Mada hii inalenga kufafanua mitindo mbalimbali ya lugha kwa kuzingatia mazingira mbalimbali ya kiutumizi wa lugha.

1. Matumizi ya
Lugha
Katika
Miktadha
Mbalimbali
Mwl. Mussa Shekinyashi

2. Utangulizi
 Katika mada za kidato cha kwanza
tumejifunza maana ya lugha.
 Pia tumejifunza kuwa lugha ndio nyenzo
kuu ya mawasilianio.
 Katika hayo tumeona pia kuwa lugha ina
uhusiano mkubwa sana na tamaduni za
jamii husika.
 Leo tutaangalia jinsi lugha inavyotumika na
wasemaji wake wakizingitia mambo ya
msingi ya utumizi wa lugha.
 Karibu.

3. Malengo
 Kufikia mwisho wa somo
hili tunapaswa tuwe
tumejifunza mambo
yafuatayo;
 Maana ya matumizi ya
lugha
 Maana ya Muktadha
 Mambo ya kuzingatia katika
matumizi ya lugha.

4. Maana ya Matumizi ya
Lugha
 Matumizi ya lugha ni
hali ya kutumia lugha
kulingana na mila,
desturi na taratibu za
jamii husika.
 Hii ina maana
kwamba lugha
hutumiwa na
watumiaji wake huku
wakizingatia tamaduni
za jamii yao.

5. Maana ya Muktadha
 Neno muktadha lina
maana ya mazingira.
 Katika matumiz ya
lugha, tunaposema
muktadha
tunamaanisha
mazingira ambapo
lugha hutumika.
 Hii yuaweza kuwa;
shuleni, hospitalini au
mahakamani.

6. Mambo ya Kuzingatia katika
Utumizi wa Lugha

7. Uhusiano Baina ya
Wazungumzaji
 Wazungumzaji huzingatia
uhusiano wao katika mazungumzo.
 Kila mmoja huweka akilini mwake,
nani anazungumza naye.
 Hii humsaidia mzungumzaji kuteua
misamiati mahususi na jinsi ya
kuongea.
 Mfano; wewe mwanafunzi vile
unavyozungumza na mwalimu ni
tofauti na vile unavyozungumza
na mwanafunzi mwenzako.
 Hapo huwa unazingatia uhusiano
baina yako na unayezungumza
naye.
 Hivyo uhusiano baina ya
wazungumzaji huzingatiwa katika
matumizi ya lugha.

8. Muktadha/Mazingira
 Mzungumzaji huzingatia
mazingira pale anapotumia
lugha.
 Hii inamaana kuwa
mzungumzaji hujiuliza swali
kuwa niko wapi kabla hajatumia
lugha.
 Wewe mwanafunzi kwa mfano,
jinsi unavyoongea unapokuwa
shuleni ni tofauti kabisa na jinsi
unavyoongea unapokuwa
kanisani au unapokuwa bwenini
au nyumbani.
 Kwa hiyo; mazingira
humuelekeza mtu atumie lugha
namna gani.

9. Mada ya Mazungumzo
 Mada ni jambo linalozungumziwa.
 Mada ya mazungumzo
humuelekeza mtumiaji wa lugha
aina ya misamiati anayotakiwa
kutumia na namna ya kutumia
lugha.
 Mfano kama mtu anazungumzia
masuala ya kisheria basi mtu
huyu hana budi kutumia misamiati
ya kisheria.
 Kadharika yule anayezungumzia
,asuala ya kidini au kibiashara.
 Hivyo matumizi ya lugha
huzingatia mada ya mazungumzo.

10. Lengo la Mzungumzaji/
Madhumuni
 Mtu anapozungumza huwa
anakuwa na lengo fulani.
 Mfano; anaweza
kuzungumza ili kuonya,
kufundisha, kufokea,
kufafanua au kusifia.
 Lengo la mzungumzaji
ndilo hasa huwa
linamfanya achague aina
fulani ya misamiati na pia
jinsi atakavyoongea.
 Hivyo lengo la
mzungumzaji huzingatiwa
katika matumizi ya lugha.

11. Kwa kuhitimisha
 Hivyo, matumizi ya lugha hutawaliwa na ;
 Mahusiano baina ya wazungumzaji (nani?)
 Muktadha (wapi?)
 Mada ya mazungumzo (nini?)
 Madhumuni ya mazungumzo(kwa lengo
gani?)
 Mambo haya yote ndio huzingatiwa katika
matumizi ya lugha kila siku.

12. Zoezi
 Taja na fafanua mambo makuu manne
ambayo mzungumzaji huyazingatia
katika kuteuwa misamiati yake na
maumbo ya tungo zake.
 Lugha ni kama bendera fuata upepo.
Fafanua kauli hii kwa kuonesha mambo
yanayotawala matumizi ya lugha.

13. Asante kwa kunisikiliza!