Εισαγωγή στην ιστορία α γυμνασίου

1. Εισαγωγή στο μάθημα
της Ιστορίας
Πατσαλίδου Μαρία

2. Τι είναι η «ιστορία»;
• Ετυμολογία: ιστορία < αρχαία ελληνική ἱστορία < ἵστωρ (κριτής, μάρτυρας,
γνώστης)
• Για να ορίσουμε την έννοια «ιστορία», ας ανατρέξουμε στο λεξικό της κοινής
νέας ελληνικής γλώσσας στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα .

3. Τι είναι η
«ιστορία»;
• Υπάρχουν πολλοί ορισμοί
για την έννοια «ιστορία».
• Μπορεί να είναι η γνώση
των συμβάντων του
παρελθόντος, τα ίδια τα
γεγονότα, μία διήγηση, ένα
ζήτημα.
• Εμάς μας ενδιαφέρει η
σημασία της ιστορίας ως
επιστήμη.

4. Τί είναι η
επιστήμη
της
ιστορίας;
• Επομένως, τι είναι η επιστήμη της ιστορίας;
• Ιστορία είναι η επιστήμη που μας επιτρέπει να
αποκτήσουμε γνώσεις που αναφέρονται στο παρελθόν
και στην εξέλιξη της ανθρωπότητας και χρησιμοποιεί
συγκεκριμένη μέθοδο.
• Οι γνώσεις αυτές είναι προϊόν συστηματικής έρευνας
και αμφισβήτησης.
• Η ιστορία προσπαθεί να ανασυνθέσει, να περιγράψει,
να κατανοήσει και να ερμηνεύσει το παρελθόν, ώστε
να κατανοήσει τον κόσμο μέσα από τη μελέτη του
παρελθόντος και της σχέσης του με το παρόν και το
μέλλον.

5. Βοηθητικές επιστήμες της ιστορίας
• Αρχαιολογία
• Επιγραφική
• Παπυρολογία
• Παλαιογραφία (μελέτη των αρχαίων συστημάτων γραφής)

6. Να συνδέσετε την επιστήμη
με τη σχετική εικόνα
• Παπυρολογία
• Αρχαιολογία
• Επιγραφική

7. Να συνδέσετε την επιστήμη
με τη σχετική εικόνα
• Παπυρολογία
• Αρχαιολογία
• Επιγραφική

8. Γιατί είναι σημαντική η
επιστήμη της ιστορίας;

9. Γιατί είναι σημαντική η
επιστήμη της ιστορίας;
Η ιστορία είναι φιλοσοφία μέσω παραδειγμάτων.
Θουκυδίδης, 460-394 π.Χ., Αθηναίος ιστορικός

10. Γιατί είναι σημαντική η
επιστήμη της ιστορίας;
Φως της αλήθειας, μάρτυρας των
καιρών, δάσκαλος της ζωής είναι η
Ιστορία.
Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος
ρήτορας & πολιτικός

11. Γιατί είναι σημαντική η
επιστήμη της ιστορίας;
Αυτοί που δεν ξέρουν ιστορία είναι
καταδικασμένοι να την
επαναλάβουν.
Έντμουντ Μπερκ, 1729-
1797, Βρετανός πολιτικός &
φιλόσοφος

12. Γιατί είναι σημαντική η επιστήμη της ιστορίας;
Οι άνθρωποι όλων των εποχών μοιάζουν. Η ιστορία
δεν είναι χρήσιμη επειδή διαβάζει κανείς εκεί το
παρελθόν, αλλά επειδή διαβάζει το μέλλον.
Jean-Baptiste Say, 1767-1832, Γάλλος
οικονομολόγος

13. Γιατί είναι σημαντική η επιστήμη της ιστορίας;
Ιδού το μάθημα που μας διδάσκει η ιστορία: Επανάληψη.
Γερτρούδη Στάιν, 1874-1946, Αμερικανίδα
συγγραφέας

14. Άσκηση για το σπίτι
Να επιλέξεις τα λόγια μίας από
τις πιο πάνω προσωπικότητες
και να τα σχολιάσεις. Να
εξηγήσεις ποιο είναι το μήνυμα
που θέλει να περάσει.
Συμφωνείς μαζί του/της;
Να αντιγράψεις στο τετράδιό
σου τα λόγια και το όνομα της
προσωπικότητας. Να αφήσεις
μία γραμμή κενή και μετά να
σχολιάσεις.

