1. ÑIEÀU TRÒ GAÕY KÍN NEÀN XÖÔNG BAØN TAY I
Buøi Lan Höông(1)
TOÙM TAÉT
47 beänh nhaân bò gaõy kín neàn xöông baøn tay I ñaõ ñöôïc ñieàu trò vaø theo doõi taïi beänh vieän
Chaán thöông chænh hình töø 01/2001 ñeán 03/2003, vôùi thôøi gian theo doõi trung bình laø 15 thaùng
(töø 3 ñeán 30 thaùng). Coù 32 nam vaø 15 nöõ, tuoåi trung bình laø 31,2 (16 – 69), vôùi nguyeân nhaân
thöôøng gaëp nhaát laø do tai naïn löu thoâng (68%). 28 beänh nhaân ñaõ ñöôïc ñieàu trò baûo toàn baèng boù
boät caúng baøn tay oâm ngoùn I, vôùi keát quaû toát ñaït 82% vaø khaù ñaït 7%. 19 beänh nhaân ñöôïc moå ñeå
keát hôïp xöông beân trong, phaàn lôùn (16/19ca) ñöôïc phaãu thuaät treã sau khi ñieàu trò baûo toàn thaát
baïi. Keát quaû cuoái cuøng ñaït loaïi toát trong 72,34% vaø khaù trong 14,89%. Caùc keát quaû treân cho
thaáy vieäc naén boù boät caúng baøn tay oâm ngoùn I laø1 phöông phaùp ñieàu trò hieäu quaû cho caùc gaõy
neàn xöông baøn I vôùi ñieàu kieän theo doõi saùt. Chæ ñònh phaãu thuaät ñaët ra cho nhöõng tröôøng hôïp
gaõy phaïm khôùp hoaëc gaõy khoâng vöõng, coù di leäch sau boù boät.
SUMMARY
Management of fracture of the base of first metacarpal
Bui Lan Huong
The closed fractures of the base of first metacarpal in 47 cases were treated and
followed up from 3 to 30 months after (mean 15 months) at the Hospital for traumatology
and Orthopaedics, Ho Chi Minh City, from January 2001 to March 2003. There are 32 males
and 15 females with average age 31,2. The common cause of this fracture is traffic accidence
(68%). 28 patients were managed conservatively by plaster immobilization with 82%
excellent, 7% good result. 19 patients were treated with internal fixation. 16/19 cases were
operated late following failure in conservative treament. The result is 72,34% excellent,
14,89% good.
These results show that the plaster immobilization is an effective method in treament
of fracture of the base of first metacarpal, under physician’s control. Operation is indicated
for intraarticular, unstable fracture, or displacement after plaster immobilization.
ÑAËT VAÁN ÑEÀ VAØ MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU
Trong caáu truùc cuûa baøn tay, ngoùn caùi giöõ moät vò trí ñaëc bieät quan troïng (chieám 40%
chöùc naêng cuûa caû baøn tay 10
) nhôø bieân ñoä vaän ñoäng roäng vaø khaû naêng ñoái ngoùn, khieán con
ngöôøi coù khaû naêng caàm naém, giöõ vöõng caùc vaät vôùi caùc hình daùng, kích thöôùc khaùc nhau 1, 3, 10,
11
. Moät trong nhöõng yeáu toá giuùp cho söï linh ñoäng naøy chính laø caáu truùc ñaëc bieät cuûa vuøng khôùp
giöõa xöông thang cuûa coå tay vaø neàn xöông baøn I cuûa baøn tay. Neàn xöông baøn I laø vò trí raát hay
gaëp trong caùc gaõy xöông baøn tay (chieám khoaûng 25% trong toång soá caùc gaõy xöông baøn tay),
thöôøng do tai naïn lao ñoäng vaø tai naïn giao thoâng.
Vieäc toång keát caùc loaïi gaõy neàn xöông baøn I cuûa baøn tay, cuõng nhö ñaùnh giaù keát quaû
ñieàu trò loaïi chaán thöông naøy, vôùi hy voïng ñöa ra ñöôïc chæ ñònh ñieàu trò hôïp lyù ôû nöôùc ta laø
muïc ñích chính cuûa nghieân cöùu.
(1)
Thaïc só, Baùc só Khoa Chi Treân, BVCTCH TP HCM.
2. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
47 beänh nhaân bò gaõy kín neàn xöông baøn tay I ñaõ ñöôïc ñieàu trò vaø theo doõi taïi Beänh vieän
Chaán thöông Chænh hình thaønh phoá Hoà Chí Minh töø 01/2001 ñeán 03/2003, vôùi thôøi gian theo
doõi trung bình laø 15 thaùng (töø 3 ñeán 30 thaùng). Taát caû caùc beänh nhaân naøy ñöôïc quaûn lyù baèng
hoà sô ñieàu trò noäi truù hoaëc ngoaïi truù, vaø ñeàu ñöôïc môøi trôû laïi beänh vieän ñeå taùi khaùm veà laâm
saøng, ñaùnh giaù chöùc naêng ngoùn I cuõng nhö ñeå kieåm tra laïi keát quaû X quang.
Chöùc naêng ngoùn I ñöôïc ñaùnh giaù so saùnh vôùi tay beân laønh vaø chia laøm 4 nhoùm: toát, khaù,
trung bình vaø keùm töông öùng vôùi möùc ñoä giaûm caùc bieân ñoä gaäp duoãi, daïng kheùp, ñöa tröôùc ñöa
sau vaø ñoä thu heïp keõ ngoùn I – II laàn löôït nhoû hôn 20%, 40 %, 60% vaø > 60%. Rieâng ñoäng taùc
ñoái ngoùn ñöôïc tính theo thang ñieåm 8 cuûa Kapandji 5
.
