Ανάλ

1. +
ΠΑΡΟΤ΢ΙΑ΢Η
Κ. Π. Καβάφθσ
Η ΠΟΛΙΣ
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

2. +
Είπεσ· «Θα πάγω ς' άλλθ γι, κα πάγω ς' άλλθ κάλαςςα,
Μια πόλισ άλλθ κα βρεκεί καλλίτερθ από αυτι.
Κάκε προςπάκεια μου μια καταδίκθ είναι γραφτι·
κ' είν' θ καρδιά μου -- ςαν νεκρόσ -- καμζνθ.
Η Πόλις
Ο νουσ μου ωσ πότε μεσ ςτον μαραςμό αυτόν κα μζνει.
Οπου το μάτι μου γυρίςω, όπου κι αν δω
ερείπια μαφρα τθσ ηωισ μου βλζπω εδϊ,
που τόςα χρόνια πζραςα και ριμαξα και χάλαςα».
Καινοφριουσ τόπουσ δεν κα βρεισ, δεν κά βρεισ άλλεσ κάλαςςεσ.
Η πόλισ κα ςε ακολουκεί. Στουσ δρόμουσ κα γυρνάσ
τουσ ίδιουσ. Και ςτεσ γειτονιζσ τεσ ίδιεσ κα γερνάσ·
και μεσ ςτα ίδια ςπίτια αυτά κ' αςπρίηεισ.
Πάντα ςτθν πόλι αυτι κα φκάνεισ. Για τα αλλοφ -- μθ ελπίηεισ --
δεν ζχει πλοίο για ςε, δεν ζχει οδό.
Ετςι που τθ ηωι ςου ριμαξεσ εδϊ
ςτθν κϊχθ τοφτθ τθν μικρι, ς' όλθν τθν γι τθν χάλαςεσ.
(1910)
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

3. +
Θζμα
Η απαιςιοδοξία και το αίςκθμα του εγκλειςμοφ – αδιεξόδου που
αιςκάνεται ο ποιθτισ και γενικά κάκε άνκρωποσ μετά από επάλλθλεσ
αποτυχθμζνεσ προςπάκειεσ διαφυγισ από τισ αδυναμίεσ και τα πάκθ
του.
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

4. +
Δομι
Ενότθτα Α Ενότθτα Β
 Στίχοι: 1-80  Στίχοι: 9-16
 Πρόςωπο (ςε ειςαγωγικά): α’ ενικό  Πρόςωπο: β’ ενικό
 Ιδζεσ:  Ιδζεσ:
 Ονειρο τθσ διαφυγισ  (Προφθτικι φωνι) θ φωνι τθσ ςυνείδθςθσ
 Επανειλθμμζνθ προςπάκεια  Αδιζξοδο εγκλωβιςμόσ
 Αποτυχία, διάψευςθ  Ματαιότθτα
 Απογοιτευςθ, κλίψθ, απελπιςία  Καταλογιςμόσ ευκφνθσ
 Προςωπικι ευκφνθ
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

5. +
Στίχοι 1-2
: Η πρϊτθ λζξθ του ποιιματοσ θ οποία ξεκλειδϊνει εξ αρχισ
τα ςτοιχεία τθσ μορφισ αλλά και τισ ιδζεσ του ποιιματοσ. Το ριμα
βρίςκεται ςε β’ ενικό πρόςωπο και ςε χρόνο αόριςτο, πράγμα που
μασ παραπζμπει από τθ μια πλευρά ςεδιάλογο δφο προςϊπων, ενϊ,
από τθν άλλθ γίνεται φανερό ότι το ζνα εξ αυτϊν ζχει ιδθ κάνει μια
διλωςθ ςτο παρελκόν. Ήδθ, λοιπόν, μασ προετοιμάηει ότι κα
επανζλκει, για να τθ ςχολιάςει.
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

