คางทูม

1. โรคคางทูม
นพ.ปรัชญา ศรีสว่าง
21 July 2014 1

2. โรคคางทูม เป็นการติดเชื้อและมีการ
อักเสบของต่อมน้าลายที่อยู่บริเวณกกหู
ทาให้ที่บริเวณคางบวม จึงได้ชื่อว่าคางทูม
พบในเด็กเป็นส่วนใหญ่
21 July 2014 2

3. สาเหตุ
 เกิดจากเชื้อไวรัส ในกลุ่ม Paramyxovirus
โดยเชื้อนี้จะอยู่ในน้าลายของผู้ป่วย
 ติดต่อถึงกันผ่านการไอ จามรดกัน
 สัมผัสสิ่งของเครื่องใช้ที่ปนเปื้อนน้าลาย
ของผู้ป่วย
21 July 2014 3

4. ระบาดวิทยา
 ติดต่อกันได้โดยตรงทางการหายใจ และสัมผัสกับน้าลายของ
ผู้ป่วย
 ถ้าเป็นในผู้ใหญ่จะมีอาการรุนแรง และมีโรคแทรกซ้อนได้บ่อย
กว่าในเด็ก
 ระยะที่ติดต่อกันได้ง่าย คือจาก 1-2 วัน (หรือถึง 7 วัน) ก่อนมี
อาการบวมของต่อมน้าลาย ไปจนถึง 5-9 วันหลังจากมีอาการบวม
ของต่อมน้าลาย
21 July 2014 4

5. 21 July 2014 5
พยาธิสภาพ มีการบวมที่แนวแก้ม เป็นสีแดงก่าและ
บวมโต ซึ่งแสดงว่าต่อมน้าลายมีการ อักเสบมาก ต่อเมื่อ
อาการบวมแดงหายไปแล้วจึงจะพ้นระยะติดต่อ

6. 21 July 2014 6

7. ระยะฟักตัวของโรค
ระยะติดต่อของโรค
 คือระยะที่ผู้ป่วยสามารถแพร่เชื้อในคนอื่นได้ คือตั้งแต่ 7
วันก่อนมีอาการ จนถึง 9 วันหลังมีอาการคางทูม
ระยะฟักตัวของโรค
 นับตั้งแต่เริ่มติดเชื้อจนมีอาการแสดง ประมาณ 12-25
วัน แต่ส่วนใหญ่จะอยู่ราว 16-18 วัน
21 July 2014 7

8. อาการ
 มีอาการไข้ต่า อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ เบื่ออาหาร
ปวดเมื่อยตามตัว
 ต่อมา 1-2 วัน จะมีอาการปวดหู เจ็บบริเวณ
ขากรรไกรต่อมน้าลายหน้าหูจะโตขึ้นจนคลาได้ โดย
ค่อยๆ โตขึ้นจนถึงบริเวณหน้าหูและขากรรไกร บาง
รายโตขึ้นจนถึงระดับตา ประมาณ 1 สัปดาห์ จะค่อยๆ
ลดขนาดลง
21 July 2014 8

9. 21 July 2014 9

10. โรคแทรกซ้อน
1. เยื่อหุ้มสมองอักเสบ ซึ่งส่วนใหญ่อาการไม่รุนแรง
2. โรคแทรกซ้อนที่นับว่ารุนแรงคือ สมองอักเสบ พบได้
ประมาณ 1 ใน 6,000 ราย ซึ่งอาจทาให้ถึงเสียชีวิตได้
3. ถ้าเป็นในเด็กชายวัยรุ่นหรือผู้ใหญ่อาจมีการอักเสบของ
อัณฑะ ซึ่งในบางรายอาจทาให้เป็นหมันได้
4. โรคแทรกซ้อนอื่นๆ ที่อาจพบได้น้อยมาก คือ ข้ออักเสบ
ตับอ่อนอักเสบ และหูหนวก
21 July 2014 10

11. ควรไปพบแพทย์เมื่อมีอาการ
 ปวดศีรษะมาก อาเจียน ชัก
 มีไข้มากกว่า 38.5 องศาเซลเซียส
 อัณฑะบวม – ปวดท้องมาก
 หูตึง ได้ยินไม่ชัดเจน
 ปวดฟัน เหงือกบวม
21 July 2014 11

12. ควรไปพบแพทย์เมื่อมีอาการ
 เจ็บในคอมาก หรือต่อมทอนซิลบวมแดง
 อ้าปากลาบาก จนทานอาหารไม่ได้
 ก้อนที่บวม มีลักษณะบวมแดงมาก หรือปวด
มาก
 ดูแลตัวเองมา 7 วันแล้วไข้ยังไม่ลด หรือ
กาเริบซ้า หลังหายแล้ว
21 July 2014 12

13. การดูแลผู้ป่วยโรคคางทูม
 รักษาตามอาการ ก็สามารถรักษาให้หายได้เองตาม
ธรรมชาติ โดยจะมีอาการไข้อยู่ 1-6 วัน ส่วนคางทูม
จะยุบเองในไม่เกิน 10 วัน และจะหายสนิทใน 2
สัปดาห์
 ดูแลร่างกายด้วยการพักผ่อนมาก ๆ อย่าทางาน
หนัก
 ดื่มน้ามาก ๆ และทานยาลดไข้ ในเวลาที่มีไข้สูง
21 July 2014 13

14. การดูแลผู้ป่วยโรคคางทูม
 ใช้น้าอุ่นจัด ๆ ประคบตรงบริเวณที่เป็นคางทูม วัน
ละ 2 ครั้ง แต่ถ้าปวดให้เปลี่ยนไปใช้น้าเย็น หรือ
น้าแข็งแทน
 ควรเลี่ยงการเคี้ยวอาหารที่เคี้ยวยาก ๆ อาหารรส
เปรี้ยว เพราะจะทาให้ปวดมากขึ้น ที่สาคัญควรหยุด
พักรักษาตัวอยู่บ้าน เพื่อป้ องการการแพร่เชื้อสู่คนอื่น
21 July 2014 14

15. รักษา
 รักษาตามอาการ แต่หากมีโรค
แทรกซ้อน ก็จะรักษาตามอาการแทรก
ซ้อน โดยให้ยารักษาตามอาการนั้น
21 July 2014 15

16. การป้ องกันโรคคางทูม
 สามารถป้ องกัน โรคคางทูม ได้ด้วยการฉีด
วัคซีนรวมป้ องกันหัด คางทูม หัดเยอรมัน
(MMR) เริ่มฉีดตั้งแต่อายุ 9-12 เดือน และ
ฉีดซ้าอีก 1 ครั้ง ตอนอายุ 4-6 ปี
21 July 2014 16

17. 21 July 2014 17
ช่องทางในการติดต่อ…
 เข้า facebook :
prachaya56@hotmail.com
เข้าร่วมในกลุ่ม คลินิกอาชีวอนามัย