đề Tài mô tả thực trạng ô nhiễm môi trường do chất thải y tế, các giải pháp xử lý chất thải y tế và triển khai mô hình quản lý chất thải y tế tại bệnh viện trung tâm y tế huyện

B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc
CÊp qu¶n lý ®Ò tµi: Bé Y tÕ
Tªn ®Ò tµi
M« t¶ thùc tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng do
chÊt th¶i y tÕ, c¸c gi¶i ph¸p xö lý chÊt th¶i
y tÕ vµ triÓn khai m« h×nh qu¶n lý chÊt th¶i
y tÕ t¹i bÖnh viÖn Trung t©m Y tÕ huyÖn
Chñ nhiÖm ®Ò tµi: GS.TS. §µo Ngäc Phong
C¬ quan chñ tr×: Tr−êng ®¹i häc Y hµ néi
6499
10/9/2007
Hµ Néi - 2007

B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc
CÊp qu¶n lý ®Ò tµi: Bé Y tÕ
C¬ quan chñ tr× ®Ò tµi: Tr−êng ®¹i häc Y hµ néi
Tªn ®Ò tµi
M« t¶ thùc tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng do
chÊt th¶i y tÕ, c¸c gi¶i ph¸p xö lý chÊt th¶i
y tÕ vµ triÓn khai m« h×nh qu¶n lý chÊt th¶i
y tÕ t¹i bÖnh viÖn Trung t©m Y tÕ huyÖn
Bé Y tÕ phª duyÖt thùc hiÖn theo quyÕt ®Þnh sè 5520/Q§-BYT ngµy
23/10/2003
Thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi: 3n¨m (10/2003 - 10/2006)
Kinh phÝ thùc hiÖn: 500 triÖu VND
Hµ Néi - 2007

Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t
BV: BÖnh viÖn
CT: ChÊt th¶i
CTYT: ChÊt th¶i y tÕ
KQTK: KÕt qu¶ tham kh¶o
QLCT: Qu¶n lý chÊt th¶i
TCCP: Tiªu chuÈn cho phÐp
TCVN: Tiªu chuÈn ViÖt Nam
WISE: Work Improvement in Small Enterprises

Danh s¸ch çc çn bé thùc hiÖn ®Ò tµi
Phã chñ nhiÖm ®Ò tµi: PGS.TS. NguyÔn ThÞ Thu
Th− ký ®ª tµi: TS. Lª ThÞ Tµi
Çc çn bé thùc hiÖn chÝnh:
GS.TS. §µo Ngäc Phong Khoa Y tÕ c«ng céng-§¹i häc Y Hµ Néi
PGS.TS. NguyÔn ThÞ Thu Khoa Y tÕ c«ng céng-§¹i häc Y Hµ Néi
TS. Lª ThÞ Tµi Khoa Y tÕ c«ng céng-§¹i häc Y Hµ Néi
ThS. TrÇn ThÞ Thoa Khoa Y tÕ c«ng céng-§¹i häc Y Hµ Néi
PGS.TS. NguyÔn ThÞ TuyÕn Bé m«n Vi sinh-§¹i häc Y Hµ Néi
TS. Lª TrÇn Ngoan Khoa Y tÕ c«ng céng-§¹i häc Y Hµ Néi
TS. §µo ThÞ Ngäc Lan G§ Së Y tÕ Yªn B¸i
BS CKI. TriÖu BÝch An Phßng NghiÖp vô Y, Së Y tÕ Yªn B¸i
BS. Lª Minh V¨n PG§ Së Y tÕ Phó Thä
ThS. Phạm Văn Tính Phßng NghiÖp vô Y, Sở Y tế Phú Thọ
ThS. Ph¹m Hång Ph−¬ng G§ Së Y tÕ Qu¶ng Ng·i
TS. TrÇn S« Phia PG§ Së Y tÕ CÇn Th¬
CN. NguyÔn ThÞ BÐ Phßng Tµi chÝnh-KÕ to¸n-§¹i häc Y Hµ Néi
Çc c¬ quan phèi hîp :
Së Y tÕ Yªn B¸i vµ çc bÖnh viÖn huyÖn thuéc tØnh Yªn B¸i
Së Y tÕ Phó Thä vµ çc bÖnh viÖn huyÖn thuéc tØnh Phó Thä
Së Y tÕ Qu¶ng Ng·i vµ çc bÖnh viÖn huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng Ng·i
Së Y tÕ CÇn Th¬ vµ çc bÖnh viÖn huyÖn thuéc thµnh phè CÇn Th¬

MỤC LỤC
Néi dung Trang
Tãm t¾t 1
§Æt vÊn ®Ò 4
Môc tiªu nghiªn cøu 5
Ch−¬ng 1: Tæng quan tµi liÖ u 6
1.1. Ph©n lo¹i chÊt th¶i y tÕ 6
1.2. Nguy c¬ cña chÊt th¶i y tÕ ®èi víi søc kháe 8
1.3. Çc c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i y tÕ 10
1.4. Nghiªn cøu vÒ chÊt th¶i y tÕ 16
1.5. Ph−¬ng ph¸p WISE 20
Ch−¬ng 2: §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cø u 23
2.1. §Þa ®iÓm nghiªn cøu 23
2.2. §èi t−îng nghiªn cøu 23
2.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 23
2.4. MÉu nghiªn cøu 23
2.5. Néi dung nghiªn cøu 24
2.6. TriÓn khai m« h×nh qu¶n lý chÊt th¶i 27
2.7. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña m« h×nh qu¶n lý chÊt th¶i 28
2.8. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch sè liÖu 29
Ch−¬ng 3: KÕt qu¶ nghiªn cøu 30
3.1 Thùc tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ t¹i çc bÖnh viÖn huyÖn 30
3.1.1. Th«ng tin chung liªn quan ®Õn qu¶n lý chÊt th¶i 30
3.1.2. Thùc tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i 33
3.1.3. HiÓu biÕt cña çn bé y tÕ vÒ ph©n lo¹i vµ t¸c h¹i cña chÊt th¶i y tÕ 35
3.2. T×nh h×nh « nhiªm m«i tr−êng do chÊt th¶i y tÕ 37
3.2.1. T×nh h×nh « nhiÔm m«i tr−êng do vi sinh vËt 37
3.2.2. T×nh h×nh « nhiÔm m«i tr−êng do çc t¸c nh©n hãa lý 42
3.3. ¶nh h−ëng cña chÊt th¶i y tÕ ®Õn søc kháe 50
3.4. KÕt qu¶ can thiÖp 52
3.4.1. Çc ho¹t ®éng can thiÖp ®· thùc hiÖn 53
3.4.2. Çc kÕt qu¶ ®¹t ®−îc 54
3.4.3. Thay ®æi chÊt l−îng m«i tr−êng bÖnh viÖn 60

Ch−¬ng 4: Bµn luËn 62
4.1. Thùc tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i t¹i c¸c bÖnh viÖn 62
4.2. KÕt qu¶ can thiÖp 74
4.3. Mét sè khã kh¨n, h¹n chÕ vµ bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ nghiªn cøu 82
KÕt luËn 84
KiÕn nghÞ 86
Tµi liÖu tham kh¶o 87
Phô lôc
Phô lôc 1. C¸c c«ng cô nghiªn cøu 89
Phô lôc 2. Mét sè b¶ng kÕt qu¶ nghiªn cøu 132
Phô lôc 3. Mét sè h×nh ¶nh minh häa 135

Danh môc çc b¶ng kÕt qu¶ nghiªn cøu
Tªn b¶ng Trang
B¶ng 3.1. Mét sè th«ng tin liªn quan ®Õn qu¶n lý chÊt th¶i 30
B¶ng 3.2. Mét sè chØ sè ho¹t ®éng cña çc bÖnh viÖn huyÖn 30
B¶ng 3.3. Sè l−ît bÖnh nh©n kh¸m ch÷a bÖnh trung b×nh/1bÖnh viÖn/n¨m 31
B¶ng 3.4. Sè l−ît bÖnh nh©n m¾c bÖnh truyÒn nhiÔm (trung b×nh) ®iÒu trÞ
néi tró t¹i 1BV huyÖn/n¨m
31
B¶ng 3.5. §µo t¹o qui chÕ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ ®èi víi nh©n viªn trùc
tiÕp qu¶n lý chÊt th¶i t¹i çc BV huyÖn
32
B¶ng 3.6. L−îng chÊt th¶i r¾n trung b×nh/1ngµy ®ªm t¹i 8 bÖnh viÖn. 33
B¶ng 3.7. Ph©n lo¹i chÊt th¶i r¾n 34
B¶ng 3.8. L−u gi÷ chÊt th¶i r¾n t¹i bÖnh viÖn 34
B¶ng 3.9. T×nh h×nh xö lý chÊt th¶i l©m sµng (theo sè liÖu cã s½n) 34
B¶ng 3.10. HÖ thèng tho¸t n−íc th¶i vµ xö lý n−íc th¶i 35
B¶ng 3.11. Sè bÖnh viÖn cã hèt hót h¬i khÝ 35
B¶ng 3.12. Tû lÖ çn bé kÓ ®−îc tªn çc lo¹i chÊt th¶i y tÕ 36
B¶ng 3.13. Tû lÖ çn bé kÓ ®−îc tªn çc lo¹i chÊt th¶i g©y h¹i cho søc kháe 35
B¶ng 3.14. Tû lÖ çn bé kÓ ®−îc nh÷ng ¶nh h−ëng cña CTYT ®èi víi søc kháe 36
B¶ng 3.15. Tû lÖ çn bé kÓ ®−îc ®èi t−îng bÞ ¶nh h−ëngcña CTYT 36
B¶ng 3.16. Çc lo¹i mÉu ®−îc xÐt nghiÖm t¹i çc bÖnh viÖn 38
B¶ng 3.17. Gi¸ trÞ trung b×nh cña Coliform vµ Fecal coliform/100ml n−íc
th¶i t¹i çc bÖnh viÖn
38
B¶ng 3.18. Tû lÖ çc mÉu n−íc th¶i ®¹t TCCP vÒ Coliform tr−íc khi ®æ ra
ngoµi khu vùc bÖnh viÖn
38
B¶ng 3.19. Çc vi khuÈn ph©n lËp ®−îc trong n−íc th¶i t¹i çc bÖnh viÖn 39
B¶ng 3.20. Sè mÉu n−íc sinh ho¹t ®¹t tiªu chuÈn t¹i çc bÖnh viÖn 39
B¶ng 3.21. Çc vi khuÈn ph©n lËp ®−îc trong n−íc sinh ho¹t t¹i çc bÖnh viÖn 40
B¶ng 3.22. Tæng sè vi khuÈn hiÕu khÝ/1m3
kh«ng khÝ t¹i 9 bÖnh viÖn 40
B¶ng 3.23. Sè l−îng vi khuÈn tan m¸u/1m3
kh«ng khÝ 9 bÖnh v iÖn 41
B¶ng 3.24. Sè l−îng nÊm mèc/1m3
kh«ng khÝ t¹i 9 bÖnh viÖn 41
B¶ng 3.25. Sè l−îng mÉu hãa lý ®−îc xÐt nghiÖm t¹i çc bÖnh viÖn 42
B¶ng 3.26. Gi¸ trÞ trung b×nh çc chØ sè « nhiÔm ho¸ lý trong n−íc th¶i 43
B¶ng 3.27. Tû lÖ çc mÉu n−íc th¶i kh«ng ®¹t tiªu chuÈn vÒ BOD5 tr−íc
khi ®æ ra ngoµi khu vùc BV
44
B¶ng 3.28. Tû lÖ çc mÉu n−íc th¶i kh«ng ®¹t tiªu chuÈn vÒ COD tr−íc
khi ®æ ra ngoµi khu vùc bÖnh viÖn
44
B¶ng 3.29. Tû lÖ çc mÉu n−íc th¶i kh«ng ®¹t tiªu chuÈn cho phÐp vÒ cÆn
l¬ löng tr−íc khi ®æ ra ngoµi khu vùc bÖnh viÖn
45
B¶ng 3.30. Tû lÖ mÉu n−íc sinh ho¹t kh«ng ®¹t TCCP vÒ mét sè chØ sè ho¸ lý 45
B¶ng 3.31. Tû lÖ mÉu n−íc n−íc sinh ho¹t kh«ng ®¹t TCCP vÒ çc chØ sè 46

lý häc t¹i çc bÖnh viÖn
B¶ng 3.32. Sù ph©n bè çc chØ sè ho¸ häc kh«ng ®¹t TCCP trong n−íc
sinh ho¹t t¹i çc bÖnh viÖn
46
B¶ng 3.33. Sè mÉu kh«ng ®¹t TCCP çc chØ sè ho¸ häc trong kh«ng khÝ
t¹i çc BV
47
B¶ng 3.34. Nång ®é mét sè khÝ t¹i çc bÖnh viÖn cã ®èt r¸c 48
B¶ng 3.35. Nång ®é mét sè khÝ theo kho¶ng çch so víi èng khãi lß ®èt 49
B¶ng 3.36. KÕt qu¶ xÐt nghiÖm kh«ng khÝ c¹nh b·i r¸c t¹i çc bÖnh viÖn 50
B¶ng 3.37. Tû lÖ bÞ th−¬ng tÝch do chÊt th¶i y tÕ 50
B¶ng 3.38. Sè ng−êi trong çc hé gia ®×nh ®−îc pháng vÊn nãi r»ng bÞ
¶nh h−ëng cña chÊt th¶i y tÕ
51
B¶ng 3.39. Sè ng−êi bÞ ¶nh h−ëng bëi tõng lo¹i chÊt th¶i 51
B¶ng 3.40. Møc ®é ¶nh h−ëng theo ®¸nh gi¸ cña chñ hé gia ®×nh 52
B¶ng 3.41. Thêi gian ¶nh h−ëng theo ®¸nh gi¸ cña chñ hé gia ®×n 52
B¶ng 3.42. Tû lÖ èm t¹i nh÷ng hé gia ®×nh sèng tiÕp gi¸p víi hai bÖnh viÖn 53
B¶ng 3.43. L−îng chÊt th¶i r¾n trung b×nh/1ng® t¹i 2 bÖnh viÖn can thiÖp 55
B¶ng 3.44. So s¸nh gi¸ trÞ trung b×nh coliform vµ fecalcoliform/100ml
n−íc th¶i t¹i bÖnh viÖn V¨n Yªn vµ L©m Thao tr−íc vµ sau can thiÖp
60
B¶ng 3.45. Gi¸ trÞ trung b×nh çc chØ sè ho¸ lý trong n−íc th¶i bÖnh viÖn
V¨n Yªn tr−íc vµ sau can thiÖp
61
B¶ng 3.46. Gi¸ trÞ trung b×nh çc chØ sè ho¸ lý trong n−íc th¶i bÖnh viÖn
L©m Thao tr−íc vµ sau can thiÖp
61
BiÓu ®å 3.1. Tû lÖ çn bé kÓ ®−îc tªn çc lo¹i CTYT tr−íc vµ sau can thiÖp 55
BiÓu ®å 3.2. Tû lÖ çn bé kÓ ®−îc çc lo¹i chÊt th¶i g©y h¹i cho søc kháe
tr−íc vµ sau can thiÖp
56
BiÓu ®å 3.3. Tû lÖ çn bé y tÕ kÓ ®−îc nh÷ng ¶nh h−ëng cña CTYT ®èi víi
søc kháe tr−íc vµ sau can thiÖp
56
BiÓu ®å 3.4. Tû lÖ çn bé y tÕ kÓ ®−îc ®èi t−îng bÞ ¶nh h−ëng cña CTYT
tr−íc vµ sau can thiÖp
57
BiÓu ®å 3.5. Tû lÖ bÞ th−¬ng tÝch do chÊt th¶i y tÕ tr−íc vµ sau can thiÖp 57
BiÓu ®å 3.6. Thay ®æi trong kh©u qu¶n lý tr−íc vµ sau can thiÖp 58
BiÓu ®å 3.7. Thay ®æi vÒ ph©n lo¹i thu gom chÊt th¶i r¾n tr−íc vµ sau can thiÖp 58
BiÓu ®å 3.8. Thay ®æi vÒ vËn chuyÓn, l−u gi÷ chÊt th¶i r¾n tr−íc vµ sau can thiÖp 59
BiÓu ®å 3.9. Nh÷ng tiÕn bé vÒ xö lý chÊt th¶i r¾n vµ chÊt th¶i láng 58

1
PhÇn a
Tãm t¾t çc kÕt qu¶ næi bËt cña ®Ò tµi
Qu¶n lý chÊt th¶i (QLCT) y tÕ ®ang lµ vÊn ®Ò quan t©m lín ở tất cả các tuyến bệnh
viện (BV) từ Trung ương đến tỉnh, huyện vµ d©n c− vïng tiÕp gi¸p. Nghiªn cøu nµy
®· ®−îc triÓn t¹i khai 4 tØnh Yªn B¸i, Phó Thä, Qu¶ng Ng·i, CÇn Th¬ theo 2 giai
®o¹n: Giai ®o¹n 1: ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng chÊt th¶i, t×nh h×nh qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ vµ «
nhiÔm m«i tr−êng do chÊt th¶i y tÕ t¹i tÊt c¶ çc bÖnh viÖn huyÖn trong 4 tØnh (trong
®ã cã 8 bÖnh viÖn huyÖn ®−îc chän ®Ó nghiªn cøu s©u); Giai ®o¹n 2: ®Ò xuÊt vµ thùc
hiÖn m« h×nh qu¶n lý chÊt th¶i t¹i 2 bÖnh viÖn huyÖn cña tØnh Yªn B¸i vµ Phó Thä.
KÕt qu¶ ®¹t ®−îc nh− sau:
1. VÒ thùc tr¹ng chÊt th¶i, t×nh h×nh qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ vµ « nhiÔm m«i
tr−êng do chÊt th¶i y tÕ:
1.1. VÒ thùc tr¹ng chÊt th¶i, t×nh h×nh qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ:
Thùc tr¹ng chÊt th¶i r¾n: KÕt qu¶ t¹i 8 bÖnh viÖn huyÖn ®−îc chän ®Ó nghiªn cøu
s©u cho thÊy: Tæng l−îng r¸c th¶i trung b×nh/gi−êng bÖnh/ngµy ®ªm: 0,35 - 0,88 kg.
Trong ®ã, r¸c th¶i sinh ho¹t chiÕm 60,4% - 88,2%, r¸c th¶i l©m sµng chiÕm tû lÖ
11,4% - 38,5%, r¸c th¶i ho¸ häc chiÕm tû lÖ tõ 0 - 1,6%, kh«ng cã chÊt th¶i phãng x¹
vµ b×nh chøa khÝ cã ¸p suÊt.
Thùc tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i: T¹i tÊt c¶ çc BV cña 4 tØnh nghiªn cøu ®Òu ch−a
thùc hiÖn ®Çy ®ñ ph©n lo¹i chÊt th¶i r¾n vµ quy ®Þnh theo h−íng dÉn cña Bé Y tÕ. C¶
8 BV huyÖn ®−îc nghiªn cøu s©u ®Òu khã kh¨n lóng tóng trong xö lý chÊt th¶i láng
vµ chÊt th¶i khÝ. TÊt c¶ çc BV huyÖn cña 4 tØnh nghiªn cøu ®Òu ch−a cã ®ñ ®iÒu kiÖn
cÇn thiÕt vÒ chuyªn m«n, trang thiÕt bÞ, nh©n lùc, kinh phÝ... ®Ó thùc hiÖn ®óng Quy
chÕ qu¶n lý chÊt th¶i hiÖn hµnh. HiÓu biÕt vÒ nguy c¬ cña chÊt th¶i y tÕ ®èi víi m«i
tr−êng vµ søc kháe còng nh− qu¶n lý chÊt th¶i ë c¶ hai nhãm bÖnh viÖn ch−a ®Çy ®ñ.
Lý do chñ yÕu lµ do ch−a ®−îc tËp huÊn ®Çy ®ñ vµ th−êng xuyªn
1.2. T×nh h×nh « nhiÔm m«i tr−êng bÖnh viÖn
KÕt qu¶ t¹i 8 bÖnh viÖn huyÖn ®−îc chän ®Ó nghiªn cøu s©u cho thÊy:
VÒ vi sinh vËt: « nhiÔm m«i tr−êng chñ yÕu lµ m«i tr−êng n−íc vµ kh«ng khÝ:
93,6% mÉu n−íc th¶i; 89,0% mÉu n−íc sinh ho¹t ®Çu nguån, 20% mÉu n−íc chÝn
phÉu thuËt, 100% mÉu n−íc t¹i çc khoa phßng cã chØ sè vi sinh vËt v−ît qu¸ TCCP.
Trong sè chñng vi khuÈn ph©n lËp ®−îc tõ n−íc th¶i t¹i çc bÖnh viÖn th× E. coli
chiÕm tû lÖ cao nhÊt (27,0%) sau ®ã ®Õn S. typhi (4,9%) vµ K. pneumoniae (3,2%).
Çc vi khuÈn cã kh¶ n¨ng g©y bÖnh ph©n lËp ®−îc trong n−íc sinh ho¹t cao nhÊt lµ E.
coli (7,7%) sau ®ã lµ Liªn cÇu (3,1%), K. pneumoniae (1,54%).