6. +
Στίχοι1-2
 Μζςα ςτα ειςαγωγικά παρουςιάηεται ζνα δεφτερο πρόςωπο το οποίο μιλά
ςε α’ ενικό. Ουςιαςτικά ειςάγεται θ διλωςθ που ζγινε ςτο παρελκόν.
: φανερι είναι θ τάςθ
διαφυγισ.
: υπάρχει ελπίδα, κακϊσ
και προςδοκίεσ για ζνα άλλο τόπο και μάλιςτα με καλφτερεσ ςυνκικεσ από
αυτόν ςτον οποίο βρίςκεται το πρόςωπο αυτό.
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

7. +
Στίχοσ 3:
«Κάκε προςπάκεια μου μια καταδίκθ είναι γραφτι·»
 Ο ςτίχοσ αφινει τθν αίςκθςθ ότι ιδθ ζχουν γίνει αρκετζσ αποτυχθμζνεσ
προςπάκειεσ διαφυγισ.
 Η ςυνεχισ αποτυχία φζρνειτα ςυναιςκιματα τθσ απογοιτευςθσ και τθσ
απελπιςίασ.
 Ζτςι, δθλϊνεται θ ματαιότθτα τθσ προςπά-κειασ μζςα από ζνα
προδιαγεγραμμζνο αποτζλεςμα που κακορίηει θ μοίρα.
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

8. +
Στίχοι 4-5
 «κ' είν' θ καρδιά μου -- ςαν νεκρόσ – καμζνθ»: Συνδζοντασ το ςτίχο αυτό με
τον προθγοφμενο είναι φυςιολογικό το πρόςωπο να κατακλίηεταιαπό τθ
κλίψθ και να αιςκάνεται όπωσ ζνασ νεκρόσ, καμμζνοσ – ίςωσ χαμζνοσ -
μζςα ςτισ ςκζψεισ του που τον βαςανίηουν.
 «Ο νουσ μου ωσ πότε μεσ ςτον μαραςμό αυτόν κα μζνει.»: Το ςυναίςκθμα
τθσ κλίψθσ είναι τόςο βαρφ, που δεν είναι πια ανεκτό και γεμίηει
βαςανιςτικά το μυαλό. Υπάρχει λοιπόν ζνασ μεγάλοσ πόκοσ και ανάγκθγια
λφτρωςθ.
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

9. + Στίχοι 6-7
«Οπου το μάτι μου γυρίςω, όπου κι αν δω
ερείπια μαφρα τθσ ηωισ μου βλζπω εδϊ»
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

10. +
Στίχοσ 8
«που τόςα χρόνια πζραςα και ριμαξα και χάλαςα»
 Η επιπρόςκετθ αυτι πλθροφορία τονίηει το «εγϊ»(α’ ενικό). Η πόλθ-θ ηωι
του είναι κατεςτραμμζνθ, όχι μόνο εξαιτίασ του μοιραίου, αλλά μεαμζριςτθ
τθν προςωπικι ευκφνθ. Η παραδοχι αυτι αυξάνει τθν τραγικότθτα του
προςϊπου.
 Επιπλζον, ο χρόνοσ των ρθμάτων(αόριςτοσ) καταδεικνφει το
ςυντελεςμζνοτων πράξεων και το τετελεςίδικο τθσ κατάςταςθσ, που ιταν
αποτζλεςμα μιασ χρονιαίασ πορείασ προσ τθν αλλοτρίωςθ που επζφερε το
αδιζξοδο.
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

11. +
Στίχοσ 9
«Καινοφριουσ τόπουσ δεν κα βρεισ, δεν κά βρεισ άλλεσ κάλαςςεσ.»
 Ειςάγεται θ απάντθςθ ςτθ ριςθ του παρελκόντοσ τθσ α’ ςτροφισ και
επανζχεταιτο πρόςωποτου «είπεσ». Αυτό υποςτθρίηεται και δομικά. Πρόκειται
για ζνα δεφτερο ςυνομιλθτι.
 Ο λόγοσ του είναι αυςτθρόσ και κατθγορθματικόσ και δθμιουργεί μια ριηικι
αντίκεςθ με τον πρϊτο ςτίχο του ποιιματοσ.
 Η διάψευςθ τθσ πρϊτθ ςτροφισ μετατρζπεται ςε άρνθςθ και ο εγλωβιςμόσ
είναι δεδομζνοσ.
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

