Bizantinos e Xermanos

1. O INICIO DA IDADE MEDIA.
XERMANOS E BIZANTINOSS
TEMA 1

2. A IDADE MEDIA. ETAPAS E
CIVILIZACIÓNS
LECCIÓN 1

3. 1.1. O inicio da Idade Media e as
súas etapas
 Froito dos intensos problemas que sufriu o
Imperio romano a partires do século III d.C., no
ano 395 o emperador Teodosio, para facilitar a
defensa do Imperio o dividiu entre os seus dous
fillos:
 Arcadio, que gobernaría o Imperio Romano de
Oriente (Imperio Bizantino), a zona máis rica e
poboada. Este Imperio manteríase ata o ano 1453,
ano no que os turcos tomaron a súa capital.
 Honorio, que gobernaría o Imperio Romano de
Occidente, empobrecido e atacado polos reinos
xermánicos durante os séculos seguintes (V e VI).

5.  A pesares dos esforzos por manter a grandeza
do Imperio, os pobos xermanos venceron e o
derradeiro emperador, Rómulo Augústulo, foi
destituído polo xefe bárbaro Odoacro en 476,
poñendo fin á Idade Antigua e dando paso á
Idade Media.

8. ETAPAS DA IDADE MEDIA (476-1456/1492):
• ALTA IDADE MEDIA. Séculos V-X
• PLENA IDADE MEDIA. Séculos XI-XIII
• BAIXA IDADE MEDIA. Séculos XIV-XV

11. 1. 2. As Civilizacións Medievais
• Durante a Idade Media conviviron e enfrontáronse no territorio
pertencente ao antigo Imperio Romano tres civilizacións distintas:
• O Imperio Bizantino (Oriente).
• Adoptou orixinalmente as tradicións latinas, pero adoptou a lingua e a cultura
grega co tempo.
• Non recoñeceu a primacía relixiosa do Papa de Roma, polo que se lle chamou
tamén cristiandade ortodoxa.
• A cristiandade latina (Occidente).
• Aglutina os reinos establecidos no antigo Imperio romano de occidente
(visigodos ou francos).
• A súa relixión era a cristiá católica, que recoñecía a autoridade papal.
• O sistema feudal era o elixido, polo que tamén se denominan monarquías
feudais.
• O Islam.
• Nova relixión xurdida das predicacións do profeta Mahoma no século VI. Os seus
seguidores –os musulmáns- conquistaron dende o século VII parte dos territorios
do Imperio Bizantino e do antigo Imperio romano de Occidente. Dese xeito,
crearon unha nova civilización que rompeu a unidade cristiá das dúas ribeiras do
Mediterráneo.

13. O IMPERIO BIZANTINO (I).
CARACTERES XERAIS
LECCIÓN 2.

14. 2.1. A Evolución Histórica
• S. VI. O Imperio alcanzou o seu
maior esplendor con Xustiniano -I
(527-565). Este emperador
buscou a unidade do antigo
imperio romano, para iso
conquistou diversos territorios do
Mediterráneo.
• S. VII. Os musulmáns
conquistaron as provincias máis
ricas (Siria, Palestina, Exipto),
reducindo o territorio que fora
conquistado por Xustiniano
considerablemente.
• Dende mediados dos século XI.
Bizancio atravesou unha
profunda crise. Finalmente,
Constantinopla foi conquistada
polos turcos en 1453.
• Nos seus inicios, o territorio
bizantino compendía os
Balcáns, Grecia, Asia Menor,
Siria e Exipto.

15. A historia do Imperio bizantino durará casi un milenio:
séculos V-XV.
Constantinopla foi conquistada en 1453 polos turcos.

16. • ¿Cómo era o goberno no Imperio Bizantino?
– O Emperador encargábase de
gobernar:
• Éste, dende o século VI, adoptou
o títolo de Basileus.
• Concentraba todo o poder.
• Axudábase de numerosos
funcionarios e a súa lexilación
baseábase no dereito romano.
Dita lexislación foi compilada e
actualizada na época de
Xustiniano no código Corpus Iuris
Civilis ou Código de Xustiniano.
– A administración organizouse en
provincias, dirixidas por un xefe político
e militar. Nelas desempeñaron un papel
moi importante a cabalería e a armada.