2
VÒ çc chØ sè lý hãa: Sè mÉu n−íc th¶i cã BOD kh«ng ®¹t TCCP ë møac I vµ
II lµ 71% vµ 61,1%; cã COD kh«ng ®¹t TCCP ë møac I vµ II lµ 61,3% vµ 38,7%; cã
cÆn l¬ löng kh«ng ®¹t TCCP ë møac I vµ II lµ 50,9% vµ 22,6%. Sè mÉu n−íc sinh
ho¹t kh«ng ®¹t TCCP lµ 63,6% (trong ®ã 91,7% lµ n−íc ®Çu nguån, 54,5% lµ n−íc
chÝn phÉu thuËt, 57,3% lµ n−íc t¹i çc khoa phßng)
2. §Ò xuÊt vµ thùc hiÖn m« h×nh qu¶n lý chÊt th¶i t¹i 2 bÖnh viÖn huyÖn
2.1. M« h×nh qu¶n lý chÊt th¶i t¹i bÖnh viÖn huyÖn: Nguyªn t¾c lµ dùa vµo kh¶
n¨ng s½n cã cña chÝnh çc bÖnh viÖn
- VÒ qu¶n lý: Mçi BV cã mét bé phËn qu¶n lý chÊt th¶i do Ban gi¸m ®èc trùc tiÕp chØ
®¹o. Ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm cô thÓ cho tõng ®èi t−îng: ®iÒu d−ìng tr−ëng BV trùc
tiÕp theo dâi, gi¸m s¸t çc kh©u qu¶n lý chÊt th¶i; tÊt c¶ nh÷ng ng−êi lµm viÖc trong
BV n¬i ph¸t sinh chÊt th¶i ®Òu ph¶i ph©n lo¹i chÊt th¶i tr−íc khi thu gom; hé lý chÞu
tr¸ch nhiÖm thu gom vµ vËn chuyÓn chÊt th¶i ®Õn n¬i l−u gi÷, xö lý. Cã b¶n h−íng
dÉn ph©n lo¹i chÊt th¶i d¸n t¹i tÊt c¶ çc khoa/phßng cña BV.
- Ph−¬ng tiÖn thu gom, vËn chuyÓn chÊt th¶i r¾n: ChÊt th¶i r¾n s¾c nhän ®−îc ®ùng
trong dông cô cøng (vá hép, vá chai nhùa,… tïy ®iÒu kiÖn thùc tÕ). Çc lo¹i chÊt th¶i
r¾n kh¸c ®ùng trong tói nilon cã mµu s¾c kh¸c nhau theo quy ®Þnh cña Bé Y tÕ [4]
- Ph−¬ng tiÖn xö lý chÊt th¶i: Sö dông lß ®èt thñ c«ng ®−îc x©y dùng theo mÉu lß ®èt
thñ c«ng cña ch−¬ng ch−¬ng tr×nh phßng chèng HIV/AIDS (¶nh 4-12, trang 135-
140) ®Ó ®èt chÊt th¶i chÊt th¶i r¾n nguy h¹i vµ bÓ xö lý n−íc th¶i theo nguyªn t¾c tù
ho¹i ®Ó xö lý chÊt th¶i láng tõ çc çc khoa/phßng chuyªn m«n.
- Quy ®Þnh xö lý chÊt th¶i: ChÊt th¶i ph¶i ®−îc ph©n lo¹i ngay t¹i nguån ph¸t sinh;
hµng ngµy toµn bé chÊt th¶i ph¶i ®−îc thu gom, vËn chuyÓn ®Õ noi l−u gi÷/xö lý; çc
chÊt th¶i nguy h¹i ph¶i xö lý hµng ngµy; chÊt th¶i r¾n vµ n−íc th¶i sinh ho¹t xö lý
chung nh− chÊt th¶i ®« thÞ, tïy vµo thùc tÕ cña bÖnh viÖn
2.2. KÕt qu¶ ¸p dông m« h×nh qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ
- KiÕn thøc cña çn bé y tÕ vÒ ph©n lo¹i chÊt th¶i y tÕ vµ ¶nh h−ëng cña chÊt th¶i y tÕ
®−îc n©ng lªn râ rÖt: tû lÖ kÓ ®−îc tªn çc lo¹i chÊt th¶i t¨ng tõ 10,8-46%; tû lÖ kÓ
®−îc tªn çc lo¹i chÊt th¶i g©y nguy h¹i cho søc khoÎ t¨ng tõ 8,1-45,9%; tû lÖ kÓ
®−îc nh÷ng ¶nh h−ëng chÝnh cña chÊt th¶i y tÕ ®èi víi søc kháe t¨ng tõ 13,5-56,8%;
tû lÖ kÓ ®−îc nh÷ng ®èi t−îng cã thÓ bÞ ¶nh h−ëng cña chÊt th¶i y tÕ t¨ng tõ 12,8-
65,9% so víi tr−íc can thiÖp.
- Sau mét n¨m can thiÖp, tÊt c¶ çc kh©u trong quy tr×nh qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ t¹i çc
bÖnh viÖn tõ ph©n lo¹i, thu gom vËn chuyÓn vµ xö lý chÊt th¶i ®Òu ®−îc c¶i thiÖn nhê
chÝnh kh¶ n¨ng cña çc bÖnh viÖn:
+ VÒ qu¶n lý: t¨ng ®−îc 10/19 BV thµnh lËp bé phËn chÞu tr¸ch nhiÖm QLCT;
10/19 BV ph©n c«ng cô thÓ ng−êi chÞu tr¸ch nhiÖm víi ban gi¸m ®èc vÒ qu¶n lý chÊt
th¶i y tÕ; 16/19 BV ®−a c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ vµo kÕ ho¹ch ho¹t ®éng hµng
n¨m; 15/19 BV ®· dµnh kinh phÝ riªng cho QLCT

3
+ VÒ ph©n lo¹i thu gom chÊt th¶i r¾n: t¨ng ®−îc 16/19 BV cã b¶ng h−íng dÉn
ph©n lo¹i r¸c th¶i y tÕ t¹i çc khoa phßng; 9/19 BV cã dông cô ®ùng r¸c th¶i l©m sµng
kh«ng s¾c nhän vµ s¾c nhän; 11/19 BV cã dông cô ®ùng r¸c th¶i cã nguy c¬ l©y
nhiÔm cao; 9/19 BV cã dông cô thu gom çc m« c¾t bá, rau thai; 6/19 BV cã dông cô
thu gom r¸c th¶i ho¸ häc; 6/19 BV ph©n lo¹i r¸c th¶i ngay t¹i çc phßng bÖnh
+ VÒ vËn chuyÓn, l−u gi÷ chÊt th¶i r¾n: t¨ng ®−îc 4/19 BV cã xe chuyªn dông
®Ó vËn chuyÓn r¸c th¶i; 11/19 BV cã hµng rµo ng¨n çch hè r¸c víi bªn ngoµi.
+ VÒ xö lý chÊt th¶i r¾n vµ chÊt th¶i láng: t¨ng ®−îc 8/19 BV khö khuÈn s¬ bé
r¸c th¶i l©m sµng s¾c nhän; 6/19 BV cã hÖ thèng cèng riªng cho n−íc th¶i l©m sµng;
10/19 BV cã lß ®èt r¸c th¶i l©m sµng; 2/19 BV cã bÓ xö lý n−íc th¶i
- M« h×nh bÓ xö lý n−íc th¶i theo nguyªn t¾c tù ho¹i vµ lß ®èt r¸c thñ c«ng theo mÉu
cña ch−¬ng tr×nh phßng chèng HIV/AIDS (víi chi phÝ thÊp) ®−îc thö nghiÖm t¹i
bÖnh viÖn V¨n Yªn vµ bÖnh viÖn L©m Thao ®· cã kÕt qu¶ tèt: Giảm tình trạng ô
nhiễm n−íc th¶i vµ xử lý được r¸c th¶i l©m sàng tại bÖnh viÖn
- Mét sè chØ sè « nhiÔm m«i tr−êng do vi sinh vËt vµ t¸c nh©n hãa lý ®Òu gi¶m so víi
tr−íc can thiÖp
- Gi¶m 13,4% nh©n viªn y tÕ bÞ th−¬ng tÝch do chÊt th¶i y tÕ trong vßng mét th¸ng vµ
28,9% bÞ th−¬ng tÝch do chÊt th¶i y tÕ trong vßng mét n¨m tr−íc can thiÖp
3. Mét sè kÕt qu¶ kh¸c:
3.1. KÕt qu¶ ®µo t¹o:
§Ò tµi ®· kÕt hîp ®µo t¹o ®−îc 2 cö nh©n y tÕ c«ng céng vµ 1 b¸c sü ®a khoa
1. Vò Thu H»ng, “Thùc tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i t¹i çc bÖnh viÖn huyÖn, tØnh Yªn B¸i,
KLTN CNYTCC, 2004
2. TrÇn v¨n H−êng, “M« t¶ thùc tr¹ng qu¶n lý vµ ¶nh h−ëng cña chÊt th¶i y tÕ t¹i 2 bÖnh
viÖn huyÖn thuéc tØnh Phó Thä lªn søc kháe céng ®ång”, KLTN CNYTCC, 2005
3. §ç ThÞ H−êng, “¶nh h−ëng chÊt th¶i bÖnh viÖn ®a khoa CÈm Ph¶ lªn m«i
tr−êng vµ søc kháe”, KLTN b¸c sÜ ®a khoa, n¨m 2005
3.2. §¨ng 04 bµi b¸o trªn T¹p chÝ nghiªn cøu y häc:
1. Lª ThÞ Tµi, §µo Ngäc Phong, NguyÔn ThÞ Thu, Vò Thu H»ng, “Thùc tr¹ng qu¶n lý
chÊt th¶i t¹i çc bÖnh viÖn huyÖn tØnh Yªn B¸i” sè 6, th¸ng 12 n¨m 2004
2. NguyÔn ThÞ TuyÕn, §µo Ngäc Phong, NguyÔn ThÞ Thu “Tình trạng ô nhiễm vi
sinh vật tại một số Trung tâm y tế huyện ở các tỉnh phía Bắc”, tập 42, số 3, 5/2005
3. Lª ThÞ Tµi, §µo Ngäc Phong, NguyÔn ThÞ Thu, “Thùc tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i t¹i
çc bÖnh viÖn huyÖn, tØnh Phó Thä” sè 5, th¸ng 12 n¨m 2006
4. NguyÔn ThÞ Thu, §µo Ngäc Phong, Lª ThÞ Tµi, Lª TrÇn Ngoan “KÕt qu¶ ¸p dông
ph−¬ng ph¸p WISE trong qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ t¹i mét sè bÖnh viÖn tuyÕn huyÖn” sè
6, th¸ng 12 n¨m 2006

4
PhÇn B
B¸o ço chi tiÕt
§Æt vÊn ®Ò
Qu¶n lý chÊt th¶i lµ mét vÊn ®Ò lín cÇn quan t©m trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi, ®Æc biÖt ®èi víi çc chÊt th¶i nguy h¹i. ChÊt th¶i y tÕ ®−îc x¸c ®Þnh lµ chÊt th¶i
nguy h¹i n»m trong môc A çc chÊt th¶i nguy h¹i vµ ®ang trë thµnh mèi quan t©m
kh«ng chØ trong ph¹m vi ngµnh y tÕ mµ thùc sù trë thµnh mèi quan t©m chung cña
toµn x· héi [1].
Hµng ngµy çc bÖnh viÖn cña n−íc ta ®· th¶i ra mét l−îng lín chÊt th¶i cã thÓ lµm «
nhiÔm m«i tr−êng (®Êt, n−íc, kh«ng khÝ) vµ lµm lan truyÒn mÇm bÖnh. Theo ®¸nh gi¸
cña Bé Y TÕ, hµng ngµy çc c¬ së y tÕ trong c¶ n−íc th¶i ra m«i tr−êng kho¶ng 240 tÊn
CTYT, trong ®ã cã kho¶ng 25 tÊn CTYT nguy h¹i [5]. Tæng l−îng chÊt th¶i r¾n trung
b×nh tõ mçi BV kh¶o s¸t lµ 9 m3
/ngµy ®ªm ®Õn 13m3
/ngµy ®ªm, trong ®ã çc chÊt cã
kh¶ n¨ng l©y lan, ®éc h¹i th−êng chiÕm kho¶ng 14% ®Õn 20% cña tæng l−îng ph¸t sinh
[10]. Khèi l−îng chÊt th¶i cña tõng BV phô thuéc vµo çc yÕu tè nh−: Çc chuyªn khoa
hiÖn cã cña BV, sè gi−êng bÖnh, l−u l−îng bÖnh nh©n, kü thuËt ®iÒu trÞ, khÝ hËu thêi
tiÕt, phong tôc tËp qu¸n... Nh−ng thùc tÕ ë n−íc ta, ®a sè çc bÖnh viÖn ®−îc x©y dùng
tõ thêi Ph¸p thuéc hoÆc trong thêi chiÕn nªn khi x©y dùng bÖnh viÖn kh«ng cã hÖ thèng
xö lý chÊt th¶i, hoÆc cã hÖ thèng xö lý chÊt th¶i nh−ng kh«ng ho¹t ®éng hoÆc ho¹t ®éng
nh−ng kh«ng ®¹t tiªu chuÈn vÖ sinh m«i tr−êng. §èi víi çc bÖnh viÖn tuyÕn huyÖn, c¬
së h¹ tÇng x©y dùng cßn nghÌo nµn, xuèng cÊp, trang thiÕt bÞ cho viÖc qu¶n lý chÊt th¶i
y tÕ hÇu nh− cßn ch−a cã g×. ChÊt th¶i ®ang lµ mèi lo cho mçi bÖnh viÖn vµ d©n c− khu
vùc tiÕp gi¸p bÖnh viÖn.
Thùc hiÖn luËt b¶o vÖ m«i tr−êng n¨m 1997, Bé Y TÕ ®· ban hµnh Qui chÕ vÒ ph©n
lo¹i tr¸ch nhiÖm qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ t¹i çc c¬ së y tÕ [3]. Th¸ng 8 n¨m 1999, Bé Y
TÕ ®· ban hµnh “Qui chÕ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ”, thay cho Qui chÕ n¨m 1997 [4]. Qui
chÕ nµy bao gåm: Tæ chøc qu¶n lý, qui tr×nh kü thuËt, m« h×nh tiªu hñy chÊt th¶i, c¬
së h¹ tÇng vµ ph−¬ng tiÖn phôc vô cho viÖc thu gom vËn chuyÓn vµ tiªu hñy chÊt th¶i
y tÕ. §Ó thùc hiÖn qui chÕ trªn, nhiÒu c¬ së y tÕ ®· trang bÞ c«ng nghÖ, ph−¬ng tiÖn
qu¶n lý chÊt th¶i. Mét thùc tÕ lµ nhiÒu bÖnh viÖn ®· ®−îc ®Çu t− trang thiÕt bÞ cho
qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ nh−ng do nhiÒu lý do kh¸ch quan hoÆc chñ quan mµ viÖc qu¶n
lý chÊt th¶i cña çc bÖnh viÖn vÉn cßn rÊt nhiÒu thiÕu sãt, tån t¹i. Cã tíi 47% çc

5
bÖnh viÖn kh«ng cã bÓ xö lý n−íc th¶i láng, 15% bÖnh viÖn cã hÖ thèng xö lý chÊt
th¶i láng nh−ng kh«ng ho¹t ®éng do háng v× kh«ng cã kinh phÝ b¶o tr× [15]. Nghiªn
cøu cña §inh H÷u Dung vµ céng sù [6] cho thÊy mét sè bÖnh viÖn ®· ®−îc trang bÞ
ph−¬ng tiÖn ®Ó xö lý chÊt th¶i nh−ng do chi phÝ qu¸ cao cho vËn hµnh mµ bÖnh viÖn
l¹i kh«ng cã nguån kinh phÝ cho xö lý chÊt th¶i nªn kh«ng sö dông; bªn c¹nh ®ã, mét
sè lß ®èt hoÆc bÓ xö lý n−íc th¶i ®−îc trang bÞ ch−a hÕt thêi h¹n b¶o hµnh ®· bÞ háng
kh«ng sö dông ®−îc; mÆt kh¸c, sù quan t©m cña l·nh ®¹o bÖnh viÖn còng nh− ý thøc
tr¸ch nhiÖm cña çn bé trong mçi bÖnh viÖn còng ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn c«ng t¸c
qu¶n lý chÊt th¶i cña çc bÖnh viÖn
C©u hái ®Æt ra lµ thùc tÕ qu¶n lý chÊt th¶i cña çc bÖnh viªn tuyÕn huyÖn nh− thÕ
nµo? vµ lµm thÓ nµo ®Ó cã ®−îc m« h×nh qu¶n lý chÊt th¶i phï hîp víi thùc tÕ tuyÕn
huyªn, võa huy ®éng ®−îc kh¶ n¨ng cña bÖnh viÖn, võa qu¶n lý tèt chÊt th¶i cña mçi
bÖnh viÖn? §Ò tµi nµy cña chóng t«i ®−îc thùc hiÖn lµ nh»m ®¸p øng nh÷ng c©u hái
trªn ®©y.
Môc tiªu nghiªn cøu
1. M« t¶ thùc tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ vµ « nhiÔm m«i tr−êng bÖnh viÖn do
chÊt th¶i y tÕ t¹i mét sè bÖnh viÖn Trung t©m Y tÕ huyÖn.
2. §Ò xuÊt m« h×nh qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ b−íc ®Çu cña m«
h×nh t¹i hai bÖnh viÖn Trung t©m Y tÕ huyÖn.

