1.
Τροφοφάρμακα:
O ρόλος τους στη ρύθμιση των δυσλιπιδαιμιών
σύμφωνα με τις νεότερες
Ελληνικές κατευθυντήριες οδηγίες.
Ιωάννα Κατσαρόλη
Κλινική Διαιτολόγος – Αθλητική Διατροφολόγος, MSc
Μέλος Επιστημονικής Ομάδας Ειδικών Αθλητικής Διατροφής ΠΣΔΔ
Επιστημονική Συνεργάτης MedNutrition.gr

2.
Global Health Observatory (GHO) data, World Health Organization, 2017
Υπεριλιπιδαιμία & Καρδιαγγειακός Κίνδυνος

3.
 Σε μεγάλο βαθμό μπορεί να
προληφθεί με διαχείριση του
τρόπου ζωής και ιατρική
παρέμβαση.
 Είναι αδιαμφισβήτητο ότι
διατροφικοί παράγοντες μπορούν
να επηρεάσουν την αθηρογένεση
άμεσα ή έμμεσα επιδρώντας σε
παράγοντες κινδύνου όπως είναι
τα λιπίδια, η αρτηριακή πίεση και
η γλυκόζη αίματος.
2016, ESC/EAS Guidelines for the Management of Dyslipidaemias; Vazquez-Benitez, G. et al, Diabetes Care 38, 905–912 (2015
Συμπεριφορικοί Παράγοντες &
Καρδιαγγειακός Κίνδυνος

4.
National Cholesterol Education Program (NECP) Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults, 2002;
AHA/ACC guideline on lifestyle management to reduce cardiovascular risk: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines, 2014; MiguelÁ.Martínez-González,
Progress in Cardiovascular dieases, 2015
National Cholesterol Education Program
Therapeutic Lifestyle Changes’ (TLC)
Διαλυτές Ίνες: 5-10 γραμ./ημέρα
Φυτικές Στερόλες: 2 γραμ/ημέρα
Ω-3 λιπαρά οξέα
Καμία αναφορά σε άλλα διατροφικά συμπληρώματα ή λειτουργικά τρόφιμα
American Heart Association/American College of Cardiology
Lifestyle Management
Διατροφικά Πρότυπα π.χ. Μεσογειακή Διατροφή
Δεν συμπεριλαμβάνονται συστάσεις για συμπληρώματα διατροφής
European Society of Cardiology –European Atherosclerosis Society
DASH – Μεσογειακή Διατροφή
Τροφοφαρμακα
Διαλυτές Ίνες, Φυτικές Στερόλες, Ω-3
Μαγιά κόκκινου ρυζιού, Πρωτεΐνη Σόγιας, Πολικοσανόλη, Βερβερίνη
Υγιεινοδιαιτητική
Παρέμβαση

5.
Ekta K. Kalra1, AAPS PharmSci 2003; Ciccero et al. IJC Metabolic& Endocrine. 2015; Department of Health & Human Services, US Food & Drug Administration. What
is a dietary supplement? http://www.fda.gov/AboutFDA/Transparency/Basics/ ucm195635.htm (2015
Τα θρεπτικά συστατικά που
περιλαμβάνονται φυσικά σε τρόφιμα
επηρεάζουν σημαντικά την
ομοιόσταση του οργανισμού. Σε
μεγαλύτερες δόσεις μπορούν να έχουν
ειδικές ενεργές δράσεις.
Τα τροφοφάρμακα (nutraceuticals)
αναφέρονται σε θρεπτικά συστατικά
που όταν χορηγούνται σε
συγκεκριμένες δόσεις έχουν
φαρμακολογικές ιδιότητες και
παρέχουν δομικό, φυσιολογικό ή
λειτουργικό όφελος για την υγεία.
Τροφή + Φάρμακο = Τροφοφάρμακο
Stephen DeFelice, MD, founder and chairman of the Foundation for
Innovation in Medicine (FIM), Cranford, NJ, 1989
Φάρμακο
η τροφή σου