17. • Xustiniano consituiu a monarquía teocrática, na
que o emperador contaba co control político e
relixioso, e era apoiado polo exército y por unha
rede de funcionarios e diplomáticos.
• O imperio estaba dividido en provincias ou
Themas (divisiones administrativas), dirixidas
por estrategos (gobernadores militares).
http://www.taringa.net/posts/info/1935478/El-imperio-Bizantino-Primera-Parte.html

20. 2.3. A economía Bizantina
• Agricultura.
– É a base da economía.
– A maioría das terras eran latifundios
(grandes propiedades de terra),
pertencentes á nobreza e aos mosteiros e
trabaladas por servos.
• Artesanía.
– Elaborou artigos de luxo, como tecidos de
seda, tapices, ourivería, marfís e esmaltes.
• Comercio.
– A estratéxica situación de Constantinopla -
entre Asa e Europa e entre os mares
Mediterráneo e Negro- beneficiou
enormemente ao comercio.
– A Bizancio chegaban sedas de China,
especias, marfil e perlas da India e peles e
trigo do norte de Europa.

21. A SOCIEDADE E AARTE
LECCIÓN 3.

22. http://www.pedrocolmenero.es/home/geografia-e-
historia-2o-eso/la-edad-media-bizancio-el-islam-y-
el-imperio-carolingio/animaciones-sobre-los-
bizantinos

23. 3.1. A sociedade bizantina
• Organizábase en tres niveles:
– Nivel Superior: Aristocracia e altos cargos da Igrexa:
• Posuían grandes latifundios.
• Ocupaban destacados postos no goberno e na
administración.
– Nivel Intermedio: o resto do clero, funcionarios do
Estado, ricos comerciantes e campesiños libres.
– Nivel Baixo: servos e escravos.

26. 3.2. Problemas da Igrexa bizantina
• A Igrexa exerceu unha grande influencia sobre a sociedade bizantina:
– Tivo un vinculo especial co poder político, posto que encargábase
de coroar ao emperador.
– Posuía grandes propiedades.
– Controlaba espiritualmente unha sociedade onde convivían as
disputas sociais coas relixiosas.
• Tivo que facer frente con dous graves problemas:
– As loitas iconoclastas:
• Orixináronse cando algúns emperadores prohibiron o culto ás
imaxes sagradas, ou iconos, buscando reducir o poder dos
mosteiros e apropiarse dos seus bens.
• A prohibición desatou graves conflitos sociais entre os séculos
VIII e IX, aínda que ao final se impuxo o culto ás imaxes.

27. Século XXI

28. – O cisma de Oriente:
• Debeuse á rivalidade entre o patriarca de
Constantinopla e o papa de Roma pola súa primacía
sobre a cristiandade.
• Rematou en 1054 coa separación ou cisma entre a
igrexa occidental ou romana e a oriental. Esta última,
que pasaría a chamarse Igrexa ortodoxa, estendeu a
súa área de influencia por Europa Oriental coa
evanxelización dos pobos eslavos.

29. 3.3. A arte bizantina
• Arquitectura:
• Planta de cruz latina, grega ou poligonal.
• Cúpulas de grandes dimensiones.
• Soporte: columnas.
• Materiais pobres: ladrillo.
• Os edificios decoráronse externamente mediante anchas
franxas de pedra e ladrillo con alternancia de cor.
• Empleo do mosaico como recubrimiento interior do edificio.
• Os principais monumentos da arte bizantina: Santa Sofía de
Constantinopla, Santa Irene, Santos Apóstoles, San Vital de
Ravenna.