6
Ch−¬ng 1
Tæng quan tµi liÖu
1.1. Ph©n lo¹i chÊt th¶i y tÕ.
1.1.1. Ph©n lo¹i theo Tæ chøc y tÕ thÕ giíi (WHO) [26]:
Theo çch ph©n lo¹i cña WHO, chÊt th¶i y tÕ ®−îc ph©n ra lµm 8 lo¹i:
- ChÊt th¶i nhiÔm trïng: Lµ chÊt th¶i cã chøa mÇm bÖnh nh− vi khuÈn, virut, ký
sinh trïng víi sè l−îng ®ñ ®Ó g©y bÖnh cho nh÷ng ng−êi dÔ bÞ c¶m nhiÔm, bao gåm
çc lo¹i:
+ M«i tr−êng nu«i cÊy tõ phßng thÝ nghiÖm.
+ R¸c tõ phßng mæ, nhÊt lµ phßng mæ tö thi vµ bÖnh nh©n bÞ nhiÔm trïng.
+ R¸c tõ phßng çch ly bÖnh nh©n bÞ nhiÔm trïng.
+ Sóc vËt ®−îc tiªm truyÒn trong phßng thÝ nghiÖm.
+ Dông cô hoÆc vËt tiÕp xóc víi bÖnh nh©n bÞ truyÒn nhiÔm.
- ChÊt th¶i s¾c nhän cã thÓ lµm r¸ch hoÆc tæn th−¬ng da bao gåm: B¬m kim tiªm,
dao mæ, bé tiªm truyÒn...
- Thuèc th¶i lo¹i: Gåm thuèc qu¸ h¹n, thuèc kh«ng dïng hoÆc çc lo¹i vaccin,
huyÕt thanh, kÓ c¶ chai lä chøa ®ùng chóng...
- ChÊt th¶i cã tÝnh ®éc víi tÕ bµo: Cã thÓ lµm biÕn ®æi gen, g©y qu¸i thai nh− çc
thuèc chèng ung th−.
- Hãa chÊt: Cã thÓ d−íi d¹ng r¾n, láng, khÝ, bao gåm:
+ Hãa chÊt ®éc.
+ Hãa chÊt cã tÝnh ¨n mßn (pH<2 hoÆc pH>12).
+ Hãa chÊt dÔ g©y næ.
- R¸c chøa kim lo¹i nÆng, ®éc: ChÊt chøa kim lo¹i nÆng nh− ch×, thñy ng©n, asen.
- Çc b×nh chøa khÝ nÐn: §−îc dïng trong y tÕ d−íi d¹ng khÝ nh− oxy, khÝ g©y mª
- ChÊt phãng x¹: kh«ng thÓ ph¸t hiÖn b»ng çc gi¸c quan, chóng th−êng g©y ¶nh
h−ëng l©u dµi (g©y ion hãa tÕ bµo) nh− tia X, tia α, tia δ....
1.1.2. Ph©n lo¹i theo Qui chÕ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ cña Bé Y TÕ.
Theo Qui chÕ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ cña Bé Y TÕ (1999) [5], chÊt th¶i trong çc cë së
y tÕ ®−îc ph©n lµm 5 lo¹i: chÊt th¶i l©m sµng, chÊt th¶i phãng x¹, chÊt th¶i hãa häc,
chÊt th¶i chøa khÝ cã ¸p suÊt, chÊt th¶i sinh ho¹t. Tuy kh«ng ph©n thµnh 8 lo¹i nh− çch
ph©n lo¹i cña WHO nh−ng chÊt th¶i y tÕ còng ®· bao gåm tÊt c¶ 8 lo¹i trªn. Cô thÓ
nh− sau:

7
- ChÊt th¶i l©m sµng: ®−îc chia lµm 5 nhãm: A, B, C, D, E, mçi nhãm ®−îc xö lÝ
theo nh÷ng quy ®Þnh riªng.
+ Nhãm A: Lµ chÊt th¶i nhiÔm khuÈn, bao gåm nh÷ng vËt liÖu bÞ thÊm m¸u,
thÊm dÞch, thÊm chÊt bµi tiÕt cña ng−êi bÖnh nh− b¨ng, g¹c, b«ng, g¨ng tay, bét bã
trong g·y x−¬ng hë, ®å v¶i, tói hËu m«n nh©n t¹o. . .
+ Nhãm B: Çc vËt s¾c nhän nh− b¬m kim tiªm, l−ìi vµ çn dao mæ, c−a, èng
tiªm, m¶nh thñy tinh vì vµ mäi vËt liÖu cã g©y ra vÕt c¾t hoÆc chäc thñng, cho dï
chóng bÞ nhiÔm khuÈn hay kh«ng bÞ nhiÔm khuÈn.
+ Nhãm C: ChÊt th¶i cã nguy c¬ l©y nhiÔm cao ph¸t sinh tõ phßng thÝ nghiÖm
bao gåm: G¨ng tay, lam kÝnh, èng nghiÖm, bÖnh phÈm sau khi sinh thiÕt/xÐt
nghiÖm/nu«i cÊy, tói ®ùng m¸u.
+ Nhãm D: ChÊt th¶i d−îc phÈm bao gåm: D−îc phÈm qu¸ h¹n, d−îc phÈm bÞ
nhiÔm khuÈn, d−îc phÈm bÞ ®æ, d−îc phÈm kh«ng cßn nhu cÇu sö dông...; thuèc g©y
®éc tÕ bµo, hãa chÊt ung th−...
+ Nhãm E: Lµ çc m«, c¬ quan ng−êi, ®éng vËt (dï bÞ nhiÔm khuÈn hay
kh«ng bÞ nhiÔm khuÈn).
- ChÊt th¶i phãng x¹: chia lµm ba nhãm
+ ChÊt th¶i phãng x¹ r¾n: bao gåm vËt liÖu sö dông trong xÐt nghiÖm, chÈn
®o¸n, ®iÒu trÞ nh− èng tiªm, b¬m kim tiªm, kÝnh b¶o hé, giÊy thÊm, g¹c s¸t khuÈn,
chai lä ®ùng chÊt phãng x¹...
+ ChÊt phãng x¹ láng: Dung dÞch cã chøa t¸c nh©n phãng x¹ ph¸t sinh trong
qu¸ tr×nh chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ nh− n−íc tiÓu bÖnh nh©n, n−íc röa çc dông cô cã
chøa chÊt phãng x¹...
+ ChÊt phãng x¹ khÝ: ChÊt khÝ trong l©m sµng nh− 133
Xe, chÊt tho¸t ra tõ çc
kho chøa phãng x¹...
- ChÊt th¶i hãa häc: Chia lµm hai nhãm
+ ChÊt th¶i hãa häc kh«ng g©y nguy h¹i nh−: §−êng, acid bÐo, mét sè muèi
v« c¬ vµ h÷u c¬...
+ ChÊt th¶i hãa häc nguy h¹i nh−: Formaldehyd ®−îc sö dông trong khoa
gi¶i phÉu bÖnh, läc m¸u, −íp x¸c vµ dïng ®Ó b¶o qu¶n mÉu xÐt nghiÖm ë mét sè
khoa phßng kh¸c; hãa chÊt quang häc cã trong dung dÞch dïng ®Ó cè ®Þnh vµ tr¸ng
phim; çc dung m«i nh−: methylen chlorid, chloroform, çc thuèc mª bèc h¬i nh−
halothan, hîp chÊt cã chøa halogen nh− xylen, aceton...; oxit ethylen ®−îc sö dông
®Ó tiÖt khuÈn thiÕt bÞ y tÕ, phßng phÉu thuËt. Lo¹i chÊt nµy cã thÓ g©y nhiÒu ®éc tÝnh

8
vµ g©y ung th−; chÊt hãa häc hçn hîp bao gåm dung dÞch lµm s¹ch vµ khö khuÈn nh−
phenol, dÇu mì vµ dung m«i lµm vÖ sinh.
- Çc b×nh chøa khÝ cã ¸p suÊt: Gåm çc lo¹i b×nh nh− O2, CO2, b×nh ga, b×nh khÝ
dung, b×nh khÝ ®ùng mét lÇn. Çc b×nh nµy dÔ g©y næ khi thiªu ®èt do vËy ph¶i thu
gom riªng.
- ChÊt th¶i sinh ho¹t: gåm hai nhãm
+ ChÊt th¶i kh«ng bÞ nhiÔm çc yÕu tè nguy h¹i ph¸t sinh tõ buång bÖnh,
phßng lµm viÖc, nhµ ¨n... bao gåm: GiÊy b¸o, tµi liÖu, vËt liÖu ®ãng gãi, tói nilon,
thùc phÈm, thøc ¨n d− thõa....
+ ChÊt th¶i ngo¹i c¶nh: gåm l¸ c©y, r¸c tõ khu vùc ngo¹i c¶nh...
Tuy nhiªn, trong thùc tÕ çc bÖnh viÖn tõ trung −¬ng ®Õn bÖnh viÖn tØnh chñ yÕu
ph©n thµnh ba lo¹i chÝnh lµ chÊt th¶i l©m sµng s¾c nhän, chÊt th¶i l©m sµng kh«ng s¾c
nhän vµ chÊt th¶i sinh ho¹t. Trong nghiªn cøu cña §inh H÷u Dung t¹i 6 bÖnh viÖn ®a
khoa tuyÕn tØnh [6] t×nh tr¹ng ph©n lo¹i còng t−¬ng tù, trõ mét sè bÖnh viÖn cã sö
dông chÊt phãng x¹ trong chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ cã thªm chÊt th¶i phãng x¹. T¹i çc
bÖnh viÖn tuyÕn huyÖn thùc tr¹ng ph©n lo¹i chÊt th¶i nh− thÕ nµo cßn ch−a ®−îc çc
nghiªn cøu ®Ò cËp tíi
1.2. Nguy c¬ cña chÊt th¶i y tÕ ®èi víi søc kháe [5]
1.2.1. Nguy c¬ cña chÊt th¶i nhiÔm khuÈn:
Çc d¹ng nhiÔm khuÈn Mét sè t¸c nh©n g©y bÖnh ChÊt truyÒn bÖnh
- NhiÔm khuÈn ®−êng tiªu
ho¸
Çc vi khuÈn ®−êng tiªu
ho¸: Salmonella, Shigela,
Vibrio cholera, trøng giun…
Ph©n vµ chÊt n«n
- NhiÔm khuÈn ®−êng h«
hÊp
Vi khuÈn lao, virus sëi, phÕ
cÇu khuÈn
N−íc bät, chÊt tiÕt
®−êng h« hÊp
- NhiÔm khuÈn m¾t Herpes ChÊt tiÕt ë m¾t
- NhiÔm khuÈn da Tô cÇu khuÈn Mñ
- BÖnh than Trùc khuÈn than ChÊt tiÕt qua da
- AIDS HIV M¸u, dÞch tiÕt tõ
®−êng sinh dôc
- NhiÔm khuÈn huyÕt Tô CÇu M¸u
- Viªm gan A Virus viªm gan A Ph©n
- Viªm gan B vµ C Virus viªm gan B vµ C M¸u vµ dÞch c¬ thÓ
1.2.2. Nguy c¬ cña çc vËt s¾c nhän:

9
Çc vËt s¾c nhän kh«ng nh÷ng cã nguy c¬ g©y th−¬ng tÝch cho nh÷ng ng−êi ph¬i
nhiÔm mµ qua ®ã cßn cã thÓ truyÒn çc bÖnh nguy hiÓm. Theo cè liÖu thèng kª cña
NhËt
B¶n, nguy c¬ m¾c bÖnh sau khi bÞ b¬m kim tiªm bÈn xuyªn qua da nh− sau:
NhiÔm khuÈn Nguy c¬ l©y nhiÔm
HIV 0,3%
Viªm gan B 3%
Viªm gan C 3 - 5 %
ë Mü, th¸ng 6/1994, trung t©m kiÓm so¸t bÖnh tËt (CDC) ®· ph¸t hiÖn ®−îc 39
tr−êng hîp m¾c HIV/AIDS nghÒ nghiÖp trong ®ã cã: 32 tr−êng hîp do bÞ b¬m, kim
tiªm nhiÔm khuÈn chäc qua da; 1 tr−êng hîp do dao mæ c¾t qua da, 1 tr−êng hîp bÞ
tæn th−¬ng do vá cña èng thuû tinh.
Còng theo sè liÖu cña Mü, nhiÔm virus viªm gan nghÒ nghiÖp do çc vËt s¾c nhän
g©y tæn th−¬ng nh− sau:
NghÒ nghiÖp
Sè ca tæn th−¬ng do vËt
s¾c nhän (ng−êi/n¨m)
Sè ca bÞ viªm gan
(ng−êi/n¨m)
§iÒu d−ìng:
Trong bÖnh viÖn 17.700 - 22.000 56 - 96
Ngoµi bÖnh viÖn 28.000 - 48.000 26 - 45
Nh©n viªn xÐt nghiÖm 800 - 7.500 2 - 15
Nh©n viªn vÖ sinh bÖnh viÖn 11.700 - 45.300 23 - 91
Kü s− cña bÖnh viÖn 12.200 24
B¸c sÜ vµ nha sÜ cña bÖnh viÖn 100 - 400 <1
B¸c sÜ ngoµi bÖnh viÖn 500 - 1700 1 - 3
Nha sÜ ngoµi bÖnh viÖn 100 - 300 5 - 8
Nh©n viªn phô gióp nha sÜ ngoµi
bÖnh viÖn
2.600 - 3.900 <1
Nh©n viªn cÊp cøu ngoµi bÖnh viÖn 12.000 24
Nh©n viªn xö lý chÊt th¶i ngoµi
bÖnh viÖn
500 - 7.300 1 - 15
1.2.3. Nguy c¬ cña çc chÊt th¶i ho¸ häc vµ d−îc phÈm
Çc chÊt th¶i ho¸ häc cã thÓ g©y h¹i cho søc kháe con ng−êi do çc tÝnh chÊt: ¨n
mßn, g©y ®éc, dÔ ch¸y, g©y næ, g©y sèc hoÆc ¶nh h−ëng ®Õn di truyÓn
1.2.4. Nguy c¬ cña chÊt th¶i phãng x¹

10
Çc chÊt th¶i phãng x¹ cã thÓ g©y h¹i cho søc khoÎ con ng−êi do cã kh¶ n¨ng g©y ¶nh
h−ëng ®Õn chÊt liÖu di truyÓn. Ngoµi ra chÊt th¶i phãng x¹ cßn g©y ra mét lo¹t çc
triÖu chøng: ®au ®Çu, ngñ gµ, n«n
1.2.5. §èi t−îng cã nguy c¬:
§èi t−îng c¬ nguy c¬ víi chÊt th¶i y tÕ bao gåm tÊt c¶ nh÷ng ng−êi tiÕp xóc víi
chÊt th¶i y tÕ nh− çc b¸c sÜ; y t¸ ®iÒu d−ìng; hé lý, y c«ng, bÖnh nh©n, nh©n viªn thu
gom, vËn chuyÓn, tiªu huû chÊt th¶i, céng ®ång d©n c− (®Æc biÖt lµ nh÷ng ng−êi
chuyªn thu nhÆt phÕ th¶i trong çc b·i r¸c).
1.3. Çc c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i y tÕ
1.3.1. C«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i láng
Nguyªn t¾c xö lý n−íc th¶i lµ ph¶i ®¶m b¶o tho¶ m·n tiªu chuÈn m«i tr−êng trong ®ã
thu gom n−íc th¶i lµ m¾t xÝch quan träng trong viÖc qu¶n lý vµ xö lý n−íc th¶i. NÕu
thu gom kh«ng tèt th× dï tr¹m xö lý, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ cã hiÖn ®¹i tíi ®©u còng
kh«ng thÓ ®¹t ®−îc môc tiªu lo¹i bá nguy c¬ tõ n−íc th¶i. N−íc th¶i chuyªn m«n vµ
n−íc tõ bÓ phèt ph¶i ®−îc xö lý triÖt ®Ó tr−íc khi ®æ ra m«i tr−êng. Çc ph−¬ng ph¸p
xö lý n−íc th¶i ph©n lo¹i theo b¶n chÊt cã 2 nhãm sau:
Çc ph−¬ng ph¸p ho¸ lý
Çc ph−¬ng ph¸p sinh häc
1.3.1.1. Nhãm ph−¬ng ph¸p ho¸ lý:
- Çc ph−¬ng ph¸p ch¾n r¸c: dïng çc lo¹i ghi b»ng s¾t hoÆc bª t«ng cã khe th«ng
tho¸ng ®ñ ch¾n r¸c th«. HÖ thèng ch¾n r¸c hiÖn ®¹i cßn ®−îc bè trÝ hÖ c¬ häc ®Ó thu
gom vµ nghiÒn r¸c th«.
- Ph−¬ng ph¸p lo¹i cÆn c¬ häc: §Ó lo¹i çc cÆn c¬ häc th« hoÆc rong rªu cã thÓ g©y
t¾c ®−êng èng. Tuú theo môc ®Ých ®Þnh t¸ch lo¹i cÆn nµo cã thÓ dïng kªnh bÓ l¾ng
çt, Xyclon thuû lùc, l−íi läc.
- BÓ ®iÒu hoµ: Víi môc ®Ých æn ®Þnh chÕ ®é lµm viÖc cho hÖ thèng xö lý, çc bÓ chøa
®−îc thiÕt kÕ dung l−îng tÝnh to¸n cho c¶ tr−êng hîp l−u l−îng tèi ®a vµ tèi thiÓu ®Ó
æn ®Þnh n−íc th¶i ®Çu vµo vÒ l−u l−îng vµ møc ®é « nhiÔm.
- Ph−¬ng ph¸p lµm tho¸ng: Cã thÓ lµm tho¸ng tù nhiªn ®Ó lµm gi¶m mét sè chÊt tan
cã kh¶ n¨ng bay h¬i cao nh− CO2, H2S, çc khÝ cacbua hydro m¹ch ng¾n hoÆc lµm
tho¸ng c−ìng bøc nhê dµn m−a vµ hÖ thèng qu¹t hót vµ ®Èy t¹o dßng khÝ ng−îc trong
tr−êng hîp cÇn ®Èy çc chÊt bay h¬i ®−îc nh− NH3..
- Kü thuËt keo tô sa l¾ng: §Ó t¸ch çc lo¹i cÆn l¬ löng tíi kÝch th−íc h¹t keo cì trªn
100 A0
. Çc ho¸ chÊt sö dông phæ biÕn lµ phÌn nh«m, phÌn s¾t, FeCl3, PAC, çc

11
polime tan trong n−íc nh− polyacrylamid, acid silic ho¹t tÝnh. B»ng kü thuËt nµy cã
thÓ xö lý vµ lo¹i bá tõ 20 - 50% l−îng BOD5 vµ COD cña n−íc th¶i.
- Ph−¬ng ph¸p nhiÖt: Trong tr−êng hîp cÇn tiÖt khuÈn n−íc th¶i y sinh häc hoÆc
ch−ng cÊt ®Ó tËn thu çc chÊt ®¾t tiÒn.
- Ph−¬ng ph¸p bøc x¹: Dïng tia UV tiÖt khuÈn nh−ng hiÖu qu¶ kh«ng cao. Cã thÓ
dïng kü thuËt oxy ho¸ tiªn tiÕn víi nguån UV theo kiÓu Advance Oxydation Process
hoÆc dïng bøc x¹ ®iÖn tõ vµ kü thuËt siªu ©m.
- Ph−¬ng ph¸p oxy ho¸: Dïng çc t¸c nh©n oxy ho¸ nh− kh«ng khÝ, oxy, clo, hîp
chÊt clo, ozon, KMnO4, H2O2, ®iÖn ho¸ ®Ó oxy ho¸ çc chÊt tan trong n−íc. §Æc biÖt
Clo vµ çc hîp chÊt Clo ®−îc sö dông réng r·i trong khö trïng, xö lý n−íc th¶i bÖnh
viÖn.
- Kü thuËt hÊp thô: Sö dông than ho¹t tÝnh ®Ó xö lý çc chÊt h÷u c¬ g©y mµu l¹, ®−îc
®−a vµo sau c«ng ®o¹n t¹o b«ng hoÆc bè trÝ tr−íc khi th¶i ra d−íi d¹ng cét hÊp thô
hay bÓ hÊp thô. Cã thÓ kÕt hîp víi çc chÊt oxy ho¸ hoÆc çc chÊt xóc t¸c trªn than
ho¹t ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ khö mïi, khö trïng vµ t¨ng tuæi thä vËt liÖu.
- Kü thuËt vi läc vµ siªu läc: Dïng mµng läc gèm, titan hoÆc sîi cã kÝch th−íc lç läc
0,2 - 0,5 µm ®èi víi vi läc hoÆc sö dông mµng b¸n thÊm b»ng polime hoÆc composit
víi lç tho¸t kÝch th−íc 10-3
µm theo kiÓu siªu läc hay thÈm thÊu ng−îc. Kü thuËt nµy
®ßi hái ¸p lùc läc vµ läc ®−îc c¶ vi khuÈn vµ mét vµi chÊt tan trong n−íc.
- TuyÓn næi: Th−êng ®−îc ¸p dông trong tr−êng hîp t¸ch çc chÊt láng nhÑ h¬n n−íc
ra khái n−íc nh− dÇu mì hoÆc çc cÆn cã tû träng t−¬ng ®èi thÊp nh− mét sè loµi t¶o.
Dïng hÖ thèng ph©n phèi khÝ ®Æt d−íi ®¸y bån ®Ó t¹o bät khÝ vµ cho thªm çc chÊt
ho¹t ®éng bÒ mÆt ®Ó bät khÝ ®ñ bÒn. Khi bät khÝ sñi lªn bÒ mÆt sÏ kÐo theo çc t¹p
chÊt bÈn vµ ®−îc t¸ch ra b»ng mét kªnh trªn bÒ mÆt bät khÝ.
- Läc: Thùc hiÖn sau b−íc keo tô vµ l¾ng. Cã thÓ läc b»ng vËt liÖu h¹t läc nh− çt
hoÆc läc b»ng vËt liÖu næi. T¨ng hiÖu qu¶ läc b»ng m¸y ly t©m, läc Ðp hay b¨ng Ðp.
1.3.1.2. Nhãm ph−¬ng ph¸p sinh häc.
§©y lµ nhãm ph−¬ng ph¸p xö lý çc chÊt h÷u c¬ tan trong n−íc cã hiÖu qu¶ nhÊt,
nhÊt lµ çc chÊt h÷u c¬ cã nguån gèc tù nhiªn nh− trong n−íc th¶i bÖnh viÖn kh«ng
®éc ®èi víi vi sinh vËt. Nhãm nµy vÒ b¶n chÊt gåm 2 nhãm chÝnh lµ hiÕu khÝ vµ kþ
khÝ. Yªu cÇu cña qu¸ tr×nh hiÕu khÝ lµ ph¶i ®¶m b¶o nång ®é oxy trong n−íc th¶i ®ñ
lín ®Ó vi sinh vËt ph¸t triÓn vµ chuyÓn ho¸ çc chÊt h÷u c¬ tan trong n−íc. S¶n phÈm
chñ yÕu cña qu¸ tr×nh lµ CO2, H2O vµ bïn cÆn. §èi víi qóa tr×nh kþ khÝ, s¶n phÈm
chñ yÕu lµ CH4, CO2, H2S vµ bïn kþ khÝ. Qu¸ tr×nh kþ khÝ kh«ng cÇn cung cÊp oxy.
- Xö lý hiÕu khÝ cÆn l¬ löng: N−íc th¶i sau khi ®−îc chØnh tíi pH thÝch hîp, thªm N,
P vµo nÕu cÇn ®Ó cho tû lÖ h÷u c¬ theo chØ sè BOD5/N/P=100/5/1 lµ thÝch hîp. Trong

