แผนการจัดการเรียนรู้วิชาโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ ระดับชั้นม.ปลาย บทที่ 5 เอกภพ เรื่อง กาแล็กซี่และกาแล็กซี่ทางช้างเผือก จัดทำและเผยแพร่โดย นายศักดิ์อนันต์ อนันตสุข

1. แผนการจัดการเรียนรู้ ที่ 11
รายวิชา โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ รหัสวิชา ว31104 กลุ่มสาระการเรี ยนรู้ วทยาศาสตร์
ิ
โรงเรียนนารายณ์คาผงวิทยา ระดับชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 4 ภาคเรียนที่ 2 ปี การศึกษา 2555
สาระที่ 7 หน่ วยที่ 5 เรื่อง กาแล็กซี่และกาแล็กซี่ทางช้ างเผือก เวลา 2.00 ชั่วโมง
มาตรฐาน ว 7.1 เข้าใจวิวฒนาการของระบบสุ ริยะ กาแล็กซี และเอกภพ การปฏิ สัมพันธ์ภายใน
ั
ระบบสุ ริย ะและผลต่อสิ่ ง มี ชีวิตบนโลก มี ก ระบวนการสื บ เสาะ หาความรู้ และจิตวิทยาศาสตร์
สื่ อสารสิ่ งที่เรี ยนรู ้และนาความรู ้ไปใช้ประโยชน์
วัน ............. ที.่ .....เดือน.....................พ.ศ. ........... ผู้เขียน/ผู้สอน ครู ศักดิ์อนันต์ อนันตสุ ข
……………………………………………………………………………………………………….
สาระสาคัญ
กาแล็กซี เปรี ยบเสมือนเป็ นเมืองดาวฤกษ์ ซึ่ งแต่ละเมืองประกอบด้วยดาวฤกษ์นบพันล้าน ั
ดวง กาแล็กซี มีขนาดใหญ่มาก มีเส้นผ่านศูนย์กลางหลายหมื่นปี แสง มีองค์ประกอบและมีชนิ ด
แตกต่ า งกันไป โลกของเราอยู่ในระบบสุ ริย ะซึ่ ง เป็ นส่ วนเล็ ก ๆ ส่ วนหนึ่ ง ที่ อยู่ใ นกาแล็ ก ซี ท าง
ช้างเผือก โดยจะอยูบริ เวณแขนของกาแล็กซี ซึ่ งอยู่ห่างจากจุดศูนย์กลางประมาณ 30,000 ปี แสง
่
กาแล็กซี ทางช้างเผือกมี ขนาดค่อนข้างใหญ่มาก เมื่ อเปรี ยบเทียบกับกาแล็กซี อื่นๆ คือมีเส้นผ่าน
ศูนย์กลางประมาณ 100,000 ปี แสง
ตัวชี้วด
ั
1. สื บค้นและอธิ บายการเกิดและวิวฒนาการของระบบสุ ริยะ กาแล็กซี และเอกภพ
ั
จุดประสงค์ การเรี ยนรู้
1. อธิบายถึงกาแล็กซี ทางช้างเผือก กาแล็กซีทางช้างเผือกได้
2. บอกองค์ประกอบและชนิดของกาแล็กซี ได้
สาระการเรียนรู้
- เอกภพกาเนิ ด ณ จุดที่เรี ยกว่าบิกแบง เป็ น จุดที่พลังงานเริ่ มเปลี่ ยนเป็ นสสาร เกิ ดเป็ น
อนุภาค ควาร์ก อิเล็กตรอน นิวทริ โน พร้อมปฏิอนุภาค เมื่ออุณหภูมิของเอกภพ ลดต่า ลง ควาร์ กจะ
รวมตัวกันเป็ นอนุ ภาคพื้นฐาน คื อโปรตอนและนิ วตรอน ต่อมาโปรตอนและนิ วตรอนรวมตัวกัน
เป็ นนิวเคลียสของฮีเลียม และเกิดเป็ นอะตอมของไฮโดรเจนและฮีเลียม อะตอมของไฮโดรเจนและ
ฮี เลี ยม ซึ่ งเป็ นองค์ประกอบส่ วนใหญ่ของเนบิ วลาดั้ง เดิ ม เนบิ วลาดั้ง เดิ มกระจายอยู่เป็ นหย่อมๆ
กลายเป็ นกาแล็กซี่ ภายในกาแล็กซี่ เกิดเป็ นดาวฤกษ์ ระบบดาวฤกษ์

2. เนือหา
้
- กาแล็กซี ทางช้างเผือก กาแล็กซีทางช้างเผือก
