1. แผนการจัดการเรียนรู้ที่ ٣
วิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน รหัส ว 33101 ชั้น ม.3
สาระที่ ٢ ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม
หน่วยการเรียนรู้ที่ ٣ เรื่อง ชีวิตและสิ่งแวดล้อม
จำำนวนเวลำ ٢٨ คำบ
สาระการเรียนรู้
١. ระบบนิเวศ
٢. วัฏจักรของสำร
٣. ควำมสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ
٤. กำรอนุรักษ์และพัฒนำสิ่งแวดล้อม
ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง
١. สำำรวจ อธิบำย และเขียนภำพแสดงควำมสัมพันธ์ขององค์
ประกอบภำยในระบบนิเวศในท้องถิ่นและกำรถ่ำยทอดพลังงำน
٢. สืบค้นข้อมูลและอธิบำยเกี่ยวกับวัฏจักรของคำร์บอน
ไนโตรเจน และนำำำ ทีเกี่ยวข้องกับควำมสัมพันธ์ภำยในระบบนิเวศ
่
٣. สำำรวจ ทดลอง และอธิบำยกำรเปลี่ยนแปลงขนำดของ
ประชำกร
٤. สำำรวจวิเครำะห์และอธิบำยเกี่ยวกับสภำพ ปัญหำสิ่ง
แวดล้อมและทรัพยำกรธรรมชำติในท้องถิ่น
٥. เสนอแนวคิดในกำรดูแลรักษำระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อม
กำรใช้ทรัพยำกรธรรมชำติอย่ำงยังยืน
่
٦. อำสำสมัครเป็นกลุ่มร่วมป้องกันและเฝ้ำระวัง
ทรัพยำกรธรรมชำติและสิ่งแวดล้อมในท้องถิ่น
การประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ตามหลักสูตรสถาน
ศึกษา
1. มีระเบียบวินัยในตนเอง
2. มีควำมรับผิดชอบ
3. มีควำมเมตตำกรุณำ
4. มีควำมซื่อสัตย์ สุจริต
5. มีมำรยำท สมกับควำมเป็นไทย
6. ใช้สิ่งของและทรัพย์สินอย่ำงประหยัด ทังของตนเองและสังคม
ำ
กระบวนการจัดการเรียนรู้
1. กระบวนกำรทดลอง
2. กำรสืบค้นข้อมูล
3. กระบวนกำรคิด
4. กระบวนกำรกลุ่ม

2. 5. กำรสรุปควำมรู้
สาระสำาคัญ
กำรดำำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตชนิดต่ำง ๆที่อำศัยอยู่รวมกันเป็น
่
ระบบนิเวศ มีควำมสัมพันธ์กับสภำพภูมิอำกำศ สภำพภูมิประเทศและ
องค์ประกอบโดยรวม ควำมสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตชนิดต่ำง ๆ จึงมีควำม
หลำกหลำยในรูปแบบ ทำำให้เกิดระบบนิเวศที่มลักษณะแตกต่ำงกันไป
ี
ระบบนิเวศ เป็นควำมสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตที่อำศัยอยู่ร่วมกันใน
บริเวณใดบริเวณหนึ่ง โดยสิ่งมีชีวิตจะมีควำมสัมพันธ์กันอย่ำงหลำก
หลำยเช่น ในทะเลสำบ หุบเขำ หนอง บึง ท้องนำ ป่ำไม้
กิจกรรมการเรียนการสอน
ชั่วโมงที่ ٣-١ ระบบนิเวศ
ขั้นนำา : ขั้นสังเกตและปัญหา
١. นักเรียนไปชมสถำนที่ต่ำงๆในโรงเรียน เช่น สวนหย่อมหน้ำ
อำคำรเรียน สวนป่ำด้ำนหลังอำคำร สระนำำำหน้ำอำคำรเรียน สนำมกีฬำ
เป็นต้น เพื่อให้นักเรียนเกิดกำรสังเกต และรับรู้สิ่งต่ำงๆที่อยู่รอบๆตัว
٢. นักเรียนทุกคนศึกษำควำมรู้เรื่อง กำรศึกษำระบบนิเวศ เพื่อ
รับรู้ควำมหมำยของคำำศัพท์ต่ำงๆในระบบนิเวศ ประเภทและองค์
ประกอบของระบบนิเวศ
ขั้นสอน : กระบวนการกลุ่ม / กระบวนการคิด
٣. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มตำมควำมสมัครใจ โดยแบ่งกลุ่มละ 4
– 5 คน จำำนวน 6 กลุ่ม
٤. แต่ละกลุ่มทำำกำรเลือกหัวหน้ำกลุ่ม เพื่อมำทำำหน้ำที่
อภิปรำยงำนของกลุ่มและเลือกเลขำนุกำรกลุ่ม เพื่อจดบันทึกผลกำร
อภิปรำย สรุปงำน และตรวจสอบควำมถูกต้อง ก่อนนำำส่งครู
5. หัวหน้ำกลุ่มออกมำรับใบงำนที่ 1 เรื่อง กำรศึกษำระบบ
นิเวศ กลุ่มละ 1 แผ่น เพื่อนำำไปวำง แผนกำรจัดระบบนิเวศจำำลองโดย
ครูนัดหมำยให้นักเรียนเตรียมวัสดุ อุปกรณ์ ต่ำงๆที่ เป็นต้องใช้ในกำร
จัดระบบนิเวศจำำลอง มำจำกบ้ำน
6 . นักเรียนแต่ละกลุมระดมพลังสมอง ออกแบบจำำลองระบบ
่
นิเวศลงในใบงำนและจัดเตรียม ระบบนิเวศจำำลองจำกสิ่งต่ำงๆที่
นักเรียนเตรียมมำ จำกนัำนลงมือปฏิบัติกำรจำำลองระบบ นิเวศ ตำมที่ได้
ออกแบบไว้ ขณะทำำกิจกรรม ครูสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนกลุมของ ่
นักเรียนโดยบันทึกกำรสังเกตลงในแบบสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำน
กลุมของนักเรียน
่
٧. เมื่อแต่ละกลุ่มจัดระบบนิเวศจำำลองและทำำใบงำนที่ 1 เสร็จ
แล้ว คัดเลือกตัวแทนกลุม ่

3. กลุมละ 1 คน นำำระบบนิเวศจำำลองของกลุ่มออกมำแสดงหน้ำชัำน
่
เรียน พร้อมทังเสนอเกี่ยวกับประเภทของระบบนิเวศจำำลองที่จัด องค์
ำ
ประกอบของระบบนิเวศ โดยใช้เวลำกลุ่มละประมำณ 3 นำที และเปิด
โอกำสให้เพื่อนนักเรียนกลุ่มอื่นๆ ได้ชื่นชมผลงำนตลอดจนมีกำรซัก
ถำมเพื่อแลกเปลี่ยนควำมเห็นซึ่งกันและกัน
٨. นักเรียนในชัำนช่วยกันตัดสินผลงำนของแต่ละกลุ่ม โดย
กำรยกมือออกเสียง ตำมหลักประชำธิปไตย และมีกำรนำำผลงำนของ
กลุมที่ได้คะแนนสูงสุด ไปจัดแสดงรวมกับห้องอื่นๆ และช่วงพักกลำง
่
วันนักเรียนกลุ่มดังกล่ำว มีกำรสำธิตกำรจัดระบบนิเวศให้เพื่อนๆชมอีก
ครัำง เป็นกำรฝึกฝนให้เกิดควำมชำำนำญยิงขึำน ่
٩. เลขำนุกำรกลุ่ม เก็บรวบรวมใบควำมรู้ ใบงำนส่งคืนครู เพื่อ
ตรวจให้คะแนนรวมไปในแบบสังเกตพฤติกกรรมกำรทำำงำนของกลุ่ม
นักเรียน
ขั้นสรุป
١٠. นักเรียนสรุปควำมรูที่ได้รับในวันนีำเป็นแผนผังควำมคิดลง
้
ในสมุดบันทึก
สื่อการสอน
1. เอกสำรประกอบควำมรู้เรื่อง กำรศึกษำระบบนิเวศ
2. ใบงำนที่ 1 เรื่องกำรจำำลองระบบนิเวศ
3. แบบสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียน
แหล่งเรียนรู้
1. ห้องปฏิบัติกำรวิทยำศำสตร์
2. ห้องสมุด
3. ห้องสืบค้นข้อมูล (ห้อง Internet)
ชั่วโมงที่ ٦-٤ ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิตใน
ระบบนิเวศ
ขั้นนำา : สังเกตและปัญหา
١. นักเรียนดูภำพโปสเตอร์เกี่ยวกับ กำรดำำรงชีวิตของคนใน
ชุมชน หรือควำมเป็นอยู่ของสิ่งมีชีวิตทัำงพืชและสัตว์ในระบบนิเวศตำม
ธรรมชำติ โดครูนำำสนทนำตำมภำพเกี่ยวกับอิทธิพลของสภำพ
แวดล้อมทำงกำยภำพ ทีมีต่อกำรดำำรงชีวิต หรือกำรดำำรงชีวิตของคน
่
ก็ต้องมีควำมสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมทำงกำยภำพ
٢. นักเรียนศึกษำสภำพแวดล้อมทำงกำยภำพต่ำงๆที่มีผลต่อกำร
ดำำรงชีวิตของพืชและสัตว์ เช่น
แสงสว่ำง อุณหภูมิ ควำมชืำน แร่ธำตุ ก๊ำซ ควำมเป็นกรดเบสของดิน
และนำำำ ควำมเค็ม กระแสนำำำ กระแสลม เป็นต้น
ขันสอน : กระบวนการกลุ่ม / กระบวนการคิด
้