12. + Στίχοι 9-11
«Η πόλισ κα ςε ακολουκεί. Στουσ δρόμουσ κα γυρνάσ
τουσ ίδιουσ. Και ςτεσ γειτονιζσ τεσ ίδιεσ κα γερνάσ·
και μεσ ςτα ίδια ςπίτια αυτά κ' αςπρίηεισ.»
 Το ςφμβολο τθσ πόλθσ φανερϊνεται πια ολοκλθρωτικά. Είναι ο ίδιοσ ο
εαυτόσ του, ο μαςτιςμζνοσ από τθν αλλοτρίωςθ. Όπου κι αν πάει κα τον
ακολουκεί, γιατί απλά κα παραμζινει ο ίδιοσ και κα παρουςιάηει τισ ίδιεσ
αδυναμίεσ και τα ίδια πάκθ.
 Η εικόνα του εγκλωβιςμοφ πλθμμυρίηει τουσ ςτίχουσ με μια
παραςτατικότατθ εικόνα αδιάκοπθσ περιιγθςθσ ςτα ίδια μζρθ τθσ πόλεωσ.
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

13. +
Στίχοι12-13
«Πάντα ςτθν πόλι αυτι κα φκάνεισ. Για τα αλλοφ -- μθ ελπίηεισ --
δεν ζχει πλοίο για ςε, δεν ζχει οδό.»
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

14. +
Στίχοσ 16
«Ετςι που τθ ηωι ςου ριμαξεσ εδϊ
ςτθν κϊχθ τοφτθ τθν μικρι, ς' όλθν τθν γι τθν χάλαςεσ»
 Η ευκφνθ βαραίνει μόνο τον ίδιο και αυτό ξεκακαρίηεται ςε αυτό το
ςθμείο. Καμιά ευκφνθ τθσ μοίρασ παρά μόνο του ιδίου που ριμαξε
και χάλαςε τθ ηωι του, που ζκανε τισ λάκοσ επιλογζσ. Τϊρα τίποτα
δεν μπορεί να διορκωκεί.
 Μια ακόμθ αντίκεςθ, αυτι τθσ κϊχθσ, τθσ γωνιάσ, με όλθ τθγθ δίνει
τθν αιτία του εγκλωβιςμοφ πάντα επιτακτικά και κατθγορθματικά:
τόςο μεγάλθ είναι θ αλλοτρίωςθ του «είναι» που, όπου κι αν πάει,
κα τον ακολουκοφν οι αδυναμίεσ και τα πάκθ με αποτζλεςμα να
οδθγείται επανειλθμμζνα ςτα ίδια λάκθ και ςυνεπϊσ ςτθν ίδια
αποτυχία αλλαγισ και λφτρωςθσ. Γι’ αυτό θ πόλθ- ο εαυτόσ του κα
τον ακολουκεί και θ ηωι του κα είναι πάντα θ ίδια, χαλαςμζνθ.
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

15. + Η τραγικότθτα ζχει ζντονθ παρουςία
ςτο ποίθμα. Παρουςάηεται ζνα
πρόςωπο το οποίο είναι τραγικό, αφοφ
βρίςκεται ςε μια χείριςτθ ψυχολογικι
κατάςταςθ και ςυνειδθτοποιεί ότι δεν
μπορεί να ξεφφγει, παρά τισ αρχικζσ
ελπίδεσ. Χρειάςτθκε να περάςουν
Θζματα του χρόνια, για να αντιλθφκεί και να
ποιιματοσ αποδεκτεί ότι είναι εγκλωβιςμζνο,
χωρίσ κανζνα μζςο διαφυγισ. Η
τραγικι ειρωνεία ζγκειται ςτο ςθμείο
Η τραγικότθτα που το πρόςωπο αυτό προβαίνει ςε
προςπάκειεσ, ζχει προςδοκίεσ αλλά
καμία δε κα καρποφοριςει. Αυτό το
ξζρει το δεφτερο πρόςωπο.
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