37. • Mosaico:
• Utilizábanse para a
decoración de paredes.
• Representación frontal
das figuras.
• Gran riqueza cromática
sobre un fondo dorado.
• Utiliza teselas de
mármare de cores,
logrando efectos de gran
colorido.
• Transmitían a mensaxe
relixiosa de esta cultura
e servían como
propaganda do poder
imperial.

38. Iconas:
• Eran imaxes relixiosas, normalmente pintadas sobre
táboa, utilizando dorado na súa representación.
• A forma na que representaban escenas relixiosas
exerceu unha grande influencia posterior.
Icono Bizantino. S. XIII Retrato de Adèle Bloch-Bauer. Gustave Klimt1907

40. • Pintura: maior tamaño,
frontalidade, ausencia
do retrato e
introducción do atributo
e tendendo á
reproducir o esencial.

41. Escultura: Sólo se han conservado, na súa maior
parte, esculturas de mármore que datan do século VI.
Utilizábanse materiais ricos en marfil e preferíase o
baixorelevo.

42. OS ASENTAMENTOS DOS
XERMANOS EN OCCIDENTE
LECCIÓN 4

44. 4.1. Os reinos xermánicos
• Os pobos xermánicos formaron no seu territorio
diversos reinos independentes entre os séculos
V e VIII.
• Destacaron sobre os demáis os reinos visigodo
e franco, mentres que outros, debido á súa
debilidade, foron sendo absorbidos por outros
máis poderosos ou desapareceron. Entre eles
destacaron:

45. • Ostrogodos:
• Asentáronse en Italia a fináis do século V baixo p
mando do rey Teodorico.
• Desapareceu o reino ortrogodo a mediados do
século VI ocupado polo Imperio bizantino.

46. • Lombardos:
• Reino que se ubicou
no século VI na
actual Lombardía
italiana (no val do río
Po).
• Durou dous séculos.
• Supuxeron unha
ameaza para os
reinos do centro de
Italia e os territorios
papais.

47. • Anglos e
Saxóns:
• Procedían de
Dinamarca e dos
Países Baixos.
Tras cruzar a
canle da
Mancha,
asentáronse na
actual Inglaterra

49. 4.2. As consecuencias do
asentamento
1. Políticas.
• Desaparición do Imperio romano de Occidente e
fragmentación do seu territorio en pequenos reinos
independentes, onde a minoría xermánica
concentrou o poder político.

50. 2. Económicas.
 Ao decaer o mundo urbano, produciuse unha crecente
ruralización de Europa. ¿Por qué? (Causas):
 Os grupos poderosos de poboación fóronse a vivir ás súas vilas rurais,
lugares que antes utilizábanse para pasar o tempo de ocio e que a
partires de ese momento comenzaron a ser residencias permanentes.
 Os grupos menos favorecidos convertéronse na mande obra:
 Os antigos eszcravos pasaron a ser servos (labregos vinculados a unha
propiedade que, ainda que a propiedade cambiara de dono, mantíñase ligada a
ella).
 Moitos cidadáns convert´ironse en colonos, persoas que explotaban as
propiedades do seu señor a cambio dunha parte da colleita.
 Algúns antigos labregos fixéronse encomendados que lles daban as súas terras
ao señor a cambio de protección.
 Debido á decadencia do comercio, antaño tan importante, estas vilas e
grandes propiedades fóronse facendo autosuficientes para manter aos
seus poboadores.

51. 3. Sociais.
• A sociedade transformouse, Os
xermanos convertéronse nunha
nova élite, militar e guerreira, que se
impuxo sobre o resto da poboación.
• A clase media (comerciantes,
artesáns, etc.) perderon
importancia.
• Os servos e os esclavos
multiplicáronse.
4. Culturais.
• A cultura entrou en período de crise;
as escolas desapareceron e o saber
quedou reducido a lugares illados,
como mosteiros.
• Desapareceron as grandes
construccións e únicamente se
facían pequenas igrexas. Na
escultura ocorreu o mesmo.
• Non obstante, os pobos xermanos
destacaron artes menores, como a
ourivería.