4. ٣. นักเรียนเข้ำกลุมเดิมจำกคำบที่แล้ว แต่เปลี่ยนหัวหน้ำกลุ่ม
่
เลขำนุกำรกลุ่ม แต่ละกลุมรับใบงำนที่ 2 เรื่อง ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงสิ่ง
่
มีชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิต กลุมละ 1 ใบ หัวหน้ำกลุ่มนำำอภิปรำยและดำำเนิน
่
กำรระดมพลังสมอง เพื่อทำำกิจกรรมตำมใบงำน
٤. สมำชิกทุกคนในกลุ่มลงมือปฏิบัติกิจกรรมตำมใบงำน มีกำร
พูดคุยเพื่อแลกเปลี่ยนควำมคิดเห็นกันภำยในกลุ่ม ในขณะที่นักเรียน
ปฏิบัติกิจกรรมกลุม ครูสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียน
่
โดยบันทึกลงในแบบสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียน
ขันสรุป
้
٥. ตัวแทนของแต่ละกลุ่มนำำเสนอผลกำรปฏิบัติงำนตำมใบงำน
หน้ำชัำนเรียน เป็นกำรแลกเปลี่ยนควำมคิดเห็นและเปิดโอกำสสมำชิก
กลุมอื่นๆได้ซักถำมครู นักเรียนร่วมกันอภิปรำยผลจำกกำรศึกษำและ
่
นำำเสนอ เพื่อให้นักเรียนเกิดควำมตระหนักในคุณค่ำของปัจจัยทำง
กำยภำพว่ำมีผลต่อกำรอยู่รอดของสิ่งมีชีวิตและช่วยให้เกิดควำม
สมดุลของระบบนิเวศ
٦. เมื่อแต่ละกลุ่มมีข้อสรุปที่ชัดเจน และได้รับข้อเสนอแนะ
หรือแก้ไขเพิ่มเติมจนสำมำรถตอบคำำถำมตำมใบงำนมีควำมสมบูรณ์
แล้ว สมำชิกทุกคนภำยในกลุ่มทำำใบงำนที่ 2 ลงในสมุดจดบันทึกของ
ตนเอง
٧. เลขำนุกำรกลุ่มรวบรวมใบงำน สมุดจดบันทึกของแต่ละ
กลุมส่งครู เพื่อตรวจให้คะแนนสมุดจดบันทึกของนักเรียนแต่ละคน ลง
่
ในแบบตรวจผลงำนของนักเรียนเป็นรำยบุคคล ส่วนใบงำนของกลุ่ม
ให้คะแนนรวมไปใบแบบสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนของกลุ่ม
٨. นักเรียนสรุปควำมรู้ทได้รับในวันนีำเป็นแผนผังควำมคิดลง
ี่
ในสมุดบันทึก
สื่อการสอน
1. ภำพโปสเตอร์ รูปภำพเกี่ยวกับระบบนิเวศต่ำงๆ
2. ใบงำนที่ 2 เรื่องควำมสัมพันธ์ระหว่ำงสิ่งมีชวิตกับสิ่งไม่มีชีวิต
ี
3. เอกสำรสำำหรับนักเรียนวิชำวิทยำศำสตร์สิ่งแวดล้อม
4. แบบสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนกลุ่ม
5. แบบตรวจผลงำนนักเรียนรำยบุคคล
แหล่งเรียนรู้
1. ห้องปฏิบัติกำรวิทยำศำสตร์
2. ห้องสมุด
3. ห้องสืบค้นข้อมูล (ห้อง Internet)
ชั่วโมงที่ ٩-٧ ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ

5. ขันนำา : สังเกตและปัญหา
้
١. นักเรียนในชัำนช่วยกันยกตัวอย่ำงควำมสัมพันธ์ระหว่ำงสิ่งมี
ชีวิตในระบบนิเวศ และช่วยกันอภิปรำยว่ำกลุ่มสิ่งมีชีวิตเหล่ำนัำน มี
ควำมสัมพันธ์กันในลักษณะใด เช่น แมวกับหนูเป็นควำมสัมพันธ์ที่มี
ฝ่ำยหนึ่งเป็นผูล่ำและอีกฝ่ำยเป็นเหยื่อ หรือ ดอกไม้กับแมลงเป็น
้
ควำมสัมพันธ์ที่ได้ประโยชน์ร่วมกันทัำงสองฝ่ำย เป็นต้น
ขั้นสอน
٢. นักเรียนเข้ำกลุ่มเดิมเหมือนคำบที่แล้ว แต่เปลี่ยนหัวหน้ำกลุ่ม
และเลขำนุกำรกลุ่ม เลขำนุกำรกลุ่มออกมำรับใบงำนที่ 3 เรื่อง ควำม
สัมพันธ์ระหว่ำงสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ กลุมละ 1 ใบ หัวหน้ำกลุ่มนำำ
่
อภิปรำยและดำำเนินกำรระดมพลังสมองเพื่อทำำกิจกรรมตำมใบงำน
٣. สมำชิกทุกคนในกลุ่มลงมือปฏิบัติกิจกรรมตำมใบงำน มีกำรพูด
คุยเพื่อแลกเปลียนควำมคิดเห็นกันภำยในกลุ่ม ขณะทีนักเรียนปฏิบัติ
่ ่
กิจกรรมกลุ่ม ครูผู้สอนต้องคอยสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนกลุ่มของ
นักเรียน โดยบันทึกกำรสังเกตลงในแบบสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำน
กลุมของนักเรียน
่
ขั้นสรุป
٤. ตัวแทนของแต่ละกลุ่มนำำเสนอผลกำรปฏิบัติงำนตำมใบงำน
หน้ำชัำนเรียน เป็นกำรแลกเปลี่ยนควำมคิดเห็นกันและเปิดโอกำส
สมำชิกกลุ่มอื่นๆได้ซักถำมด้วย
٥. เมื่อแต่ละกลุ่มมีควำมเข้ำใจในข้อสรุปที่ชัดเจนและได้รับข้อ
เสนอแนะ หรือแก้ไขเพิ่มเติมจนคำำตอบตำมใบงำนมีควำมสมบูรณ์แล้ว
สมำชิกทุกคนภำยในกลุ่มทำำงำนใบที่ 3 ลงในสมุดของตนเอง
٦. เลขำนุกำรกลุ่มเก็บใบงำนที่ 3 ของกลุ่มและสมุดจดบันทึก
ของนักเรียนแต่ละคนส่งครูผู้สอน ครูตรวจให้คะแนนสมุดจดบันทึก
ของนักเรียนแต่ละคนลงใบแบบตรวจผลงำนของนักเรียนเป็นรำย
บุคคล ส่วนใบงำนของกลุ่มให้คะแนนรวมไปในแบบสังเกตพฤติกรรม
กำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียน
٧. นักเรียนสรุปควำมรู้ทได้รับในวันนีำเป็นแผนผังควำมคิดลงใน
ี่
สมุดบันทึก
สื่อการสอน
1. เอกสำรสำำหรับนักเรียนวิชำวิทยำศำสตร์สิ่งแวดล้อม
2. ใบงำนที่ 3 เรื่อง ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงสิ่งมีชวิตในระบบนิเวศ
ี
3. แบบสังเกตพฤติกรรม กำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียน
4. แบบตรวจผลงำนของนักเรียนเป็นรำยบุคคล
แหล่งเรียนรู้
1. ห้องปฏิบัติกำรวิทยำศำสตร์