12
nh÷ng tr−êng hîp ®Æc biÖt cßn cã thÓ bæ xung çc chñng vi sinh vËt chän läc ®Ó t¨ng
tèc ®é chuyÓn ho¸. Nång ®é oxy ph¶i lu«n cung cÊp ®Ó tèi thiÓu ®¹t 2mg/l. Vi sinh
trong n−íc sÏ sö dông çc chÊt h÷u c¬ ®Ó t¹o ra CO2 vµ H2O, chóng sÏ ph¸t triÓn vµ
khi kiÖt chÊt h÷u c¬ chóng sÏ bÞ chÕt vµ gi¶m dÇn vÒ l−îng. Mét vi khuÈn cã thÓ
chuyÓn ho¸ khèi l−îng vËt chÊt gÊp 40 lÇn träng l−îng cña nã trong vßng 24 giê.
Toµn bé sinh khèi ®−îc ph©n bè ®Òu trong toµn khèi n−íc nªn gäi lµ líp cÆn l¬ löng.
Sau khi ra khái bÓ ph©n huû sinh häc, cÆn ®−îc lo¹i bá nhê hÖ thèng l¾ng vµ nÕu hÖ
thèng ho¹t ®éng ®óng th× møc l¾ng rÊt tèt, n−íc ®Çu kh¸ trong cã thÓ th¶i trùc tiÕp
hoÆc ph¶i khö trïng b»ng Clo.
+ AEROTANK: Lµ bÓ thæi khÝ, qu¸ tr×nh sôc khÝ ph¶n øng ®−îc thùc hiÖn
trong bån, cÆn l¬ löng ®−îc l¾ng ë bÓ l¾ng tiÕp theo.
+ Cét ph¶n øng: Qu¸ tr×nh thæi khÝ ph¶n øng l¾ng ®−îc thùc hiÖn trong cïng
mét bån ph¶n øng d¹ng cét cã thÓ cao tíi vµi chôc mÐt.
- Xö lý hiÕu khÝ cÆn cè ®Þnh: Kh¸c víi tr−êng hîp trªn, líp vi sinh kh«ng ph©n bè ®Òu
trong n−íc th¶i mµ ®−îc nu«i cÊy trªn çc vËt liÖu mang cã bÒ mÆt cµng lín cµng tèt.
Çc kü thuËt ®−îc thùc hiÖn:
+ Läc sinh häc: CÊu t¹o cña bÓ läc sinh ho¹t nh− bÓ läc çt, chØ kh¸c cã bè trÝ
buång khÝ thæi tõ d−íi lªn, vËt liÖu läc th« h¬n ®Ó t¨ng diÖn tÝch gi¸ thÓ b¸m.
+ BÓ läc nhá giät: N−íc th¶i ®−îc r¶i ®Òu trªn toµn bé líp vËt liÖu läc b»ng
mét c¬ cÊu nhá giät thÝch hîp. VËt liÖu läc lµ ®¸ xèp, tÊm tæ ong b»ng composite võa
nhÑ, võa cã ®é th«ng tho¸ng tèt.
+ §Üa sinh häc quay: Líp vi sinh vËt ®−îc h×nh thµnh vµ g¾n lªn trªn nh÷ng
®Üa ®ång trôc ngËp trong n−íc tíi 1/2 ®Üa. Khi ®Üa quay líp vi sinh vËt lÇn l−ît ®−îc
tiÕp xóc víi kh«ng khÝ tù nhiªn.
- Xö lý kþ khÝ cÆn l¬ löng: Çc kü thuËt xö lý yÕm khÝ cã tèc ®é xö lý nhá h¬n so víi
hiÕu khÝ song cã 3 −u ®iÓm chÝnh: ChÞu ®−îc nång ®é h÷u c¬ cao (BOD5 tõ 1500-
15000mg/l), l−îng bïn th¶i Ýt, chi phÝ vËn hµnh thÊp, thËm chÝ trong nhiÒu tr−êng
hîp cßn ®em l¹i mét chót hiÖu qu¶ kinh tÕ nÕu sö dông biogas lµm chÊt ®èt sinh ho¹t
hay s¶n xuÊt. Qu¸ tr×nh xö lý kþ khÝ th−êng ®−îc tiÕn hµnh trong çc bÓ metan kÝn.
N−íc th¶i ®−îc b¬m vµo bÓ tõ d−íi ®¸y lªn trªn, cÆn vi sinh ®−îc ph©n bè ®Òu trong
thÓ tÝch nÕu sö dông thiÕt bÞ khuÊy hoÆc ph©n bè thµnh líp cÆn l¬ löng nÕu tèc ®é
n−íc vµo võa ®ñ th¾ng xu thÕ l¾ng cña cÆn gäi lµ xö lý khÝ qua líp cÆn l¬ löng.
- Xö lý kþ khÝ cÆn cè ®Þnh: Líp vi sinh ®−îc cè ®Þnh trªn nh÷ng h¹t vËt liÖu xèp nh−
polyuretan xèp vµ ®−îc tuÇn hoµn tõ trªn xuèng nhê hÖ thèng b¬m. Ph−¬ng ph¸p
®−îc sö dông khi nång ®é h÷u c¬ cao vµ ®−îc bè trÝ tr−íc c«ng ®o¹n hiÕu khÝ, tr−êng
hîp nµy nh− n−íc tõ hÖ thèng nhµ tiªu ®−îc xö lý kþ khÝ qua bÓ phèt.

13
- Hå sinh häc: Cã thÓ dïng c¸c ao hå ®ñ réng ®Ó xö lý n−íc th¶i bÖnh viÖn. NÕu hå
réng vµ cã ®é s©u trung b×nh <0,7m th× qu¸ tr×nh x¶y ra lµ hiÕu khÝ. NÕu hå cã ®é s©u
h¬n th× ë trªn lµ hiÕu khÝ, phÝa d−íi lµ qu¸ tr×nh kþ khÝ. CÊu t¹o hå ®¬n gi¶n nh−ng
kh¶ n¨ng chÞu t¶i kÐm, cÇn diÖn tÝch lín. Hå sinh häc chØ ¸p dông khi diÖn tÝch hå ®ñ
lín vµ møc « nhiÔm cã t¶i chÊt h÷u c¬ thÊp hoÆc chØ lµ c«ng ®o¹n hoµn thiÖn cña c¸c
kü thuËt kh¸c.
- C«ng nghÖ hîp khèi: Th«ng th−êng, ng−êi ta ph¶i dïng nhiÒu kü thuËt vµ c«ng
nghÖ trªn cïng mét c«ng tr×nh hay mét tr¹m xö lý n−íc th¶i ®Ó cã thÓ lµm t¨ng kh¶
n¨ng vµ hiÖu qu¶ xö lý n−íc th¶i bÖnh viÖn nh− trong tr−êng hîp bÓ septic- tank, xö
lý ph©n tr−íc råi n−íc th¶i tõ ®©y míi ®−îc xö lý hiÕu khÝ t¹i tr¹m tæng. Sau ®©y lµ
mét s¬ ®å xö lý chÊt th¶i bÖnh viÖn:
N−íc m−a ch¶y trµn
H×nh 1. S¬ ®å nguyªn t¾c xö lý n−íc th¶i bÖnh viÖn
1.3.2. C«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i r¾n
1.3.2.1. Nguyªn t¾c tiªu hñy r¸c y tÕ:
- Yªu cÇu xö lý chÊt th¶i r¾n y tÕ: ChÊt th¶i r¾n y tÕ ph¶i ®−îc xö lý theo quy ®Þnh.
Mçi lo¹i chÊt th¶i cã nh÷ng yªu cÇu xö lý riªng nh−ng toµn bé chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy
h¹i ph¶i ®−îc qu¶n lý vµ xö lý triÖt ®Ó. ChÊt th¶i y tÕ th«ng th−êng xö lý nh− r¸c sinh
ho¹t.
+ Yªu cÇu chung xö lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i: lµ lµm chóng trë thµnh v«
h¹i ®èi víi søc khoÎ con ng−êi vµ m«i tr−êng; gi¶m thiÓu vÒ sè l−îng; ®¸p øng yªu
cÇu kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ trong chu tr×nh kinh tÕ - x· héi.
+ Nguyªn t¾c thùc hiÖn xö lý chÊt r¾n y tÕ nguy h¹i: kh«ng g©y « nhiÔm thø
cÊp, n»m trong quy ®Þnh chung vÒ qu¶n lý vµ xö lý chÊt th¶i, tho¶ m·n luËt b¶o vÖ
m«i tr−êng.
BÓ ®iÒu
hoµ
BÓ
aeroten
BÓ
Biophin
BÓ l¾ng +
khö trïng
Oxy flow Clorinator
N−íc th¶i

14
1.3.2.2. C«ng nghÖ xö lý vµ tiªu huû.
Cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p vµ c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i. Nh÷ng
c«ng nghÖ vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu lµ:
- C«ng nghÖ thiªu ®èt: Sö dông n¨ng l−îng tõ çc nhiªn liÖu ®Ó ®èt r¸c, cã thÓ xö lý
®−îc nhiÒu lo¹i r¸c ®Æc biÖt lµ chÊt th¶i l©m sµng. Ph−¬ng ph¸p nµy lµm gi¶m thiÓu
tèi ®a sè l−îng vµ khèi l−îng r¸c, ®ång thêi tiªu diÖt hoµn toµn çc mÇm bÖnh trong
r¸c nh−ng ®ßi hái chi phÝ ®Çu t− ban ®Çu kh¸ cao vµ chi phÝ vËn hµnh, b¶o d−ìng
t−¬ng ®èi tèn kÐm.
- C«ng nghÖ khö khuÈn ho¸ häc: Sö dông mét sè ho¸ chÊt khö trïng (HCHO, NaOCl,
ClO2...) ®Ó tiªu diÖt çc mÇm bÖnh lµm cho r¸c ®−îc an toµn vÒ mÆt vi sinh vËt.
Ph−¬ng ph¸p nµy cã chi phÝ ®Çu t− ban ®Çu thÊp h¬n, chi phÝ vËn hµnh ®¾t tuú thuéc
vµo lo¹i ho¸ chÊt vµ cã thÓ g©y « nhiÔm thø cÊp do mét sè ho¸ chÊt d−.
- C«ng nghÖ xö lý nhiÖt kh« vµ h¬i n−íc: Sö dông nhiÖt Èm hoÆc hÊp kh« ®Ó diÖt
khuÈn ë nhiÖt ®é 121-1600
; chØ ¸p dông khi l−îng n−íc th¶i rÊt nhá.
- C«ng nghÖ vi sãng: Lµ mét c«ng nghÖ míi, hiÖu qu¶. Chi phÝ ®Çu t− ban ®Çu t−¬ng
®èi ®¾t nh−ng nhê xö lý b»ng ph−¬ng ph¸p nµy nhiÒu vËt liÖu cã thÓ t¸i sö dông.
- C«ng nghÖ ch«n lÊp: Chi phÝ ®Çu t− ban ®Çu thÊp, chi phÝ vËn hµnh rÎ nh−ng chØ khi
®−îc phÐp vµ ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn tù nhiªn, nh− diÖn tÝch réng, ®Æc ®iÓm thæ nh−ìng,
®Æc ®iÓm nguån n−íc ngÇm, xa khu d©n c−...
- Cè ®Þnh chÊt th¶i: cè ®Þnh chÊt th¶i cïng víi chÊt cè ®Þnh nh− xi m¨ng, v«i. Th«ng
th−êng hçn hîp gåm r¸c y tÕ nguy h¹i 65%, v«i 15%, xi m¨ng 15%, n−íc 5% ®−îc
trén, nÐn thµnh khèi.
1.3.2.3. C«ng nghÖ phï hîp.
Tuy xö lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i cã nhiÒu biÖn ph¸p vµ c«ng nghÖ nh−ng kh«ng
cã mét c«ng nghÖ nµo gi¶i quyÕt ®−îc thÊu ®¸o toµn bé çc khÝa c¹nh nh− mong
muèn. Trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam, tuú ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi ®Þa ph−¬ng, mçi c¬
së y tÕ mµ lùa chän c«ng nghÖ cho thÝch hîp hay cßn gäi lµ c«ng nghÖ phï hîp,
nh−ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o xö lý ®−îc chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i vµ ®¸p øng ®−îc thùc
tiÔn ®êi sèng x· héi, kinh tÕ, m«i tr−êng. C«ng nghÖ phï hîp tháa m·n çc ®iÒu kiÖn:
phï hîp vÒ ®iÒu kiÖn thiÕt bÞ, víi tr×nh ®é vËn hµnh vµ b¶o d−ìng, víi kh¶ n¨ng kinh
tÕ, víi phong tôc tËp qu¸n, ®iÒu kiÖn tù nhiªn.
1.3.2.4. Tiªu huû r¸c y tÕ b»ng ph−¬ng ph¸p ®èt
*Nguyªn t¾c thiªu ®èt chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i
- Nguyªn lý ®èt truyÒn thèng: Lµ qu¸ tr×nh ®èt ch¸y tù nhiªn. ChÊt th¶i r¾n y tÕ nguy
h¹i ®−îc xÕp khèi vµ ®−îc t−íi thªm nhiªn liÖu nh− x¨ng, dÇu ho¶, dÇu nhÑ, cñi måi

15
®Ó ®èt tù do. Do nhiªn liÖu ch¸y måi t¹o ®iÒu kiÖn cho çc thµnh phÇn ch¸y ®−îc
trong chÊt th¶i bÞ ®èt nãng vµ tíi qu¸ tr×nh tù ch¸y hay nhiÖt ph©n. Khèi chÊt th¶i
®−îc ®èt ch¸y kh«ng ®ång ®Òu, tr−êng nhiÖt ®é kh«ng ®ång nhÊt, nhiÖt ®é cña qu¸
tr×nh ch¸y tù do chØ ®¹t tèi ®a 700-8000
C. Thµnh phÇn khÝ th¶i cßn nhiÒu chÊt ch−a bÞ
oxy ho¸ hoµn toµn, khãi trong khÝ th¶i cßn chøa nhiÒu CO nªn cã mµu ®en. Qu¸ tr×nh
ch¸y tù do sÏ giÕt chÕt çc vi sinh vËt, mÇm bÖnh vµ tiªu huû phÇn lín çc hîp chÊt
h÷u c¬.
- Nguyªn lý ®èt ®a vïng .
Trong c«ng nghÖ ®èt ®a vïng qu¸ tr×nh ch¸y ®−îc thùc hiÖn qua nhiÒu giai
®o¹n: giai ®o¹n nhiÖt ph©n, giai ®o¹n oxy ho¸. Çc giai ®o¹n nµy t¸ch biÖt nhau c¶ vÒ
kh«ng gian vµ thêi gian. KÕt qu¶ lµ kh«ng nh÷ng tiªu huû triÖt ®Ó mÇm bÖnh, vi sinh
vËt mµ cßn tiªu huû ®−îc toµn bé vËt chÊt cã thÓ ch¸y ®−îc, kh«ng ®Ó d− l−îng CO
nhiÒu trong khÝ th¶i nªn kh«ng c¶m nhËn thÊy khãi trong khÝ th¶i lß ®èt.
+ Giai ®o¹n nhiÖt ph©n: ChÊt th¶i ®−îc qua qu¸ tr×nh lµm nãng nhê nhiÖt d−
tõ qu¸ tr×nh ®ang ch¸y hoÆc tõ nguyªn liÖu. TiÕp theo nhiÖt ®é t¨ng dÇn nhê má ®èt
s¬ cÊp vµ ®Æc tÝnh kü thuËt cña thiÕt bÞ. Qu¸ tr×nh ch¸y nµy ®−îc thùc hiÖn trong m«i
tr−êng nghÌo oxy (th−êng tõ 7-12%) do vËy s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ®èt chØ lµ khÝ
ho¸ hay çc bon ho¸. NhiÖt ®é ®¹t ®−îc trong qu¸ tr×nh ®èt tõ 700-8000
C. NhiÖt trÞ
cña khÝ ga t−¬ng ®èi cao.
+ Giai ®o¹n oxy ho¸: Giai ®o¹n nµy cã qu¸ tr×nh ch¸y dïng nhiªn liÖu cÊp tõ
má ®èt thø cÊp ®Ó ®èt ch¸y s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh nhiÖt ph©n lµ khÝ ga vµ ®−îc cung
cÊp oxy ë møc b·o hoµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¶n øng oxy ho¸ x¶y ra ë møc tèi ®a. Qu¸
tr×nh ch¸y x¶y ra hoµn toµn, khÝ th¶i chñ yÕu lµ CO2, h¬i H2O vµ mét Ýt t¹p chÊt, d−
l−îng CO cßn rÊt thÊp do vËy kh«ng c¶m nhËn thÊy khãi ®en trong khÝ th¶i. NhiÖt ®é
®¹t ®−îc ë møc 1000-12000
C tuú tõng thiÕt bÞ vµ tuú thuéc vµo çch cµi ®Æt ch−¬ng
tr×nh phun nguyªn liÖu.
Mét sè thiÕt bÞ ®−îc l¾p ®Æt thªm hÖ thèng xö lý khÝ th¶i ®Ó kh«ng g©y « nhiÔm thø
cÊp. Th«ng th−êng ng−êi ta l¾p ®Æt thªm çc bé hÊp phô vµ trung hoµ ho¸ häc, bé läc
tÜnh ®iÖn gi¶m bôi nh−ng gi¸ thµnh hÖ thèng nµy rÊt ®¾t vµ chi phÝ vËn hµnh, b¶o
d−ìng còng t¨ng lªn rÊt nhiÒu.
* Mét sè lß ®èt r¸c y tÕ.
- Lß ®èt tÜnh: Lµ lo¹i lß ®èt r¸c kh«ng ®−îc x¸o trén, ®¶o trong qu¸ tr×nh ch¸y.
Chóng cã thÓ cã buång ®èt lín hay nhá nh−ng ®−îc thiÕt kÕ l¾p ®Æt cè ®Þnh. Lß ®èt
tÜnh cã 2 lo¹i: Lß ®èt theo mÎ- r¸c ®−îc n¹p theo tõng mÎ, sau khi ®èt xong tiÕp tôc