16. + Αρχικά
ςτροφισ
το πρόςωπο τθσ πρϊ-τθσ
αναφζρει ότι κάκε
προςπάκεια του είναι καταδικαςμζνθ
από το γραφτό. Αυτι θ μεμψιμοιρία
όμωσ ςφντομα αλλάηει και ςτο τζλοσ τθσ
πρϊτθσ ςτροφισ τα ριματα «πζραςα»,
«ριμαξα», «χάλαςα» υπογραμμίηουν
Θζματα του τθν προωπικι ευκφνθ, αφοφ το α’ ενικό
ποιιματοσ δεν αφινει περι-κϊρια ςτθν τφχθ, ςτο
μοιραίο. Η προςωπικι ευκφνθ
Η προςωπικι ευκφνθ
ςυνεχίηεινα υπογραμ-μίηεται και ςτθ β’
ςτροφι, αυτι τθ φορά με τθ χριςθ του
β’ ενικοφ προςϊπου ςτα ριματα
«ριμαξεσ» και «χάλαςεσ». Ζνα
πρόςωπο κατθγορείται κι αυτό είναι ο
ίδιοσ.
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

17. + Το ποιθτικό υποκείμενο ςτθναϋ ςροφι
αρχικά ελπίηει ςε μια καλφτερθ ηωι ςε
κάποιο άλλο μζροσ, μια καινοφρια αρχι.
Σφντομα όμωσ βλζπει ότι αποτυγχάνει.
Η αποτυχία αυτι το φζρνει ςε
απόγνωςθ και ςτθν ςνειδθτοποίθςθ
του εγκλωβιςμοφ του, θ οποία γίνεται
Θζματα του πιο αιςκθτι ςτθ δεφτερθ ςτροφι. Εκεί
ποιιματοσ ξεκακαρίηεται ότι δεν πρζπει να υπάρχει
καμιά ελπίδα, αφοφ δεν υπάρχει τρόποσ
Η διάψευςθ τθσ ελπίδασ διαφυγισ. Ζτςι, ςυνκλίβεται κάκε
πικανι ελπίδα για διζξοδο. Η αποτυχία
Η αποτυχία είναι δεδομζνθ. Δθλαδι το ποίθμα
πραγματεεφεται το κζμα τθσ αποτυχίασ
εκ των υςτζρων, φανερϊνει τα
ςυναιςκιματα που ειφζρει, κακϊσ και
το αναπόφευκτό τθσ.
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

18. + Το κζμα του αδιεξόδου και το αίςκθμα
του εγκλωβιςμοφ είναι διάχυτο ςτο
ποίθμα. Μετά από πολλζσ
αποτυχθμζνεσ προςπάκειεσ
κακίςταται πιαφανερό ότι δεν υπάρχει
τρόποσ διαφυγισ από τθν πόλθ.
Κλιμακωτά το αίςκθμα του
εγκλωβιςμοφ αυξάνεται με τθ διλωςθ
Θζματα του ποιιμτοσ ότι δε κα βρει καινοφριουσ τόπουσ
όυτε άλλεσ κάλαςςεσ καιμε τθ δυνατι
εικόνα τθσ ςυνεχοφσ περιιγθςθσ ςτθν
Το αδιεξοδο
ίδια πόλθ, που κα τον ακολουκεί. Ο
εγκλωβιςμόσ κορυφϊ-νεται ςτο ςθμείο
τθσ προτροπισ να μθν ελπίηει για
τίποτα, αφοφ δεν υπάρχειμζςο
διαφυγισ, οφτε πλοίο οφτε οδόσ.
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

19. +
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

20. +
Δραματικότθτα - Θεατρικότθτα
 Διαλεκτικι μορφι (εντφπωςθ διαλόγου): τα δφ πρόςωπα ςτα
ριματα δίδουν τθν εντφπωςθ ενόσ διαλόγου, ενϊ είναι ςτθν
ουςία ζνασ δραματικόσ μονόλογοσ
 Σκθνικό: Μια πόλθ θ οποία είναι ρθμαγμζνθ και χαλαςμζνθ
(εικόνα τθσ πόλθσ-λαβυρίνκου)
 Σκθνοκετικι παρουςίαςθ
 Κινθτικότθτα ιρωα
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

