Sel darah terdiri daripada sel darah merah, sel darah putih, dan platelet. Sel darah merah mengangkut oksigen dan karbon dioksida, sel darah putih bertindak balas terhadap infeksi, dan platelet membantu proses pembekuan darah.

1. STRUKTUR & FISIOLOGI
SEL DARAH
Disediakan Oleh : Nassruto
07/01/16
1

2. 07/01/16
2

3. Objektif
Objektif Pengajaran:
• Memahami struktur, jenis dan fungsi sel darah.
Hasil Pembelajaran;
1) Menjelaskan kumpulan-kumpulan darah
2) Menghuraikan komponen darah
3) Menerangkan fungsi-fungsi darah
07/01/16
3

4. Pengenalan
Definisi darah :
 Cecair yang beredar melalui jantung, arteri, vena &
kapilari untuk diangkut dalam tubuh
 Tisu perantara
 Terdiri drp sel darah & plasma darah
Ciri-ciri fizikal:
 warna – merah terang (menyala) mengandungi oksigen;
merah gelap kurang oksigen.
 pH 7.35 – 7.45
 suhu 38o
C
 isipadu – 5 - 6 liter (dewasa)
 8% dari berat badan.
07/01/16
4

5. Pengenalan
 Hemopoiesis:
Proses pembentukan sel darah, berlaku di red
bone marrow (sumsum tulang)
Stem sel di sumsum tulang proliferasi +
merubah bentuk kpd sel darah & platelet
 Hormon-hormon spt erythropoietin &
thrombopoietin mengawal penghasilan sel
darah & platelet
07/01/16
5

6. 07/01/16
6

7. 07/01/16
7

8. Komponen Darah
i. Plasma Darah - 55%
ii. Sel Darah - 45%
07/01/16
8

9. 07/01/16
9
Komponen Darah

10. 07/01/16
10

11. Plasma Darah
a) Plasma Protein - 7%
 Albumin 54%,
 Globulin 38%,
 Fibrinogen 7%
 Lain-lain protein 1%
a) Air - 91.5%
07/01/16
11

12. Plasma Darah
c) Bahan terlarut lain- 1.5%:
 Elektrolit (mineral)
 Nutrien (Asid amino, monosakarida, asid lemak)
 Gas (O2, CO2)
 Bahan kumuh (eg urea, kreatinin, bilirubin)
 hormon & enzim
* Serum = plasma tanpa faktor pembekuan darah
07/01/16
12

13. Fungsi Darah
a) Pengangkutan;
 Mengangkut O2 dari paru-paru ke seluruh sel badan.
 Mengangkut CO2 dari sel-sel badan ke paru-paru.
 Membawa nutrien dari sistem GIT ke sel-sel.
 Membawa keluar haba & bahan kumuh dari sel.
 Membawa hormon dari kelenjar endokrina ke sel-sel
badan.
07/01/16
13

14. Fungsi Darah
b) Regulasi (Mengawal);
 Mengawal pH cecair badan.
 Mengawal suhu badan.
 Mengawal tekanan osmotik darah untuk
memastikan kandungan air dalam salur darah.
07/01/16
14

15. Fungsi Darah
c) Perlindungan;
 Pembentukan darah beku apabila berlaku
kecederaan & seterusnya dapat mengelakkan
pendarahan yang banyak.
 Sel darah putih bertindak sebagai pertahanan
badan dari serangan mikroorganisma luar melalui
tindakan fagositosis & antibodi.
 Mengandungi protein tambahan seperti interferon
& complement yang membantu melindungi tubuh
dari serangan virus.
07/01/16
15

16. Fungsi Darah
 Plasma protein - mengekalkan tekanan osmotik
darah, supaya air berada dlm salur darah.
 Albumin - molekul pengangkut lipid & steroid
 Globulin - antibodi imuniti tubuh
 Faktor pembekuan darah eg fibrinogen
 Elektrolit mengekalkan pH darah 7.35-7.45 &
keseimbangan asid bes
07/01/16
16

17. Hematopoesis
• Juga dikenali hemopoesis – proses pembentukan elemen
darah.
• Mula berlaku dalam yolk sac (embrio) & kemudian dlm
hati, limpa, kelenjar thymus & nodus limfa (fetus).
• Semasa 3 bulan sebelum lahir hematopoesis berlaku
dalam sum-sum merah tulang (bone marrow) dan
merupakan tempat penghasilan darah primer selepas lahir
dan semasa hidup.
07/01/16
17

18. Hematopoesis
• Sum-sum merah tulang mengandungi 0.05 – 0.1%
Pluripotent stem cell.
• Pluripotent stem cell – berkebolehan membentuk
pelbagai sel-sel yang berbeza.
• Sel ini bertindakbalas dgn hormon untuk menghasilkan
sel induk iaitu myeloid stem cell & lymphoid stem cell.
07/01/16
18