- องค์ประกอบของกาแล็กซี (กระจุกดาว / สสารระหว่างดาว / เนบิวลา)
ั
- ชนิดของกาแล็กซี (กาแล็กซี กงหันหมุน / กาแล็กซี รูปไข่ / กาแล็กซีรูปร่ างไม่แน่นอน)
การจัดกระบวนการเรียนรู้
1. ขั้นนาเข้ าสู่ บทเรียน
1. ครู ต้ งคาถามเพื่อเชื่ อมโยงกับประสบการณ์ เดิ ม ว่า นักเรี ยนเคยได้ยินคาว่า กาแล็กซี่
ั
หรื อไม่และกาแล็กซี ในทางดาราศาสตร์ หมายถึ งอะไร (เคยได้ ยิน หมายถึ ง ดาวฤกษ์ จานวนนับ
แสนล้ านดวงอยู่รวมกันเป็ นระบบ)
2. ครู แจ้งตัวชี้วดให้นกเรี ยนทราบ
ั ั
2. ขั้นสอน/กิจกรรม
2.1 ขั้นสร้ างความสนใจ
1. ครู อธิ บายเพิ่มเติมว่า ดาราจักร เป็ นอีกคาหนึ่ งที่ใช้เรี ยก กาแล็กซี คาว่า ดาราจักร มาจาก
ดารา + อาณาจักร ซึ่งหมายถึง อาณาจักรหรื อเมืองของดาวฤกษ์
2. ครู นาภาพเกี่ยวกับกาแล็กซี่ ทางช้างเผือก มาให้นกเรี ยนชม แล้ว อภิปรายถึงความหมาย
ั
ของกาแล็กซีหรื อดาราจักร
แนวตอบ กาแล็กซี หรื อดาราจัก ร คื อ ระบบของดาวฤกษ์นับ พันล้านดวงอยู่ร่วมกัน
พร้อมบริ วาร ได้แก่ กระจุกดาว แก๊ส และฝุ่ นธุ ลีเนบิวลา กาแล็กซี เป็ นหน่วยหนึ่งของเอกภพ
2.2 ขั้นสารวจและค้ นหา
1. ครู และนักเรี ยนร่ วมกันอภิปรายถึงเรื่ องทางช้างเผือก ได้ขอสรุ ปว่า ทางช้างเผือกคือดาว
้
่
ฤกษ์จานวนมากที่อยูไกลมาก ไม่เห็นเป็ นดวง แต่เห็นสี ขาวเป็ นทางสลัว จากท้องฟ้ าด้านเหนื อผ่าน
กลางท้องฟ้ าเวียนไปท้องฟ้ าซี กใต้ และการสังเกตทางช้างเผือกจากแผนที่ดาว กลุ่มดาวหน้าหนาว
และกลุ่มดาวหน้าฝน
2. นักเรี ยนจัดกลุ่มๆ ละ 4 คน ให้มีสมาชิกคละความสามารถ ช่วยกันในกลุ่มทาความเข้าใจ
ดูดาวหน้าหนาวจะเห็ นทางช้างเผือกทางทิ ศตะวันตกเฉี ยงเหนื อพาดผ่านกลางท้องฟ้ าไปทางทิ ศ
ตะวัน ออกเฉี ย งใต้ ข องท้ อ งฟ้ าซี ก ใต้ และดู ด าวหน้ าร้ อ น จะเห็ น ทางช้ า งเผื อ กทางทิ ศ
ตะวันออกเฉี ยงเหนือผ่านกลางท้องฟ้ าไปยังทิศตะวันตกเฉี ยงใต้ ตามรายละเอียดในใบความรู้

3. 2.3 ขั้นอธิบายและลงข้ อสรุ ป
1. จากการทากิ จกรรม สรุ ปว่า กลุ่มดาวที่เห็ นอยู่ในบริ เวณทางช้างเผือก ได้แก่ กลุ่มดาว
สารถี กลุ่มดาวค้างคาว กลุ่มดาวหงส์ และกลุ่มดาวคนยิงธนู โดยบริ เวณกลุ่มดาวคนยิงธนูน้ น ทาง ั
ช้างเผือกจะฝ้ ามาก เนื่องจากเป็ นทิศทางที่เรากาลังมองไปที่ศูนย์กลางของกาแล็กซี ทางช้างเผือก
2. นักเรี ยนร่ วมกันอภิปรายเกี่ ยวกับ ชนิ ดของกาแล็กซี และกาแล็กซี ทางช้างเผือกได้ขอ ้
่
สรุ ปว่า ระบบสุ ริยะอยูในกาแล็กซี ทางช้างเผือก เมื่อมองด้านข้างจะมีรูปร่ างคล้ายจานแบบ 2 ใบ
ั
ประกบกัน เป็ นกาแล็กซี กงหันหมุน หมุนรอบตัวเองแบบทวนเข็มนาฬิกา
3. ครู นาอภิปรายคาว่า กระจุกดาว เมฆดาว กระจุกดาวทรงกลม กระจุกดาวเปิ ด สสาร