21. + Η πόλθ είναι θ κιβωτόσ των αποτυχιϊν του ποιθτι.
Μάλιςτα, θ πόλθ ζχει ιδιαίτερα χαρακτθριςτικά,
πράγμα που μασ δίνει πλθροφορίεσ για το
χαρακτιρα του ποιθτι ι του ιρωα που μιλάει γι’
αυτιν. Τα ερείπια και τα χαλάςματα που
αντικρίηειείναι ςτθν ουςία μια εικόνα του εαυτοφ
του. Όταν ο ποιθτισ λζει ότι δεν μπορεί να ξεφφγει
από αυτιν και ότι κα τον ακολουκεί θ πόλθ, ςτθν
ουςία δθλϊνει ςε ςυμβολικό επίπεδο ότι κα τον
ακολουκεί παντοφ ο εαυτόσ του με όλα τα πάκθ και
τισ αδυναμίεσ του. Η πόλθ μζνει απρόςωπθ,
Σφμβολα μολονότι παραπζμπει τον αναγνϊςτθ ςτθν
Αλεξάνδρεια, όπου είχε όλεσ τισ εμπειρίεσ του ο
ποιθτισ και ζτςι ο χϊροσ μετατρζπεται ςε ςφμβολο
των βιωμάτων του, κακϊσ και του εςωτερικοφ του
Η πόλισ κόςμου
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

22. +
Εκφραςτικά μζςα – Σχιμτα Λόγου
 Οπτικζσ και οπτικοκινθτικζσ εικόνεσ
 Αντικζςεισ
 Μεταφορζσ
 Παρομοίωςθ
 Συμβολιςμόσ
 Ειρωνεία
 Προςωποποίθςθ
 Επαναλιψεισ (με παραλλαγι)
 Κλιμακωτό
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

23. +
Η γλϊςςα του ποιιματοσ
 Η χριςθ τθσ γλϊςςασ είναι ιδιότυπθ, όπωσ
ςυμβαίνει ςε όλα τα ποιιματα του Καβάφθ.
Πρόκειται για ζνα μίγμα δθμοτικισ με
αρχαΐηοντεσ τφπουσ.
 Ο λόγοσ, αν καιείναι απλόσ, είναι ιδιαίτερα
εκφρα-ςτικόσ, με ζντονεσ εικόνεσ και
ςυμβολιςμοφσ, κακϊσ και προςεγμζνοσ μζχρι τθν
παραμικρι λεπτομζ-ρεια.
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢

24. +
Παράλλθλα ποιιματα
Τα τείχθ
Χωρίσ περίςκεψιν, χωρίσ λφπθν, χωρίσ αιδϊ
Τα παράκυρα
μεγάλα κ’ υψθλά τριγφρω μου ζκτιςαν τείχθ. Σ’ αυτζσ τεσ ςκοτεινζσ κάμαρεσ, που περνϊ
Και κάκομαι και απελπίηομαι τϊρα εδϊ. μζρεσ βαρυζσ, επάνω κάτω τριγυρνϊ
Άλλο δεν ςκζπτομαι: τον νουν μου τρϊγει αυτι θ
τφχθ· για νάβρω τα παράκυρα.— Όταν ανοίξει
διότι πράγματα πολλά ζξω να κάμω είχον. ζνα παράκυρο κάναι παρθγορία.—
A όταν ζκτιηαν τα τείχθ πϊσ να μθν προςζξω. Μα τα παράκυρα δεν βρίςκονται, ι δεν μπορϊ
Aλλά δεν άκουςα ποτζ κρότον κτιςτϊν ι ιχον.
να τάβρω. Και καλλίτερα ίςωσ να μθν τα βρω.
Aνεπαιςκιτωσ μ’ ζκλειςαν από τον κόςμον ζξω.
Κςωσ το φωσ κάναι μια νζα τυραννία.
Ποιοσ ξζρει τι καινοφρια πράγματα κα δείξει.
ΠΑΣ΢ΑΛΙΔΟΤ ΜΑΡΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