Kiswahili ni Pijini au Krioli
•Download as PPTX, PDF•
3 likes•6,849 views
Karibu Huu ni uwasilishaji wa nadharia ya Pijini na Krioli. Kwa upande mwingine uwasilishaji huu unatathimini asili ya kiswahili katika mrejeo wa nadharia hii. Mahususi kwa wanafunzi wa kidato cha tano na sita.
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
More from mussa Shekinyashi
Kiswahili ni Pijini au Krioli
- 2. zingatia mchoro ufuatao: Lugha AB Lugha B Lugha A
- 3. 1. pijini Pijini ni zao la lugha mbili zilizokutana. Pijini huweza kuzuka mahala ambapo kuna makundi mawili au zaidi na kila kundi likiwa na lugha yake. Ili kurahisisha mawasilano lugha hizi huchanganyika na kuingiliana. Jambo hili huweza kusababisha kuzuka kwa lugha ya mchanganyiko ambayo inaeleweka na makundi yote mawili. Hivyo pijini huwapa watu uwezo wa kuwasiliana.
- 4. Sifa za Pijini Huundwa baada ya muingiliano wa lugha mbili tofauti. Haina mzungumzaji mzawa, kila mtu huwa na lugha mama (lugha ya kwanza) Huibuka kukidhi mahitaji maalum, kama biashara Muundo wa maneno na tungo vimerahisishwa ili kuwezesha mawasiliano. Haina misamiati ya kutosha Pijini ikikomaa na ikapata wazungumzaji wazawa huitwa Krioli.
- 5. Aina za pijini Loreto Todd anapambanua aina mbili za Pijini; i.Pijini pana ii.Pijini finyu
- 6. Pijinifinyu Hii ni aina ya pijini ambayo huibuka katika muktadha wa dharura sana baina ya jamii za watu wanaoongea lugha mbili tofauti. Huwa na miundo sahili, hasa ya kisintaksia. Aghalabu huambatisha ishara za kimwili kama macho, mikono na viungo vingine vya mwili. Idadi kubwa ya misamiati hutoka kwenye lugha tawala. Huhusisha lugha mbili tu, na uhusiano baina ya jamii zenye lugha hizo unapokwisha, basi pijini hufa
- 7. pijinipana Aina hii ya pijini huibuka kutokana na kudumishwa kwa pijini. Matumizi ya pijini finyu yanapoimarika na kupanuka hujenga lugha ambayo si thabiti lakini ni bora zaidi ya pijinifinyu. Pijinipana ikipata wazungumzaji wazawa,basi huwa krioli.
- 8. Wataalamu kama; Bishop Steere, Bwana Taylor na Dkt.R. Reusch wanadai kuwa lugha ya kiswahili ilitokana na mchanganyiko wa lugha za Kiarabu na lugha za pwani ya Afrika Mashariki. Madai yanayotolewa na wataalamu hao ni kwamba kwa kipindi cha karne nyingi wafanyabiashara wa kiarabu walikuwa wanakuja Afrika Mashariki kufanya biashara. Katika kuendesha biashara zao ilibidi wenyeji wa pwani na hao waarabu waunde namna fulani ya lugha ili waweze kuwasiliana. Lugha ambayo inajumuisha lugha zao zote; kiarabu na Lugha ya kibantu. Lugha hiyo ndio kiswahili.
- 9. Krioli Ni Pijini iliyokomaa. Watu wanaozungumza pijini wanaweza kuishi pamoja wakazoeana na kuoana, kisha wakazaa watoto. Watoto wakakuta pijini ikizungumzwa kama lugha ya wazazi wao. Kwao hao watoto hii itakuwa lugha ya kwanza. Ikifika hatua hii, lugha hii huitwa krioli.
- 10. Sifa za krioli Huwa na msamiati mipana. Huwa na miundo mipana ya kisintaksia na kimofolojia. Wakati mwingine fonolojia yake inaanza kuwa thabiti kutokana na upanuzi wa matumizi yake na dhima yake katika jamii. Huwa na wasemaji wengi zaidi ya Pijini. Hii ni kwa sababu krioli ina wasemaji wazawa. Inakuwa imewekwa kwenye maandishi mbalimbali kama vile vitabu na majarida. Hufanyiwa uchambuzi katika luwaza zote; mofolojia, fonolojia, sintaksia na semantiki.
- 11. Baadhi ya wataalamu hudai kuwa kiswahili ni lugha ya jamii ya vizalia waliotokana na mwingiliano kati ya waarabu na wabantu. Kutokana na mwingiliano huu kulizaliwa watoto ambao ni mchanganyiko wa damu. Watoto hao ndio waswahili,hawa hawakuwa waarabu wala wabantu. Wataalamu wanaounga mkono nadharia hii ni F. Johnson, Freeman Genville,Hamo Sassoon na B. Krumm. Wao wanadai kuwa kiswahili ni Pijini iliyopata kukomaa, ikapata vizalia na kupindukia kuwa krioli.
- 12. Udhaifu/dosari ya mtazamo huu Mtazamo huu umeshindwa kuitaja kinaganaga hiyo lugha ya kibantu iliyochangamana na Kiarabu kuunda Kiswahili. Na kama ipo ndio Kiswahili chenyewe. Mtazamo huu umesisitiza zaidi juu ya msamiati wa kiswahili wenye asili ya kiarabu kama kigezo chake na kutupilia mbali vipengele kama vile matamshi,maumbo na miundo ya sentensi. Kiswahili kingekuwa pijini au krioli inayotokana na lugha ya kibantu na kiarabu, basi sintaksia yake ingefanana na ile ya kiarabu
- 13. Pia, kama Kiswahili kingekuwa ni zao la uchangamano wa Kiarabu na lugha ya Kibantu basi asilimia hamsini ya misamiati ya kiswahili ingekuwa na asili ya kiarabu. Tofauti na ilivyo ambapo: Msamiati wa kibantu- 60% Msamiati wa Kiarabu-30% Lugha nyingine -10% Tukizingatia yote haya, tunaona kwamba hatuna sababu ya kutushawishi kukubaliana na nadhariatete hii. Kiswahili kinabaki kuwa ni lugha yenye asili ya Kibantu
- 14. Marejeleo Massamba.D.P,Kihore et al (2012)Sarufi Miundo ya Kiswahili Sanifu: Sekondari na Vyuo. TUKI. DUP. Dar es Salaam Masuko. C.S (2010)Kiswahili 1;Nadharia ya lugha kidato cha tano na sita. STC publishers. Dar es Salaam. Nyambari.N & Masebo .J.A (2012) Nadharia ya Lugha: Kiswahili 1. Nyambari Nyangwine Publishers. Dar es Salaam. James.J &Mdunda F (2012)Kiswahili Kidatocha Tano na Sita. Oxford University Press. Dar es salaam.