6. 2. ห้องสมุด
3. ห้องสืบค้นข้อมูล (ห้อง Internet)
ชั่วโมงที่ ١٢ -١٠ การถ่ายทอดพลังงาน
ขันนำา : ขันสังเกตและขั้นปัญหา
้ ้
1. ครูให้นักเรียนออกไปสำำรวจสภำพแวดล้อมบริเวณสวนหย่อม
และสังเกตสิ่งมีชีวิตชนิด
ต่ำงๆที่อำศัยอยูบริเวณนัำนและตัำงคำำถำมให้นักเรียนได้มีโอกำส
่
ทบทวนควำมรู้เดิมเกี่ยวกับห่วงโซ่อำหำร สำยใยอำหำร และควำม
หมำยของผู้ผลิต ผู้บริโภค ผู้ย่อยสลำยอินทรียสำร ตำมที่เคยเรียนมำ
ในระดับมัธยมศึกษำตอนต้น
٢. นักเรียนทุกคนศึกษำเรื่องกำรถ่ำยทอดพลังงำนในระบบ
นิเวศ เกี่ยวกับ กำรถ่ำยทอดพลังงำนในรูปของห่วงโซ่อำหำร สำยใย
อำหำร แบบแผนของกำรถ่ำยทอดพลังงำนในรูปพีระมิด ควำมสำำคัญ
และผลกระทบของกำรถ่ำยทอดสำรพิษในระบบนิเวศ
ขันสอน
้
٣. เลขำนุกำรกลุ่ม ออกมำรับใบงำนที่ 4 เรื่อง กำรถ่ำยทอด
พลังงำน กลุ่มละ 1 ใบ หัวหน้ำกลุ่มนำำอภิปรำยและดำำเนินกำรระดม
พลังงำนสมองเพื่อทำำกิจกรรมตำมใบงำน
٤. สมำชิกทุกคนในกลุ่มลงมือปฏิบัติกิจกรรมตำมใบงำน มี
กำรพูดคุยเพื่อแลกเปลี่ยนควำมคิดเห็นกันภำยในกลุ่ม ขณะที่นักเรียน
ปฏิบัติกิจกรรมกลุม ครูผู้สอนต้องคอยสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำน
่
กลุมของนักเรียน โดยบันทึกกำรสังเกตลงในแบบสังเกตพฤติกรรม
่
กำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียน
ขันสรุป
้
٥. ตัวแทนของแต่ละกลุ่ม นำำเสนอผลกำรปฏิบัติงำนตำมใบ
งำนหน้ำชัำนเรียน เป็นกำรแลกเปลียนควำมคิดเห็นกันและเปิดโอกำส
่
ให้สมำชิกกลุ่มอื่นๆได้ซักถำมด้วย
٦. เมื่อแต่ละกลุ่มได้รับขอเสนอแนะหรือแก้ไขเพิ่มเติมจน
ตอบคำำถำมตำมใบงำนมีควำมสมบูรณ์แล้ว สมำชิกทุกคนในกลุ่มทำำ
ใบงำนที่ 4 ลงสมุดจดบันทึกของนักเรียน
٧. เลขำนุกำรกลุ่มเก็บใบงำนที่ 4 ของกลุ่มและสมุดจด
บันทึกของนักเรียนแต่ละคนส่งครูผู้สอน ครูตรวจให้คะแนนสมุดจด
บันทึกของนักเรียนแต่ละคนลงใบแบบตรวจผลงำนของนักเรียนเป็น
รำย
บุคคล ส่วนใบงำนของกลุ่มให้คะแนนรวมไปในแบบสังเกตพฤติกรรม
กำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียน

7. ٨. นักเรียนสรุปควำมรู้ทได้รับในวันนีำเป็นแผนผังควำมคิด
ี่
ลงในสมุดบันทึก
สื่อการสอน
1. ใบควำมรู้ เรื่องกำรถ่ำยทอดพลังงำน
2. ใบงำนที่ 4 เรื่อง กำรถ่ำยทอดพลังงำน
3. แบบสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียน
4. แบบตรวจผลงำนของนักเรียนเป็นรำยบุคคล
แหล่งเรียนรู้
1. ห้องปฏิบัติกำรวิทยำศำสตร์
2. ห้องสมุด
3. ห้องสืบค้นข้อมูล (ห้อง Internet)
ชั่วโมงที่ 13-15 การหมุนเวียนสาร
ขั้นนำา : ขั้นสังเกตและปัญหา
1. นักเรียนทบทวนควำมรู้เกี่ยวกับสำรต่ำงๆที่สำำคัญต่อกำรดำำรง
ชีวิตของพืชและสัตว์ เช่น นำำำ
คำร์บอน ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส เป็นต้น และนักเรียนตัำงข้อสังเกตว่ำ
สำรเหล่ำนีำมีกำรหมุนเวียนอยู่ในระบบนิเวศตำมธรรมชำติหรือไม่
ขั้นสอน
٢. นักเรียนจับฉลำกที่มีหมำยเลข 1 – 4 โดยครูเตรียมจำำนวน
ฉลำกให้พอดีกับจำำนวนนักเรียนแต่ละห้อง นักเรียนที่จับฉลำกได้
หมำยเลข 1 เหมือนกัน มำรวมเป็นกลุ่มเดียวกัน ทำำเช่นนีำเรื่อยไปจน
ครบทัำง 4 หมำยเลข ดังนัำนแต่ละห้องจะมีนักเรียนจำำนวน 4 กลุมตำม่
ลำำดับหมำยเลข กลุ่มละประมำณ 7 – 8 คน
٣. แต่ละกลุ่มเลือกหัวหน้ำกลุ่ม เพื่อมำทำำหน้ำทีในกำรนำำอภิ
ปรำบงำนภำยในกลุ่มและเลือกเลขำนุกำรกลุม เพื่อจดบันทึกผลกำร
่
อภิปรำย สรุปงำนภำยในกลุ่มและตรวจสอบควำมถูกต้องของกำร
ทำำงำนก่อนนำำมำส่งครู
٤. แต่ละกลุ่มศึกษำเอกสำรประกอบควำมรู้ เรื่องต่ำงๆดังนีำ
กลุม 1 เรื่องกำรหมุนเวียนนำำำในระบบนิเวศ
่
กลุม 2 เรื่องกำรหมุนเวียนคำร์บอนในระบบนิเวศ
่
กลุม 3 เรื่องกำรหมุนเวียนไนโตรเจนในระบบนิเวศ
่
กลุม 4 กำรหมุนเวียนฟอสฟอรัสในระบบนิเวศ
่
٥. สมำชิกทุกคนในกลุ่ม ศึกษำเอกสำรประกอบควำมรู้ใน
เรื่องที่กลุ่มตนเองได้รับมอบหมำยและสำมำรถอธิบำยให้ผู้อื่นเข้ำใจ
ได้ จำกนัำน หัวหน้ำกลุ่ม สุ่มสมำชิก 2 – 3 คนอธิบำยให้เพื่อๆฟัง ถ้ำ
พบข้อผิดพลำดให้ปรับปรุงกันเองภำยในกลุ่ม จนมั่นใจว่ำสมำชิกทุก
คนจะสำมำรถถ่ำยทอดควำมรู้ให้กับผู้อื่นได้