ระหว่างดาว เนบิวลา เนบิวลาสว่าง เนบิวลาส่ องสว่าง และเนบิวลามืด ตามรายละเอียดในใบ
ความรู้
4. นักเรี ยนรับชิ้นส่ วนคา กาแล็กซี คนละ 1 ชิ้น และศึกษาค้นคว้ารายละเอียดของคานั้น
นักเรี ยนจัดกลุ่ม 8 คน แต่ละคนจะมีคาไม่ซ้ ากัน แล้วผลัดกันอธิ บายรายละเอียดของคาที่ตนได้รับ
ให้แก่เพื่อนในกลุ่ม
5. นักเรี ยนทุกกลุ่มช่วยกันต่อชิ้นส่ วนเป็ นรู ปสี่ เหลี่ยม กลุ่มใดต่อเสร็ จก่อนเป็ นผูชนะ และ
้
ช่วยกันอภิปรายความสัมพันธ์ของกาแล็กซี ต่างๆ
2.4 ขั้นขยายความรู้
1. ครู ถามนาให้นกเรี ยนฝึ กคิดวิเคราะห์โดยใช้ความรู ้ ที่เรี ยนกับเรื่ องราวในนวนิ ยายหรื อ
ั
ภาพยนตร์ เรื่ องคู่กรรม ก่อนที่พระเอกของเรื่ องจะเสี ยชี วิตได้บอกนางเอกว่า “วิญญาณฉันจะรอเธอ
่
ที่ทางช้างเผือก” โดยให้นกเรี ยนร่ วมกันวิเคราะห์วา นางเอกจะหาพระเอกพบหรื อไม่ เพราะเหตุใด
ั
และเน้นให้นกเรี ยนพิจารณาความเป็ นไปได้ของคาตอบภายใต้เงื่อนไขที่ยกมา
ั
2. ครู ฝึกให้นกเรี ยนสังเกตแนวทางช้างเผือกในแผนที่ดาว โดยร่ วมกันศึกษาวิธีใช้จาก
ั
คาแนะนาในการใช้แผนที่ดาว ดังนี้ ให้นักเรี ยนหมุนแผนที่ดาวให้ตรงกับวัน เดื อน ปี และเวลาที่
ต้องการสังเกตทางช้างเผือก โดยให้นกเรี ยนจับคู่ผลัดกันประเมินความถูกต้องของการใช้แผนที่ดาว
ั
โดยเน้นให้นกเรี ยนสังเกตว่า กลุ่มดาวกลุ่มใดอยูในแนวทางช้างเผือก และควรสังเกตคืนที่ทองฟ้ า
ั ่ ้
ปลอดโปร่ งไม่มีแสงจันทร์ และแสงไฟรบกวน จากนั้นแนะให้สังเกตทางช้างเผือกบนท้องฟ้ าจริ งที่
บ้านของนักเรี ยน แล้วหาโอกาสให้นกเรี ยนบรรยายความรู้สึก ขณะสังเกตทางช้างเผือกให้เพื่อนฟัง
ั
ในโอกาสต่อไป
2.5 ขั้นประเมิน
1. ครู ให้นกเรี ยนแต่ละคนพิจารณาว่าในหัวข้อที่เรี ยนมา และในการปฏิบติกิจกรรมมีจุดใด
ั ั
ที่ ยง เข้าใจไม่ ชัดเจนหรื อยัง มี ขอสงสัย ถ้า มี ครู ช่วยอธิ บายเพิ่ มเติ ม และทดสอบความเข้า ใจของ
ั ้
นักเรี ยนโดยการให้ตอบคาถาม

4. 2. นัก เรี ย นร่ วมกันแสดงความคิ ดเห็ นถึ ง ประโยชน์ ที่ ไ ด้จากการเรี ย นและการปฏิ บ ติั
กิจกรรมและการนาความรู้ที่ได้ไปใช้ประโยชน์
3. ครู และนักเรี ยนร่ วมกันประเมินการจัดกิจกรรมกลุ่ม ว่ามีปัญหา อุปสรรคใดและได้มีการ
แก้ไขอย่างไร ครู ให้คาชมเชยกลุ่มที่ทางานได้ดี ให้กาลังใจและข้อเสนอแนะแก่กลุ่มที่ควรปรับปรุ ง
3. ขั้นสรุ ป
ั
1. นักเรี ยนเขียนข้อเปรี ยบเทียบห้องเรี ยนกับกาแล็กซี สิ่ งต่างๆในห้องเปรี ยบเทียบได้กบ
อะไรในกาแล็กซี
1) โต๊ะที่มีปากกา สมุด ดินสอ ยางลบ – ระบบของกลุ่มดาวในดาราจักร เช่ น
ระบบสุ ริยะ 2) หลอดไฟ – ดาวฤกษ์)
2. นักเรี ยนแลกเปลี่ยนความคิดเห็นข้อเปรี ยบเทียบของตนกับเพื่อนในกลุ่ม
