1. Pendidikan Kanak-kanak Berkerperluan Khas di Malaysia
PENGENALAN :
Kanak-kanak keperluan khas atau kanak-kanak istimewa salah satu ciri perbezaan individu. Kanak-kanak
keperluan khas ini merangkumi kanak-kanak pintar cerdas, kerencatan akal, cacat pendengaran,
penglihatan atau fizikal, bermasalah pembelajaran atau kesihatan dan sebagainya.Mereka yang dikenali
sebagai berkeperluan khas ini tidak bermakna mereka tidak boleh menjadi penyumbang kepada
masyarakat dan negara.Mereka tidak wajar dipinggirkan, malah perlu diberi pendidikan. Bagaimanapun,
disebabkan ciri-ciri istimewa mereka ini, maka pendidikan yang diberikan kepada mereka agak berbeza
dan ia digelar sebagai sebagai pendidikan khas.
DEFINASI PENDIDIKAN KHAS
Pendidikan khas didefinasikan sebagai kaedah-kaedah yang dibentuk khusus untuk memenuhi keperluan
kanak-kanak yang mengalami pelbagai kecacatan/kurang upaya. Pendidikan khas juga merangkumi aspek-
aspek pengajaran dan pembelajaran latihan jasmani dan juga pendidikan yang berteraskan rumah, hospital
atau institusi.
Menurut Chua, 1992 pendidikan khas merupakan satu program pendidikan yang dirancang khas untuk
pelajar-pelajar berkeperluan khas dari segi intelek, fizikal, sosial atau emosi bagi mereka yang tidak
mencapai pertumbuhan dan penyuburan biasa hinggakan mereka tidak mendapat faedah sepenuhnya
daripada rancangan sekolah biasa.
Manakala Slavin (1997) pula mendefinasikan pendidikan khas sebagai sebarang program yang
diperuntukkan atau ditujukan kepada pelajar-pelajar yang bermasalah seperti kecacatan mental, emosi dan
ketidakupayaan fizikal ataupun penambahan kepada pembelajaran biasa dalam kelas.
Pelajar Berkeperluan Khas
Pendidikan khas di Malaysia adalah pendidikan yang disediakan untuk pelajar-pelajar keperluan khas.
Pelajar-pelajar berkerperluan khas atau pelajar-pelajar istimewa adalah pelajar - pelajar cacat daripada
pelbagai jenis atau ketegori kecacatan yang meliputi ketidak upayaan atau kesukaran yang disebabkan oleh
ketidakfunsian sistem saraf. Pelajar-pelajar ini memerlukan pendidikan khas kerana mereka memerlukan
pengubahsuaian dalam amalan hidup biasa.
Lerner et al. (1998), dalam memperihalkan kanak-kanak istimewa di peringkat prasekolah, mencadangkan
dua kategori kanak-kanak, iaitu kanak-kanak yang dinggap mempunyai risiko untuk gagal dalam pelajaran
di bangku sekolah dan kanak-kanak yang mempunyai kecacatan yang diambil kira di bawah sesuatu akta
atau undang-undang khas di sesebuah negara.
Oleh itu, kanak-kanak berkeperluan khas atau kanak-kanak istimewa bolehlah ditaksirkan sebagai kanak-
kanak yang dianggap berhadapan dengan batasan keupayaan dengan sendirinya bagi memperolehi
keperluan biasa dan untuk hidup bermasyarakatan kerana had fizikal atau mentalnya (Mahmood Nazar,
2000).

2. Kesimpulannya, pendidikan khas adalah pendidikan yang ditujukan kepada pelajar-pelajar yang cacat
penglihatan, cacat pendengaran, cacat mental,bermasalah pembelajaran dan tingkah laku, cacat budaya
atau sosial, cacat fizikal dan sebagainya, termasuk juga pelajar-pelajar pintar cerdas.
Falsafah Dan Matlamat Pendidikan Khas
Kementerian Pendidikan(1986) menggariskan falsafah Pendidikan Khas yang bersifat progresivisme.