8. ٦. นักเรียนคนที่ 1 ของกลุ่ม 2 , 3 ,และ 4 มำรวมกันเป็นก
ลุมใหม่และทำำเช่นนีำเรื่อยไปจนครบทุกคน (มีบำงกลุมที่มจำำนวน
่ ่ ี
สมำชิกหมำยเลขเดียวกัน 2 คนก็ได้) เมื่อจัดกลุ่มใหม่เสร็จแล้ว
แต่ละห้องมีจำำนวน 10 กลุมแต่ละกลุ่มจะมีสมำชิก 4 – 5 คน และมี
่
กำรเลือกหัวหน้ำกลุ่มใหม่ เพื่อทำำหน้ำที่นำำอภิปรำย นักเรียนแต่ละ
หมำยเลขอธิบำยกำรหมุนเวียนสำรตำมที่ได้ศึกษำมำให้เพื่อสมำชิก
คนอื่นๆฟัง และซักถำมให้เกิดควำมเข้ำใจ
٧. แต่ละกลุ่ม ศึกษำเอกสำรประกอบควำมรู้เรื่อง กำร
หมุนเวียนสำรในระบบนิเวศป่ำไม้ เลขำนุกำรกลุ่มออกมำรับใบงำน
เรื่อง กำรหมุนเวียนสำร กลุ่มละ 1 ใบ เมื่อสมำชิกทุกคนในกลุ่มอ่ำน
เอกสำรประกอบควำมรู้เสร็จแล้ว หัวหน้ำกลุมดำำเนินกำรอภิปรำยพูด
่
คุยกันตำมประเด็นต่ำงๆในใบงำน เลขำนุกำรกลุ่มจดบันทึกข้อมูลและ
สรุปผลกำรทำำกิจกรรมตำมใบงำน
٨. ในช่วงนักเรียนทำำกิจกรรม ครูผู้สอนสังเกตพฤติกรรม
กำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียน และบันทึกกำรสังเกตลงในแบบบันทึก
กำรสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนกลุมของนักเรียน
่
ขั้นสรุป
٩. แต่ละกลุ่มส่งตัวแทนออกมำนำำเสนอผลกำรทำำใบงำน
หน้ำชัำนเรียน ใช้เวลำกลุ่มละประมำณ 3 นำที พร้อมทัำงเปิดโอกำสให้
เพื่อกลุ่มอื่นซักถำมข้อสงสัย มีกำรแลกเปลี่ยนควำมคิดเห็นกันอย่ำง
เสรีโดยมีครูคอยเสริมเพิ่มเติม
١٠. เมื่อแต่ละกลุ่มได้รับข้อเสนอแนะ หรือแก้ไขเพิ่มเติม
จนคำำตอบตำมใบงำนมีควำมสมบูรณ์แล้ว สมำชิกทุกคนภำยในกลุ่ม
ทำำใบงำนที่ 5 ลงในสมุดจดบันทึกของนักเรียน
١١. เลขำนุกำรกลุ่มเก็บใบงำนที่ 5 ของกลุ่มและสมุดจด
บันทึกของนักเรียนแต่ละคนส่งครู
ผู้สอน ครูตรวจให้คะแนนสมุดจดบันทึกของนักเรียนแต่ละคนลงใบ
แบบตรวจผลงำนของนักเรียนเป็นรำยบุคคล ส่วนใบงำนของกลุ่มให้
คะแนนรวมไปในแบบสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียน
١٢. นักเรียนสรุปควำมรูที่ได้รับในวันนีำเป็นแผนผังควำม
้
คิดลงในสมุดบันทึก
สื่อการสอน
1. เอกสำรประกอบควำมรู้เรื่อง
- กำรหมุนเวียนนำำำในระบบนิเวศ
- กำรหมุนเวียนคำร์บอนในระบบนิเวศ
- กำรหมุนเวียนไนโตรเจนในระบบนิเวศ
- กำรหมุนเวียนฟอสฟอรัส ในระบบนิเวศ

9. - กำรหมุนเวียนสำรในระบบนิเวศป่ำไม้
2. แบบสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียน
6 3. แบบตรวจผลงำนของนักเรียนเป็นรำยบุคคล
แหล่งเรียนรู้
1. ห้องปฏิบัติกำรวิทยำศำสตร์
2. ห้องสมุด
3. ห้องสืบค้นข้อมูล (ห้อง Internet)
ชั่วโมงที่ ١٨ – ١٦ มนุษย์กับการใช้พลังงาน
ขั้นนำา : ขั้นสังเกตและปัญหา
١. นักเรียนจับฉลำกที่มีหมำยเลข 1 – 3 โดยครูเตรียมจำำนวน
ฉลำกให้พอดีกับจำำนวน
นักเรียนแต่ละห้อง นักเรียนที่จับฉลำกได้หมำยเลข 1 เหมือนกัน มำ
รวมเป็นกลุมเดียวกัน ทำำเช่นนีำเรื่อยไปจนครบทัำง 3 หมำยเลข ดังนัำน
่
แต่ละห้องจะมีนักเรียนจำำนวน 3 กลุ่มตำมลำำดับหมำยเลข กลุ่มละ
ประมำณ 9 – 10 คน
2. แต่ละกลุ่มเลือกหัวหน้ำกลุ่ม เพื่อมำทำำหน้ำทีในกำรนำำ
อภิปรำบงำนภำยในกลุมและเลือกเลขำนุกำรกลุ่ม เพื่อจดบันทึกผล
่
กำรอภิปรำย สรุปงำนภำยในกลุมและตรวจสอบควำมถูกต้องของกำร
่
ทำำงำนก่อนนำำมำส่งครู
٣. เลขำนุกำรของแต่ละกลุ่มออกมำรับข้อควำมคำำสั่งและ
ใบงำน ดังนีำ
กลุมหมำยเลข 1 รับคำำสั่งศึกษำเอกสำรเรื่องควำมสำำคัญ
่
และควำมต้องกำรใช้พลังงำน
และใบงำนที่ 6 เรื่องควำมสำำคัญและควำมต้องกำรใช้พลังงำน
กลุมหมำยเลข 2 รับคำำสั่งศึกษำเอกสำรเรื่องปัญหำกำรใช้
่
พลังงำนและแหล่งพลังงำน
ทดแทนและใบงำนที่ 7 เรื่องปัญหำกำรใช้พลังงำนและแหล่งพลังงำน
ทดแทน
กลุมหมำยเลข 3 รับคำำสั่งศึกษำเอกสำรเรื่องวิธีกำร
่
ประหยัดพลังงำน และใบงำนที่ 8 เรื่องวิธีกำรประหยัดพลังงำน
٤. สมำชิกทุกคนในกลุ่มศึกษำเอกสำรควำมรู้ตำมที่ได้รับ
มอบหมำย และหัวหน้ำกลุ่มนำำอภิปรำยภำระงำนตำมใบงำน พร้อมทัำง
ระดมพลังสมอง เพื่อทำำกิจกรรมตำมใบงำน
٥. สมำชิกทุกคนในกลุ่ม ลงมือปฏิบัติกิจกรรมตำมใบงำน
ซึ่งอำจต้องใช้เวลำนอกชัำนเรียนศึกษำค้นคว้ำเพิ่มเติม มีกำรพูดคุย
เพื่อแลกเปลี่ยนควำมคิดเห็นกันภำยในกลุ่ม ขณะที่นักเรียนปฏิบัติ
กิจกรรมกลุ่ม ครูคอยสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียน

10. โดยบันทึกกำรสังเกตลงใบแบบบันทึกกำรสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำน
กลุมของนักเรียน
่
٦. ตัวแทนกลุ่มนำำเสนอผลกำรศึกษำเอกสำรควำมรู้และ
กำรปฏิบัติงำนตำมใบงำนหน้ำ
ชัำนเรียน เป็นกำรแลกเปลียนควำมคิดเห็นกันระหว่ำงกลุ่ม และเปิด
่
โอกำสให้สมำชิกกลุ่มอื่นๆได้ซักถำมด้วย
٧. เลขำนุกำรกลุ่มเก็บรวบรวมใบงำนของกลุ่ม คืนครูผู้
สอน นักเรียนที่ต้องกำรศึกษำเพิ่มเติมสำมำรถขอศึกษำนอกเวลำเรียน
ขั้นสรุป
٨. นักเรียนทัำง 3 กลุ่ม นำำควำมรูที่ได้มีกำรนำำเสนอแลกเปลียน
้ ่
ควำมคิดเห็นกันแล้วมำจัดป้ำย
นิเทศ โดยให้จัดป้ำยนิเทศครัำงละกลุ่ม และแข่งขันกันระหว่ำงสอง
ห้องเรียน ข้อมูลทีใช้จัดอำจเป็นข้อมูลตำมที่ได้เรียนรู้มำ หรือเป็นกำร
่
บูรณำกำร ควำมรู้มำใช้ในชีวิตประจำำวันก็ได้ และครูผู้สอนตรวจ
คะแนนกำรทำำงำนเป็นกลุ่มตำมแบบตรวจผลงำนกลุ่มจำกนิทรรศกำร
٩. นักเรียนสรุปควำมรู้ทได้รับในวันนีำเป็นแผนผังควำม
ี่
คิดลงในสมุดบันทึก
สื่อการสอน
1. เอกสำรประกอบควำมรู้เรื่อง ควำมสำำคัญและควำมต้องกำรใช้
พลังงำน
2. ใบงำนที่ 6 เรื่อง ควำมสำำคัญและควำมต้องกำรใช้พลังงำน
3. เอกสำรประกอบควำมรู้เรื่อง ปัญหำกำรใช้พลังงำนและแหล่ง
พลังงำนทดแทน
4. ใบงำนที่ 7 เรื่อง ปัญหำกำรใช้พลังงำนและแหล่งพลังงำน
ทดแทน
5. เอกสำรประกอบควำมรู้เรื่อง วิธีกำรประหยัดพลังงำน
6. ใบงำนที่ 8 เรื่องวิธีกำรประหยัดพลังงำน
7. แบบสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียน
8. แบบตรวจผลงำนกลุ่มจำกนิทรรศกำร
แหล่งเรียนรู้
1. ห้องปฏิบัติกำรวิทยำศำสตร์
2. ห้องสมุด
3. ห้องสืบค้นข้อมูล (ห้อง Internet)
ชั่วโมงที่ ٢١ – ١٩ ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงประชากร
มนุษย์ต่อทรัพยากรธรรมชาติ
ขั้นนำา : ขั้นสังเกต และปัญหา

