longa
distancia con mercadorías exóticas e de luxo.
● Aumentou a circulación monetaria de ouro e prata que facilitaba os pagos.
Tamén xurdiron novos sistemas de pago en Italia, como a letra de cambio, un
instrumento mercantil que permitía devolver o diñeiro prestado ao cabo dun
tempo no lugar e data fixada por escrito.
● En Europa occidental destacaron dúas zonas comerciais:
➢ Os portos italianos de Pisa, Xénova e Venecia que controlaban o
mercado do Mediterráneo e que exploraron novas rutas cara o Extremo
Oriente (Marco Polo, século XIII).
➢ As cidades do norte de Europa, onde destacou a Hansa, unha
agrupación de comerciantes do Mar do Norte de do Báltico. Destacaron
as cidades de Bruxas, Lübeck e Hamburgo.

7. O COMERCIO EUROPEO NA IDADE MEDIA

8. 2.- O DESENVOLVEMENTO COMERCIAL
● Xurdiron os mercados, lugares de intercambio
entre os produtos do campo e as manufacturas
elaboradas nos obradoiros urbanos e que se
celebraban todos os días ou só unha vez á semana,
e as feiras, reunións periódicas celebradas unha
vez ao ano ás que acudían comerciantes de lugares
moi afastados. As feiras francesas de Champagne
foron das máis importantes.
● Melloraron os sistemas de transporte tanto por
terra como por mar, e apareceron outros novos: a
carreta de catro rodas; as cocas e as carracas
para a navegación polo Mediterráneo e as
carabelas polo Atlántico; o astrolabio e o compás
permitían orientarse e os portolanos eran mapas
que sinalizaban as costas e os portos; abríronse
canais entre os ríos navegables

9. ● Dende o século XI prodúcese un
renacemento das cidades debido á
renovación agraria, ao crecemento da
poboación e á reactivación do comercio.
● Revitalizáronse as cidades xa existentes e
apareceron os burgos: novas poboacións
xunto a castelos e abadías ou barrios
situados nos arrabaldes das cidades. Os seus
habitantes denominábanse burgueses e eran
comerciantes e artesáns.
● Os reis impulsaron a fundación de novas
cidades e a concesión de privilexios
(Cartas de privilexios) ás xa existentes. As
xentes que lograban trasladarse dende as
zonas rurais ás cidades gozaban de maior
liberdade e librábanse da servidume dos
señores feudais.
3.- O RENACER URBANO
A CIDADE MEDIEVAL DE FEURS (FRANCIA)
LENDA:
1. pendente
2. foxo
3. murallas
4. ameas
5. torre
6. porta da cidade
7. ponte levadiza
8. campanario
9. igrexa
10. burgo
11. campiña
12. ribeira

10. ● As cidades co paso do tempo foron
adquirindo o dereito de gobernarse por si
mesmas:
➢ Ao principio organizáronse en Comunas
ou asembleas de todos os veciños.
➢ Posteriormente xurdiron os primeiros
Concellos integrados por maxistrados
(concelleiros) dirixidos por un
burgomestre ou alcalde que exercían o
poder por delegación dos cidadáns.
➢ O goberno das cidades foi quedando en
mans das familias burguesas máis ricas,
o patriciado urbano, o que provocou
revoltas do resto da poboación urbana.
Palacio comunal de Siena (Italia)
3.- O RENACER URBANO

11. ● O crecemento das cidades axudou a transformar a sociedade
feudal, facéndoa máis dinámica. Os novos burgos acolleron a
persoas dedicadas ao traballo artesanal e ao comercio que non
dependían de ningún señor feudal, formándose un novo grupo
social, a burguesía:
➢ A base da súa riqueza era o diñeiro pola venta de produtos
e os beneficios dos negocios.
➢ Grupos:
 Alta burguesía: grandes comerciantes, empresarios e
banqueiros.
 Pequena burguesía: mestres artesáns e pequenos
comerciantes.
➢ A riqueza das cidades atraeu a nobres e eclesiásticos que
construíron palacios, conventos e igrexas.
➢ Outros grupos: oficiais, aprendices, criados, xornaleiros,
mendigos…(xente humilde)
➢ Minorías relixiosas: xudeus que vivían en barrios
separados, as xuderías. Eran artesáns, prestamistas ou
médicos.
➢ A burguesía foi desprazando en poder e categoría á
nobreza, e conseguiu algúns privilexios.
BURGUESES
3.- O RENACER URBANO

12. ● O traballo urbano organizábase en gremios,
asociación de artesáns que exercían o mesmo
oficio (ferreiros, zapateiros, panadeiros,…).
➢ Os traballadores dividíanse en tres
categorías: Aprendiz, aprendía o oficio
durante un tempo no que vivía co mestre
ao que pagaba pola aprendizaxe; Oficial,
recibía un salario polo seu traballo;
Mestre artesán: accedía a esta condición
despois de realizar unha obra mestra, era
o dono dun obradoiro.
➢ Normas: Ninguén podía realizar o seu
oficio nunha cidade sen o seu permiso,
todos os artesáns debían traballar as
mesmas horas e usar o mesmo tipo de
ferramentas, controlaban a cantidade,
calidade e prezo final dos artigos.
➢ Os artesáns dun mesmo oficio
agrupábanse en rúas: prateiros,
curtidores,…
3.- O RENACER URBANO