52. OS REINOS XERMÁNICOS (II).
OS FRANCOS E O IMPERIO
CAROLINXIO
LECCIÓN 6

53. 6. 1. A evolución histórica. Do reino
ao Imperio
• 751. Pipino o Breve implanta a dinastía carolinxia, que
alcanza o seu esplendor a través do seu fillo,
Carlomagno.
• Éste propúxose restablecer a unidade do antigo
imeperio romano de Occidente. Para acadalo,
conquistou os territorios de numerosos pobos, entre os
que destacan:
• Os lombardos, do norte de Italia.
• Os bávaros e os ávaros do centro de Europa.
• Os saxóns do norte de Alemania.
• Tras as conquistas, Carlomagno foi coroado emperador
polo papa León III no Nadal do ano 800.
• O seu imperio soamente duraría ata o ano 843, xa que
coa morte do seu fillo e sucesor – Luís o Piadoso-
dividiuse o imperio entre entre os seus fillos.

55. 6.2. O modo de vida carolinxio
• GOBERNO:
• O emperador asumiu o papel de defensor da cristiandade e
chegou a intervir nos asuntos da Igrexa.
• Para a súa administración, o imperio dividiuse en condados,
dirixidos por un conde e en marcas ou provincias defensivas
fronteirizas, dirixidas por un marqués.
• ECONOMÍA:
• Baseouse nas actividades agrarias, practicadas en
latifundios e pertencentes á nobreza laica e eclesiástica.
• Cultivábanse cereais, recolectábanse froitos e practicábase
a caza e unha escasa gandaría.

58. • ACTIVIDADES URBANAS:
• Decaeron. A artesanía facíase nos propios latifundios, onde se
fabricaban todos os artigos necesarios para a vida (tecidos,
ferramentas, etc.).
• O comercio limitouse a traer artigos de luxo que demandabna os
máis ricos e poderosos.
• SOCIEDADE: dividíase en tres grupos:
• Nobreza e altos cargos eclesiásticos: posición social máis alta,
poseedores da maioría da terra e desempeñaban os principáis
cargos no goberno e na administración.
• Persoas libres (campesiños, artesáns e comerciantes).
• Servos: descendentes dos antigos escravos. Estaban suxeitos á
terra e non podían abandoala sen permiso.

60. 6.3. A cultura e a arte
• Durante o imperio de Carlomagno produciuse un
renacemento cultural que tivo o seu centro principal en
Aquisgrán, a residencia do emperador. Nesta cidade,
Carlomagno fundou a Escola Palatina, dirixida por
Alcuíno de York, e inspirada en modelos romanos.
• En arquitectura:
• Os carolinxios contaron con algunhas construccións
notables, como palacios, igrexas e mosteiros, mandados
edificar polo propio emperador nas principais cidades
(Ingelheim, Aquisgrán, Nimega), com manifestación do seu
poder.
• Destacou o palacio de Aquisgrán, do que se conserva a
capela construída entre os séculos VIII e IX. Tamén destaca
a abadía de Fulda e o desaparecido mosteiro de Saint Gall.

64. • As esculturas son moi escasas, como a de
Carlomagno a cabalo.
• Destacan as consideradas obras menores,
como as elaboradas en marfil ou en metal
(relicarios, arquetas, etc) e as miniaturas ou
pinturas de pequeño tamaño sobre pergameo
(pergamino) que ilustraban libros, como os
evanxeliarios.

67. Completa o esquema anterior coa seguinte información:

68.  Cartografía da Alta Idade Media:
http://contenidos.educarex.es/sama/2010/csoci
ales_geografia_historia/segundoeso/tema1/cart
ografia_alta_edad_media.htmlhttp://contenidos.
educarex.es/sama/2010/csociales_geografia_hi
storia/segundoeso/tema1/cartografia_alta_edad
_media.html
 Cronoloxía da Alta Idade Media:
http://contenidos.educarex.es/sama/2010/csoci
ales_geografia_historia/segundoeso/tema1/cro
nologia_alta_edad_media.html