11. ١. นักเรียนดูภำพประกอบกำรศึกษำชุด ปัญหำสังคม เช่น
กำรขยำยตัวของชุมชนเมือง ควำมแออัดของรถยนต์บนท้องถนน นำำำ
เสีย ขยะมูลฝอย อำกำศเป็นพิษ เป็นต้น และพิจำรณำว่ำปัญหำต่ำงๆ
เหล่ำนีำมีสำเหตุมำจำกอะไร
٢. นักเรียนศึกษำเอกสำรประกอบควำมรู้ เรื่องผลกระทบ
ของกำรเปลี่ยนแปลงจำำนวนประชำกรมนุษย์ต่อทรัพยำกรธรรมชำติ
เพื่อศึกษำควำมหมำยของประชำกรมนุษย์ ลักษณะกำรเพิ่มประชำกร
จำกข้อมูลจำำนวนประกรคนไทยในประเทศไทย พ.ศ. 2452 – 2540
สำเหตุกำรเพิ่มขึำนของประชำกรมนุษย์ และผลกระทบของกำร
เปลี่ยนแปลงประชำกรมนุษย์ต่อทรัพยำกรธรรมชำติ
ขั้นสอน
٣. นักเรียนจับฉลำกที่มีหมำยเลข 1 – 10 โดยครูต้องเตรียม
จำำนวนฉลำกให้พอดีกับจำำนวนนักเรียนแต่ละห้อง นักเรียนที่จับฉลำก
ได้หมำยเลข 1 เหมือนกันมำรวมเป็นกลุ่มเดียวกันทำำเช่นนีำเรื่อยไปจน
ครบทัำง 10 หมำยเลข ดังนัำนแต่ละห้องจะมีนักเรียนจำำนวน 10 กลุม ่
٤. แต่ละกลุ่มเลือกหัวหน้ำกลุ่ม เพื่อทำำหน้ำที่อภิปรำยงำน
ภำยในกลุ่ม และเลือกเลขำนุกำรกลุม เพื่อจดบันทึกผลกำรอภิปรำย
่
สรุปงำนภำยในกลุ่ม และตรวจสอบควำมถูกต้องของงำน ก่อนนำำส่งครู
٥. เลขำนุกำรของแต่ละกลุ่มออกมำรับใบงำนที่ 9 เรื่อง กำร
เปลี่ยนแปลงประชำกรคนไทย กลุ่มละ 1 แผ่น เพื่อวิเครำะห์ข้อมูล
กำรเปลียนแปลงประชำกรคนไทยตัำงแต่ พ.ศ. 2454 – 2540 และนำำ
่
เสนอข้อมูลในรูปของกรำฟเส้นตรง
٦. เลขำนุกำรกลุ่มรับใบงำนที่ 10 เรื่อง ผลกระทบของกำร
เปลี่ยนแปลงประชำกรมนุษย์ต่อทรัพยำกรธรรมชำติ กลุ่มละ 1 แผ่น
เพื่อทบทวนเนืำอหำต่ำงๆ และพัฒนำควำมคิดเรื่อง ผลกระทบของกำร
เปลี่ยนแปลงจำำนวนประชำกรมนุษย์ต่อทรัพยำกรธรรมชำติ
٧. ขณะทีมีกำรประชุมกลุ่มเพื่อทำำใบงำน ครูสังเกต
่
พฤติกรรมกำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียนแต่ละกลุ่ม และจดบันทึกกำร
สังเกต ลงในแบบสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนกลุ่มของ นักเรียน
ขันสรุป
้
٨. หัวหน้ำกลุ่มนำำอภิปรำย เพื่อให้ได้ข้อสรุปจำกกำรทำำ
ใบงำนทัำง 2 ใบ และเลือกตัวแทนกลุ่มออกไปนำำเสนอผลกำรทำำ
กิจกรรมหน้ำชัำนเรียน พร้อมทัำงเปิดโอกำสให้นักเรียนกลุ่มอื่นได้ซัก
ถำมแลกเปลียนควำมคิดเห็นกันอย่ำงเสรี
่
٩. เมื่อแต่ละกลุ่มได้รับข้อเสนอแนะหรือแก้ไขเพิ่มเติมจน
คำำตอบตำมใบงำนมีควำมสมบูรณ์แล้ว ให้สมำชิกทุกคนภำยในกลุ่ม
ทำำใบงำนที่ 9 และ 10 ลงในสมุดจดบันทึกของนักเรียน

12. ١٠. เลขำนุกำรกลุ่มเก็บรวบรวมใบงำนที่ 9 และใบงำนที่
10 และสมุดจดบันทึกของนักเรียนแต่ละคนส่งครู ครูตรวจคะแนนสมุด
จดบันทึกของนักเรียนแต่ละคนลงในแบบตรวจผลงำนของนักเรียนเป็น
รำยคน
١١. นักเรียนสรุปควำมรูที่ได้รับในวันนีำเป็นแผนผังควำม
้
คิดลงในสมุดบันทึก
สื่อการสอน
1. ใบงำนที่ ٩ เรื่อง กำรเปลี่ยนแปลงประชำกรคนไทย
2. ใบงำนที่ 10 เรื่อง ผลกระทบของกำรเปลียนแปลงประชำกร
่
มนุษย์ต่อทรัพยำกรธรรมชำติ
3. แบบสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียน
4. แบบตรวจผลงำนของนักเรียนรำยบุคคล
แหล่งเรียนรู้
1. ห้องปฏิบัติกำรวิทยำศำสตร์
2. ห้องสมุด
3. ห้องสืบค้นข้อมูล (ห้อง Internet)
ชั่วโมงที่ ٢٨ – ٢٢ การอนุรักษ์พลังงานและพัฒนาสิ่งแวดล้อม
ที่ยั่งยืน
ขั้นนำา : ขั้นสังเกตและปัญหา
١. นักเรียนช่วยกันวิเครำะห์ปัญหำกำรใช้พลังงำนใน
ปัจจุบันของประเทศไทยว่ำมีปัญหำใดบ้ำง และแต่ละปัญหำมีสำเหตุ
เนื่องจำกอะไร
ขั้นสอน
٢. นักเรียนทุกคนรับแจกใบควำมรู้เรื่อง กำรอนุรักษ์และ
พัฒนำสิ่งแวดล้อมที่ยงยืน เพื่อศึกษำรูปแบบของกำรดำำเนินโครงกำร
ั่
٣. นักเรียนในชัำนแบ่งกลุ่มตำมหมู่บำน ดังนัำนจำำนวนกลุ่ม
้
ี
และจำำนวนสมำชิกของแต่ละห้องเรยนจะไม่เท่ำกัน ทังนีำเพื่อให้
ำ
สะดวกต่อกำรทำำโครงกำร และมุ่งที่จะอนุรักษ์ พัฒนำสภำพแวดล้อม
ทียังยืนในท้องถิ่นของนักเรียนอย่ำงแท้จริง
่
٤. นักเรียนแต่ละกลุมเลือกหัวหน้ำกลุ่ม เพื่อทำำหน้ำที่
่
เป็นผูนำำในกำรนำำเสนอโครงกำรและกำรดำำเนินงำนต่ำงๆตำมที่
้
สมำชิกนำำเสนอ เลือกเลขำนุกำรกลุ่มเพื่อทำำหน้ำที่จดบันทึกและ
รวบรวมข้อมูลของโครงกำร
٥. เลขำนุกำรแต่ละกลุ่มออกมำรับใบงำนที่ 11 เรื่อง กำร
วิเครำะห์ปัญหำสิ่งแวดล้อมในชุมชน กลุ่มละ 1 แผ่น หัวหน้ำกลุ่ม
ระดมพลังสมองให้สมำชิกในกลุม สังเกตสภำพแวดล้อมในชุมชนของ
่