16
n¹p ®Ó ®èt mÎ kh¸c; Lß ®èt liªn tôc- r¸c ®−îc n¹p bæ xung liªn tôc. Lo¹i lß nµy c«ng
suÊt lín, ®èt ®−îc nhiÒu r¸c.
- Lß ®èt quay: §−îc thiÕt kÕ ®Ó r¸c ®−îc x¸o trén di chuyÓn trong qu¸ tr×nh ch¸y.
Th−êng lµ çc lß cã c«ng suÊt lín, ®èt liªn tôc trong 24 giê. Trong qu¸ tr×nh tiªu huû,
çc mÎ r¸c ®−îc n¹p liªn tôc. Tro xØ trong qu¸ tr×nh ch¸y ®−îc tù ®éng vËn chuyÓn vÒ
m¸ng thu vµ lo¹i ra khái chu tr×nh ch¸y sau khi ®· ®−îc lµm nguéi. Qu¸ tr×nh vËn
hµnh hÖ thèng ®−îc ch−¬ng tr×nh ho¸ vµ kiÓm so¸t theo ch−¬ng tr×nh lËp s½n. HiÖn
t¹i ch−a cã lß quay nµo ®−îc l¾p ®Æt t¹i ViÖt Nam.
1.4. Nghiªn cøu vÒ chÊt th¶i y tÕ
1.4.1. Nghiªn cøu ngoµi n−íc
Nghiªn cøu vÒ chÊt th¶i y tÕ ®· ®−îc tiÕn hµnh ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt ë
çc n−íc ph¸t triÓn nh− Anh, Mü, NhËt, Canada... Çc c«ng tr×nh nghiªn cøu quan
t©m ®Õn nhiÒu lÜnh vùc nh− qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ (biÖn ph¸p gi¶m thiÓu chÊt th¶i,
biÖn ph¸p t¸i sö dông, çc ph−¬ng ph¸p xö lý chÊt th¶i, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña çc
biÖn ph¸p xö lý chÊt th¶i...), t¸c h¹i cña chÊt th¶i y tÕ ®èi víi m«i tr−êng, biÖn ph¸p
gi¶m thiÓu t¸c h¹i cña chÊt th¶i y tÕ vµ phßng chèng t¸c h¹i cña chÊt th¶i y tÕ ®èi víi
søc kháe céng ®ång... GÇn ®©y, nghiªn cøu vÒ chÊt th¶i y tÕ ®−îc quan t©m ë nhiÒu
khÝa c¹nh míi:
Sù ®e däa cña chÊt th¶i nhiÔm khuÈn tíi søc kháe céng ®ång.
¶nh h−ëng cña n−íc th¶i y tÕ ®èi víi viÖc lan truyÒn bÖnh dÞch trong vµ ngoµi
bÖnh viÖn.
Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan cña y tÕ c«ng céng víi chÊt th¶i y tÕ.
ChÊt th¶i y tÕ nhiÔm x¹ víi søc kháe.
Tæn th−¬ng nhiÔm khuÈn ë y t¸, hé lý vµ ng−êi thu gom r¸c, nhiÔm khuÈn
bÖnh viÖn, nhiÔm khuÈn ngoµi bÖnh viÖn ®èi víi ng−êi thu nhÆt r¸c, vÖ sinh viªn, vµ
céng ®ång.
Nguy c¬ ph¬i nhiÔm víi HIV, HBV, HCV ë nh©n viªn y tÕ ...
1.4.2. Nghiªn cøu t¹i ViÖt Nam
- N¨m 1995, §ç Quèc Th¸i ®· nghiªn cøu t×nh h×nh qu¶n lý chÊt th¶i t¹i 32
khoa/phßng cña 6 bÖnh viÖn huyÖn, vµ 1 bÖnh viÖn tØnh t¹i Th¸i B×nh vµ Hµ Nam
[11]; Bïi V¨n Tr−êng, NguyÔn TÊt Hµ nghiªn cøu vÒ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ t¹i 5 bÖnh
viÖn huyÖn ngo¹i thµnh Hµ Néi (Gia l©m, §«ng Anh, Sãc S¬n, Thanh Tr×, Tõ Liªm) [7].
- N¨m 1996, §µo Ngäc Phong vµ CTV, nghiªn cøu vÒ « nhiÔm m«i tr−êng vµ kh¶
n¨ng l©y truyÒn bÖnh do n−íc th¶i bÖnh viÖn g©y ra ë Hµ Néi [9].

17
- N¨m 1996, NguyÔn ThÞ Kim Th¸i [14a] nghiªn cøu t×nh h×nh qu¶n lý chÊt th¶i t¹i
14 bÖnh viÖn lín cña Hµ Néi. KÕt qu¶ cho thÊy, ngay t¹i thµnh phè Hµ Néi c«ng t¸c
qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ còng cßn nhiÒu vÊn ®Ò tån t¹i: Ch−a cã kh©u ph©n lo¹i r¸c ngay
tõ khi ph¸t sinh, ch−a cã biÖn ph¸p gi¶m thiÓu, ch−a cã ph−¬ng tiÖn ®Ó thu gom vµ
ph©n lo¹i r¸c theo mét ph−¬ng ph¸p thÝch hîp ®Ó gi¶m thiÓu chi phÝ, nh©n viªn bÖnh
viªn, nh©n viªn thu gom r¸c ch−a ®−îc tËp huÊn vÒ nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n cña viÖc
ph©n lo¹i r¸c bÖnh viÖn, ch−a nhËn thøc ®−îc ®óng nguy c¬ cña chÊt th¶i y tÕ tíi søc
khoÎ vµ ®êi sèng, ch−a cã çc kü n¨ng nghiÖp vô cÇn thiÕt. Çc bÖnh viÖn ch−a cã kÕ
ho¹ch, dù kiÕn kinh phÝ hµng n¨m vÒ xö lý r¸c th¶i, ch−a cã bé phËn chuyªn tr¸ch
vÒ xö lý chÊt th¶i. D©y chuyÒn c«ng nghÖ xö lý l¹c hËu, thiÕu nguån kinh phÝ cÇn
thiÕt.
- N¨m 1998 Bé Y tÕ ®· phèi hîp víi çc chuyªn gia cña Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi tiÕn
hµnh kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i cña 80 bÖnh viÖn trong c¶ n−íc
[4]. KÕt qu¶ kh¶o s¸t còng cho thÊy:
* L−îng chÊt th¶i r¾n ph¸t sinh t¹i çc tuyÕn nh− sau:
TuyÕn bÖnh viÖn
(kg/gb/ng®)
Tæng l−îng chÊt th¶i y tÕ
(kg/gb/ng®)
ChÊt th¶i y tÕ nguy h¹i
(kg/gb/ng®)
BV trung −¬ng 0,97 0,16
BV tØnh 0,88 0,14
BV huyÖn 0,73 0,11
* VÊn ®Ò qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ tån t¹i:
- VÒ c¬ së vËt chÊt cña bÖnh viÖn: ®a sè cßn nghÌo nµn, kh«ng cã hÖ thèng xö lý
chÊt th¶i hoÆc nÕu cã th× còng rÊt l¹c hËu vµ ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, kh«ng ®¶m b¶o
tiªu chuÈn vÖ sinh m«i tr−êng.
- VÊn ®Ò ph©n lo¹i chÊt th¶i: ®· cã 81,25% bÖnh viÖn thùc hiÖn ph©n lo¹i chÊt th¶i
ngay tõ nguån nh−ng viÖc ph©n lo¹i ch−a theo nh÷ng chuÈn mùc quy ®Þnh nh− vÒ
ph©n t¸ch, m· mÇu, ký hiÖu (45% bÖnh viÖn ch−a t¸ch riªng çc vËt s¾c nhän ra khái
r¸c y tÕ. Trong sè nh÷ng bÖnh viÖn thùc hiÖn t¸ch riªng çc vËt s¾c nhän ra khái r¸c
y tÕ 88,6 % bÖnh viÖn ®ùng vËt s¾c nhän vµo çc vËt dông tù t¹o nh− chai truyÒn
dÞch, chai nhùa ®ùng n−íc kho¸ng)
- Thu gom chÊt th¶i: TÊt c¶ chÊt th¶i y tÕ vµ chÊt th¶i sinh ho¹t ®Òu ®−îc hé lý vµ y
c«ng thu gom hµng ngµy ngay t¹i khoa phßng.
- L−u gi÷ chÊt th¶i: HÇu hÕt çc ®iÓm tËp trung r¸c n»m trong khu ®Êt bÖnh viÖn,
kh«ng ®¶m b¶o vÖ sinh: VËt s¾c nhän r¬i v·i, c«n trïng x©m nhËp, kh«ng cã m¸i che,
kh«ng cã rµo b¶o vÖ, vÞ trÝ kh«ng thÝch hîp

18
- VËn chuyÓn chÊt th¶i ngoµi bÖnh viÖn: Kh«ng cã xe chuyªn dông ®Ó chuyªn chë
chÊt th¶i, chØ cã 18,75% çc bÖnh viÖn lµ chÊt th¶i ®−îc vËn chuyÓn ra khái bÖnh
viªn b»ng xe chuyªn dông bëi c«ng ty m«i tr−êng ®« thÞ.
- Xö lý chÊt th¶i:
Víi chÊt th¶i r¾n: cã hai h×nh thøc lµ ch«n lÊp vµ thiªu ®èt. VÒ ch«n lÊp chÊt
th¶i: ch«n trong khu ®Êt bÖnh viÖn, hoÆc ch«n ë b·i r¸c c«ng céng ch−a ®¶m b¶o çc
tiªu chuÈn vÖ sinh m«i tr−êng. VÒ thiªu ®èt chÊt th¶i y tÕ: chØ 1 sè BV ®èt trong lß
®èt c«ng nghÖ trong n−íc, hoÆc ®èt trong lß hiÖn ®¹i c«ng nghÖ n−íc ngoµi, cßn l¹i
thiªu trong lß ®èt thñ c«ng hoÆc ®èt ngoµi trêi lµ h×nh thøc phæ biÕn. Tiªu huû bµo
thai, rau thai vµ bé phËn, c¬ thÓ bÞ c¾t bá: §èt t¹i lß ®èt, ch«n trong khu ®Êt bÖnh
viÖn, ch«n trong nghÜa trang cña ®Þa ph−¬ng.
Víi chÊt th¶i láng: chÊt th¶i láng bÖnh viÖn ch−a ®−îc xö lý thÝch ®¸ng (47%
bÖnh viÖn kh«ng cã bÓ xö lý n−íc th¶i, mét sè bÖnh viÖn cã bÓ xö lý n−íc th¶i nh−ng
kh«ng b¶o tr× th−êng xuyªn nªn kh«ng ho¹t ®éng; mét sè bÖnh viÖn cã hÖ thèng bÓ
xö lý n−íc th¶i hiÖn ®¹i nh−ng kh«ng vËn hµnh v× chi phÝ qu¸ lín)
+ Tæ chøc xö lý chÊt th¶i: kh«ng cã nh©n viªn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ xö lý chÊt
th¶i bÖnh viÖn. Ho¹t ®éng xö lý chÊt th¶i gÆp nhiÒu khã kh¨n (thiÕu thèn vÒ nh©n lùc,
tµi chÝnh, ph−¬ng tiÖn, kiÕn thøc, kü n¨ng)
+ Ph−¬ng tiÖn b¶o hé: Kh«ng cã ®ñ quÇn ¸o b¶o hé vµ çc ph−¬ng tiÖn b¶o
hé kh¸c cho nh©n viªn trùc tiÕp tham gia vµo thu gom, vËn chuyÓn vµ tiªu huû chÊt th¶i.
- Th¸ng 8/1999, Bé Y tÕ ®· ban hµnh quy chÕ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ, ®ång thêi còng
®−a ra çc h−íng dÉn vÒ tæ chøc qu¶n lý, quy tr×nh kü thuËt, çc m« h×nh tiªu hñy chÊt
th¶i, c¬ së h¹ tÇng vµ ph−¬ng tiÖn phôc vô cho quy tr×nh thu gom, vËn chuyÓn vµ tiªu
hñy CTYT. Sau 18 th¸ng thùc hiÖn, Vô §iÒu TrÞ ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t t¹i 100 bÖnh
viÖn. KÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy [5]:
+ Çc bÖnh viÖn ®· tæ chøc ®−îc 246 líp ®µo t¹o víi 70% nh©n viªn ®−îc ®µo
t¹o vÒ quy tr×nh xö lý chÊt th¶i. Cã 88% bÖnh viÖncã ph©n lo¹i chÊt th¶i theo quy
®Þnh cña Bé Y TÕ. 77% bÖnh viÖn ®· trang bÞ thïng, tói mµu vµng ®Ó ®ùng CTYT
nguy h¹i, 76% BV ®· trang bÞ thïng, tói mµu xanh ®Ó ®ùng chÊt th¶i sinh ho¹t, 27%
bÖnh viÖn ®· trang bÞ thïng, tói mµu ®en ®Ó ®ùng chÊt th¶i hãa häc vµ chÊt th¶i g©y
®éc tÕ bµo, 24% bÖnh viÖn cã sö dông hép ®Ó ®ùng vËt s¾c nhän.
+ 35% bÖnh viÖn ®· trang bÞ çc xe ®Èy ®Ó vËn chuyÓn chÊt th¶i, 65% bÖnh
viÖn vËn chuyÓn chÊt th¶i b»ng quang g¸nh hoÆc x¸ch tay.
+ 66% bÖnh viÖn cã xö lý ban ®Çu çc chÊt th¶i cã nguy c¬ l©y nhiÔm cao
b»ng hãa chÊt hoÆc sÊy hÊp. 1% bÖnh viÖn cã nhµ l¹nh ®Ó chøa chÊt th¶i.

19
+ 79% bÖnh viÖn cã n¬i l−u gi÷ chÊt th¶i y tÕ nguy h¹i riªng biÖt víi chÊt th¶i
sinh ho¹t, 60% n¬i l−u gi÷ chÊt th¶i cã m¸i che vµ t−êng x©y xung quanh, 96% n¬i
l−u gi÷ chÊt th¶i çch xa n¬i chuÈn bÞ ®å ¨n, lèi ®i, 82% n¬i l−u gi÷ chÊt th¶i cã
®−êng ®Ó xe vËn chuyÓn chÊt th¶i vµo chë chÊt th¶i.
+ T¨ng sè bÓ xö lý n−íc th¶i tõ 27% lªn 51%.
- N¨m 1998, §µo Ngäc Phong vµ céng t¸c viªn ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu ®¸nh gi¸
hiÖu qu¶ qu¶n lý bÖnh viÖn tuyÕn tØnh (trong ®ã cã qu¶n lý chÊt th¶i) t¹i mét sè vïng
sinh th¸i.
- N¨m 1998-1999, Vô §iÒu trÞ - Bé Y tÕ ®· nghiªn cøu t×nh h×nh r¸c th¶i bÖnh viÖn,
thu gom vµ xö lý, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh r¸c th¶i y tÕ vµ t×nh h×nh xö lý
- N¨m 1999, §µo Ngäc Phong vµ céng t¸c viªn ®· nghiªn cøu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶
ho¹t ®éng cña hÖ thèng bÖnh viÖn do SIDA Thôy §iÓn hç trî tõ 1994-1999.
- N¨m 1999, mét nhãm sinh viªn §¹i häc Y Hµ Néi thùc hiÖn nghiªn cøu t×nh h×nh
nhiÔm vi khuÈn g©y bÖnh t¹i 5 phßng mæ cña bÖnh viÖn Xanh P«n Hµ Néi
- N¨m 2001 - 2002, §inh H÷u Dung vµ çc céng t¸c viªn [6] ®· nghiªn cøu thùc
tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ vµ ¶nh h−ëng cña chÊt th¶i y tÕ lªn søc kháe céng ®ång
t¹i 6 bÖnh viÖn §a khoa tuyÕn tØnh (Yªn B¸i, Phó Thä, Qu¶ng Nam, Qu¶ng Ng·i,
CÇn Th¬, §ång Th¸p). KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy:
+ L−îng chÊt th¶i r¾n: Tæng l−îng r¸c th¶i trung b×nh/gb/ngµy ®ªm: 0,6-1,32
kg. Trong ®ã, r¸c th¶i sinh ho¹t chiÕm 80,8% - 81,3%, r¸c th¶i l©m sµng chiÕm tû lÖ
18,2% - 18,9%, r¸c th¶i ho¸ häc chiÕm tû lÖ tõ 0,3% - 0,5%
+ VÒ qu¶n lý chÊt th¶i r¾n: VÒ v¨n b¶n h−íng dÉn: viÖc ph©n lo¹i, thu gom,
xö lý chÊt th¶i theo Quy chÕ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ cña Bé Y tÕ lµ cã kh¶ n¨ng thùc
hiÖn ®−îc t¹i çc bÖnh viÖn tuyÕn tØnh. VÒ trang thiÕt bÞ: Míi cã 3 bÖnh viÖn (Qu¶ng
Nam, Qu¶ng Ng·i, §ång Th¸p) cã lß ®èt ®¶m b¶o c«ng suÊt vµ tiªu chuÈn ký thuËt, 3
bÖnh viÖn cßn l¹i ch−a cã lß ®èt, hoÆc lß ®èt háng. VÒ ph©n lo¹i, thu gom, xö lý:
Ch−a cã bÖnh viÖn nµo thùc hiÖn ®Çy ®ñ ph©n lo¹i chÊt th¶i r¾n vµ quy ®Þnh vÒ bao b×
®ùng r¸c (mÇu s¾c, kÝch cì), hép ®ùng vËt s¾c nhän, thïng ®ùng r¸c ®¹p ch©n,
ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn kÝn cña cña Bé Y tÕ. Cã 2/6 bÖnh viÖn xö lý toµn bé chÊt th¶i
l©m sµng t¹i bÖnh viÖn b»ng lß ®èt chuyªn dông, phÇn cßn l¹i ch−a ®−îc xö lý ®óng
tiªu chuÈn.
+ VÒ qu¶n lý chÊt th¶i láng vµ chÊt th¶i khÝ: C¶ 6 bÖnh viÖn ®Òu ch−a hiÓu biÕt
®Çy ®ñ vÒ çc biÖn ph¸p xö lý chÊt th¶i láng vµ chÊt th¶i khÝ, n−íc th¶i sau xö lý ch−a
®−îc kiÓm tra th−êng xuyªn, ch−a cã tñ/h«te ®Ó xö lý chÊt th¶i khÝ
+ VÒ nh©n lùc vµ tæ chøc thùc hiÖn: ViÖc thùc hiÖn quy chÕ qu¶n lý chÊt th¶i
y tÕ cña Bé Y tÕ ë tÊt c¶ 6 bÖnh viÖn ®Òu ch−a ®Çy ®ñ vµ th−êng xuyªn, chØ cã 3/6