Falsasah itu berbunyi:
“Falsafah Pendidikan Khas ialah untuk menyediakan peluang yang sama kepada pelajar-pelajar khas
seperti diberi kepada pelajar-pelajar biasa untuk perkembangan psikososial yang seimbang. Falsafah ini
diselaraskan dengan objektif untuk memastikan keperluan tenaga rakyat dan untuk memastikan bahawa
sistem pendidikan itu dapat memenuhi matlamat negara kearah melahirkan masyarakat yang bersatu
padu, berdisplin dan terlatih”
Falsafah Pendidikan Khas menegaskan kepentingan kita mengenalpasti perbezaan-perbezaan dalam diri
setiap pelajar dan antara mereka. Disebabakan oleh kewujudan perbezaan-perbezaan,pelbagai keperluan
pendidikan khas turut diperlukan. Pendidikan Khas perlu memenuh keperluan-kepeluan ini supaya setiap
pelajar dapat berfungi sedaya yang mungkin.
Kesimpulannya, serupa dengan falsafah Pendidikan Negara, Falsafah Pendidikan Khas menekankan
perkembangan optimum seseorang individu sebagai orang yang berkemahiran, berdikari, berhaluan, boleh
merancang dan mengurus kehidupan sendiri serta menyedari potensi diri kepada masyarakat. Falsafah ini
juga menyediakan peluang-peluang yang sama kepada pelajar-pelajar khas, seperti yang diberi kepada
pelajar-pelajar biasa untuk perkembangan sosial dan psikologi yang seimbang.
Guru-guru terlatih merupakan komponen penting dalam program pendidikan khas .Guru-guru yang
mengajar pelajar-pelajar luar biasa ini memerlukan latihan tertentu yang khusus digunakan untuk
mengendalikan program-program yang disediakan untuk pelajar-pelajar tersebut. Setiap guru terlatih khas
haruslah mempunyai kelayakan perguruan yang asas untuk mengajar pelajar-pelajar normal supaya
mereka mengetahui pertumbuhan dan perkembangan normal pelajar-pelajar. Guru pendidikan khas juga
harus mempunyai sifat kesabaran, kerajinan sentiasa berikhtiar untuk memperolehi sesuatu, perlu kreatif
mempunyai hubungan yang mesra dengan pelajar, perancangan yang berkesan dan sentiasa berkerjasama
dengan rakan sejawat dan guru besar.
Matlamat Dan Tujuan Pendidikan Khas
Matlamat umum pendidikan khas ialah menyediakan perkembangan optimum pelajar dengan keperluan-
keperluan pelajar khas agar dapat berfungsi sebagai individu yang berkemahiran, berdikari, berhaluan,
boleh merancang dan mengurus kehidupan sendiri, boleh menyedari potensi sendiri dan boleh
menyesuaikan diri dengan masyarakat.Di Malaysia matlamat umum pendidikan khas ialah untuk memberi
pendidikan yang bermutu bagi memenuhi keperluan dan kebolehan pelajar-pelajar berkeperluan khas
dalam persekitaran.

3. Terdapat beberapa tujuan pendidikan khas yang spesifik seperti yang dinyatakan oleh Isahak Haron dan
Koh Boh Boon (1982). Mereka memberikan beberapa tujuan pendidikan khas seperti berikut:
menyuburkan keupayaan intelek, emosi, sosial dan jasmani, kekuatan kanak-kanak luar biasa perlu
dikesan dan diberi penekanan.
memperkembangkan kecekapan ekonomi yang asas supaya kanak-kanak cacat fizikal atau akal boleh
menjadi pekerja yang berguna dalam masyarakat.
mencegah sesuatu ketidakbolehan dari menjadi sesuatu kecacatan
mengubah sikap negatif terhadap pembelajaran dengan memperkembangkan atau memulihkan perasaan
yakin diri dan sanggup mencapai sesuatu pada setiap kanak-kanak luar biasa
mengeratkan kanak-kanak cacat dengan masyarakat biasa supaya mereka yang cacat ini dapat diterima
oleh masyarakat
Bagi mencapai matlamat dan tujuan ini, pelaksanaan harus dibuat untuk mewujudkan program
pembelajaran yang menggalakkan perkembangan rohani, jasmani, emosi dan intelek serta sentiasa peka
dan prihatin terhadap kebajikan kanak-kanak istimewa.
Kategori Pelajar-Pelajar Berkeperluan Khas
Masalah Pendengaran
Seseorang yang rosak atau bermasalah pendengaran, kerap kali dikatakan sebagai pekak. Anggapan ini
adalah salah kerana bukan semua orang yang bermasalah pendengaran tidak boleh mendengar. Tetapi
pendengarannya tidak jelas dan memerlukan alat bantuan mendengar. Seseorang yang dilahirkan dengan
masalah pendengaran, perkembangan pertuturannya dan bahasanya akan terganggu atau lambat. Keadaan
semakin teruk jika pelajar-pelajar tersebut langsung tidak mendengar, sudah pasti ianya tidak dapat
bercakap.