13. ตนเองที่เป็นปัญหำด้ำนสิ่งแวดล้อมและดำำเนินกำรหำข้อสรุปของ
ปัญหำที่จะจัดทำำเป็นโครงกำร
٦. เลขำนุกำรของแต่ละกลุ่ม รับใบงำนที่ 12 เรื่อง
โครงกำรรณรงค์ ฟื้นฟู ดูแลรักษำสิ่งแวดล้อมในชุมชนกลุ่มละ 1 ชุด
เพื่อนำำไปเขียนโครงกำรแก้ปัญหำสิ่งแวดล้อมในท้องถิ่นของนักเรียน
ตำมที่กลุ่มได้ลงมติ
٧. ขณะทีแต่ละกลุ่มปฏิบัติงำนตำมใบงำนที่ 11 , 12 ครู
่
คอยช่วยเหลือและตอบข้อสงสัย ตลอดจนครูคอยสังเกตพฤติกรรม
กำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียนและบันทึกไว้ในแบบสังเกตกำรทำำงำน
กลุมของนักเรียน
่
٨. แต่ละกลุ่มส่งตัวแทนกลุ่มละ 1 คน นำำเสนอโครงกำร
แก้ปัญหำสิ่งแวดล้อมในชุมชน ตำมใบงำนที่ ١1 , 12 นักเรียนกลุ่ม
อื่นๆและครูผู้สอนซักถำมข้อสงสัยเพื่อแลกเปลียนข้อคิดเห็นและให้
่
ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม
٩. แต่ละกลุ่มรวบรวมข้อคิดเห็น ข้อเสนอแนะจำกกำรนำำ
เสนอใบงำน ไปทำำกำรปรับปรุงแก้ไขและเขียนโครงกำรแก้ปัญหำสิ่ง
แวดล้อมในชุมชนใหม่อีกครัำงเพื่อให้มีควำมครบถ้วนสมบูรณ์ เพื่อ
เสนอขออนุมัติในกำรดำำเนินกำรต่อไป
١٠. เลขำนุกำรกลุ่มรวบรวมใบงำนที่ 11 , 12 พร้อมทัำงใบควำมรู้
ส่งคืนครู และนัดหมำยกำรส่งโครงกำรแก้ปัญหำสิ่งแวดล้อมในชนบท
ฉบับสมบูรณ์
ขั้นสรุป
١١. นักเรียนแต่ละคนสรุปควำมคิดของตนเองเกี่ยวกับ
กำรอนุรักษ์และพัฒนำสิ่งแวดล้อมโดยทำำเป็นแผนผังควำมคิดลงใน
สมุดบันทึก ส่งครู
สื่อการสอน
1. ใบควำมรู้เรื่อง กำรอนุรักษ์และพัฒนำสิ่งแวดล้อมที่ยงยืน
ั่
2. ใบงำนที่ 11 เรื่อง กำรวิเครำะห์ปัญหำสิ่งแวดล้อมในชุมชน
3. ใบงำนที่ 12 เรื่อง โครงกำรรณรงค์ ฟื้นฟู ดูแลรักษำสิ่ง
แวดล้อมในชุมชน

14. 4. แบบสังเกตพฤติกรรมกำรทำำงำนกลุ่มของนักเรียน
กิจกรรมเสนอแนะ
นักเรียนศึกษำบทเรียนเพิ่มเติมจำกสื่อคอมพิวเตอร์ช่วยสอน
เรื่องระบบนิเวศ จำกช่องทำงต่ำงๆตำมควำมสะดวกของนักเรียน ดังนีำ
1. www.fkk.ac.th
2. แผ่นซีดี
3. ขอ copy file จำกครู ไปศึกษำจำกเครื่องคอมพิวเตอร์ของ
นักเรียนที่บำน
้
แหล่งเรียนรู้
1. ห้องปฏิบัติกำรวิทยำศำสตร์
2. ห้องสมุด
3. ห้องสืบค้นข้อมูล (ห้อง Internet)
การวัดผลประเมินผล
วิธีการและเกณฑ์การประเมิน
١. ตรวจผลงาน
แบบตรวจผลงำน
สรุปควำมรู้ได้ สรุปควำมรู้ได้ถูก สรุปกว้ำงๆ สรุปคลำด
เลข สมบูรณ์ เนืำอหำ ต้องตำมหลักกำร สอดคล้องกับ เคลื่อนจำก รวม
ที่ ถูกต้องตำม แต่ข้อสรุปไม่ หลักกำรแต่ไม่ หลักกำร (10
หลักกำร สมบูรณ์ (7-8) ชัดเจน (1-4) )
(9-10) (5-6)
١
เกณฑ์การประเมิน
ระดับคะแนน 9 –10 หมำยถึง มีกำรดำำเนินกำรได้ดีมำก
ระดับคะแนน 7 – 8 หมำยถึง มีกำรดำำเนินกำรได้
ระดับคะแนน 5 – 6 หมำยถึง มีกำรดำำเนินกำรได้บ้ำง
ระดับคะแนน 1 – 4 หมำยถึง มีกำรดำำเนินกำรได้ไม่ดีและควรปรับปรุง
٢. กระบวนการทำางานกลุ่ม
แบบสังเกตพฤติกรรมการทำางานกลุ่มของนักเรียน
กลุม ควำมรับผิด กำรแบ่ง กำรแสดงควำม ควำมร่วม รวม
่
ที่ ชอบ หน้ำที่ คิดเห็น มือ ( 40
( 10 ) ( 10 ) ( 10 ) ( 10 ) )
1
2
3

15. 4
5
6
٧
٨
เกณฑ์การประเมิน
ระดับคะแนน 9 –10 หมำยถึง มีกำรแสดงออกในพฤติกรรมข้อ
นัำนอย่ำงสมำ่ำเสมอและ ดำำเนินกำรได้ดีมำก
ระดับคะแนน 7 – 8 หมำยถึง มีกำรแสดงออกในพฤติกรรมข้อ
นัำนอย่ำงสมำ่ำเสมอและ
ดำำเนินกำรได้
ระดับคะแนน 5 – 6 หมำยถึง มีกำรแสดงออกในพฤติกรรมข้อ
นัำนเป็นบำงครังและ
ำ
ดำำเนินกำรได้
ระดับคะแนน 3 – 4 หมำยถึง มีกำรแสดงออกในพฤติกรรมข้อ
นัำนน้อยครัำงและ
ดำำเนินกำรได้ไม่ดี
ระดับคะแนน 1 – 2 หมำยถึง มีกำรแสดงออกในพฤติกรรมข้อ
นัำนต่อเมื่อได้รับกำร
ตักเตือน
เกณฑ์การประเมินผล
คะแนนระหว่ำง 31 – 40 หมำยถึง พฤติกรรมกลุ่มอยู่ในระดับดี
มำก
คะแนนระหว่ำง 21 – 30 หมำยถึง พฤติกรรมกลุ่มอยู่ในระดับดี
คะแนนระหว่ำง 11 – 20 หมำยถึง พฤติกรรมกลุ่มอยู่ในระดับ
พอใช้
คะแนนระหว่ำง 1 – 10 หมำยถึง พฤติกรรมกลุ่มอยู่ในระดับต้อง
ปรับปรุง
٣. การจัดบอร์ดนิทรรศการ
แบบตรวจผลงานกลุ่มจากนิทรรศการ

16. หัวข้อประเมิน / คะแนน
กลุม ข้อมูลเพียง
่ ข้อมูลถูก กำรจัด จัดได้ครบ รวม
ที่ พอ (10) ต้อง สวยงำม น่ำ ถ้วน ตำม (40)
ทันสมัย สนใจ (10) ประเด็น
(10) (10)
1
2
3
ข้อเสนอแนะ
………………………………………………………………………………………
……
………………………………………………………………………………………
………………….
………………………………………………………………………………………
………………….
………………………………………………………………………………………
………………….
เกณฑ์กำรประเมิน
ระดับคะแนน 9 – 10 หมำยถึง มีผลงำนในข้อนัำนอย่ำงชัดเจนและ
ดำำเนินกำรได้ดีมำก
ระดับคะแนน 7 – 8 หมำยถึง มีผลงำนในข้อนัำนอย่ำงชัดเจนและ
ดำำเนินกำรได้
ระดับคะแนน 5 – 6 หมำยถึง มีผลงำนในข้อนัำนพอสมควรและ
ดำำเนินกำรได้
ระดับคะแนน 3 – 4 หมำยถึง มีผลงำนในข้อนัำนน้อยและดำำเนินกำร
ได้ไม่ดี
ระดับคะแนน 1 – 2 หมำยถึง มีผลงำนในข้อนัำนน้อยมำกและดำำเนิน
กำรได้ไม่ดี