20
bÖnh viÖn cã khoa chèng nhiÔm khuÈn, 2/6 bÖnh viÖn cã çn bé ®−îc ®µo t¹o chÝnh
quy vÒ qu¶n lý chÊt th¶i. Ph©n lo¹i, thu gom chÊt th¶i r¾n cña çc bÖnh viÖn chñ yÕu
do ®iÒu d−ìng, hé lý thùc hiÖn, ch−a cã v¨n b¶n quy ®Þnh râ rµng (ai? chÞu tr¸ch
nhiÖm kh©u nµo?)...
+ VÒ kinh phÝ cho qu¶n lý chÊt th¶i: C¶ 6 bÖnh viÖn ®Òu gÆp khã kh¨n vÒ
kinh phÝ qu¶n lý chÊt th¶i do kh«ng ®−îc cÊp vµ kh«ng cã v¨n b¶n h−íng dÉn cô thÓ.
+ KiÕn thøc vÒ qu¶n lý chÊt th¶i: HiÓu biÕt vÒ nguy c¬ cña chÊt th¶i y tÕ ®èi
víi m«i tr−êng vµ søc khoÎ còng nh− qu¶n lý chÊt th¶i ë c¶ hai nhãm bÖnh viÖn cßn
h¹n chÕ. Lý do chñ yÕu lµ do ch−a ®−îc tËp huÊn ®Çy ®ñ vµ th−êng xuyªn
1.5. Ph−¬ng ph¸p WISE (Work Improvement in Small Enterprises)
Nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ b¶o vÖ søc khoÎ ng−êi lao ®éng, mét sè chuyªn gia
vÒ Ecg«n«mi cã tªn tuæi nh− Alain Wisner, Imada, Kogi ®· kh«ng ngõng nghiªn cøu
c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ ®· ph¸t hiÖn r»ng: nÕu chóng ta biÕt çch thay ®æi
nhËn thøc cho giíi chñ vµ ng−êi lao ®éng ®Ó hä tõng b−íc tù c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm
viÖc th× n¨ng suÊt lao ®éng ®−îc t¨ng lªn râ rÖt.
N¨m 1976, mét ch−¬ng tr×nh hîp t¸c quèc tÕ nh»m c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn vµ m«i tr−êng
lµm viÖc (PIACT - Programme for the Improvement of Working Conditions and
Environment) ®· ®−îc h×nh thµnh d−íi sù hç trî cña tæ chøc lao ®éng thÕ giíi (ILO).
KÕt qu¶ cho thÊy r»ng çc doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i çc n−íc ®ang ph¸t triÓn cã
thÓ thùc hiÖn ngay nh÷ng c¶i tiÕn thËt cô thÓ khi hä ®−îc tiÕp cËn mét ch−¬ng tr×nh
®µo t¹o mang tÝnh hîp t¸c cao, ®ång thêi ph¸t huy tèi ®a nh÷ng hµnh ®éng tù
nguyÖn.(§¸nh gi¸ cña ILO n¨m 1985, 1986, 1988)
N¨m 1982, mét ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o dùa vµo tiÕp cËn hîp t¸c ®· ®−îc h×nh thµnh víi
s− céng t¸c cña ILO. Ch−¬ng tr×nh nay tr×nh bÇy mét lo¹t çc quan ®iÓm cã tÝnh hÖ
thèng nh»m thóc ®Èy c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng t¹i çc doanh nghiÖp võa vµ nhá ë
çc n−íc ®ang ph¸t triÓn víi nh÷ng biÖn ph¸p ph−¬ng s¸ch Ýt tèn kÐm. Ch−¬ng tr×nh
nµy ®· ®−îc thö nghiÖm kh¸ thµnh c«ng t¹i mét sè n−íc ®ang ph¸t triÓn nh− Ên ®é,
Th¸i lan... Tõ kÕt qu¶ tÝch cùc cña ch−¬ng tr×nh nµy, ®−îc sù hç trî cña ILO,
Thurman J, Louzine A, Kogi K (1988) ®· hoµn thiÖn dÇn çc nguyªn lý cña gi¸o dôc
hµnh ®éng qua cuèn “N¨ng suÊt cao h¬n vµ n¬i lµm viÖc tèt h¬n - Higher
productivity and a better place to work”. Çc t¸c gi¶ nµy ®· ®−a ra 100 vÝ dô c¶i thiÖn
®iÒu kiÖn lao ®éng víi mét chi phÝ rÊt thÊp, nh−ng mang l¹i kÕt qu¶ to lín.
Tõ n¨m 1994-1996 d−íi sù tµi trî cña UNDP vµ ILO, ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc hµnh
®éng ®· ®−îc ¸p dông trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp t¹i Philippines. Ch−¬ng tr×nh nµy
®−îc mang tªn lµ WISE (Work Improvement in Small Enterprises - C¶i thiÖn ®iÒu
kiÖn lµm viÖc t¹i çc xÝ nghiÖp nhá).

21
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi sù gióp ®ì cña ILO vµ WHO, mét phong trµo thùc hiÖn
çc biÖn ph¸p c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng theo ph−¬ng ph¸p WISE ®ang ®−îc ¸p dông
réng r·i trong nhiÒu xÝ nghiÖp võa vµ nhá t¹i nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ ë çc
n−íc ®ang ph¸t triÓn nh− Th¸i lan, Philippines, Malaysia, Indonesia, ViÖt Nam
Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ph−¬ng ph¸p WISE: Cã 6 nguyªn t¾c c¬ b¶n
(1) Dùa trªn t×nh h×nh thùc tÕ cña çc c¬ së vµ ®Þa ph−¬ng
(2) TËp trung vµo çc thµnh tùu cña ®Þa ph−¬ng
(3) G¾n ®iÒu kiÖn lao ®éng víi çc môc tiªu qu¶n lý kh¸c
(4) ¸p dông häc ®i ®«i víi hµnh
(5) KhuyÕn khÝch trao ®æi kinh nghiÖm: th¶o luËn theo nhãm nhá
(6) T¨ng c−êng sù tham gia cña mäi ng−êi
Theo mét sè t¸c gi¶, çc vÊn ®Ò cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi çc ch−¬ng tr×nh
c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng t¹i çc c¬ së lµ: ph¶i cã sù tham gia cña çc nhµ qu¶n lý
vµ cña chÝnh çn bé t¹i çc c¬ së ®ã. Khi tiÕn hµnh c¶i thiÖn ph¶i tËp trung chó ý vµo
vÊn ®Ò lîi Ých cña tËp thÓ vµ cña çc nhµ qu¶n lý. Çc ho¹t ®éng nhiÒu mÆt ®Ó cïng
nhau thùc hiÖn çc c¶i thiÖn, lùa chän çc gi¶i ph¸p phï hîp, rÎ tiÒn phô thuéc vµo
t×nh h×nh cô thÓ cña tõng c¬ së.
Çc b−íc tiÕn hµnh: Ph−¬ng ph¸p WISE bao gåm çc b−íc sau:
(1) Th¨m c¬ së vµ sö dông b¶ng kiÓm ®Þnh ®Ó t×m ra nh÷ng ®iÓm tèt vµ ch−a
tèt t¹i çc c¬ së
(2) X¸c ®Þnh nh÷ng ®iÓm cÇn c¶i thiÖn theo thø tù −u tiªn
(3) Th¶o luËn nhãm víi sù tham gia cña çn bé qu¶n lý, çn bé nh©n viªn vÒ
çc gi¶i ph¸p c¶i thiÖn phï hîp
(4) Çc c¬ së lËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn çc c¶i thiÖn
(5) §Þnh kú gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn çc c¶i thiÖn
T¹i ViÖt Nam mét sè t¸c gi¶ ®· ¸p dông nguyªn lý cña ph−¬ng ph¸p WISE trong mét
sè ch−¬ng tr×nh nh− c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng t¹i lµng nghÒ, ch−¬ng tr×nh n©ng cao
søc khoÎ ë çc doanh nghiÖp võa vµ nhá còng nh− trong lao ®éng n«ng nghiÖp ®·
®−îc thùc hiÖn ë mét sè ®Þa ph−¬ng vµ mét sè ngµnh nh− Hµ Néi, H¶i Phßng, HuÕ,
Nam §Þnh, TP Hå ChÝ Minh, ngµnh ®−êng s¾t, [8], [14]... ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶
®¸ng khÝch lÖ. §iÒu kiÖn lµm viÖc ®−îc c¶i thiÖn, m«i tr−êng xung quanh trong s¹ch,
søc khoÎ ng−êi lao ®éng ®−îc c¶i thiÖn. Ch−¬ng tr×nh nµy sÏ ®−îc tiÕp tôc triÓn khai
ë çc ngµnh nghÒ kh¸c nhau trong c¶ n−íc.

22
Víi nh÷ng −u ®iÓm vµ kÕt qu¶ cña ph−¬ng ph¸p WISE nh− ®· ®Ò cËp trªn ®©y, trong
nghiªn cøu nµy chóng t«i ®· ¸p dông thö nghiÖm ph−¬ng ph¸p nµy vµ ®¸nh gi¸ kÕt
qu¶ b−íc ®Çu thö ngiÖm trong lÜnh vùc qu¶n lý chÊt th¶i t¹i çc BV tuyÕn huyÖn. S¸u
nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ph−¬ng ph¸p WISE sÏ ®−îc vËn dông vµo qu¶n lý chÊt th¶i v×
trong çc kh©u qu¶n lý chÊt th¶i cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, thiÕu thèn vÒ mäi m¾t
(chuyªn m«n, kü thuËt, kinh phÝ); nhiÒu kü thuËt xö lý ch−a ®−îc céng ®ång chÊp
nhËn th× nh÷ng nguyªn t¾c trªn t¹o ®µ thuËn lîi trong kiÓm tra chÊt l−îng BV huyÖn,
nhÊt lµ lÜnh vùc qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ sÏ phï hîp. Víi t×nh h×nh thùc tÕ cña ®Þa
ph−¬ng (rÊt thiÕu kinh phÝ), ph¸t huy vai trß võa häc võa lµm (learning by doing),
n©ng cao vai trß tËp thÓ vµ tù tham gia cña mäi ng−êi, biÕn ho¹t ®éng nµy thµnh
phong trµo thi ®ua gi÷a çc bÖnh viÖn huyÖn trong tØnh ®−îc th−êng xuyªn cã tÝnh
kh¶ thi, më réng h¬n.

23
Ch−¬ng 2
§èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
2.1. §Þa ®iÓm nghiªn cøu
Nghiªn cøu ®−îc triÓn khai t¹i 4 tØnh (Yªn B¸i, Phó Thä, Qu¶ng Ng·i, CÇn
Th¬) lµ 4 trong 6 tØnh ®· cã nghiªn cøu vÒ qu¶n lý chÊt th¶i t¹i tuyÕn tØnh n¨m 2001-
2002 vµ bÖnh viÖn ®a khoa CÈm Ph¶, tØnh Qu¶ng Ninh.
2.2. §èi t−îng nghiªn cøu
- Çc bÖnh viÖn huyÖn cña 4 tØnh trªn
- Çn bé l·nh ®¹o vµ nh©n viªn trùc tiÕp tham gia qu¶n lý chÊt th¶i cña çc bÖnh viÖn
huyÖn ®−îc nghiªn cøu
- HÖ thèng çc v¨n b¶n, luËt, quy chÕ hiÖn hµnh liªn quan ®Õn qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ,
b¶o vÖ m«i tr−êng.
- Çc b¸o ço khoa häc, ®Ò tµi nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc vÒ qu¶n lý chÊt th¶i y
tÕ vµ ¶nh h−ëng do chÊt th¶i y tÕ g©y ra ®èi víi m«i tr−êng vµ søc kháe
2. 3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
2.3.1. Nghiªn cøu m« t¶ c¾t ngang: §−îc ¸p dông t¹i tÊt c¶ çc bÖnh viÖn huyÖn cña
bèn tØnh ®−îc nghiªn cøu ®Ó thu thËp çc th«ng tin sau:
- Thùc tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i vµ thùc tr¹ng « nhiÔm m«i t−êng do chÊt th¶i y tÕ t¹i
mét sè bÖnh viÖn Trung t©m Y tÕ huyÖn.
- Kh¶o s¸t t¸c dông cña lß ®èt chÊt th¶i r¾n t¹i bÖnh viÖn ®a khoa CÈm ph¶, tØnh
Qu¶ng Ninh
- Çc sè liÖu cã s½n vÒ sè l−îng bÖnh nh©n, lo¹i bÖnh, çc khoa phßng cña bÖnh viÖn,
sè gi−êng bÖnh, c«ng suÊt sö dông gi−êng bÖnh, vÒ quy m« ho¹t ®éng cña bÖnh viÖn,
sè liÖu vÒ chÊt th¶i vµ qu¶n lý, xö lý thùc tÕ çc chÊt th¶i ë bÖnh viÖn huyÖn.
2.3.2. Nghiªn cøu can thiÖp: §−îc ¸p dông t¹i çc bÖnh viÖn huyÖn cña tØnh Yªn
B¸i vµ tØnh Phó Thä, trong ®ã cã ph−¬ng ph¸p WISE
2.4. MÉu nghiªn cøu:
2.4.1. Cì mÉu cho nghiªn cøu m« t¶:
2.4.1.1. Sè l−îng bÖnh viÖn:
Toµn bé çc bÖnh viÖn huyÖn cña 4 tØnh. Trong ®ã chän chñ ®Ých mçi tØnh hai bÖnh
viÖn huyÖn: 1 bÖnh viÖn ë gÇn trung t©m tØnh vµ 1 bÖnh viÖn ë xa trung t©m tØnh ®Ó

24
nghiªn cøu s©u. Çc bÖnh viÖn cßn l¹i thu thËp th«ng tin cã s½n vÒ thùc tr¹ng qu¶n lý
chÊt th¶i cña bÖnh viÖn th«ng qua bé phiÕu do bÖnh viÖn tù ®iÒn.
2.4.1.2. Cì mÉu xÐt nghiÖm m«i tr−êng: ¸p dông cho hai bÖnh viÖn ®−îc chän ®Ó
nghiªn cøu s©u/tØnh
- ChØ sè ®¸nh gi¸ « nhiÔm ®Êt: 5mÉu x 8BV = 40
- ChØ sè ®¸nh gi¸ chÊt l−îng n−íc th¶i: 9mÉu x 8BV = 72
- ChØ sè ®¸nh gi¸ « nhiÔm kh«ng khÝ: 5mÉu x 8BV = 40
- ChØ sè ®¸nh gi¸ « nhiÔm bÖnh phßng: 5mÉu x 8BV = 40
2.4.1.3. Cì mÉu cho pháng vÊn çn bé/nh©n viªn bÖnh viÖn: ¸p dông c«ng thøc
tÝnh cì mÉu cho nghiªn cøu tû lÖ
Z2
(1-α/2) x p x q
n =
(p x ε)2
Trong ®ã:
n lµ cì mÉu cÇn cã
Z1-α/2 (lµ hÖ sè giíi h¹n tin cËy) = 1,96 øng víi ®é tin cËy 95%
p = 0,6 (tû lÖ ng−êi cã hiÓu biÕt vÒ qu¶n lý chÊt th¶i BV vµ ¶nh h−ëng cña chÊt
th¶i BV)
q = 1- p = 0,4
ε: (tû lÖ so víi p, th−êng lÊy 0,1 ®Õn 0,4) trong nghiªn cøu nµy lÊy b»ng 0,15
(1,96)2
x 0,6 x 0,4
n = = 113
(0,6 x 0,15)2
Nh− vËy, mçi BV sÏ pháng vÊn 15 ng−êi. Víi sè l−îng çn bé hiÖn cã cña BV
huyÖn, chóng t«i pháng vÊn 20 ng−êi/BV, tæng céng
20ng−êi/1bÖnh viÖn x 8bÖnh viÖn = 160 ng−êi.
2.4.1.4. Cì mÉu cho pháng vÊn hé gia ®×nh: ¸p dông c«ng thøc tÝnh cì mÉu cho
nghiªn cøu tû lÖ
Z2
(1-α/2) x p x q
n =
d2
Trong ®ã:
n lµ cì mÉu cÇn cã
Z1-α/2 (lµ hÖ sè giíi h¹n tin cËy) = 1,96 øng víi ®é tin cËy 95%
p = 0,5 (tû lÖ ng−êi bÞ ¶nh h−ëng cña chÊt th¶i BV)
q = 1- p = 0,5
d: §é chÝnh x¸c mong muèn = 0,05

25
(1,96)2
x 0,5 x 0,5
n = = 381
(0,05)2
Víi cì mÉu trung b×nh cña hé gia ®×nh hiÖn nay lµ tõ 3,5-4,0 ng−êi/hé, mçi BV chän
100 hé gia ®×nh lµ phï hîp.
100hé/1bÖnh viÖn x 9 bÖnh viÖn (c¶ BV§K CÈm Ph¶) = 900 hé.
2.4.1.5. Cì mÉu cho th¶o luËn nhãm: 18 cuéc (c¶ BV§K CÈm Ph¶), mçi bÖnh viÖn
tiÕn hµnh 2 cuéc th¶o luËn.
- Mét cuéc th¶o luËn víi l·nh ®¹o bÖnh viÖn vµ ®¹i diÖn çc khoa/phßng
- Mét cuéc th¶o luËn víi çn bé trùc tiÕp tham gia çc kh©u qu¶n lý chÊt th¶i.
2.4.2. Cì mÉu cho nghiªn cøu can thiÖp: Çc bÖnh viÖn huyÖn cña 2 tØnh Yªn B¸i
vµ Phó Thä, trong ®ã:
- Toµn bé 18 bÖnh viÖn huyÖn: ¸p dông ph−¬ng ph¸p WISE nh»m khuyÕn khÝch çc
bÖnh viÖn thùc hiÖn quy chÕ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ cña Bé Y tÕ víi nguån lùc tù cã
cña bÖnh viÖn
- Hai bÖnh viÖn huyÖn (V¨n Yªn tØnh Yªn B¸i vµ L©m Thao tØnh Phó Thä): thö
nghiÖm m« h×nh xö lý chÊt th¶i r¾n vµ chÊt th¶i láng.
2.5. Néi dung nghiªn cøu
2.5.1. Quy m«/chøc n¨ng ho¹t ®éng cña bÖnh viÖn huyÖn
- §Æc ®iÓm vÒ ®Þa lý: diÖn tÝch mÆt b»ng tæng thÓ, vÞ trÝ so víi khu d©n c−, nguån
n−íc, s¬ ®å cÊu tróc bÖnh viÖn (khu hµnh chÝnh, buång bÖnh, v−ên hoa, c©y xanh, n¬i
thu gom chÊt th¶i r¾n, hÖ thèng xö lý chÊt th¶i láng, « nhiÔm kh¸c...), b¶n ®å çc khu
vùc tiÕp gi¸p.
- Sè gi−êng bÖnh çc khoa phßng vµ c«ng suÊt sö dông gi−êng bÖnh.
- Sè l−ît bÖnh nh©n kh¸m, ch÷a bÖnh/n¨m.
- Sè l−îng çn bé, nh©n viªn.
2.5.2. VÒ quy m« chÊt th¶i
- Nguån gèc ph¸t sinh lo¹i ch©t th¶i (r¾n, láng, khÝ).
- Kh¶o s¸t, ph©n lo¹i, c©n ®Þnh l−îng chÊt th¶i r¾n cña bÖnh viÖn ®Ó x¸c ®Þnh tû lÖ %
cña tõng lo¹i chÊt th¶i.
2.5.3. Thùc tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ:
- Nh©n lùc qu¶n lý chÊt th¶i t¹i bÖnh viÖn (sè l−îng, tr×nh ®é chuyªn m«n)
- Sè l−îng, tû lÖ chÊt th¶i ®−îc thu gom.
- H×nh thøc thu gom, l−u gi÷, vËn chuyÓn chÊt th¶i hiÖn ®ang ®−îc sö dông.

26
- Thêi gian l−u gi÷ chÊt th¶i?
- Tû lÖ l−îng chÊt th¶i ®−îc thu gom, vËn chuyÓn, xö lý.
- Thùc tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i: thùc tr¹ng vÒ thu gom, vËn chuyÓn, l−u gi÷ chÊt th¶i
cña bÖnh viÖn, l−îng chÊt th¶i trung b×nh/1 ngµy ®ªm, ph©n lo¹i chÊt th¶i theo tÝnh
chÊt (r¾n, láng, khÝ), nguån gèc (chÊt th¶i y tÕ, chÊt th¶i sinh ho¹t).
- Çc h×nh thøc xö lý çc lo¹i chÊt th¶i y tÕ hiÖn t¹i: chÊt th¶i r¾n, chÊt th¶i láng, chÊt
th¶i khÝ? HiÖn t¹i cã biÖn ph¸p xö lý nµo, hiÖu qu¶? ¦u/nh−îc ®iÓm cña mçi ph−¬ng
ph¸p xö lý?
- T×nh h×nh thùc hiÖn "Quy chÕ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ " cña Bé Y tÕ (thùc tr¹ng, kh¶
n¨ng thùc hiÖn, thuËn lîi, khã kh¨n?).
- ý kiÕn cña céng ®ång ®èi víi thùc tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i cña bÖnh viÖn
2.5.4. Thùc tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng
- §¸nh gi¸ « nhiÔm ®Êt gåm:
+ Vi khuÈn: çc vi khuÈn g©y bÖnh vµ Feacal coliform.
+ Ký sinh trïng: trøng giun çc lo¹i.
- §¸nh gi¸ chÊt l−îng n−íc th¶i:
+ ChØ sè lý häc: t0
, mÇu, mïi, ®é ®ôc.
+ ChØ sè ho¸ häc: pH, COD, BOD, hµm l−îng cÆn l¬ löng
+ ChØ sè vi sinh vËt: Coliform, Feacal coliform, vi khuÈn g©y bÖnh.
- §¸nh gi¸ « nhiÔm kh«ng khÝ, gåm:
+ Çc chØ sè sinh häc: tæng sè vi khuÈn, tæng sè nÊm mèc/m3
kh«ng khÝ, vi
khuÈn g©y bÖnh.
+ Çc chØ sè ho¸ häc: NO2, SO2, CO, NH3, CO 2
- §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng « nhiÔm t¹i mét sè khoa phßng chÝnh (phÉu thuËt, thñ thuËt,
phßng ®Î, hËu phÉu, s¬ sinh, buång ch¨m sãc ®Æc biÖt, buång pha chÕ thuèc, gåm:
Tæng sè vi khuÈn, nÊm mèc/m3
kh«ng khÝ, vi khuÈn g©y bÖnh cã trong kh«ng khÝ
2.5.5. KiÕn thøc, thùc hµnh cña çn bé/nh©n viªn bÖnh viÖn vÒ qu¶n lý chÊt th¶i
- HiÓu biÕt vÒ quy chÕ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ hiÖn hµnh.
- H×nh thøc tham gia qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ.
- Mong muèn cña nh©n viªn y tÕ ®èi víi viÖc qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ.
2.5.6. T×nh tr¹ng tiÕp xóc chÊt th¶i y tÕ cña d©n c− tiÕp gi¸p bÖnh viÖn
- Lo¹i chÊt th¶i tiÕp xóc.
- Møc ®é tiÕp xóc: thêi gian, møc ®é.