19. Hematopoesis
a) Myeloid stem cell – membentuk sel-sel darah seperti
Sel Darah Merah, Sel Darah Putih (Neutrophil,
eosinophil & Basophil) & Platelet. Semua proses
sehingga sel matang berlaku dalam sum-sum merah
tulang.
b) Lymphoid stem cell - membentuk sel darah seperti
Limfosit T & B. Proses bermula di sum-sum merah
tulang & kematangan sel berlaku di tisu limfatik.
07/01/16
19

20. 07/01/16
20

21. Bone Marrow
Aspiration
07/01/16
21

22. Sel Darah
1) Sel Darah Merah (eritrosit, eryhtrocytes,
RBCs)
2) Sel Darah Putih (leukosit, leukocytes,
WBCs)
3) Platelet (trombosit, thrombocytes)
07/01/16
22

23. Sel Darah Merah
 Disc bentuk bulat dwi-cengkung (biconcave)
 Diameter 7 µm
 RBCs matang tiada nukleus
 Mempunyai membran plasma selektif, sitosol &
hemoglobin.
 Hemoglobin – pigmen yg memberi warna merah pd
SDM.
 Kitar hidup 120 hari
 Nilai Normal RBC:
 3.5-5.5 x1012
/L (F)
 4.3-5.9 x 1012
/L (M)
07/01/16
23

24. Sel Darah Merah
 Proses pembentukan SDM baru – erythropoesis.
 Biasanya pemusnahan SDM lama & erythropoesis
berlaku serentak.
 Pembentukan SM baru dipengaruhi oleh:
 Hypoxia (↓ O2) – mencetus penghasilan hormon
erythropoetin (EPO) yang akan merangsangkan
proses erythropoesis.
07/01/16
24

25. Sel Darah merah
07/01/16
25

26. 07/01/16
26

27. Kitar Hidup SDM
• 120 hari
• SDM yang tamat jangka hayatnya dikeluarkan dr sirkulasi
melalui;
• Ditelan (Fagosit) oleh macrophages dlm limpa, hati & sum-
sum merah tulang dan mengasingkan bhgn heme & globin.
• Globin dipecahkan kpd asid amino & digunakan semula utk
sintesis protein lain.
• Zat besi yg dikeluarkan dari heme bergabung dgn protein
plasma membentuk transferin – dibawa ke sum-sum merah
tulang utk sintesis hemoglobin baru.
• Bhgn heme yg bukan zat besi ditukarkan kpd biliverdin &
kemudian kpd bilirubin.
07/01/16
27

28. Fungsi Sel Darah Merah
a) Hemoglobin - mengangkut O2 dari paru-paru kpd tisu &
membawa keluar 25% CO2 dari tisu ke paru-paru.
b) Bentuk bulat dwi-cengkung - permukaan besar utk difusi
gas keluar masuk dlm SDM
c) SDM matang tiada nukleus - lebih ruang utk hemoglobin
mengangkut O2
d) Membran plasma fleksibel - berada dlm peredaran
kapilari sempit tanpa pecah (rupture)
07/01/16
28

29. Sel Darah Putih
 Mengandungi nukleus
 Diklasifikasi kpd:
a. Granulosit (glranulocyte) – mengandungi granul.
- Basofil
- Eosinofil
- Neutrofil
b. Agranulosit (agranulocyte) – tidak mengandungi
granul.
- Limfosit (T, B & NK)
- Monosit
07/01/16
29

30. Sel Darah Putih
07/01/16
30
60 – 70%
3 – 8%20 – 25%
0.5 – 1%
2 – 4%

31. Sel Darah Putih
 Nilai Normal:
WBC : 4.1-10.9 x109
/L
Neutrofil : 2- 7.5x109
/L
Basofil : 0.01- 0.1x109
/LL
Eosinofil : 0.04- 0.4x109
/L
Limfosit : 1.3- 4x109
/L
Monosit: 0.2- 0.8x109
/L
07/01/16
31

32. Sel Darah Putih
a) Granulosit (glranulocyte)
 mengandungi granul (vesikel
sitoplasmik)
 nukleus berlobus (lobe)
 Terdapat 3 jenis;
i. Basophil
ii. Eosinophil
iii. Neutrophil
07/01/16
32

33. Basophil
• Nukleus 2 lobe
• Melapisi sitoplasma
• Sitoplasma: Stain granul
kelihatan biru-ungu yg
dipenuhi histamin, heparin &
serotonin.
• Fungsi: tindakbalas dalam
reaksi alergik bg respon
inflamasi & antikoagulan
07/01/16
33