6.
Dickinson, A., Blatman, J., El-Dash, N. & Franco, J. C. Consumer usage and reasons for using dietary supplements: report of a series of surveys. J. Am. Coll. Nutr. 33, 176–182 (2014).
 Η χρήση τους είναι ιδιαίτερα
δημοφιλής.
 Περιορισμένες κλινικές οδηγίες
για τη χρήση ασφαλών και
δραστικών συμπληρωμάτων
 Επικουρικά της
φαρμακοθεραπείας -δυνητικά θα
μπορούσαν να μειώσουν τη δόση του
φαρμάκου.
 Λίγες μελέτες μακράς διάρκειας
- clinical end points: mortality/cardiac
events.
Τροφοφάρμακα

7.
ΑποδεδειγμένηΑποδεδειγμένη
ΔράσηΔράση
ΠεριορισμένηΠεριορισμένη
ΔράσηΔράση
Αμφιλεγόμενη ΔράσηΑμφιλεγόμενη Δράση
Φυτικές Στερόλες Φύκι Πολικοσανόλη
Ω-3 λιπαρά οξέα Βερβερίνη Ρεσβρατρόλη
Μαγιά κόκκινου
ρυζιού
Σκόρδο Guggulsterone
(Commiphora wightii)
Πρωτεΐνη Σόγιας Κράταιγος
Πράσινο Τσάι
Προβιοτικά
Paola M. Hunter and Robert A. Hegele. Functional foods and dietary supplements for the management of dyslipidaemia. NATURE REVIEWS | ENDOCRINOLOGY. 2017
Τροφοφάρμακα και Υπεριλιπαιδαιμίες

8.
Υπολιπιδαιμική Δράση
↓ T.Chol & LDLc
× HDLc & TG
× Έμφραγμα Μυοκαρδίου και
Θνησιμότητα Διάρκεια <12 εβδ.
Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση
10 γραμμάρια 3-5 %↓ LDLc
Πηγές: Ψύλλιο, Κριθάρι, Βρώμη
Tchol: -0.20 mmol/L, 95% CI -0.34 to -0.06
LDLc :-0.14 mmol/L, 95% CI -0.22 to -0.06
TG: 0.00 mmol/L, 95% CI -0.04 to 0.05
Hartley, L., May, M. D., Loveman, E., Colquitt, J. L. & Rees, K. Dietary fibre for the primary prevention of
cardiovascular disease. Cochrane Database Syst. Rev. http://dx.doi.org/10.1002/14651858.CD011472. pub2 (2016).
Διαλυτές Φυτικές Ίνες

9.
Υπολιπιδαιμική Δράση
↓ TChol & LDLc
× HDLc & TG
× Έμφραγμα Μυοκαρδίου και Θνησιμότητα
Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση
2-3 γραμμάρια 5-15 %↓ LDLc
Πρόσθετη ↓ 5–10% σε συγχορήγηση με στατίνες
Ανεπιθύμητη Δράση
↓ καροτενοειδών και λιποδιαλυτών βιταμινών
Να αποφεύγονται
Σε ασθενείς με σιτοστερολαιμία, ελάττωμα στον
μεταφορέα ABCG5–ABCG8
Πηγές: Εμπλουτισμένα τρόφιμα
Paola M. Hunter and Robert A. Hegele. Functional foods and dietary supplements for the
management of dyslipidaemia. NATURE REVIEWS | ENDOCRINOLOGY. 2017
Φυτικές Στερόλες

10.
Δοσο-εξαρτώμενη σχέση;Δοσο-εξαρτώμενη σχέση;
Ελαφρά αυξημένη συγκέντρωση
φυτικών στερολών στο πλάσμα δεν
σχετίζεται με αύξηση στον CVD risk.
Όχι πρόσθετο όφελος σε δόσεις
μεγαλύτερες των 3 γραμμαρίων/ημέρα
Πρακτικά ζητήματα: εμπλουτισμός,
κόστος, συμμόρφωση καταναλωτών
Είδος εμπλουτισμένου τροφίμου;Είδος εμπλουτισμένου τροφίμου;
Φυτικές στερόλες σε υγρά τρόφιμα
ίσως είναι λιγότερο αποτελεσματικές
(εν. στερεών τροφίμων):
Ταχύτερη διέλευση
Κατανάλωση φαγητού (π.χ. λίπους)
για την έκκριση χολής
Rouyanne T. Ras. LDL-cholesterol-lowering effect of plant sterols and stanols across different dose ranges: a meta-analysis of randomised controlled studies. British Journal of Nutrition (2014), 112, 214–219
Φυτικές Στερόλες

