Tema teórico o sector terciario

1. TEMA 10
O SECTOR TERCIARIO
1. OS ESPAZOS TERCIARIOS
1.1 AS ACTIVIDADES DO SECTOR TERCIARIO
É o sector económico que abrangue as actividades que non obteñen materias primas nin as
transforman en bens materiais, senón que prestan servizos á poboación ou aos outros sectores,
incluíndo un gran número de actividades como a sanidade, a educación, os transportes, o comercio,
o turismo, etc. É o sector predominante nos países desenvolvidos.
1.2 A DIVERSIDADE DO SECTOR TERCIARIO
Como dixemos, o sector servizos inclúe unha gran cantidade de actividades. Actualmente segue
crecendo e fálase da revolución do terciario coa xeneralización da sociedade da información, que
comporta o desenvolvemento técnico e científico, mundialización da economía, etc.
Mesmo se fala de terciario superior ou cuaternario para referirse ás actividades vinculadas coa
técnica e a ciencia como a microelectrónica, a informática, a bioxenética, a industria espacial, etc.
Pero tamén se inclúen neste sector cuaternario a prestación de servizos a empresas (xestión, control
de calidade, publicidade, etc). Os traballadores deste sector cuaternario están especializados e moi
cualificados, e reciben salarios elevados. O sector terciario banal incorpora traballos que requiren
pouca preparación e están mal pagados: servizos domésticos e de limpeza, venda ambulante, etc.
1.3 OS SERVIZOS E OS CAMBIOS SOCIAIS RECENTES
Os cambios sociais recentes provocaron unha maior demanda de servizos:
• O aumento da esperanza de vida esixe unha serie de servizos relacionados co coidado das
persoas maiores, por exemplo residencias.
• A incorporación da muller ao mundo laboral fai urxente a creación de servizos que
faciliten o traballo doméstico, como garderías.
• A redución da xornada laboral ou as vacacións pagadas explican o auxe do turismo.
2. O SECTOR TERCIARIO NO MUNDO ACTUAL
2.1 CARACTERÍSTICAS
As actividades do sector terciario caracterízanse por:
1

2. • Ser moi heteroxéneas: pola gran variedade de servizos, pola diversidade na cualificación
dos traballadores e polo tamaño das empresas.
• Ser intanxibles e inmateriais.
• Ser imposibles de almacenar e estar cerca do consumidor.
• Ser actividades en expansión en todo o mundo.
• Estar desigualmente repartidas no mundo.
2.2 CLASIFICACIÓN
As actividades terciarias pódense clasificar do seguinte xeito:
• Servizos sociais: administración, educación, sanidade, etc. Moitos destes servizos son
públicos, é dicir, que a administración os organiza e financia a partir dos impostos, pero
tamén hai servizos sociais privados como negocio.
• Servizos de distribución: circulación de persoas, de bens e de información, como os
transportes, as telecomunicacións, etc.
• Servizos ás empresas: publicidade, investigación, banca, seguros, asesoramento xurídico e
fiscal, etc.
• Servizos ao consumidor: comercio ao detalle, hostalería, lecer, reparacións, servizos
individuais, etc.
3. AS ACTIVIDADES COMERCIAIS
3.1 O COMERCIO E OS SEUS ELEMENTOS
O comercio consiste na compra e venda de mercadorías para satisfacer as necesidades da
poboación. Elementos que interveñen:
• A oferta e a demanda: o vendedor que oferta o ben ou servizo e o comprador interesado en
adquirilo.
• As mercadorías: bens e servizos cos que se comercia.
• O pagamento: antigamente usábase o troco. Na actualidade diñeiro, cheques, tarxetas de
crédito,...
• Mercado: lugar onde se realiza a compravenda. Pode ser un lugar concreto, se a mercadoría
está presente, ou un mercado abstracto, como a Bolsa, onde a mercadoría non está presente.
3.2 O COMERCIO INTERIOR
2

3. 3.2.1 TIPOS
É o que se realiza dentro das fronteiras dun país. Pode ser:
• O comercio por xunto, ou almacenista. Compra directamente aos produtores grandes
cantidades de mercadorías, que logo vende a outros comerciantes ou empresas.
• O comercio polo miúdo, ou minorista. Vende directamente aos consumidores en diversos
establecementos comerciais (tendas especializadas, mercados municipais e mercadillos ou
supermercados, hipermercados, grandes almacéns e centros comerciais).
3.2.2 OS ESPAZOS COMERCIAIS
• Nas cidades, o comercio instálase en diferentes espazos:
◦ O centro urbano adoita acoller ao comercio tradicional en pequenas tendas situadas ao
longo de certas rúas e prazas, que actúan tamén como centro de encontro e de relación
social.
◦ A periferia urbana adoita albergar grandes superficies comerciais.
• Nas áreas rurais, os comercios localízanse nos baixos comerciais das casas.
3.3 O COMERCIO EXTERIOR
É aquel que se realiza entre países. Comprende a compra de bens no estranxeiro, ou importación; e
a venda de bens ao estranxeiro, ou exportación. Ambas rexístranse nun documento chamado
balanza comercial: diferenza entre as exportacións e as importacións dun país, cuxo saldo pode ser
positivo ou negativo, segundo superen ou non as exportacións ás importacións.
3.3.1 O COMERCIO INTERNACIONALACTUAL
O comercio internacional move enormes cantidades de produtos moi diferentes, usando medios de
transporte de gran capacidade e eficacia a prezos razoables.
O comercio creou unha rede de relacións comerciais de ámbito mundial que ten estas
características:
• Ocupa a moita poboación activa.
• Concéntrase nun número reducido de empresas.
• Expandiuse moito nas últimas décadas do século XX.
Os intercambios comerciais de maior volume e valor dánse entre a Unión Europea, Xapón, China,
Asia oriental e Estados Unidos.
O comercio entre os países membros da Unión Europea tamén ten unha grande importancia.
O resto dos países ten un menor peso na actividade comercial mundial. Exportan materias primas,
produtos agrarios e manufacturas.
3.3.2 A ORGANIZACIÓN DO COMERCIO EXTERIOR
3