Söùc caàm naém cuûa baøn tay ñöôïc tính theo kg löïc theo duïng cuï ño Jamar ôû caû 2 tay vaø
ñöôïc ñaùnh giaù keát quaû theo 4 nhoùm toát, khaù, trung bình vaø keùm khi söùc naém ôû tay beänh töông
ñöông, > ¾, töø ¾ - ½ vaø < ½ söùc naém so vôùi tay laønh.
Caùc keát quaû X quang cuõng ñöôïc chia laøm 4 möùc ñoä nhö sau: toát khi laønh xöông vôùi
gaäp goùc < 150
hoaëc caáp keânh maët khôùp < 1mm, khaù khi coù gaäp goùc < 300
hoaëc caáp keânh maët
khôùp < 3mm, trung bình khi coù gaäp goùc > 300
hoaëc caáp keânh maët khôùp > 3mm, keùm khi coù
thoaùi hoùa khôùp.
Keát quaû chung ñöôïc tính theo taát caû caùc keát quaû treân, cuõng ñöôïc chia laøm 4 nhoùm toát,
khaù, trung bình vaø keùm.
KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU
Phaân loaïi gaõy:
Loaïi gaõy Baûo toàn Phaãu thuaät Toång soá
beänh nhaân
Tyû leä %
chung
Bennett 8 (28,57%) 5 (26,32%) 13 27,66 %
Rolando 1 (3,57%) 1 (5,26%) 2 4,26 %
Ngoaøi khôùp
(ñöôøng gaõy ngang)
11 (39,29%) 8 (42,11%) 19 40,42 %
Ngoaøi khôùp
(ñöôøng gaõy cheùo)
8 (28,57%) 4 (21,05%) 12 25,53 %
Gaõy naùt 0 1 (5,26%) 1 2,13 %
Toång soá 28 (100%) 19 (100%) 47 100 %
Baûng 1: Phaân loaïi gaõy theo töøng phöông phaùp ñieàu trò.
Nguyeân nhaân tai naïn:
Thöôøng gaëp nhaát laø tai naïn löu thoâng (32 ca, chieám 68,08 %) vaø tai naïn sinh hoaït (11
ca, chieám 23,42 %)
Xöû trí tröôùc khi tôùi beänh vieän:
Trong soá 47 beänh nhaân, coù 23 beänh nhaân ñaõ coù xöû trí tröôùc khi tôùi beänh vieän, vôùi thôøi
gian thay ñoåi töø 1 ngaøy – 42 ngaøy (trung bình 12,5 ngaøy). Caùc hình thöùc ñöôïc aùp duïng laø: thoa
daàu, boùp röôïu, ñaép thuoác baéc, boù neïp taïm, ñaët neïp boät…Ñaây laø moät nguyeân nhaân chính khieán
cho vieäc ñieàu trò ñöôïc tieán haønh ôû thôøi ñieåm muoän, gaây aûnh höôûng khoâng toát tôùi keát quaû.
Trong soá 19 beänh nhaân ñöôïc phaãu thuaät, coù tôùi 16 ca ñöôïc moå treã, thôøi gian chôø trung bình laø
23,5 ngaøy (treã nhaát laø 75 ngaøy).
9. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Boehler L.: Kyõ thuaät ñieàu trò gaõy xöông, Taäp II, saùch dòch cuûa Nguyeãn Quang Long,
NXB Y hoïc, 1980, tr: 328 – 333.
2. Brazier J., Moughabghab M., Migaud H., Fontaine C., Elia A., Tillie B.: Les fractures
articulaires de la base du premier meùtacarpien; Etude comparative de l’osteùosyntheøse
directe et de l’embrochage extra – local, Ann Chir Main, 1996, 15, 2, pp 91 – 99.
3. Buøi Lan Höông: Ñieàu trò gaõy kín neàn xöông baøn tay I, Luaän vaên toát nghieäp Thaïc syõ Y
hoïc, Ñaïi hoïc Y Döôïc TP Hoà Chí Minh 2003.
4. Cannon S.R., Dowd G.S.E., Williams D.H., Scott J.M.: A long – term study following
Bennett’s fracture, J Hand Surg, 1986, Vol 11-B, N. 3, pp 426 – 431.
5. Kapandji I. A.: Osteùosyntheøse a foyer fermeù des fractures non articulaire du premier
meùtacarpien, Dans: Tubiana R. - Traiteù de chirurgie de la main, Masson 1984, Vol 2,
pp 641 – 646.
6. Obry C., Jarde O., Gautheron T., Vives P.: Fractures de la base du premier
meùtacarpien, Ann Radiol, 1990, 33, 2, pp 120 – 127.
7. Oosterbos C.J., De Boer H.H.: Nonoperative treatment of Bennett’s fracture: a 13-year
follow-up, J Orthop Trauma, 1995, 9, 1, pp 23 – 27.
8. Soyer Ad.: Fractures of the base of the first metacarpal: current treatment options, J Am
Acad Orthop Surg 1999 Nov – Dec; 7(6): pp 403 – 412.
9. Surzur P., Rigault M., Charissoux J.L., Mabit C., Arnaud J.P.: Fractures reùcentes de
la base du premier meùtacarpien; Etude d’une seùrie de 138 observations, Ann Chir Main,
1994, 13,(2), 122 – 134.
10. Swanson A. B., Hagert C. G. and Swanson G. G.: Evaluation of impairment of hand
function, J. Hand Surg. [Am}, Vol.8, No 5, Sep 1983, pp 709 – 722.
11. Tubiana R., Thomine J-M.: La Main Anatomie fonctionnelle et examen clinique,
MASSON, 1990, 60-66, pp 115 – 118.