Masalah Penglihatan
Pelajar-pelajar yang bermasalah penglihatan boleh dikategorikan kepada dua kumpulan iaitu buta yang
langsng tidak dapat melihat dan separuh buta yang kabur penglihatan.Pelajar-pelajar buta belajar melalui
deria sentuhan, pendengaran, hidu dan rasa. Mereka menggunakan tulisan braille untuk membaca dan
tongkat untuk bergerak dari satu tempat ketempat yang lain. Pelajar-pelajar separuh buta pula mempunyai
deria penglihatan yang kabur dan memerlukan bantuan seperti pemakaian cermin mata atau mendapatkan
rawatan doktor pakar.
Bermasalah Pembelajaran
Pelajar-pelajar bermasalah pembelajaran ialah pelajar-pelajar yang dikenal pasti dan disahkan oleh doktor-
doktor pakar klinikal sebagai mengalami kecacatan yang mengganggu proses pembelajaran. Kecacatan
yang dialami boleh dikategorikan mengikut tahap kefungsian pelajar seperti kebolehan kognitif,
perkembangan sosial, penguasaan bahasa lisan dan kemahiran matematik. Pelajar-pelajar ini boleh
dikesan melalui beberapa cara. Biasanya kriteria yang digunakan ialah kekerapan kegagalan yang dialami
pelajar-pelajar tersebut berbanding dengan kekerapan kejayaan mereka. Jenis-jenis kumpulan pelajar yang
bermasalah pembelajaran ialah:
lemban
sindrom down
Hipoaktif
Hiperaktif

4. Gangguan emosi dan masalah tingkah laku
Cerebral palsy
Pelbagai kecacatan
Terencat akal ringan dan sederhana
Autistik
Masalah pertuturan dan epilepsi
Pelajar Pintar Cerdas
Menurut Pusat Perkembangan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia, pelajar-pelajar pintar cergas
ialah pelajar-pelajar yang maju atau berbakat dalam pelajaran dan oleh menerima pelajaran lebih awal atau
lebih cepat daripada pelajar normal.Pelajar-pelajar ini dianggap mempunyai keblehan luar biasa.
Pelajar-pelajar ini memerlukan program pendidikan khas yang berbeza daripada program biasa untuk
mencungkil potensi mereka.Golongan ini biasanya mempunyai IQ yang lebih tinggi berbanding pelajar-
pelajar biasa.Ujian kecergasan boleh dilasanakan untuk mengenal pasti pelajar pintar cergas yang
bertujuan mengukur tahap kecergasan dan intelek golongan ini.Seseorang pelajar yang mempunyai IQ 120
ke atas dikategorikan sebagai pelajar cergas.
Program Pendidikan Khas
Program Pendidikan Khas bermaksud suatu program yang disediakan di sekolah khas bagi pelajar-pelajar
yang mempunyai kecacatan penglihatan, pendengaran dan program percantuman sekolah biasa dengan
pelajar-pelajar yang menpunyai kecacatan penglihatan atau kecacacatan pendengaran. Program-program
ini akan diperjelaskan seperti berikut
Sekolah Khas
Pendidikan khas Kementerian Pelajaran Malaysia dilaksanakan melalui Sekolah Khas bagi murid masalah
penglihatan dan masalah pendengaran. Program Pendidikan Khas Integrasi disediakan untuk kanak-kanak
berkeperluan khas bermasalah pembelajaran, pendengaran dan masalah penglihatan. Ia wujud di sekolah
harian biasa rendah dan menengah serta sekolah menengah teknik/vokasional yang menggunakan
pendekatan pengajaran dan pembelajaran secara pengasingan dan separa inklusif. Program yang
ditawarkan ialah prasekolah Pendidikan Khas, Sekolah Rendah, Pelajaran Menengah dan Pendidikan
teknik dan Vokasional
Pendidikan Inklusif
Secara umumnya, istilah “inklusif” bermaksud menintergrasikan pelajar-pelajar keperluan khas ke dalam
bilik darjah biasa, supaya mereka berpeluang menikmati segala kemudahan belajar dengan keadaan
normal seperti pelajar-pelajar biasa, tanpa mengira status(Naim, 1997).