4. Na actualidade, para facilitar o comercio exterior existen:
• Institucións internacionais como a Organización Mundial do Comercio (OMC), que
pretende eliminar ou reducir os aranceis comerciais; perseguir o comercio desleal; e arbitrar
as disputas comerciais entre os seus membros.
• Os bloques comerciais: son agrupacións de países destinadas a favorecer o comercio entre
os seus membros, como a Unión Europea ou MERCOSUR.
4. OS TRANSPORTES
4.1 FUNCIÓNS
O transporte é a actividade mediante a que unha persoa ou mercadoría se traslada dun lugar a
outro.
• Os sistemas de transporte que permiten os desprazamentos son o aéreo, o terrestre e o
marítimo.
• Para que circulen os medios de transporte (camións, trens, avións) son necesarias unhas
infraestruturas (estradas, vías férreas, portos e aeroportos).
4.2 A REVOLUCIÓN DOS TRASPORTES
A revolución dos transportes, nos últimos cincuenta anos, supuxo importantes cambios, como:
• O aumento da tonelaxe e da velocidade dos vehículos.
• A intermodalidade. Permite coordinar diferentes medios de transporte.
• A mellora das infraestruturas.
• Maior seguridade.
• A redución do prezo dos desprazamentos.
4.3 AS REDES DE TRANSPORTE
A organización e explotación dun territorio necesita boas redes de transporte, un conxunto de
infraestruturas por onde poidan circular os vehículos.
• As redes de transporte están formadas por eixes ou liñas que unen dous ou máis puntos,
están dispostas en forma dunha malla ou rede. Os lugares centrais destas redes son os nós
de transporte
• As redes estrutúranse de forma desigual no mundo: nos países desenvolvidos as redes
adoitan ser densas, mentres que nos países pobres adoitan ser pouco densas e mal
estruturadas.
4.4 O TRANSPORTE TERRESTRE
É o maioritario a nivel mundial. Os transportes terrestres. Debuxan no espazo dúas redes
diferenciadas: a de estradas e a de ferrocarrís.
4.4.1 O TRANSPORTE POR ESTRADA
4

5. O transporte por estrada é o máis usado para o traslado de pasaxeiros e mercadorías a distancias
medias e curtas.
As súas vantaxes son o acceso directo desde o punto de partida ao de chegada, e a flexibilidade
horaria.
Os seus inconvenientes son a súa escasa capacidade de carga, tanto de persoas como de
mercadorías, a alta densidade do tráfico, o que conleva o risco de accidentes e a contaminación.
Na rede de estradas hai un gran diferenza entre os países desenvolvidos e os subdesenvolvidos.
4.4.2 O TRANSPORTE POR FERROCARRIL
O transporte por ferrocarril úsase para o traslado de pasaxeiros e mercadorías a distancias curtas e
medias. As novas melloras técnicas son os trens de alta velocidade (TAV) que compiten co avión en
distancias medias, e os trens rápidos (TR).
As súas vantaxes son a súa elevada capacidade de carga, a súa seguridade, a súa rapidez e a escasa
contaminación se está electrificado.
Os inconvenientes son a rixidez do trazado e o elevado custo de construción e mantemento das
liñas.
4.5 O TRANSPORTE MARÍTIMO
O transporte por barco é idóneo para trasladar grandes cantidades de mercadorías (petróleo, cereais,
carbón...) a moita distancia.
As vantaxes son a gran capacidade de carga e o baixo prezo do transporte. Compleméntase, ás
veces, co transporte fluvial.
Os seus inconvenientes son a lentitude e o risco de contaminación das augas.
4.6 O TRANSPORTE AÉREO
Realízase en avión, que se utiliza para o transporte de pasaxeiros a longa distancia e para o
transporte de mercadorías perecedoiras, urxentes ou de pouco volume e alto valor.
As súas vantaxes son a rapidez e a seguridade, e os seus inconvenientes son os altos gastos de
explotación e de mantemento, o elevado prezo e consumo de combustible e a contaminación
acústica e atmosférica que provoca.
A aparición das compañías de baixo custo (low cost) revolucionou e popularizou o transporte aéreo.
5. O TURISMO
O turismo é o desprazamento temporal de persoas (de 24 horas a un ano) desde o seu lugar de
residencia cara a outros lugares con fins, xeralmente, de lecer.
5.1 CAUSAS DO DESENVOLVEMENTO DO TURISMO
5