17. เกณฑ์กำรแปลผล
คะแนนระหว่ำง 31 – 40 คะแนน หมำยถึง ผลงำนกลุ่มอยู่ในระดับดี
มำก
คะแนนระหว่ำง 21 – 30 คะแนน หมำยถึง ผลงำนกลุ่มอยู่ในระดับดี
คะแนนระหว่ำง 11 – 20 คะแนน หมำยถึง ผลงำนกลุ่มอยู่ในระดับ
พอใช้
คะแนนระหว่ำง 1 – 10 คะแนน หมำยถึง ผลงำนกลุ่มอยู่ในระดับ
ต้องปรับปรุง
ใบงานที่ 1 เรื่องการศึกษาระบบนิเวศ
คำำชีำแจง ให้นักเรียนออกแบบและจัดระบบนิเวศจำำลองพร้อมทัำงตอบ
คำำถำมต่อไปนีำและเตรียมตัวแทนออกมำนำำเสนอหน้ำชัำนเรียน 1 คน
ใช้เวลำกลุมละ 3 นำที
่
กำรปฏิบัติ
1. แผนผังระบบนิเวศจำำลอง แทนด้วยสัญลักษณ์ต่ำงๆ ดังนีำ
2. ประเภทของระบบนิเวศจำำลอง
……………………………………………………………………

18. 3. แหล่งที่อยู่ คือ
……………………………………………………………………………………
..
4. กลุมสิ่งมีชีวิต ได้แก่
่
……………………………………………………………………………….
5. องค์ประกอบของระบบนิเวศจำำลอง
5.1ปัจจัยทำงชีวภำพ
คือ…………………………………………………………………………..
5.2ปัจจัยทำงกำยภำพ
คือ…………………………………………………………………………
ใบงานที่ 2 เรื่องความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิต
คำำชีำแจง ใบงำนนีำมี 2 ตอน คือ
ตอนที่ 1 เป็นกำรทบทวนเนืำอหำและพัฒนำควำมคิดของ
นักเรียน
ตอนที่ 2 เป็นกำรศึกษำจำกภำพธรรมฃำติและเขียนแผนภูมิ
ควำมรู้เกี่ยวกับปัจจัยทำงกำย
ภำพทีมีอิทธิพลต่อกำรดำำรงชีวิตของพืชและ
่
สัตว์
ตอนที่ 1
1. สภำพแวดล้อมทำงกำยภำพ หมำยถึง
………………………………………………………………..
เช่น………………………………………………………………………………
…………………..
2. ข้ำว อ้อย ข้ำวโพด และกล้วยไม้ พืชชนิดใดเจริญได้ดีในที่ที่มีแสง
รำำไร หรือมีแสงสว่ำงน้อย

19. …………………………………………………………………………………
……………………
3. ปัจจัยทำงกำยภำพที่สำำคัญอย่ำงยิงต่อกระบวนกำรสังเครำะห์ด้วย
่
แสงของพืช ได้แก่
…………………………………………………………………………………
……………………
4. แร่ธำตุที่สำำคัญและเป็นสิ่งจำำเป็นสำำหรับทุกชีวิต ในกระบวนกำร
ดำำรงชีวิต ได้แก่
……………………………………………………………………………………
…………………
5. บริเวณที่มีสิ่งมีชีวิตอำศัยอยู่น้อยทัำงชนิดและจำำนวน ได้แก่ บริเวณ
ทีมีอุณหภูมิเช่นไร
่
…………………………………………………………………………………
……………………
6. ถ้ำพิจำรณำในแง่ของแสงสว่ำง เรำมักพบกลุ่มพืชหนำแน่นใน
บริเวณใด
…………………………………………………………………………………
……………………
7. ควำมหลำกหลำยของชนิดและปริมำณของสิ่งมีชีวิตมีมำกในเขต
ร้อน เพรำะเหตุใด
……………………………………………………………………………………
…………………
8. ปัจจัยทำงกำยภำพที่เป็นตัวกำรสำำคัญในกำรกำำจัดชนิดและปริมำณ
ของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ
ได้แก่
………………………………………………………………………………………
……
9. ถ้ำสำำรวจพบว่ำพืำนที่แห่งหนึ่ง มีพืชมำกกว่ำสัตว์ ทังชนิดและ
ำ
จำำนวน จะอธิบำยเรื่องนีำได้อย่ำงไร
……………………………………………………………………………………
…………………
10. ถ้ำปริมำณก๊ำซคำร์บอนไดออกไซด์ ในโลกเพิ่มสูงขึำน แต่ปริมำณ
ต้นไม้ลดลง จะเกิดผลอย่ำงไร
……………………………………………………………………………………
…………………

20. ตอนที่ 2 ให้นักเรียนศึกษำภำพธรรมชำติที่กำำหนดให้ แล้วเขียน
แผนภูมิควำมรู้เกี่ยวกับปัจจัยทำง
กำยภำพที่มีอิทธิพลต่อกำรดำำรงชีวิตของพืชและสัตว์ และ
โยงเส้นแสดงควำมสัมพันธ์ของ
ปัจจัยทำงกำยภำพบำงชนิดที่พบว่ำเกี่ยวข้องกับทัำงพืชและ
สัตว์
ปัจจัยทางกายภาพที่มีอิทธิพลต่อการดำารงชีวิต
ของพืช ของสัตว์
ปัจจัย ประโยชน์ ปัจจัย
ประโยชน์
1………………….. ………………….. 1……………………
…………………….
2………………….. ………………….. 2……………………
…………………….
3………………….. ………………….. 3……………………
…………………….
4………………….. ………………….. 4……………………
…………………….
5………………….. ………………….. 5……………………
…………………….
6………………….. ………………….. 6……………………
…………………….

21. ใบงานที่ 3 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ
คำำชีำแจง ใบงำนนีำมี 2 ตอน ตอนที่ 1 เป็นกำรทบทวนควำมสัมพันธ์
ของสิ่งมีชีวิตในรูปแบบต่ำงๆ
ตอนที่ 2 เป็นกำรศึกษำตัวอย่ำงควำมสัมพันธ์
ระหว่ำงตัวต่อไทรกับต้น
ไทรจำกภำพใน
เอกสำรประกอบกำรเรียน
ตอนที่ 1 จงตอบคำำถำม หรือเติมในช่องว่ำงด้วยข้อควำมสัำนๆ
1. นกกินหนอน มีควำมสัมพันธ์กัน
แบบ………………………………………………………………
2. กำฝำกบนต้นไม้ มีควำมสัมพันธ์กัน
แบบ…………………………………………………………...
3. กล้วยไม้บนต้นไม้ มีควำมสัมพันธ์กัน
แบบ…………………………………………………………
4. ดอกไม้กับผีเสืำอ มีควำมสัมพันธ์กัน
แบบ……………………………………………………………
5. เห็ดบนขอนไม้ มีควำมสัมพันธ์กัน
แบบ……………………………………………………………
จำกแผนภำพต่อไปนีำจงตอบคำำถำมข้อ 7 – 8
P , Q , R และ S เป็นสิ่งมีชีวิตในธรรมชำติที่มีควำมสัมพันธ์
กันตำมแผนภำพ
แผนภำพ ควำมหมำยของลูกศร
P หมำยถึง
Q ให้ประโยชน์
R หมำยถึง
S ได้ประโยชน์รวมกัน
่
6. ควำมสัมพันธ์ของ P และ Q ควรเป็นแบบใดได้บ้ำง เพรำะเหตุใด
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………

22. 7. R และ S ควรเป็นควำมสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตแบบใด เพรำะเหตุใด
จงยกตัวอย่ำงสิ่งมีชวิตที่มีควำม
ี
สัมพันธ์แบบนีมำ 2 คู่
ำ
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………
8. ถ้ำนักเรียนพบว่ำบนต้นไม้แห่งหนึ่งมีสิ่งมีชีวิต A และ B อำศัยอยู่
ร่วมกัน โดยสิ่งมีชีวิต A ได้
ประโยชน์จำก B แต่ B ไม่ให้ประโยชน์หรือโทษแก่ A เลย ควำม
สัมพันธ์ของ A และ B ควรจัดเป็น
แบบใด
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………
9. X , Y และ Z เป็นสัตว์ที่มีควำมสัมพันธ์กันโดย X ช่วยกำำจัดแมลง
ให้ Y ส่วน Z จะอำศัยอยูที่ตับของ
่
Y ทำำให้ Y เจริญเติบโตช้ำ ดังนัำน X,Y,Z น่ำจะเป็นสิ่งมีชีวิตใดได้
บ้ำง
………………………………………………………………………………………
…………………
ตอนที่ 2 ให้นักเรียนศึกษำ ภำพที่ 6 แผนภำพแสดงควำมสัมพันธ์
ระหว่ำงตัวต่อไทรกับไทร และศึกษำรำยละเอียดเนืำอหำในเอกสำร
ประกอบกำรเรียน หน้ำ 62 – 63
สรุปผลกำรศึกษำ
1. ตัวต่อไทรที่มุดเข้ำในลูกไทรทำงรูเล็กๆ ใต้ลูกเป็นเพศใด และมุด
เข้ำไปเพื่อจุดหมำยโดยตรงและ โดยอ้อม อะไร ตำมลำำดับ
………………………………………………………………………………………
…………………
………………………………………………………………………………………
…………………
2. กำรวำงไข่ของตัวต่อไทร จะเกิดขึำนที่ดอกไทรชนิดใด และเกิด
อะไรขึำนกับไข่
………………………………………………………………………………………
…………………
3. ลูกตัวต่อไทรที่เจริญและออกจำกดักแด้ก่อน จะเป็นเพศใด และมี
พฤติกรรมสำำคัญอย่ำงไร