11.
1. Σε άτομα με αυξημένη
χοληστερόλη σε ενδιάμεσο ή
χαμηλό CVD risk που δεν
εντάσσονται σε
φαρμακοθεραπεία.
2. Επικουρικά στη
φαρμακοθεραπεία σε ασθενείς με
υψηλό και πολύ υψηλό κίνδυνο
που δεν επιτυγχάνουν τον στόχο
της LDL ή έχουν δυσανοχή στις
στατίνες.
3. Σε ενήλικες και παιδιά >6 ετών με
Οικογενή Υπερχοληστερολαιμία.
AHA/ACC guideline on lifestyle management to reduce cardiovascular risk: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines,
2014; MiguelÁ.Martínez-González, Progress in Cardiovascular dieases, 2015
Φυτικές Στερόλες

12.
Υπολιπιδαιμική Δράση
↓ T.Chol
Μικρή ↑ LDL (Fish oil)
× CVD συμβάματα
Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση
2-4 γραμμάρια
Πηγές: Ψάρια, Krill oil (↑ EPA:DHA; Μεγαλύτερη
βιοδιαθεσιμότητα)
Ανεπιθύμητες Ενέργειες
Γαστρεντερικές Διαταραχές
Μεγαλύτερη επιρρέπεια σε αιμορραγίες
(αντιθρομβωτική δράση) ιδιαίτερα μαζί με
aspirin/clopidogrel.
2 μερίδες λιπαρών ψαριών/εβδομάδα ή
συμπληρωματική χορήγηση ω3
American Heart Association AHA
AHA/ACC guideline on lifestyle management to reduce cardiovascular risk: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines,
2014; Paola M. Hunter and Robert A. Hegele. Functional foods and dietary supplements for the management of dyslipidaemia. NATURE REVIEWS | ENDOCRINOLOGY. 2017
Ω-3 λιπαρά οξέα (EPA, DHA)

13.
AHA/ACC guideline on lifestyle management to reduce cardiovascular risk: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines, 2014; Paola M. Hunter and Robert
A. Hegele. Functional foods and dietary supplements for the management of dyslipidaemia. NATURE REVIEWS | ENDOCRINOLOGY. 2017
Ω-3 λιπαρά οξέα

14.
≥ 4 γραμ./ημέρα ω-3 PUFA (ψάρια
και EPA/DHA- εμπλουτισμένα
τρόφιμα
9-26 %
1–5 γραμ./ημέρα EPA/DHA
συμπλήρωμα
4-51 %
DHA ↑ LDL 4.63 mg/dL (95% CI,
2.15–7.10) περισσότερο από EPA
Υπερλιπιαδαιμίες
Άτομα με φυσιολογικό προφίλ
λιπιδίων
Leslie et al. Lipids in Health and Disease (2015); Paola M. Hunter and Robert A. Hegele. Functional foods and dietary supplements for the management of dyslipidaemia. NATURE REVIEWS | ENDOCRINOLOGY. 2017
Ω-3 λιπαρά οξέα

15.
Sradha Kotwal. Omega 3 Fatty Acids and Cardiovascular OutcomesSystematic Review and Meta-Analysis. Circ Cardiovasc Qual Outcomes. 2012
Ω-3 λιπαρά οξέα