27
- ¶nh h−ëng cu¶ chÊt th¶i (theo c¶m nhËn cña ng−êi d©n).
- ý kiÕn cña ng−êi d©n ®èi víi viÖc qu¶n lý chÊt th¶i cña bÖnh viÖn
2.5.7. Kh¶o s¸t t¸c dông cña lß ®èt chÊt th¶i r¾n cña bÖnh viÖn ®a khoa CÈm Ph¶
- Lo¹i lß.
- Gi¸ thµnh.
- C«ng suÊt ®èt, thùc tr¹ng sö dông.
- Chi phÝ vËn hµnh.
- Kh¶ n¨ng g©y « nhiÔm thø ph¸t.
- Sù chÊp nhËn cña céng ®ång (BÖnh viÖn vµ d©n c− vïng tiÕp gi¸p).
2.6. TriÓn khai m« h×nh qu¶n lý chÊt th¶i
2.6.1. ¸p dông ph−¬ng ph¸p WISE ®Ó c¶i thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ
t¹i çc bÖnh viÖn huyÖn cña 2 tØnh Yªn B¸i, Phó Thä
Trªn c¬ së nguyªn lý cña ph−¬ng ph¸p nµy, lÇn ®Çu tiªn chóng t«i ¸p dông ph−¬ng
ph¸p WISE trong lÜnh vùc qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ ë çc bÖnh viÖn tuyÕn huyÖn. Cô thÓ
çc b−íc tiÕn hµnh nh− sau:
- Tæ chøc Héi th¶o taÞ 2 tØnh nghiªn cøu. T¹i mçi tØnh chóng t«i mêi tÊt c¶ çc bÖnh
viÖn cña çc huyÖn tham gia (mçi bÖnh viÖn 2 ng−êi, 1 ®¹i diÖn Ban gi¸m ®èc th−êng
lµ Phã gi¸m ®èc phô tr¸ch vÒ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ vµ mét ®iÒu d−ìng tr−ëng). Trong
Héi th¶o, çc néi dung ®−îc triÓn khai:
(1) H−íng dÉn thùc hiÖn Quy chÕ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ cña Bé Y tÕ.
(2) Giíi thiÖu mét sè h×nh thøc xö lý chÊt th¶i hiÖn cã.
(3) X©y dùng b¶ng kiÓm ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i cña bÖnh viÖn
tuyÕn huyÖn (víi sù tham gia cña çc bÖnh viÖn).
(4) Sau khi ®−îc h−íng dÉn, çc bÖnh viÖn th¶o luËn vµ tù ®Ò xuÊt biÖn ph¸p
qu¶n lý chÊt th¶i theo kh¶ n¨ng cô thÓ cña bÖnh viÖn m×nh.
- Gi¸m s¸t cña ®Ò tµi: cã kÕ ho¹ch 3 th¸ng mét lÇn xuèng lµm viÖc víi çc bÖnh viÖn
qua tæ chøc çc buæi héi th¶o ®Ó xem xÐt viÖc thùc hiÖn çc c¶i thiÖn, ®Æc biÖt cã sù
chia sÎ, trao ®æi kinh nghiÖm gi÷a çc bÖnh viÖn huyÖn trong tØnh. §©y còng lµ c¬
héi ®Ó çc bÖnh viÖn häc hái vµ thi ®ua víi nhau.
- Néi dung c¶i thiÖn: Çc néi dung c¶i thiÖn tËp trung vµo çc c«ng viÖc sau:
+ C«ng t¸c qu¶n lý
+ Ph©n lo¹i thu gom chÊt th¶i r¾n
+ VËn chuyÓn, l−u gi÷ chÊt th¶i r¾n
+ Xö lý chÊt th¶i r¾n vµ chÊt th¶i láng

28
2.6.2. TriÓn khai m« h×nh xö lý t¹i 2 bÖnh viÖn huyÖn V¨n Yªn vµ L©m thao
2.6.2.1. §èi víi chÊt th¶i r¾n
- H−íng dÉn ph©n lo¹i, thu gom, l−u gi÷, vËn chuyÓn, xö lý theo quy chÕ qu¶n lý
chÊt th¶i cña Bé Y tÕ.
- Thùc hiÖn xö lý chÊt th¶i r¾n:
ChÊt th¶i l©m sµng s¾c nhän vµ chÊt th¶i nhiÔm khuÈn: §èt thñ c«ng hµng
ngµy, x¸c ®Þnh vÞ trÝ, thêi ®iÓm ®èt trong ngµy, tõng mïa sao cho kh«ng g©y « nhiÔm
thø ph¸t.
ChÊt th¶i sinh ho¹t: Ch«n lÊp nh− chÊt th¶i sinh ho¹t ®« thÞ.
2.6.2.2. §èi víi chÊt th¶i láng
Hç trî x©y bÓ xö lý cho 2 bÖnh viÖn theo nguyªn t¾c tù ho¹i (septic-tank) kÕt
hîp víi hãa chÊt tiÖt trïng ë c«ng ®o¹n cuèi tr−íc khi th¶i ra m«i tr−êng. BÓ gåm 3
ng¨n chÝnh (ng¨n chøa, 2 ng¨n l¾ng) vµ mét bÓ nhá cuèi cïng. Kh©u tiÖt trïng b»ng
hãa chÊt ®−îc thùc hiÖn t¹i bÓ cuèi. Sau khi n−íc th¶i qua hÖ thèng bÓ xö lý ch¶y vµo
bÓ cuèi cïng chóng t«i lÊy mÉu n−íc th¶i tõ bÓ nµy ®Ó ®¸nh gi¸ çc chØ sè « nhiÔm.
Sau mét th¸ng chóng t«i l¹i lÊy mÉu n−íc th¶i tõ bÓ cuèi ®Ó kiÓm tra. Nh− vËy, t¹i
mçi bÖnh viÖn chóng t«i ®· kiÓm tra ®−îc 3 lÇn.
§Ó kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr−êng do l−îng hãa chÊt tiÖt trïng d− thõa chóng
t«i ®· lµm test th¨m dß ®Ó tÝnh to¸n l−îng hãa chÊt tiÖt trïng cÇn thiÕt ph¶i cho vµo
bÓ hµng ngµy võa ®ñ ®Ó tiÖt khuÈn (kh«ng thõa trong n−íc th¶i ®æ ra m«i tr−êng).
2.7. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña m« h×nh qu¶n lý chÊt th¶i:
2.7.1. T¹i 2 bÖnh viÖn triÓn khai m« h×nh xö lý chÊt th¶i r¾n vµ láng
- §o ®¹c çc chØ sè m«i tr−êng sau thö nghiÖm ®èi chiÕu víi kÕt qu¶ m«i tr−êng
tr−íc khi thö nghiÖm m« h×nh ®Ó rót ra hiÖu qu¶.
- §¸nh gi¸ sù chÊp nhËn cña ®Þa ph−¬ng ®èi víi m« h×nh: tÝnh kh¶ thi, chi phÝ, kh¶
n¨ng duy tr×.
- Rót ra bµi häc kinh nghiÖm cho viÖc x©y dùng m« h×nh.
2.7.2. T¹i çc bÖnh viÖn thùc hiÖn ph−¬ng ph¸p WISE:
- Tù ®¸nh gi¸ ®Þnh kú dùa vµo b¶ng kiÓm ®· x©y dùng
- Çc bÖnh viÖn tù ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ sau 1 n¨m thùc hiÖn: m« t¶ nh÷ng viÖc ®· lµm
®−îc, chi phÝ, −u ®iÓm, nh−îc ®iÓm, biÖn ph¸p kh¾c phôc,…

29
2.8. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch sè liÖu:
- Ph©n tÝch ®Þnh tÝnh: çc th«ng tin tõ çc cuéc th¶o luËn nhãm, pháng vÊn s©u, so
s¸nh gi÷a çc vïng, gi÷a bÖnh viÖn ®· xö lý vµ ch−a xö lý, gi÷a thùc tÕ cña çc bÖnh
viÖn víi quy ®Þnh cña Bé Y tÕ vÒ qu¶n lý chÊt th¶i.
- Ph©n tÝch ®Þnh l−îng: xö lý theo çc ph−¬ng ph¸p thèng kª y häc.
KÕt qu¶ c©n r¸c: tÝnh l−îng r¸c trung b×nh/gb/1ngµy ®ªm (toµn bé l−îng r¸c
vµ theo ph©n lo¹i).
Víi çc kÕt qu¶ xÐt nghiÖm m«i tr−êng:
+ TÝnh sè trung b×nh, ®èi chiÕu víi TCCP ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é « nhiÔm.
+ So s¸nh sù kh¸c biÖt gi÷a tr−íc, sau khi triÓn khai m« h×nh rót ra hiÖu qu¶
can thiÖp. HiÖu qu¶ cña can thiÖp ®−îc tÝnh theo c«ng thøc tÝnh chØ sè hiÖu qu¶
(CSHQ):
(P1 - P2)
CSHQ = x 100
P1
Trong ®ã: P1= tû lÖ % cña chØ sè nghiªn cøu tr−íc thêi gian can thiÖp
P2 = tû lÖ % cña chØ sè nghiªn cøu sau thêi gian can thiÖp

30
Ch−¬ng 3
KÕt qu¶ nghiªn cøu
3.1 Thùc tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ t¹i çc bÖnh viÖn huyÖn
3.1.1. Th«ng tin chung liªn quan ®Õn qu¶n lý chÊt th¶i
B¶ng 3.1. Mét sè th«ng tin liªn quan ®Õn qu¶n lý chÊt th¶i
TØnh
Tæng
sè BV
huyÖn
Cã ®ñ
t−êng
rµo b¶o
vÖ*
Cã c¬ së
c«ng céng
çch BV
<100m
Sö dông
n−ícm¸y/
n−íc®·
quaxölý
§Çu h−íng
giã chÝnh/
trung t©m
so víi khu
d©nc−
Çch <100m
so víi khu
d©n c− tiÕp
gi¸p
Yªn B¸i 9 5 5 4 7 8
Phó Thä 11 5 10 1 11 10
Q. Ng·i 12 12 10 1** 10 10
CÇn Th¬ 5 5 5 5 3 5
Chung 37 27 30 11 30 33
*: Cã ®ñ t−êng rµo bao quanh toµn bé BV
**: HuyÖn Trµ Bång (Qu¶ng Ng·i) sö dông n−íc tù ch¶y
NhËn xÐt: PhÇn lín sè BV huyÖn ®−îc nghiªn cøu n»m ë trung t©m hoÆc ®Çu h−íng
giã chÝnh so víi khu d©n c− (30/37), cã kho¶ng çch so víi khu d©n c− <100m
(33/37) vµ cã c¬ së c«ng céng (chî, tr−êng häc...) <100m (30/37). Sè BV viÖn cã
nguån n−íc m¸y/n−íc ®· qua xö lý chØ chiÕm <1/3 (11/37), trong ®ã chñ yÕu lµ çc
BV huyÖn cña Yªn B¸i vµ CÇn Th¬. Çc NV cã ®ñ t−êng rµo b¶o vÖ lµ 27/37
B¶ng 3.2. Mét sè chØ sè ho¹t ®éng cña çc bÖnh viÖn huyÖn
ChØ sè nghiªn cøu TØnh Yªn B¸i Phó Thä Qu¶ng Ng·i CÇn Th¬
Sè d©n trung b×nh/gi−êng bÖnh 1217 2122 1134 1128
C«ng suÊt sö dông gi−êng bÖnh
trung b×nh/BV n¨m 2004 (%)
91,8 90,43 69,8 127,0
Néi - Nhi 106 73,3 71,6 128,8
Ngo¹i - S¶n 86,3 80,7 77,1 124,0
L©y - Lao 55,9 0 43,4 112,7
BÖnh kh¸c 119,8 0 55,4 96,7
NhËn xÐt: Sè d©n trung b×nh/gi−êng bÖnh cao nhÊt lµ ë çc BV huyÖn cña tØnh Phó
Thä (2122 ng−êi), thÊp nhÊt lµ ë çc BV huyÖn cña tØnh CÇn Th¬ (1128 ng−êi).
Ng−îc l¹i, c«ng suÊt sö dông gi−êng bÖnh trung b×nh/BV n¨m 2004 cao nhÊt lµ ë çc
cña BV huyÖn cña tØnh CÇn Th¬ (127%), thÊp nhÊt lµ Qu¶ng Ng·i. Theo chuyªn

31
khoa th× t¹i tØnh Yªn B¸i, Qu¶ng Ng·i, c«ng suÊt sö dông gi−êng bÖnh trung b×nh cña
khoa l©y-Lao chiÕm tû lÖ thÊp nhÊt (43,4-55,9%). Riªng CÇn Th¬, tû lÖ nµy cao
(112,7%). Çc BV huyÖn cña tØnh Phó Thä kh«ng cã khoa L©y-Lao mµ chung víi
khoa Néi-Nhi
B¶ng 3.3. Sè l−ît bÖnh nh©n kh¸m ch÷a bÖnh trung b×nh/1bÖnh viÖn/n¨m
Yªn B¸i Phó Thä Qu¶ng Ng·i CÇn Th¬
N¨m
N.tró Ng.tró N.tró Ng.tró N.tró Ng.tró N.tró Ng.tró
2000 10.395 36.404 2.456 59.325 3.744 22.685 12.498 377.600
2001 12.352 31.176 2.616 63.082 4.042 27.416 12.647 367.402
2002 13.701 39.465 2.883 81.813 4.236 23.828 14.131 379.348
2003 13.304 37.533 3.035 78.983 4.267 31.040 14.967 454.059
NhËn xÐt: Nh×n chung, t¹i tÊt c¶ 4 tØnh nghien cøu, sè l−ît bÖnh nh©n (BN) kh¸m
ch÷a bÖnh ngo¹i tró cao h¬n néi tró; sè l−ît BN ®iÒu trÞ néi tró t¹i çc BV huyÖn
ngµy cµng t¨ng. Sè l−ît BN ®iÒu trÞ néi tró t¹i çc BV huyÖn cña tØnh Yªn B¸i vµ CÇn
Th¬ cao h¬n so víi tØnh Phó Thä vµ Qu¶ng Ng·i.
B¶ng 3.4. Sè l−ît bÖnh nh©n m¾c bÖnh truyÒn nhiÔm (trung b×nh) ®iÒu trÞ néi
tró t¹i 1BV huyÖn/n¨m
Sè l−ît bÖnh nh©n trung b×nh/1BV huyÖn/n¨m
TØnh N¨m
Lþ Th−¬ng hµn Viªm gan Lao HIV/AIDS
2000 14,4 0 11,4 10,2 0
2001 15,6 0 9,4 5,8 0
2002 8,6 0 17,4 13,7 0
Yªn
B¸i
2003 17,8 0 14,4 12,8 2
2000 25,3 0 21,3 22 0
2001 25,3 0 15,6 23,4 0
2002 32,1 0 24,0 21,1 0
Phó
Thä
2003 20,9 0 18,6 18,9 1
2000 78 12 5,6 103 0
2001 83,5 31,1 6 91,5 0
2002 103,8 17,2 3,8 100,1 0
Qu¶ng
Ng·i
2003 102 28,8 6,2 95 1
2000 139,5 70,5 24 266,5 29/13
2001 101,5 65,5 21 252 57/9
CÇn
th¬
2002 240,5 49,5 18,5 135 50/1

32
2003 242 39,5 19,5 236 55/12
NhËn xÐt: B¶ng 3.4, nh×n chung, sè l−ît bÖnh nh©n m¾c bÖnh truyÒn nhiÔm (trung
b×nh) ®iÒu trÞ néi tró t¹i çc BV huyÖn cña tØnh Qu¶ng Ng·i vµ CÇn Th¬ cao h¬n
h¼n t¹i çc BV huyÖn tØnh Yªn B¸i vµ Phó Thä, ®Æc biÖt lµ çc bÖnh lþ, th−¬ng hµn,
lao. Riªng çc BV huyÖn cña CÇn Th¬, sè bÖnh nh©n HIV/AIDS chiÕm mét sè l−îng
®¸ng kÓ (1-13 bÖnh nh©n/1 n¨m)
B¶ng 3.5. §µo t¹o qui chÕ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ ®èi víi nh©n viªn trùc tiÕp qu¶n
lý chÊt th¶i t¹i çc BV huyÖn (sè liÖu b¸o ço cña çc BV-MÉu 1)
Yªn B¸i
8BV
Phó Thä
11BV
Qu¶ng Ng·i
12BV
CÇn Th¬
6BVChØ sè
nghiªn cøu
n % n % n % n %
Tæng
céng
%
Sè ng−êi ®−îc
tËp huÊn
135 71,0 421 100 20 47,6 41 93,2
620 =
93,7
1 lÇn 83 53,5 125 29,7 20 47,6 30 68,2 39,0
2 lÇn 7 4,5 296 70,3 0 0 11 25,0 47,4
3 lÇn 45 29,0 0 0 0 0 0 0 3,8
N¬i tËp huÊn
BÖnh viÖn 118 76,1 383 91,0 18 42,9 39 88,6 77,5
Phßng/Së y tÕ 12 7,7 38 9,0 2 4,8 2 4,5 15,7
CT MT§T 5 3,2 0 0 0 0 0 0 0
Kh«ng ®−îc
tËp huÊn/
h−íng dÉn g×
20 13,0 0 0 22 52,4 3 6,8 6,8
Tæng sè ®−îc
pháng vÊn
155 100 421 100 42 100 44 100
662 =
100,0
NhËn xÐt: Trong 4 tØnh nghiªn cøu, hÇu hÕt sè nh©n viªn trùc tiÕp qu¶n lý chÊt th¶i ®·
qua çc líp tËp huÊn hoÆc ®−îc h−íng dÉn vÒ Quy chÕ QLCT, trong ®ã, cao nhÊt lµ
çc BV cña tØnh Phó Thä (100%) vµ CÇn Th¬ (93,2%); çc bÖnh viÖn cña tØnh Qu¶ng
Ng·i sè ng−êi ®−îc tËp huÊn chiÕm tû lÖ thÊp nhÊt (47,6%). Trong ®ã sè ng−êi ®−îc
tËp huÊn 2-3 lÇn chiÕm 51,2%. Tuy nhiªn vÉn cã 6,8% sè ng−êi kh«ng ®−îc tËp huÊn
g×. Trong sè ®−îc tËp huÊn, h−íng dÉn th× chñ yÕu lµ ®−îc BV huíng dÉn (77,5%).
T¹i Qu¶ng Ng·i vµ CÇn Th¬, sè nh©n viªn trùc tiÕp qu¶n lý chÊt th¶i thÊp h¬n h¼n so
víi Yªn B¸i vµ Phó Thä