23. ………………………………………………………………………………………
…………………
4. หลังจำกถูกผสมพันธุ์ ดักแด้ต่อไทรเพศเมีย มีกำรเปลี่ยนแปลงและ
มีพฤติกรรมสำำคัญอย่ำงไร
………………………………………………………………………………………
…………………
5. ตัวต่อไทรเพศเมียที่ออกจำกลูกไทรสุกจะไปไหนและเพื่ออะไร
………………………………………………………………………………………
…………………
6. วงจรชีวิตของตัวต่อไทรเป็นอย่ำงไร
………………………………………………………………………………………
…………………
………………………………………………………………………………………
…………………
………………………………………………………………………………………
…………………
………………………………………………………………………………………
…………………
………………………………………………………………………………………
…………………
7. ผลดีหรือผลเสียที่ตัวต่อไทรได้รับจำกต้นไทรคืออะไร
ผลดี
………………………………………………………………………………………
……………
ผลเสีย
………………………………………………………………………………………
…………
8. ผลดี หรือผลเสียที่ต้นไทรได้รับจำกตัวต่อไทร คืออะไร
ผลดี
………………………………………………………………………………………
……………
ผลเสีย
………………………………………………………………………………………
…………
9. ต้นไทรและตัวต่อไทร มีควำมสัมพันธ์กันแบบใด
………………………………………………………………………………………
…………………

24. ………………………………………………………………………………………
…………………
10.ต้นไทร ยังมีควำมสัมพันธ์กับสิ่งมีชีวิตอื่นๆอีกหรือไม่
………………………………………………………………………………………
…………………
………………………………………………………………………………………
…………………
ใบงานที่ 4 เรื่องการถ่ายทอดพลังงาน
คำำชีำแจง จงตอบคำำถำมหรือเติมช่องว่ำงด้วยคำำหรือข้อควำมสัำนๆ ตำม
ควำมคิดเห็นของนักเรียน
1. กำรถ่ำยทอดพลังงำนโดยกำรกินกันเป็นทอดๆเป็นแนวเดียว เรียก
ว่ำ……………………………….
แต่ถ้ำกำรกินนัำนมีควำมซับซ้อนโยงไปมำ จะเรียก
ว่ำ……………………………………………….
คำำชีำแจง ศึกษำห่วงโซ่อำหำรต่อไปนีำแล้วตอบคำำถำมข้อ 2 – 6
(ก) หญ้ำ กระต่ำย สุนัขจิำงจอก
(ข) ข้ำวโพด ตั๊กแตน แมงมุม นกกิน
แมลง เหยียว
่
2. จำกห่วงโซ่ (ก) และ (ข) ผู้ผลิต คือ…………………………………
…………………….ตำมลำำดับ
3. ผู้บริโภคลำำดับที่ 2 ในห่วงโซ่ (ก) และ (ข) คือ …………….……
………………………..ตำมลำำดับ
4. เหยียวเป็นผู้บริโภคลำำดับที่
่
………………………………………………………………………...
5. ผู้บริโภคลำำดับสูงสุดในห่วงโซ่อำหำร (ข)
คือ………………………………………………………
6. ถ้ำฉีดยำฆ่ำแมลงในระบบนิเวศแห่งนีำ สิ่งมีชีวิตใดในห่วงโซ่
อำหำร(ก) และ (ข) จะมียำฆ่ำแมลง
สะสมในเนืำอเยื่อมำกที่สุด
…………………………………………………………………………
7. พีระมิดนิเวศแบ่งออกเป็น…………แบบ
คือ………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
……………………
8. จงนำำตัวอย่ำงสัตว์ที่กำำหนดให้นีำเขียนเป็นห่วงโซ่อำหำรทีถูกต้อง
่
นกยำง ปลำ สำหร่ำย คน

25. ………………………………………………………………………………
……………………
9. จงบอกชื่อสิ่งมีชีวิตที่เป็นผู้บริโภคลำำดับที่ 1 มำ 5 ชนิด
…………………………………………….
10. สำรพิษตกค้ำงที่เป็นโลหะหนัก
ได้แก่……………………………………………………………...
และสำรตกค้ำงจำกกำรเกษตรได้แก่
……………………………………………………………….
11. จงเขียนห่วงโซ่อำหำร 2 ห่วงโซ่ โดยให้มีผู้บริโภคห่วงโซ่ละ 3
ลำำดับ และให้ห่วงโซ่หนึ่งเป็น
ห่วงโซ่ในระบบนิเวศบนบก และอีกหนึ่งห่วงโซ่เป็นระบบนิเวศ
นำำำเค็ม
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
12.จงเขียนสำยใยอำหำรของระบบนิเวศทุ่งหญ้ำ โดยกำำหนดให้มีห่วง
โซ่อำหำร 3 ห่วงโซ่
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
13.ในสระนำำำแห่งหนึ่ง พบสิ่งชีชีวิตอยู่ 4 ชนิด คือ A B C และ D เมื่อ
นับจำำนวนประชำกรของสิ่งมีชีวิต ทัง 4 ชนิด แล้วนำำมำเขียน
ำ
พีระมิดได้ดังรูป
A จำกรูป นักเรียนคิดว่ำเป็นพีระมิด
แบบใด เพรำะ
B เหตุ
ใด และสิ่งมีชีวิตใดในรูป หมำยถึงผู้ผลิตและ

26. C ผู้
บริโภคลำำดับที่ 2 ตำมลำำดับ จงให้เหตุผล
D ประกอบด้วย พร้อมทัำงบอกด้วยว่ำ
สิ่งมีชีวิต
C A B C D และ E ควรเป็นสิ่งมี
ชีวิตใดบ้ำง
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………
………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………

27. ………………………………………………………………………………………
………………
………………………………………………………………………………………
………………
7
ใบงานที่ 5 เรื่องการหมุนเวียนสาร
คำำชีำแจง เมื่อศึกษำใบควำมรู้และแผนภำพ เรื่องกำรหมุนเวียนสำรใน
ระบบนิเวศป่ำไม้ แล้วจงตอบ
คำำถำมในตอนที่ 1 แล้วอภิปรำยร่วมกันในประเด็นต่ำงๆ ในตอนที่ 2
ตอนที่ 1 จงตอบคำำถำมหรือเติมคำำในช่องว่ำงด้วยคำำหรือข้อควำม
สัำนๆตำมควำมคิดเห็นของนักเรียน
1. ระบบนิเวศป่ำไม้ เป็นระบบเปิด เพรำะ
…………………………………………………………
2. แร่ธำตุต่ำงๆไหลเข้ำสูระบบนิเวศป่ำไม้โดยทำงใดบ้ำง
่
…………………………………………
3. พืชได้รับแร่ธำตุเข้ำมำทำง
ใด………………………………………………………………………
4. พืชลำำเลียงแร่ธำตุที่ได้รับเข้ำมำขึำนไปบนเรือนยอด
เพื่อ…………………………………………...
5. แร่ธำตุที่พืชได้รับเข้ำมำจะถูกสะสมไว้ในส่วนใดของพืช
บ้ำง…………………………………….
6. แร่ธำตุต่ำงที่มีกำรหมุนเวียนอยู่ในระบบนิเวศป่ำไม้ ได้แก่
………………………………………..
7. กิจกรรมใดของมนุษย์ที่เป็นกำรทำำลำยกำรหมุนเวียนสำรในระบบ
นิเวศป่ำไม้มำกที่สุด
……………………………………………………………………………………
………………
……………………………………………………………………………………
………………