16.
Υπολιπιδαιμική Δράση
↓ LDLc 20-30%
↓ TG 10-20%
↓ Καρδιαγγειακής Θνησιμότητας
Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση
2.5–10 mg Μονακολίνη K
3 mg/day ↓ LDL (10-15%)
10 mg ↓ LDL (έως 20%) EFSA
Ανεπιθύμητη Δράση
Δεν είναι σαφής ( Συνενζύμου↓ Q10, Νεφρική
βλάβη: citrinin, Μυοπάθειες,Ραβδομυόλυση)
Πηγές: Ζύμωση Ρυζιού από Monascus
purpureus
Paola M. Hunter and Robert A. Hegele. Functional foods and dietary supplements for the management of dyslipidaemia. NATURE REVIEWS | ENDOCRINOLOGY. 2017
Μαγιά Κόκκινου Ρυζιού - Μονακολίνη Κ (Λοβοστατίνη)

17.
Yinhua Li, A Meta-Analysis of Red Yeast Rice: An Effective andRelatively Safe Alternative Approach for Dyslipidemia. PLoS ONE 9(6): e98611.2014
Μαγιά Κόκκινου Ρυζιού - Μονακολίνη Κ (Λοβοστατίνη)

18.
Yinhua Li, A Meta-Analysis of Red Yeast Rice: An Effective andRelatively Safe Alternative Approach for Dyslipidemia. PLoS ONE 9(6): e98611.2014
Μαγιά Κόκκινου Ρυζιού - Μονακολίνη Κ (Λοβοστατίνη)

19.
Σε ποιους απευθύνεται:
1.Σε ασθενείς που δεν εντάσσονται σε φαρμακοθεραπεία (βάσει του CVD
risk) ή σε παιδιά.
2.Σε ασθενείς με μυοπάθειες προκαλούμενες από στατίνες.
3.Δε συνίσταται η χορήγησή τους συνδυαστικά με στατίνες
Σημεία που χρήζουν προσοχής:
Ορισμένα συμπληρώματα περιέχουν σε αξιόλογες ποσότητες
Μονακολίνη Κ και προκαλούν τις ίδιες ανεπιθύμητες δράσεις όπως η
λοβοστατίνη.
Συνήθως αναγράφεται η περιεκτικότητα σε Μ.Κ.Ρ. και όχι η ποσότητα
της Μονακολίνης Κ.
Όταν η Μονακολίνη Κ δεν περιέχεται σε ίχνη, τότε το σκεύασμα
θεωρείται φάρμακο και δεν μπορεί να πωλείται ως συμπλήρωμα (FDA).
Lindsey Childress, Review of red yeast rice content and current Food and Drug Administration oversight. Journal of Clinical Lipidology (2013) 7, 117–122;
AHA/ACC guideline on lifestyle management to reduce cardiovascular risk: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines, 2014; MiguelÁ.Martínez-González,
Progress in Cardiovascular dieases, 2015
Μαγιά Κόκκινου Ρυζιού - Μονακολίνη Κ (Λοβοστατίνη)

20.
Υπολιπιδαιμική Δράση
↓ LDLc
↑ HDL
Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση
2-40 mg
Πηγές: Ζαχαροκάλαμο
Ανεπιθύμητες Δράσεις
Καμία
Μηχανισμός Δράσης
Αναστολή σύνθεσης χοληστερόλης
Paola M. Hunter and Robert A. Hegele. Functional foods and dietary supplements for the management of dyslipidaemia. NATURE REVIEWS | ENDOCRINOLOGY. 2017
Πολυκοσανόλη

21.
Υπολιπιδαιμική Δράση
↓ Tchol, TG, LDLc
↑ HDL
Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση
0,5 γραμμάρια/3 φορές/ημέρα
Πηγές: Φυτικό Αλκαλοειδές (Coptis Root &
Phellodendron Chinese)
Tchol :- 0.61 mmol/L; 95 % confidence interval - 0.83 to -
0.39 ; LDL:-0.65 mmol/L; 95 % confidence interval - 0.76
to - 0.54
TG:- 0.50 mmol/L; 95 % confidence interval - 0.69 to -
0.31; HDL: 0.05 mmol/L; 95 % confidence interval 0.02 to
0.09.
Συγχορήγηση με σιμβαστατίνη: Πρόσθετη μείωση
LDL: 0,61 mmol/L
•Paola M. Hunter and Robert A. Hegele. Functional foods and dietary supplements for the management of dyslipidaemia. NATURE REVIEWS | ENDOCRINOLOGY. 2017; Dong, H., Zhao, Y., Zhao, L. & Lu, F. The effects of
berberine on blood lipids: a systemic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Planta Med.2013). Lan, J. et al. Meta-analysis of the effect and safety of berberine in the treatment of type 2 diabetes
mellitus, hyperlipemia and hypertension. J. Ethnopharmacol. 2015
Βερβερίνη