33
3.1.2. Thùc tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i
3.1.2.1. Thùc tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i chÊt th¶i r¾n
B¶ng 3.6. L−îng chÊt th¶i r¾n trung b×nh/1ngµy ®ªm t¹i 8 bÖnh viÖn.
ChØ sè
nghiªn cøu
V¨n
Yªn
Yªn
B×nh
Thanh
Ba
L©m
Thao
S¬n
TÞnh
§øc
Phæ
¤
M«n
Thèt
Nèt
Sè gi−êng bÖnh
hiÖn cã
75 36 50 50 140 140 187 190
Tæng l−îng chÊt
th¶i r¾n (kg)/ng®
22,0 34,0 12,4 46,3 48,6 66,1 132,8 81,5
Trung b×nh
(0,52 kg/gb/ng®)
0,37 0,78 0,24 0,88 0.35 0,47 0,66 0,43
kg 2,5 4,6 3,8 9,1 12,1 9,6 33,7 31,4L−îng r¸c
th¶i LS/ng® % 11,4 13,6 30,6 21,6 24,9 14,5 25,4 38,5
Trungb×nh
(0,12 kg/gb/ng®)
0,03 0,13 0,8 0,18 0,09 0,07 0,18 0,17
kg 1,2 1,9 1,2 2,7 3,9 3,7 4,2 5,0
S¾c nhän
% 5,5 5,7 9,4 5,8 8,0 5,6 3,2 6,1
kg 1,32 2,7 2,6 6,4 11,3 5,9 29,5 26,5Kh«ng s¾c
nhän % 6,0 7,9 21,2 15,8 23,3 8,9 22,2 32,5
kg 19,4 29,3 8,4 37,2 36,5 50,2 90,0 49,2L−îng r¸c
th¶i SH/ng® % 88,2 86,2 68,1 78,4 75,1 75,9 67,8 60,4
kg 17,9 26,6 7,3 27,6 31,8 39,4 71,0 36,4R¸c th¶i
SH h÷u c¬ % 81,4 78,2 58,9 55,8 65,4 59,6 53,5 44,7
kg 1,5 2.7 1,1 10,5 4,7 10,62 19,0 12,7R¸c SH
khãtiªuhñy % 6,8 7,9 9,0 22,6 9,7 16,1 14,3 15,6
kg 0 0 0,2 0 0 6,5 0,04 0,9L−îng r¸c
HH/ng® % 0 0 1,6 0 0 0,8 0,03 1,1
NhËn xÐt: B¶ng 3.6 d−íi ®©y cho thÊy tæng l−îng chÊt th¶i r¾n cña çc BV lµ 0,24-
0,88 kg/gb/ng®, trong ®ã thÊp nhÊt lµ BV Thanh Ba, cao nhÊt lµ BV L©m Thao. Tæng
l−îng chÊt th¶i l©m sµng cña çc BV/ngµy ®ªm tõ 2,5-33,7kg, chiÕm 11,4-38,5%
tæng l−îng chÊt th¶i r¾n (trong ®ã çc BV Thanh Ba, S¬n TÞnh ¤ M«n, Thèt Nèt tû lÖ
nµy cao h¬n çc BV cßn l¹i). Tû lÖ chÊt th¶i sinh ho¹t chiÕm tõ 60,4-88,2% tæng
l−îng chÊt th¶i r¾n, trong ®ã chñ yÕu lµ chÊt th¶i sinh ho¹t h÷u c¬, chÊt th¶i sinh ho¹t
khã tiªu hñy chØ chiÕm 6,8-22,6%. ChÊt th¶i hãa häc chiÕm tû lÖ rÊt thÊp so víi tæng
l−îng chÊt th¶i r¾n (0-0,8%). TÊt c¶ çc BV nghiªn cøu ®Òu kh«ng cã r¸c th¶i phãng
x¹.

34
B¶ng 3.7. Ph©n lo¹i chÊt th¶i r¾n
TØnh
Ph©n 4 lo¹i
- LSSN, - LSkoSN
- SH - HH
Ph©n 3 lo¹i
- LS
- HH, - SH
Ph©n 2 lo¹i
- LS/LSSN
- SH
Kh«ng
ph©n lo¹i
Yªn B¸i (9BV) 1 1 7 0
Phó Thä (11BV) 2 7 0 0
Q. Ng·i (12BV) 0 3 6 3
CÇn Th¬ (5BV) 0 0 5 0
Tæng sè (37BV) 3 11 18 3
NhËn xÐt: Sè BV ph©n chÊt th¶i r¾n thµnh 2 lo¹i (l©m sµng vµ sinh ho¹t) chiÕm tû lÖ
cao nhÊt (18/37); sè BV ph©n chÊt th¶i r¾n thµnh ba, bèn lo¹i theo Quy chÕ qu¶n lý
chÊt th¶i y tÕ rÊt Ýt (11/37BV vµ 6/37BV); ç biÖt cã 3 BV cña TØnh Qu¶ng Ng·i
kh«ng ph©n lo¹i mµ ®Ó chung tÊt c¶ çc lo¹i. Kh«ng BV nµo cã chÊt th¶i phãng x¹.
B¶ng 3.8. L−u gi÷ chÊt th¶i r¾n t¹i bÖnh viÖn
TØnh
Tæng sè
bÖnh viÖn
Kh«ng b¶o
qu¶n t¸ch
biÖt víi MT
N¬i l−u gi÷ cã
sóc vËt/c«n
trïng ®µo bíi
N−íc tõ n¬i l−u gi÷
ch¶y ra/ngÊm vµo
m«i tr−êng
Yªn B¸i 9 7 9 9
Phó Thä 11 10 10 10
Qu¶ng Ng·i 12 8 11 8
CÇn Th¬ 5 5 4 5
Tæng céng 37 12 34 32
NhËn xÐt: T¹i hÇu hÕt çc BV: n¬i l−u gi÷ chÊt th¶i r¾n kh«ng ®−îc b¶o qu¶n t¸ch
biÖt víi m«i tr−êng (25/37BV); cã sóc vËt, c«n trïng ®µo bíi (34/37BV); n−íc tõ n¬i
l−u gi÷ ngÊm hoÆc ch¶y vµo m«i tr−êng (32/37BV)
B¶ng 3.9. T×nh h×nh xö lý chÊt th¶i l©m sµng (theo sè liÖu cã s½n)
§Þnh kú xö lý
TØnh
Tæng
sè BV
= 37
≤1
ngµy
>1
ngµy
Ko cè
®Þnh
H×nh thøc xö lý
Yªn B¸i 9 3 3 1
§èt thñ c«ng ngoµi trêi, ch«n
lÊp sau ®èt (khi ®Çy hè chøa)
Phó Thä 11 2 8 1
§èt thñ c«ng ngoµi trêi, ch«n
lÊp sau ®èt (khi ®Çy hè chøa)
Qu¶ng Ng·i 12 1 8 3
§èt thñ c«ng ngoµi trêi, ®èt
b»ng m¸y, ch«n lÊp sau ®èt
CÇn Th¬ 5 4 1 0
§èt thñ c«ng ngoµi trêi, ®èt
b»ng lß ®èt, ch«n lÊp sau ®ãt

35
NhËn xÐt: B¶ng 3.9, chØ cã 10/37 BV xö lý chÊt th¶i l©m sµng hµng ngµy nh− Quy
chÕ, sè cßn l¹i xö lý tïy tiÖn, hai/ba ngµy míi xö lý mét lÇn hoÆc h¬n (20/37BV), tïy
thuéc l−îng r¸c th¶i ra.
3.1.2.2. T×nh h×nh xö lý chÊt th¶i láng và chất thải khí
B¶ng 3.10. HÖ thèng tho¸t n−íc th¶i vµ xö lý n−íc th¶i
TØnh
Tæng
sè bÖnh
viÖn
Cã hÖ
thèng tho¸t
n−íc th¶i
Cèng
ngÇm/cèng
næi cã n¾p
Cã xö lý
n−íc
th¶i
N−íc th¶i ch¶y vµo
nguån n−íc/ ruéng
canh t¸c/ao
Yªn B¸i 9 6 6 2 5
Phó Thä 12 7 7 0 8
Qu¶ng Ng·i 11 6 6 0 8
CÇn Th¬ 5 5 5 5 5
Tæng céng 37 24 24 7 26
NhËn xÐt: Trong sè 37 BV cung cÊp th«ng tin vÒ qu¶n lý chÊt th¶i cã 24 BV cã hÖ
thèng cèng tho¸t n−íc th¶i lµ cèng ngÇm hoÆc cèng cã n¾p ®Ëy, nh−ng chØ cã 7 BV
xö lý n−íc th¶i tr−íc khi th¶i ra ngoµi BV. Trong khi ®ã cã tíi 26/37 BV n−íc th¶i tõ
BV ch¶y trùc tiÕp vµo nguån n−íc, ruéng canh t¸c hoÆc ao/hå cña d©n.
B¶ng 3.11. Sè bÖnh viÖn cã hèt hót h¬i khÝ
BÖnh viÖn Tæng sè bÖnh viÖn Cã hèt hót h¬i khÝ cho phßng xÐt nghiÖm
Yªn B¸i 9 3
Phó Thä 11 3
Qu¶ng Ng·i 12 3
CÇn Th¬ 5 0
Tæng céng 37 9
NhËn xÐt: Sè bÖnh viÖn cã hèt hót h¬i khÝ ®éc trong çc phßng xÐt nghiÖm chØ chiÕm
1/4 sè bÖnh viÖn ®−îc nghiªn cøu (9/37BV)
3.1.3. HiÓu biÕt cña çn bé y tÕ vÒ ph©n lo¹i vµ t¸c h¹i cña chÊt th¶i y tÕ
T¹i 8 BV viÖn cña 4 tØnh nghiªn cøu chóng t«i ®· pháng vÊn ®−îc 148 çn bé. Trong
đã 34% nam, 66% n÷; tuæi trung b×nh lµ 40 (thÊp nhÊt 21, cao nhÊt 58), th©m niªn
c«ng t¸c trung b×nh 16 (thÊp nhÊt <1 n¨m, cao nhÊt 35); 76% ®· ®−îc tËp huÊn hoÆc
h−íng dÉn vÒ quy chÕ qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ (62% ®−îc tËp huÊn t¹i BV, 11,4% t¹i së
Y tÕ, chØ cã 1 ng−êi ®−îc CTMT§T tËp huÊn). KÕt qu¶ thu ®−îc nh− sau:

36
B¶ng 3.12. Tû lÖ çn bé kÓ ®−îc tªn çc lo¹i chÊt th¶i y tÕ (n=148)
Lo¹i chÊt th¶i Sè ng−êi kÓ ®−îc Tû lÖ %
ChÊt th¶i l©m sµng 140 94,5
ChÊt th¶i phãng x¹ 33 22,6
ChÊt th¶i hãa häc 57 38,5
B×nh chøa khÝ ¸p suÊt 15 10,1
ChÊt th¶i sinh ho¹t 132 89,2
KÓ ®−îc ®ñ 5 lo¹i 11 7,5
Kh«ng kÓ ®−îc lo¹i nµo 0 0,0
NhËn xÐt: 100% çn bé y tÕ ®−îc hái ®· kÓ ®−îc Ýt nhÊt mét lo¹i chÊt th¶i, trong ®ã
sè ng−êi kÓ ®−îc chÊt th¶i l©m sµng vµ chÊt th¶i sinh ho¹t chiÕm tû lÖ cao nhÊt
(94,5% vµ 89,2). Sè ng−êi kÓ ®−îc chÊt th¶i hãa häc, chÊt th¶i phãng x¹, b×nh chøa
khÝ ¸p suÊt chiÕm tû lÖ thÊp (<40%). Sè ng−êi kÓ ®−îc 5 lo¹i chÊt th¶i rÊt Ýt, chØ
chiÕm 7,5%
B¶ng 3.13. Tû lÖ çn bé kÓ ®−îc çc lo¹i chÊt th¶i g©y h¹i cho søc kháe (n=148)
Lo¹i chÊt th¶i g©y nguy h¹i Sè ng−êi Tû lÖ %
ChÊt th¶i l©m sµng 129 87,2
ChÊt th¶i phãng x¹ 27 18,2
ChÊt th¶i hãa häc 48 32,4
B×nh chøa khÝ ¸p suÊt 11 7,5
ChÊt th¶i sinh ho¹t 28 18,9
Kh«ng kÓ ®−îc lo¹i nµo 0 0.0
NhËn xÐt: 100% çn bé y tÕ ®−îc hái kÓ ®−îc Ýt nhÊt mét lo¹i chÊt th¶i g©y h¹i cho
søc kháe, trong ®ã sè ng−êi kÓ ®−îc chÊt th¶i l©m sµng chiÕm tû lÖ cao nhÊt
(87,2%). Çc lo¹i chÊt th¶i kh¸c ®−îc rÊt Ýt ng−êi cho lµ cã kh¶ n¨ng g©y h¹i (<30%),
thÊp nhÊt lµ b×nh chøa khÝ ¸p suÊt (7,5%). Sè ng−êi kÓ ®−îc 4 lo¹i (l©m sµng, phãng
x¹, hãa häc, b×nh chøa khÝ cã ¸p suÊt) chØ chiÕm 6,7%

37
B¶ng 3.14. Tû lÖ çn bé kÓ ®−îc nh÷ng ¶nh h−ëng cña CTYT ®èi víi søc kháe
(n=148)
¶nh h−ëng cña CTYT ®èi víi søc kháe Sè ng−êi Tû lÖ %
Lan truyÒn bÖnh (Tiªu ch¶y, viªm gan B, C, HIV...) 142 95,7
G©y tai n¹n, th−¬ng tÝch 36 24,3
Ung th− (do chÊt phãng x¹, hãa chÊt ®éc, bay h¬i...) 25 16,9
Ph¸t sinh c«n trïng trung gian truyÒn bÖnh 31 20,9
¶nh h−ëng t©m lý, thÈm mü 30 20,3
BiÕt c¶ 5 ¶nh h−ëng trªn 9 6,1
Kh«ng kÓ ®−îc ¶nh h−ëng nµo 0 0.0
NhËn xÐt: 100% çn bé y tÕ ®−îc hái ®· kÓ ®−îc Ýt nhÊt mét lo¹i ¶nh h−ëng cña chÊt
th¶i y tÕ, trong ®ã t¸c h¹i lan truyÒn bÖnh ®−îc kÓ ®Õn nhiÒu nhÊt (95,7%). Çc ¶nh
h−ëng kh¸c ®−îc rÊt Ýt ng−êi biÕt ®Õn (16,9-24,3%). Sè ng−êi biÕt ®−îc 5 lo¹i ¶nh
h−ëng trªn chØ chiÕm 6,1%
B¶ng 3.15. Tû lÖ çn bé kÓ ®−îc ®èi t−îng bÞ ¶nh h−ëngcña CTYT (n=148)
§èi t−îng bÞ ¶nh h−ëng Sè ng−êi Tû lÖ %
B¸c sÜ/y t¸ 120 81,1
Hé lý 140 94,6
BÖnh nh©n 51 34,5
Nh©n viªn thu gom, vËn chuyÓn, xö lý r¸c 52 35,1
Ng−êi bíi r¸c 20 13,5
D©n sèng quanh bÖnh viÖn 42 28,4
KÓ ®−îc c¶ 6 ®èi t−îng trªn 6 4,1
NhËn xÐt: phÇn lín çn bé y tÕ ®−îc hái cho r»ng ®èi t−îng bÞ ¶nh h−ëng cña chÊt
th¶i y tÕ lµ b¸c sÜ, y t¸, hé lý (81,1-94,6%) cßn çc ®èi t−îng kh¸c chØ cã <40% çn
bé y tÕ kÓ ®Õn vµ chØ cã 4,1% kÓ ®−îc c¶ 6 ®èi t−îng bÞ ¶nh h−ëng tõ chÊt th¶i y tÕ.
3.2. T×nh h×nh « nhiªm m«i tr−êng do chÊt th¶i y tÕ
3.2.1. T×nh h×nh « nhiÔm m«i tr−êng do vi sinh vËt

38
B¶ng 3.16. Çc lo¹i mÉu ®−îc xÐt nghiÖm t¹i çc bÖnh viÖn.
§èi t−îng nghiªn cøu Sè l−îng mÉu/1 BV Sè BV Tæng sè mÉu
MÉu n−íc th¶i 9 7* 63
MÉu n−íc sinh ho¹t 9 9 81
MÉu ®Êt 5 9 45
MÉu kh«ng khÝ 5 9 45
MÉu dông cô 5 9 45
Tæng sè mÉu 279
*: BÖnh viÖn Yªn B×nh vµ bÖnh viÖn S¬n TÞnh kh«ng lÊy ®−îc mÉu.
3.2.1.1. T×nh h×nh « nhiÔm n−íc th¶i do vi sinh vËt
B¶ng 3.17. Gi¸ trÞ trung b×nh cña Coliform vµ Fecal coliform/100ml n−íc th¶i
t¹i çc bÖnh viÖn.
coliform fecalcoliform
BÖnh viªn
n X ± SD n X ± SD
L©m Thao 9 22778 ± 2635 9 17556 ± 9397
Thanh Ba 9 24444 ± 1667 9 21667 ± 2500
V¨n Yªn 9 25000 ± 351 9 19400 ± 1366
CÈm Ph¶ 9 22857 ± 2673 9 18857 ± 2573
§øc Phæ 9 25000 ± 872 9 21857 ± 2573
¤ M«n 9 14600 ± 556 9 4566 ± 667
Thèt Nèt 9 24000 ± 1100 9 18111 ± 333
NhËn xÐt: b¶ng 3.17, gi¸ trÞ trung b×nh cña Coliform vµ fecalcoliform/100ml n−íc
th¶i t¹i bÖnh viÖn V¨n Yªn vµ Thanh Ba, §øc Phæ, Thèt Nèt cao h¬n bÖnh viÖn L©m
Thao vµ CÈm Ph¶, ¤ M«n. Sù kh¸c biÖt nµy lµ cã ý nghÜa thèng kª (P<0,05). BÖnh
viÖn ¤ M«n ®· cã hÖ thèng xö lý nh−ng ch−a hoµn chØnh (chØ cã bÓ l¾ng läc), tuy gi¸
trÞ trung b×nh cña coliform vµ fecalcoliform vÉn ch−a ®¹t TCCP th¶i ra ngoµi, nh−ng
®· gi¶m rÊt thÊp so víi çc bÖnh viÖn ch−a cã xö lý.
B¶ng 3.18. Tû lÖ çc mÉu n−íc th¶i ®¹t TCCP vÒ Coliform tr−íc khi ®æ ra ngoµi
khu vùc bÖnh viÖn.
BÖnh viÖn Sè mÉu ®¹t TCCP (Coliform/100ml<10000)
L©m Thao 0/9
Thanh Ba 0/9
V¨n Yªn 0/9
CÈm Ph¶ 0/9
§øc Phæ 0/9
¤ M«n 1/9 (11h30)
Thèt Nèt 3/9 (11h)

đề Tài mô tả thực trạng ô nhiễm môi trường do chất thải y tế, các giải pháp xử lý chất thải y tế và triển khai mô hình quản lý chất thải y tế tại bệnh viện trung tâm y tế huyện

đề Tài mô tả thực trạng ô nhiễm môi trường do chất thải y tế, các giải pháp xử lý chất thải y tế và triển khai mô hình quản lý chất thải y tế tại bệnh viện trung tâm y tế huyện

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to đề Tài mô tả thực trạng ô nhiễm môi trường do chất thải y tế, các giải pháp xử lý chất thải y tế và triển khai mô hình quản lý chất thải y tế tại bệnh viện trung tâm y tế huyện

Similar to đề Tài mô tả thực trạng ô nhiễm môi trường do chất thải y tế, các giải pháp xử lý chất thải y tế và triển khai mô hình quản lý chất thải y tế tại bệnh viện trung tâm y tế huyện (20)

More from https://www.facebook.com/garmentspace

More from https://www.facebook.com/garmentspace (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

đề Tài mô tả thực trạng ô nhiễm môi trường do chất thải y tế, các giải pháp xử lý chất thải y tế và triển khai mô hình quản lý chất thải y tế tại bệnh viện trung tâm y tế huyện