34. Eosinophil
• Nukleus 2-3 lobe
• Sitoplasma: granul besar
& Stain kelihatan merah-
oren & dipenuhi bhn
kimia toksik
• Fungsi:
• Keluarkan enzim untuk
sebabkan inflamasi
• tindakbalas terhadap infeksi
cacing parasit
• Fagosit antigen-antibody
complexes.
07/01/16
34

35. Neutrophil
• Nukleus 2-5 lobe
• Sitoplasma: stain pink pucat &
mengandungi granul halus
(lisosom)
• Fungsi:
• tindakbalas terhadap infeksi
mikrob melalui fagositosis
• menyingkirkan bahan
buangan spt sel mati
07/01/16
35

36. Fagositosis
07/01/16
36

37. Sel Darah Putih
b) Agranulosit (Agranulocyte)
 mengandungi kurang granul
(vesikel sitoplasmik)
 Nukleus bulat & bentuk ginjal
(kidney shaped)
 Terdapat 2 jenis;
i. Limfosit
ii. Monosit
07/01/16
37

38. Lymphocyte
• Nukleus besar & bulat, stain
ungu gelap
• Sitoplasma: Stain pale blue
• Fungsi:Respon imun.
i. Sel B menghasilkan antibodi
utk bunuh bakteria &
inactivate toxin
ii. Sel T menyerang virus, sel
kanser & sel transplan
iii. Sel Natural Killer (NK sel)
respon infeksi mikrob &
sesetengah sel tumor
07/01/16
38

39. Monocyte
• Nukleus berbentuk ginjal
• Sitoplasma: Stain blue grey
• Fungsi: Respon imun
 Fagositosis - Monosit
migrasi dari darah ke tisu =
makrofaj.
07/01/16
39

40. 07/01/16
40
LeukocytesLeukocytes JenisJenis FungsiFungsi
GranulositGranulosit
BasophilsBasophils
Tindakbalas dalam reaksi alergik bg responTindakbalas dalam reaksi alergik bg respon
inflamasi (merembeskan histamin) & merembeskaninflamasi (merembeskan histamin) & merembeskan
anti coagulantanti coagulant
EosinophilsEosinophils Tindakbalas terhadap infeksi cacing parasitTindakbalas terhadap infeksi cacing parasit
NeutrophilsNeutrophils i.i. Tindakbalas terhadap infeksi mikrob melaluiTindakbalas terhadap infeksi mikrob melalui
fagositosisfagositosis
ii.ii. menyingkirkan bahan buangan spt sel matimenyingkirkan bahan buangan spt sel mati
AgranulositAgranulosit
LimfositLimfosit
Respon immune.Respon immune.
i.i. Sel B menghasilkan antibodiSel B menghasilkan antibodi
ii.ii. Sel T menyerang virus & sel kanserSel T menyerang virus & sel kanser
iii.iii. Sel Natural Killer (NK sel) respon infeksiSel Natural Killer (NK sel) respon infeksi
mikrobmikrob
MonositMonosit
Fagositosis - Monosit migrasi dari salur darah keFagositosis - Monosit migrasi dari salur darah ke
tisu = makrofaj. Menelan (tisu = makrofaj. Menelan (engulfengulf) bahan asing dlm) bahan asing dlm
tubuh & sel matitubuh & sel mati

41. Platelet (Thrombosit)
 Tiada nukleus
 Kitar hidup - 5-9 hari
 Mengandungi vesikel
 Stem sel berproliferasi &
merubah bentuk kpd
Megakaryosit
(megakaryocyte), membentuk
platelet
 Nilai Normal :
 140-400 x109
/L
07/01/16
41

42. Platelet (Thrombosit)
07/01/16
42

43. Platelet (Thrombosit)
Fungsi
Dalam hemostasis:
i. Membentuk plug platelet
ii. Membebaskan bahan kimia (serotinin & tromboxane)
menyebabkan vaskular spasm
iii. Mengandungi faktor pembekuan (clotting factor):
calcium, fibrin stabilizing factor (XIII) yg berfungsi
dlm pembekuan darah (blood clotting)
07/01/16
43

44. Kumpulan Darah
 Terdapat 4 jenis darah berdasarkan klasifikasi sistem
ABO:
i. Kumpulan darah A
ii. Kumpulan darah B
iii. Kumpulan darah AB
iv. Kumpulan darah O
 Klasifikasi berdasarkan jenis antigen pada permukaan
eritrosit
07/01/16
44

45. 07/01/16
45

46. Darah O
07/01/16
46

47. Darah A
07/01/16
47

48. Darah AB
07/01/16
48

49. Darah B
07/01/16
49

50. 07/01/16
50

51. 07/01/16
51