22.
Υπολιπιδαιμική Δράση
↓ LDLc (4,3%)
Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση
25-50 γραμμάρια
Πηγές: Προϊόντα Σόγιας, Συμπλήρωμα
Ανεπιθύμητες Δράσεις
Δ.Α.
•Paola M. Hunter and Robert A. Hegele. Functional foods and dietary supplements for the management of dyslipidaemia. NATURE REVIEWS | ENDOCRINOLOGY. 2017
Πρωτεϊνη Σόγιας

23.
Oluwabunmi A. Tokede, Soya products and serum lipids: a meta-analysis of randomised controlled trials. British Journal of Nutrition (2015)
LDL: 3%↓ TG: 4%↓
Πρωτεϊνη Σόγιας

24.
T.Chol: 2%↓ HDL: ↑3%
Oluwabunmi A. Tokede, Soya products and serum lipids: a meta-analysis of randomised controlled trials. British Journal of Nutrition (2015)
Πρωτεϊνη Σόγιας

25.
Σημεία που χρήζουν προσοχής
 Μεγαλύτερη επίδραση σε άτομα με αυξημένο CVD risk.
 Φυσικά προϊόντα σόγιας μάλλον είναι πιο
αποτελεσματικά από την επεξεργασμένη σόγια.
 Μείωση LDL σε παρεμβάσεις μικρής διάρκειας(4-8
εβδ.) εν. TG (10-52 εβδ.)
 Η χορήγηση ισοφλαβονών (χωρίς πρωτείνη σόγιας) δεν
επηρέασε σημαντικά τα λιπίδια.
 Δεν παρατηρήθηκε δοσοεξαρτώμενη σχέση
 Σε πληθυσμούς που χρησιμοποιούν σόγια GM τα
αποτελέσματα δεν ήταν σημαντικά.
 Συνολικό Μοτίβο Διατροφής
Oluwabunmi A. Tokede, Soya products and serum lipids: a meta-analysis of randomised controlled trials. British Journal of Nutrition (2015)
Πρωτεϊνη Σόγιας

26.
Υπολιπιδαιμική Δράση
↓ LDLc, T.Chol
↓ CVD risk (μελέτες παρατήρησης)
Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση
≥200 mg κατεχίνες
~2.5 φλιτζάνια πράσινο τσάι/ημέρα
Ανεπιθύμητες Δράσεις
Κοιλιακό άλγος, Αύξηση Αρτηριακής Πίεσης
T. Chol: −0.13 mmol/l; 95% CI: −0.2 to −0.07
LDL: −0.19 mmol/l; 95% CI: −0.3 to −0.09
•Paola M. Hunter and Robert A. Hegele. Functional foods and dietary supplements for the management of dyslipidaemia. NATURE REVIEWS | ENDOCRINOLOGY. 2017 Pon Velayutham, Green Tea Catechins and
Cardiovascular Health: An UpdateCurr Med Chem. 2008; Onakpoya, I., Spencer, E., Heneghan, C. & Thompson, M. The effect of green tea on blood pressure and lipid profile: a systematic review and meta-analysis of
randomized clinical trials. Nutr. Metab. Cardiovasc. Dis. 24, 823–836 (2014).
Πράσινο Τσάι - Κατεχίνες

27.
•Paola M. Hunter and Robert A. Hegele. Functional foods and dietary supplements for the management of dyslipidaemia. NATURE REVIEWS | ENDOCRINOLOGY. 2017
Πράσινο Τσάι - Κατεχίνες