6. As causas do desenvolvemento do turismo son:
• O aumento de tempo libre, debido á xeneralización da semana laboral de cinco días e ás
vacacións pagadas.
• A existencia das pensións de invalidez e vellez garantidas pola sociedade do benestar.
• A xeneralización do uso do automóbil e das viaxes en avión.
5.2 AS MODALIDADES TURÍSTICAS
No mundo actual, a actividade turística está moi diversificada:
• O turismo de bordo de auga. É hoxe maioritario; e inclúe o turismo de sol e praia, o
turismo náutico e o turismo de balneario.
• O turismo de montaña. Inclúe a práctica do esquí, e de actividades deportivas e de
aventura.
• O turismo rural. Permite coñecer actividades agrarias tradicionais e ecosistemas de gran
valor (agroturismo).
• Outras formas de turismo. Son o turismo cultural; o turismo de negocios; congresos e
convencións; e o turismo relixioso.
5.3 AS ÁREAS TURÍSTICAS
As principais áreas emisoras e receptoras de turismo mundial son:
• Europa, Estados Unidos e Xapón.
• Outros destinos turísticos internacionais son os países do leste de Europa; México e o
Caribe; China, India, Tailandia e Nepal; Exipto, Marrocos e Túnez e Kenia.
• Os países menos desenvolvidos teñen un peso menor no turismo internacional.
5.4 EFECTOS DO TURISMO
O enorme crecemento do turismo de masas provoca efectos positivos e negativos:
• Económicos: crea emprego; e unha das principais fontes de ingresos de moitos países e
estimula outras actividades económicas (construción, agricultura, transporte e comercio).
Repercusións negativas: empregos temporais, encarecemento dos prezos, especulación do
solo.
• Demográficos e sociais: atrae poboación e colabora na modernización das formas de vida
tradicionais das áreas receptoras; favorece o coñecemento doutras culturas. Negativas: a
afluencia de visitantes pode saturar os servizos; pode causar a perda da propia identidade e
costumes.
• Ambientais: favoreceu a rehabilitacións dalgunhas áreas. Negativas: as infraesrtruturas
alteran a paisaxe; o turismo masivo produce contaminación, incrementa os residuos e
sobreexplota a auga e o solo.
6

7. Na actualidade, as políticas turísticas tratan de fomentar o turismo sostible, que compatibiliza o
desenvolvemento económico co mantemento da natureza e dos valores culturais.
6. O SECTOR TERCIARIO EN ESPAÑA
O sector terciario é o máis importante na economía española e tamén na de Galicia.
6.1 COMERCIO
O comercio interior predominante en España é o pequeno comercio tradicional. Este sofre a
competencia das grandes superficies comerciais.
O comercio exterior realízase, sobre todo, con outros países da Unión Europea; séguenlle Estados
Unidos, Xapón ou China. Impórtanse bens de equipo e produtos enerxéticos, e expórtanse bens de
equipo, automóbiles e alimentos. A balanza comercial é deficitaria.
6.2 TRANSPORTES
Efectuáronse grandes investimentos para modernizar a rede de transportes. Aumentaron moito os
quilómetros das vías de alta capacidade (autoestradas e autovías)
O transporte por estrada ten os inconvenientes da elevada densidade, a contaminación e os
accidentes.
A rede de ferrocarrís está en proceso de mellora. Destacan os investimentos en alta velocidade
(AVE).
O transporte marítimo úsase para o comercio exterior e o tráfico de viaxeiros ás illas, Ceuta e
Melilla. Concéntrase nos portos de Alxeciras, Barcelona e Valencia.
O transporte aéreo predomina para o tráfico internacional de pasaxeiros. Os aeroportos principais
son os de Madrid, Barcelona e Palma de Mallorca.
6.3 TURISMO
A partir de 1960, o turismo en España converteuse nun fenómeno de masas. A este turismo
estranxeiro, de sol e praia, engadiuse o turismo interior español. España é, xunto con Estados
Unidos e Francia, unha das principais potencias turísticas do mundo.
En España mantense o modelo de turismo baseado nunhas vacacións masivas a prezos accesibles
concentrado no litoral mediterráneo ou nas illas. Con todo, incrementouse o turismo en temporada
baixa, o turismo rural e o cultural.
Os países de orixe do turismo exterior son Reino Unido, Alemaña, Francia, Italia, EUA e Portugal.
Os principais destinos turísticos son Cataluña, Canarias, Illas Baleares, Andalucía e Comunidade
Valenciana, onde está a maior infraestrutura hoteleira.
Existe unha gran mobilidade da poboación do propio país, o que favorece novas formas de ocio:
deportes de aventura, esquí, golf, turismo rural...
7