15. Ιστορικές πηγές

16. Ιστορικές
πηγές
Ιστορικές Πηγές = κάθε
είδους υλικό, από το οποίο
πηγάζουν οι γνώσεις μας για
το παρελθόν.
Διακρίνονται σε πρωτογενείς
και δευτερογενείς πηγές.

17. Προσδιόρισε το είδος της
πηγής: Πρωτογενής πηγή ή
δευτερογενής πηγή;
Πρωτογενής

18. Προσδιόρισε το είδος της
πηγής: Πρωτογενής πηγή ή
δευτερογενής πηγή;
Πρωτογενής

19. Προσδιόρισε το είδος της
πηγής: Πρωτογενής πηγή ή
δευτερογενής πηγή;
Πρωτογενής
Στήλη του Χαμουραμπί με νόμους

20. Προσδιόρισε το είδος της πηγής: Πρωτογενής
πηγή ή δευτερογενής πηγή;
Τι είναι δημοκρατία κατά τον Περικλή)
Kι έχει τούτο το πολίτευμα το όνομα δημοκρατία, γιατί δε διοικούν οι λίγοι, αλλά
οι περισσότεροι· κι είναι όλοι οι πολίτες μπροστά στους νόμους ίσοι για τις ιδιωτικές
τους διαφορές·
Θουκυδίδης, Ιστορίαι 2.37
Πρωτογενής

21. Προσδιόρισε το είδος της πηγής: Πρωτογενής
πηγή ή δευτερογενής πηγή;
(Η θέση της γυναίκας στη νομοθεσία του Χαμουραμπί)
Για έναν άνδρα ο γάμος σήμαινε ουσιαστικά αγορά της γυναίκας, ακριβώς το ίδιο
όπως η αγορά ενός οικοπέδου ή ενός εμπορεύματος. Η οικογένεια του μέλλοντος
γαμπρού λαμβάνει την πρωτοβουλία και, αφού επιλέξει τη μέλουσα σύζυγο,
προσφέρει στον πατέρα της ένα σημαντικό ποσό, το οποίο επισφραγίζει τη
μεταβίβαση.
Bottero, J. (1992) Initiation a l’ Orient ancien, μτφ. Β.Σ., σ. 157
Δευτερογενής

22. Προσδιόρισε το είδος της πηγής: Πρωτογενής
πηγή ή δευτερογενής πηγή;
(Ο θάνατος του Αλεξάνδρου είναι το όριο, από το οποίο άρχισε η διαδικασία της
διάσπασης της αυτοκρατορίας του. Περισσότερο από 40 χρόνια (το διάστημα της
ζωής ολόκληρης γενιάς) η Ελλάδα και η Ανατολή έγιναν πεδίο αιματηρών
συγκρούσεων των υποψηφίων για την εξουσία.
Γκαφούροφ, Β. & Τσιμπουκίδης, Δ. (1997) Αλέξανδρος ο Μακεδών και η Ανατολή,
μτφ. Γ. Στεργίου. Αθήνα, σ. 559.
Δευτερογενής

23. Πρωτογενείς Πηγές
Οι πρωτογενείς πηγές
αποτελούν πρωτότυπο υλικό
που έχει δημιουργηθεί την
περίοδο που έχει εκδηλωθεί
ένα γεγονός και δεν έχουν
φιλτραριστεί μέσω της
αξιολόγησης ή της ανάλυσης.
Άμεσες πηγές σε
σχέση με την εποχή
στην οποία
αναφέρονται.

24. Δευτερογενείς Πηγές
Οι δευτερογενείς πηγές
αναλύουν, κάνουν κριτική ή
επαναδιατυπώνουν
πληροφορίες από τις
πρωτογενείς πηγές ή άλλες
δευτερογενείς πηγές.
Έμμεσες πηγές σε
σχέση με την εποχή
στην οποία
αναφέρονται.

25. Πηγές
Γραπτές πηγές
Νόμοι αστυνομικά αρχεία,
ημερολόγια, ιστοριογραφικά βιβλία,
επιγραφές, εφημερίδες, κατάλογοι,
βιογραφίες, λογοτεχνικά κείμενα κ.ά.
Παραστατικές πηγές
(π.χ. οπτικές, ακουστικές, απτικές)
Τοιχογραφίες, αγγειογραφίες, πίνακες
ζωγραφικής, κοσμήματα, νομίσματα,
φωτογραφίες, ταινίες, ντοκιμαντέρ,
χάρτες, ομιλίες, τραγούδια, μουσεία,
τόποι μαχών, κτίρια, μνημεία, εργαλεία
κ.ά.