28.
ΤροφοφάρμακοΤροφοφάρμακο Αναμενόμενη ΔράσηΑναμενόμενη Δράση Συνιστώμενη ΔόσηΣυνιστώμενη Δόση
Διαλυτές Φυτικές Ίνες ↓ LDL 3–5% 10 γραμ./ημέρα
Φυτικές στερόλες ↓LDL 5–15% 2-3 γραμ./ημέρα
Ω-3 λιπαρά οξέα ↓TG 25–30%/; Μπορεί να ελαφρά↑ LDL 2-4 γραμ./ημέρα
Μαγιά Κόκκινου ρυζιού ↓LDL 20–30% TG↓ 10–20% Μπορεί να ↑HDL 1,2-4,8 γραμ./ημέρα
Πρωτεΐνη Σόγιας ↓LDL 3–5% 25-50 γραμ./ημέρα
Βερβερίνη ↓ TChol, ↓LDL, TG↓ 10–20%; Μπορεί να ↑HDL 0,5 γραμ. x 3 φορές/ημέρα
Σκόρδο ↓ TChol ~5% ~10 mg αλλισίνη/ημέρα
Πράσινο τσάι Μικρή ↓ Tchol & LDL; ↓ 5% CVDrisk/φλιτζάνι ≥200 mg κατεχίνες/~2.5 φλιτζ. πράσινο τσάι/ημέρα
Προβιοτικά ↓ TChol & LDL ~3%; might Μπορεί να ↑HDL 107 CFU/ημέρα;175–350 γραμ./ημέρα γιαούρτι με προβιοτικά
Φύκι Μπορεί να ↓TG & να ↑HDL 48 γραμ./ημέρα
Κράταιγος Μπορεί να ↓ TChol & LDL 1,2 γραμ/ημέρα
Νιασίνη ↓TC, LDL, Apo BTGs, VLDL, 1-4 γραμ./ημέρα
Λιναρόσπορος ↓ TChol, ↓LDL, TG↓ 14 - 40 γραμ/ημέρα
Σουσάμι ↓ LDL 9% 40 γραμ/ημέρα
Κουρκουμίνη ↓ TChol , ↑HDL 500 mg/ημέρα
Paola M. Hunter NATURE REVIEWS | ENDOCRINOLOGY , 2017; Mark Houston The Role of Nutraceutical Supplements in the Treatmentof Dyslipidemia J Clin Hypertens (Greenwich). 2012

29.
Joe W.E. Moss and Dipak P. Ramji.Nutraceutical therapies for atherosclerosis. Nat Rev Cardiol. 2016

30.
Λειτουργικά Τρόφιμα
-Πρωτεΐνη Σόγιας
-Πράσινο Τσάι
-Φυτικές Στερόλες
-Γιαούρτι με Προβιοτικά
Συμπληρώματα
-Ω-3
-Μαγιά κόκκινου Ρυζιού
Περιορισμένη Δράση
Φύκι, Βερβερίνη, Κράταιγος, Σκόρδο
Καμία Δράση
Πολικοσανόλη, Ρεσβερατρόλη,
Γκουγκουλστερόνη
 Υγιεινοδιαιτητική Παρέμβαση
 Επικουρικά σε υπολιπιδαιμική αγωγή
Σαφής
κανονισμός
Paola M. Hunter NATURE REVIEWS | ENDOCRINOLOGY , 2017; Mark Houston The Role of Nutraceutical Supplements in the Treatmentof Dyslipidemia J Clin Hypertens (Greenwich). 2012
Συμπερασματικά…

31.
Σας ευχαριστώ
για την προσοχή
σας!
Ιωάννα Κατσαρόλη
Κλινική Διαιτολόγος – Αθλητική Διατροφολόγος, MSc
Μέλος Επιστημονικής Ομάδας Ειδικών Αθλητικής Διατροφής ΠΣΔΔ
Επιστημονική Συνεργάτης MedNutrition.gr