3. ครู แนะนานักเรี ยนให้ศึกษาค้นคว้ารายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ ยวกับกาแล็กซี จากหนังสื อ
เรี ยน และวารสาร เอกสารอื่นๆ ในห้องสมุด หรื อทางอินเทอร์เน็ต
4. ครู ให้นกเรี ยนทาแบบทดสอบหลังเรี ยน
ั
สื่ อและแหล่ งการเรียนรู้
1. หนังสื อเรี ยนสาระการเรี ยนรู ้พ้ืนฐาน โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ ของสถาบันส่ งเสริ ม
การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.)
2. เอกสารประกอบการสอน/ใบความรู้
3. แบบทดสอบหลังเรี ยน
4. สื่ อสิ่ งพิมพ์และเว็บไซต์ต่างๆ ทางอินเตอร์ เน็ตที่เกี่ยวข้อง
การวัดและประเมินผล
การวัดผลประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่ องมือวัด เกณฑ์การผ่าน
1. ด้านความรู ้ความเข้าใจ 1.วัดจากแบบทดสอบ 1.แบบทดสอบหลังเรี ยน 1. ทาแบบทดสอบถูก
ชนิดปรนัย 4 ตัวเลือก มากกว่าหรื อ เท่ากับ 6
จานวน 10 ข้อ ข้อขึ้นไป
2. ด้านทักษะกระบวนการ สังเกตจากการปฏิบติกิจกรรม แบบสังเกตพฤติกรรมการ
ั ได้คะแนนในระดับ 2
ในชั้นเรี ยน ทางาน ขึ้นไป
3. ด้านคุณลักษณะที่พึง การสังเกตพฤติกรรมความ แบบสังเกตพฤติกรรมความ ได้คะแนนในระดับ 2
ประสงค์ สนใจ และตั้งใจเรี ยน สนใจและตั้งใจเรี ยน ขึ้นไป

5. กิจกรรมเสนอแนะ
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
ความคิดเห็นของผู้บังคับบัญชา
ความเห็นหัวหน้ากลุ่มสาระ ความเห็นหัวหน้า ความเห็นรองผูอานวยการ
้
การเรี ยนรู้วทยาศาสตร์
ิ กลุ่มบริ หารวิชาการ กลุ่มบริ หารวิชาการ
................................................... ................................................... ...................................................
................................................... ................................................... ...................................................
................................................... ................................................... ...................................................
ลงชื่อ....................................... ลงชื่อ....................................... ลงชื่อ.......................................
(นางจิรารัตน์ เชื่อมกระโทก) (นางเพิมศิริ งามยิง)
่ ่ (นายประเสริ ฐ สันทอง)
ความเห็นของผู้บริ หารโรงเรี ยน
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
ลงชื่อ..........................................................
( นายทันใจ ชูทรงเดช )
ผูอานวยการโรงเรี ยนนารายณ์คาผงวิทยา
้
.................../....................../.......................