13. ● As cidades medievais :
➢ Estaban rodeadas por murallas e o
plano urbano era moi irregular. No
centro estaba a praza principal rodeada
dos edificios máis importantes: concello,
mercado, lonxa, catedral e palacios. No
resto do espazo urbano: vivendas,
hospitais, hospedarías e edificios
relixiosos.
➢ As casas agrupábanse por barrios:
xudaría, gremios, etc.
➢ As rúas eran estreitas, sucias e sen rede
de sumidoiros o que facía que
abundaran as enfermidades pola falta
de hixiene (cólera, tifo, peste) e foran
frecuentes os incendios.
3.- O RENACER URBANO

14. 4.- O AFIANZAMENTO DAS MONARQUÍAS
● A partir do século XII a autoridade dos monarcas
refórzase con medidas como: o sometemento da
nobreza, a constitución dun exército propio formado
por mercenarios ou a creación dun corpo de
funcionarios ás ordes dos reis.
● Xorden as Cortes ou Parlamentos. Neles, o rei
reuníase con representantes dos tres estamentos
para aprobar cuestións como o establecemento de
novos impostos.
● Os señores feudais viron recortados os seus
privilexios a favor do poder real e, en moitos casos,
opuxéronse. En Francia, a dinastía dos Capetos
logrou derrotar e someter aos nobres. En Inglaterra,
a dinastía dos Plantagenet tivo que pactar cos
grupos sociais con máis poder (nobreza, clero e
burguesía) e recoñecerlles privilexios. Quedaron
redactados nun documento coñecido como Carta
Magna (1215).
● Cando os monarcas precisaban de apoio para
controlar aos nobres, os burgueses acudían na súa
axuda facilitándolles aos reis recursos económicos
(diñeiro, soldados,...) e apoio político. A cambio
recibían protección e certos privilexios.
PARLAMENTO INGLÉS

15. 5.- A CRISE DA BAIXA IDADE MEDIA: SÉCULOS XIV E XV
● Desde comezos do século XIV, produciuse en
Europa unha sucesión de malas colleitas que
provocaron escaseza de alimentos, fame e
desnutrición.
● Procedente de Crimea, chega a Peste Negra,
unha enfermidade que a partires de 1347 asolou
Europa provocando uns 25 millóns de mortos, a
paralización do comercio e a redución das rendas
señoriais, facendo que os señores trataran de
recuperalas aumentando as dos campesiños
superviventes e endurecendo as condicións de
servidume.

16. EXTENSIÓN DA PESTE NEGRA POR EUROPA NO SÉCULO XIV

17. 5.- A CRISE DA BAIXA IDADE MEDIA: SÉCULOS XIV E XV
● Nos séculos XIV e XV tiveron lugar numerosos conflitos bélicos:
➢ Guerras entre estados que contribuíron a aumentar o sentimento nacional,
como a Guerra dos Cen Anos (1337-1453) que enfrontou a Francia e
Inglaterra.
➢ Guerras civís, entre candidatos do mesmo país para ocupar o trono: exemplo a
Guerra das Dúas Rosas (1455-1485) en Inglaterra entre os partidarios da casa
de Lancaster (rosa vermella) e os partidarios da de York (rosa branca).
BATALLA DE CRECY
EUROPA NO SÉCULO XIV

18. 5.- A CRISE DA BAIXA IDADE MEDIA: SÉCULOS XIV E XV
● Foron numerosas as revoltas
sociais tanto nas cidades como no
campo:
➢ En distintos lugares de Europa
houbo revoltas urbanas que
enfrontaron aos artesáns e ao
patriciado urbano e tamén ás
masas empobrecidas coa
burguesía acomodada que,
nalgúns casos, remataron con
actos violentos contra os
xudeus (pogroms).
➢ No campo houbo revoltas
antiseñoriais que enfrontaron
aos campesiños contra os
señores polo endurecemento
do réxime feudal. A Jacquerie
en Francia ou o movemento
irmandiño en Galicia son
exemplos.

19. 6.- CARA A FIN DUNHA EPOCA
● O conxunto de cambios que tiveron lugar nos séculos XIV e XV contribuíron á
decadencia do feudalismo:
➢ O dominio do mundo rural deu paso ao rexurdimento da vida urbana e
á aparición da burguesía.
➢ A nobreza sufriu a crise económica e viu como diminuían as súas
rendas.
➢ As monarquías reforzaron o seu poder fronte aos señores feudais e
puxéronse as bases dos Estados modernos.
➢ Escritores, artistas, pensadores e navegantes contribuíron ao cambio
de mentalidade.

20. FIN