26. Προσέγγιση
μιας
ιστορικής
πηγής
• Ερευνούμε τις συνθήκες παραγωγής μιας πηγής
και μελετούμε κατά πόσο έχει επηρεάσει το
περιεχόμενό της.
• Παρατηρούμε την πηγή, την περιγράφουμε, την
ερμηνεύουμε και βγάζουμε κάποιο/α
συμπέρασμα/τα.
• Όταν υπάρχει η δυνατότητα,
αντιπαραβάλλουμε πηγές με διαφορετικό
περιεχόμενο.

27. Παράδειγμα
προσέγγισης πηγής
• Ζωγραφική παράσταση
σε σπηλιά (Αλταμίρα)
στην Ισπανία.
• Χρονολογείται στην
Παλαιολιθική εποχή

28. Χρονολόγηση

29. Χρονολόγηση
• Χρόνος είναι η κίνηση από το παρελθόν, το παρόν
και στο μέλλον.
• Από την αρχαιότητα έχουν εφευρεθεί διάφορα μέσα
μέτρησης του χρόνου, π.χ. κλεψύδρα, ηλιακό ρολόι
κ.ά.
• Σήμερα έχει επικρατήσει ένας καθολικός τρόπος
προσδιορισμού του χρόνου σύμφωνα με το
χριστιανικό ημερολόγιο, όπου η αρίθμηση των ετών
γίνεται με βάση την γέννηση του Χριστού.
• Όσα έτη προηγήθηκαν της γέννησης συνοδεύονται
από το π.Χ. (προ Χριστού).
• Όσα έτη έπονται της γέννησης συνοδεύονται από το
μ.Χ. (μετά Χριστόν).

30. Χρονολόγηση - Αιώνες
Κάθε 100 έτη αποτελούν έναν αιώνα.
Έτσι, από το 0-99 είναι ο 1ος αιώνας, από
το 100 ως το 199 είναι ο 2ος αιώνας κ.ο.κ.

31. Άσκηση 1

32. Άσκηση 2
Βρες σε ποιον αιώνα ανήκουν οι πιο κάτω χρονολογίες:
31 π.Χ. …………………… 1250 π.Χ. ……………………
330 μ.Χ. …………………… 323 π.Χ. ……………………
479 π.Χ. ……………………. 201 μ.Χ. ……………………

33. Αρχαία Ιστορία - Περίοδοι

34. Αρχαία Ιστορία - Περίοδοι
Εποχή του
Λίθου
Εποχή του
Χαλκού
Γεωμετρική
Εποχή
Αρχαϊκή
Εποχή
Κλασική
Εποχή
Ελληνιστική
Εποχή
Ρωμαϊκή
Εποχή

35. Εργασία για το σπίτι
Να τοποθετήσεις στην ιστορική γραμμή τις περιόδους της
Αρχαίας Ιστορίας (Ελληνικής)

36. Αρχαία Ιστορία - Περίοδοι
Εποχή του
Λίθου
2,5 εκατομ.
χρόνια-3000
π.Χ.
Εποχή του
Χαλκού
3000-1100
π.Χ.
Γεωμετρικά
χρόνια
1100-800
π.Χ.
Αρχαϊκή
Εποχή
800-479
π.Χ.
Κλασική
Εποχή
479-323π.Χ.
Ελληνιστική
Εποχή
323-146 π.Χ.
Ρωμαϊκή
Εποχή
146 π.Χ. -
330 μ.Χ.

37. Αρχαία Ιστορία - Περίοδοι
Εποχή του Χαλκού
• 3000-1100 π.Χ.
Γεωμετρικά
χρόνια
• 1100-800 π.Χ.
Αρχαϊκή
Εποχή
• 800-479 π.Χ.
Κλασική
Εποχή
• 479-323π.Χ.
Ελληνιστική
Εποχή
• 323-146 π.Χ.
Ρωμαϊκή
Εποχή
• 146 π.Χ. -
330 μ.Χ.
Εποχή του Λίθου
• 2,5 εκατομ. χρόνια-3000 π.Χ.