Pendidikan inklusif terbahagi kepada dua jenis iaitu, pendidikan inklusif separuh masa, di mana pelajar-
pelajar hanya dimasukkan kekelas biasa bagi beberapa mata pelajaran sahaja.Manakala pendidikan inklusif
sepenuh masa, iaitu program pelajar-pelajar dimasukkan ke kelas biasa untuk mengikuti pembelajaran
biasa bagi semua mata pelajaran (Naim, 1997).
Mengikut Bariah (1995), terdapat empat objektif pendidikan inklusif seperti:
meningkatkan keseadaran kanak-kanak normal terhadap kanak-kanak berkeperluan khas bahawa mereka
juga adalah sebahagian daripada ahli masyarakat.

5. memberi peluang kepada kanak-kanak khas untuk menyesuaikan diri dengan rakan sebaya yang normal
dan menyertai aktiviti yang disediakan untuk mereka
memberi pengetahuan dan kemahiran kepada kanak-kanak khas yang setanding dengan kanak-kanak
normal untuk meningkatkan konsep diri mereka
untuk mengelak daripada berlakunya diskrminasi dalam pendidikan dan kemudahan yang telah
dibekalkan oleh pihak Kementerian Pendidikan.
Mengikut Deschenes et al.(1994) menggariskan sembilan jenis penyesuaian dalam strategi pengajaran yang
boleh dijadikan panduan dalam pelaksanna program pendidikan inklusif iaitu :
Saiz – menyesuaikan jumlah perkara/pelajaran yang pelajar sepatutnya belajar/capai
Masa – menyesuiakan masa bagi setiap pengajaran ataupun ujian
Tahap sokongan – menyesuaikan bantuan secara individu kepada pelajar yang memerlukannya
Input- menyesuaikan cara pengajaran dengan tahap pencapaian/keupayaan seseorang pelajar supaya
mereka lebih memahami apa yang diajar
Penglibatan – menyesuaikan cara pengajaran dan pembelajaran supaya semua pelajar terlibat di
dalamnya.
Kurikulum – menyesuaikan kurikulum berdasarkan mata pelajaran gaya pembelajaran dan minat pelajar
untuk menbantu setiap pelajar mencapai matlamat masing-masing
Rancangan Pendidikan Individu
Rancangan Pendidikan Individu (RPI) adalah satu dokumen bertulis yang dirancang khas untuk seseorang
pelajar. Ia bertujuan untuk mendokumentasikan segala pengubahsuaian dan penerapan ke atas program
pembelajaran serta perkhidmatan yang disediakan. Ia juga merupakan perjanjian bertulis antara ibu bapa
dengan pihak sekolah tentang keperluan-keperluan tersebut boleh dpenuhi. Bender (1995),
mendefinasikan RPI sebagai satu program pengajaraan berasasaskan penilaian pelbagai disiplin dan
direka untuk memenuhi keperluan-keperluan individu pelajar yang kurang upaya.
Antara objektif Rancangan pendidikan Individu ialah :
membawa penglibatan pelajar dalam pendidikan inklusif untuk aktiviti pembelajaran dalam bilik darjah
mengindividukan keperluan pelajar untuk pencapaian terkini serta aspirasi akan datang.
berdasarkan kepada kekuatan pelajar.
Prinsip Rancangan Pendidikan Individu yang boleh digunakan dalam pelaksaan program ini:
sesuai dengan umur
fleksibel berorentasikan masa akan datang
menggunapakai pendekatan holistik untuk pendidikan pelajar
Program Pengayaan
Mengikut Kementerian Pendidikan Malaysia (1988), konsep program pengayaan bermaksud. “Aktiviti-
aktiviti tambahan kepada aktiviti-aktiviti asas pembelajaran yang mengandungi unsur-unsur untuk
meluaskan pengetahuan dan pengalaman serta mengukuhkan kemahiran yang dipelajari.Melalui aktiviti-
aktiviti ini, pelajar-pelajar akan mendapat peluang-peluang tambahan unrtuk mengembangkan lagi minat,
daya kreatif, sifat ingin tahu, sikap berdikari dan bakat kepimpinan mereka”.
Program pengayaan ini bertujuan mengembangkan potensi pelajar ketahap yang sebenar dan
membolehkan mereka mencuba sesuatu yang baru untuk meningkatkan lagi daya kreativiti dan kebolehan
intelek mereka. Aktiviti pengayaan boleh dibahagikan kepada dua kategori:
pengayaan secara mendatar

6. pengayaan secara menegak
Pengayaan secara mendatar merupakan aktiviti pengayaan yang dirancang untu kumpulan mengikut
kebolehan. Pengayaan secara menegak pula merupakan aktiviti pengayaan yang dirancang untuk
kumpulan yang cergas sahaja.