6. แบบทดสอบหลังเรียน เรื่อง เอกภพ
1. ข้ อใดกล่าว ไม่ ถูกต้ อง
ก เอกภพประกอบด้วยดาราจักรเป็ นจานวนมาก
ข เอกภพเป็ นบริ เวณที่กว้างใหญ่ไพศาล ไม่มีขอบเขต
่ ่
ค วัตถุทองฟ้ าทุกชนิดที่อยูในอวกาศล้วนอยูในเอกภพ
้
ง เอกภพประกอบด้วยดวงอาทิตย์ ดาวเคราะห์ และดาวหางเท่านั้น
2. เอกภพมีกาเนิดมาจากการระเบิดครั้งยิงใหญ่ของสสารทีอดรวมกันแน่ น
่ ่ั
เป็ นแนวคิดของทฤษฎีใด
ก ทฤษฎีบูฟง ค ทฤษฎีสภาวะคงที่
ข ทฤษฎีบิกแบง ง ทฤษฎีของเจมส์ ยีนส์
3. นักเรียนจะสรุ ปการกาเนิดของเอกภพอย่ างไร
ก เอกภพไม่มีจุดกาเนิดและจะไม่มีวาระสุ ดท้าย
ข เอกภพเกิดจากการระเบิดครั้งยิงใหญ่ของสสารที่อดรวมกันแน่น
่ ั
ค ยังสรุ ปไม่ได้ ยังต้องหาข้อมูลเพิ่มเติมอีก อาจจะมีขอมูลหักล้างและคัดค้านได้
้
ง ไม่มีขอถูก
้
4. ดาราจักรหมายถึงข้ อใด
ก ระบบของดวงดาว ค ระบบความสว่างของดวงดาว
ข กลุ่มดาวแกแลกติก ง กลุ่มดาว 12 ราศี ในจักราศี
5. ดาราจักรใดทีจัดอยู่ในประเภทดาราจักรแบบรู ปร่ างไม่ แน่ นอน
่
ก ดาราจักรทางช้างเผือก ค ดาราจักรแมกเจลแลนใหญ่
ข ดาราจักรแอนโดรเมดา ง ข้อ ก และ ข ถูก
6. ดาราจักรทีเ่ ราสั งเกตเห็นบนท้ องฟาส่ วนใหญ่ มีรูปร่ างแบบใด
้
ก แบบกลมรี รูปไข่ ค แบบรู ปร่ างไม่แน่นอน
ข แบบเกลียวสว่าน ง ทุกแบบมีจานวนเท่าๆ กัน
7. ข้ อความใดที่ ไม่ใช่ คุณสมบัติของดาราจักรทางช้ างเผือก
ก เป็ นดาราจักรที่ไม่มีรูปร่ าง
ข เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 80,000 ปี แสง
ค ประกอบด้วยดาวฤกษ์ทุกดวงที่มองเห็นด้วยตาเปล่า
ง มองเห็นเป็ นสี ขาวสลัวพาดผ่านท้องฟ้ าในคืนเดือนมืด

7. 8. นักดาราศาสตร์ ได้ ค้นพบว่ าดาราจักรทางช้ างเผือก มีรูปร่ างแบบใด
ก กลมโต ค คล้ายไข่ตม ้
ข คล้ายจาน ง คล้ายลูกบอล
9. อาณาเขตบริเวณโดยรอบทีห่อหุ้มด้ วยนิวเคลียส มีลกษณะกลมนูนเป็ นโครงสร้ างของดาราจักร
่ ั
ทางช้ างเผือกส่ วนใด
ก disk ค galactic bluge
ข galactic disk ง galactic nucleus
10. ข้ อใด ไม่ ถูกต้ อง
ก ดวงดาวที่อยูในดาราจักรช้างเผือกมีประมาณ 1011 ดวง
่
ข ดาราจักรช้างเผือกมีมวลประมาณ 1011 เท่าของดวงอาทิตย์
ค มวลของดาราจักรช้างเผือกประกอบด้วยดวงดาวและกลุ่มแก๊สต่างๆ
่
ง ดวงดาวแต่ละดวงในดาราจักรช้างเผือกเคลื่อนที่อยูในวงโคจรของดวงอาทิตย์
****************************************************************************
เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน เรื่อง เอกภพ
1) ง. 2) ข. 3) ค. 4) ก. 5) ก.
6) ข. 7) ก. 8) ข. 9) ค. 10) ง.
****************************************************************************