Program Pendidikan Pemulihan
Menurut Kamus Dewan, perkataan “pulih” bermaksud “kembali seperti biasa” atau “sembuh”, tetapi
maksud pemulihan dalam konteks pendidikan boleh diertikan sebagai “sesuatu usaha untuk membaiki
sesuatu kekurangan atau membetulkan sesuatu yang tidak betul”.
Menurut Sharifah Alwiyah Alsagoff, (1983) pendidikan khas didefinasikan sebagai “satu tindakan
kursus untuk mengatasi keperluan pendidikan pelajar yang mengalami kesusahan pembelajaran dalam
darjah khas di sekolah biasa, di pusat kursus yang dihadiri oleh pelajar secara sambilan, dalam kumplan
yang diasingkan dari sekolah biasa atau dalam darjah untuk pengajaran khusus bagi guru pemulihan”.
Aktiviti pemulihan dalam pengajaran dan pembelajaran didalam darjah ialah satu usaha untuk
mendorong pelajar yang lemah mencapai objektif pembelajaran yang belum dicapainya dalam pelajaran
lampau. Biasanya pelajar yang memerlukan pemulihan perlu didedahkan kepada banyak pengalaman
konkrit dan situasi sebenar untuk membolehkannya membina gambaran mental yang jelas dan seterusnya
memahami konsep yang betul. Menurut Kementerian pelajaran Malaysia(2000), objektif
pendidikan pemulihan ialah :
membantu pelajar yang lemah membina konsep sesuatu kemahiran
memberi peluang kepada pelajar untuk belajar matematik mengikut kebolehannya
membetulkan konsep atau kemahiran yang disalah tanggap oleh pelajar
membina keyakinan diri
Program pendidikan Khas yang dikendalikan oleh Jabatan Kebajikan Masyarakat dan NGO
Program Pemulihan Dalam Komuniti
Program pemulihan Dalam Komuniti (PDK) ialah satu pendekatan baru yang menekankan penglibatan
lebih aktif ibu bapa, keluarga dan komuniti tempatan terhadap usaha mencegah dan memulihkan orang
kurang upaya (OKU), khususnya di peringkat tempatan dalam konteks struktur perkhimatan dan
rancangan pembangunan sedia ada.
Antara tujuan pelaksanaan PDK ialah:
meningkatkan kualiti hidup orang kurang upaya ke tahap maksimum.
memberi kesedaran masyarakat setempat bahawa golongan masyarakat yang kurang berupaya perlukan
bantuan
memulihkan OKU supaya boleh berfungsi seperti biasa
memberi pengetahuan, kesedaran pemulihan kepada golonga orang kurang upaya ahli keluarga dan
saudara mara terdekat dalam pemulihan.
Aktiviti di PDK dilaksanakan melalui beberapa aktiviti seperti berikut:
Aktiviti harian - mengurus diri, makan , menyikat rambut, ketandas dan sebagainya.
Kemahiran motor kasar - melibatkan pergerakan otot iaitu anggota tubuh badan seperti berjalan berlari,
merangkak dan sebagainya
Kemahiran motor halus - melibatkan pemikiran, penglihatan serta pergerakan jari-jari seperti membuat
kueh, menggunting kertas dan lain-lain.

7. Aktiviti-aktiviti di kelas prasekolah dan juga perkembangan sosial
Programn Swasta
Mengikut Sayed Rahman (1995) program pendidikan untuk kanak-kanak berkeperluan khas boleh
diketagorikan kepada dua iaitu:
i. Pusat -pusat pemulihan yang khusus bagi mereka yang memerlukan bimbingan dan pemulihan yang rapi
dan terancang. Di Malaysia contohnya ialah Taman Sinar Harapan, Pusat Latihan Orang Cacat serta
sekolah-sekolah Khas
ii. Pemulihan sendirian iaitu aktiviti pemulihan bagi kanak-kanak berkeperluan khas yang dilakukan oleh
ibu bapa aau penjaga dirumah sahaja
Program Pendidikan Badan Amal dan Sukarela
Badan amal merupakan sebuah organisasi atau individu yang bersedia membantu memberi perkhidmatan
atau pengetahuan serta kemahiran yang diperlukan kepada pihak lain tanpa mengharapkan apa-apa
balasan atau sebarang ganjaran