Εισαγωγή Σύμφωνα με το εθνικό θεσμικό πλαίσιο οι μαθητές και μαθήτριες με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είναι τα παιδιά που παρουσιάζουν μαθησιακά προβλήματα, εξαιτίας νοητικής αναπηρίας, αισθητηριακών αναπηριών όρασης (τυφλοί, αμβλύωπες) και ακοής (κωφοί, βαρήκοοι), κινητικών αναπηριών, με χρόνια προβλήματα υγείας, διαταραχών λόγου και ομιλίας, ειδικών μαθησιακών δυσκολιών (δυσκολίες στην ανάγνωση, γραφή, αριθμητική), διαταραχών ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα, διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών (αυτιστικών φάσμα), ψυχικών και νευροψυχικών διαταραχών, καθώς και πολλαπλών αναπηριών. Επίσης, στους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες συγκαταλέγονται οι περιπτώσεις με γνωστικές, συναισθηματικές, κοινωνικές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά. (Ν. 3699/2008, άρθρο 3). Τα παιδιά με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μπορούν να συνεκπαιδεύονται μέσα στην τάξη του γενικού σχολείου με τους υπόλοιπους συμμαθητές τους με την εφαρμογή προγραμμάτων συνεκπαίδευσης. Σκοπός της έρευνας Με την εφαρμογή των διαδικασιών της ΑΕΕ και την ανάλυση δεικτών σχετικά με την σχολική φοίτηση, την σχολική διαρροή αλλά και την παροχή ποιοτικού εκπαιδευτικού έργου ισότιμα σε όλους τους μαθητές, κρίθηκε σημαντικό να διερευνηθεί το κατά ποόσο αυτό είναι όχι εφικτό αλλά πρακτέο στη σχολική καθημερινότητα. Στην έρευνά μας συμμετείχαν 48 εκπαιδευτικοί της Ανατολικής Αττικής και άλλοι 14 της ευρύτερης περιοχής της Μεσσηνίας. Τα σχολεία ήταν τυχαίας επιλογής και η έρευνα έγινε τόσο με συνεντεύξεις εκπαιδευτικών όσο και με τη βοήθεια ερωτηματολογίων. Ενδεικτικές ερωτήσεις ήταν: • Πως εντάσονται στη σχολική σας μονάδα μαθητές με αναγνωρισμένες εκπαιδευτικές αδυναμίες; • Εφαρμόζεται στο σχολείο σας πρόγραμμα συνδιδασκαλίας; • Υπάρχει ειδικευμένο εκπαιδευτικό προσωπικό; Ο σκοπός και ο στόχος ήταν να ελεχθεί το κατά ποόσο υπάρχει ελεύθερη επιλογή των τεχνικών και μεθόδων διδασκαλίας και αν υπάρχει η δυνατότητα για ατομική διδασκαλία. Ευρήματα Τα ευρήματα και τα πορίσματα της έρευνάς έδειξαν ότι σε μεγάλο ποσοστό οι δάσκαλοι που στελεχώνουν τα διάφορα τμήματα αντιμετώπισης μαθητών με εμφανείς μαθησιακές δυσκολίες δεν έχουν την α

1. Η αυτοαξιολόγηση της σχολικής
μονάδας: διαδικασίες ένταξης
μαθητών με ειδικές μαθησιακές
ανάγκες στο σχολικό πρόγραμμα
Κων/νος Καλέμης,
Δάσκαλος, Επιστημονικός
Συνεργάτης ΠΤΔΕ ΕΚΠΑ -
Επιμορφωτής ΕΚΔΔΑ -
ΙΝ.ΕΠ

2. Δομή της παρουσίασης
Εισαγωγή
Σκοπός της έρευνας
Ευρήματα
Σχολιασμός – Συμπεράσματα
Συζήτηση

3. Εισαγωγή
Σύμφωνα με το εθνικό θεσμικό πλαίσιο οι
μαθητές και μαθήτριες με αναπηρία και ειδικές
εκπαιδευτικές ανάγκες είναι τα παιδιά που
παρουσιάζουν μαθησιακά προβλήματα,
εξαιτίας νοητικής αναπηρίας, αισθητηριακών
αναπηριών όρασης (τυφλοί, αμβλύωπες), ...

4. Εισαγωγή (2)
και ακοής (κωφοί, βαρήκοοι), κινητικών
αναπηριών, με χρόνια προβλήματα υγείας,
διαταραχών λόγου και ομιλίας, ειδικών
μαθησιακών δυσκολιών (δυσκολίες στην
ανάγνωση, γραφή, αριθμητική), διαταραχών
ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς
υπερκινητικότητα, διάχυτων αναπτυξιακών
διαταραχών (αυτιστικών φάσμα), ψυχικών και
νευροψυχικών διαταραχών, καθώς και
πολλαπλών αναπηριών.

5. Εισαγωγή (3)
περιπτώσεις με γνωστικές, συναισθηματικές,
κοινωνικές δυσκολίες και παραβατική
συμπεριφορά.
Τα παιδιά με αναπηρία και ειδικές εκπ/κές
ανάγκες μπορούν να συνεκπαιδεύονται μέσα
στην τάξη του γενικού σχολείου με τους
υπόλοιπους συμμαθητές τους με την εφαρμογή
προγραμμάτων συνεκπαίδευσης.
 (Ν. 3699/2008, άρθρο 3).

6. Σκοπός της έρευνας
Με την εφαρμογή των διαδικασιών της ΑΕΕ και
την ανάλυση δεικτών σχετικά με την σχολική
φοίτηση, την σχολική διαρροή αλλά και την
παροχή ποιοτικού εκπαιδευτικού έργου ισότιμα
σε όλους τους μαθητές, κρίθηκε σημαντικό να
διερευνηθεί το κατά πόσο αυτό είναι όχι εφικτό
αλλά πρακτέο στη σχολική καθημερινότητα.

7. Δείκτες της ΑΕΕ
 3.1. Ανάπτυξη και εφαρμογή διδακτικών
πρακτικών
 5.1. Εκπαιδευτικά προγράμματα και καινοτομίες,
υποστηρικτικές και αντισταθμιστικές
παρεμβάσεις
 4.2. Σχέσεις του σχολείου με γονείς και
συνεργασίες με εκπαιδευτικούς-κοινωνικούς
φορείς

8. Δείκτες της ΑΕΕ (2)
5.1. Εκπαιδευτικά προγράμματα και
καινοτομίες, υποστηρικτικές και
αντισταθμιστικές παρεμβάσεις
6.3. Ατομική και κοινωνική ανάπτυξη των
μαθητών

9. Ενδεικτικές ερωτήσεις
Πώς εντάσονται στη σχολική σας μονάδα
μαθητές με αναγνωρισμένες εκπαιδευτικές
αδυναμίες;
Εφαρμόζεται στο σχολείο σας πρόγραμμα
συνδιδασκαλίας;
Υπάρχει ειδικευμένο εκπαιδευτικό
προσωπικό;

10. Σκοπός της έρευνας
Ο σκοπός και ο στόχος ήταν να ελεχθεί το
κατά πόσο υπάρχει ελεύθερη επιλογή των
τεχνικών και μεθόδων διδασκαλίας και αν
υπάρχει η δυνατότητα για ατομική
διδασκαλία.

11. Δείγμα της Έρευνας
Στην έρευνά μας συμμετείχαν 48 εκπαιδευτικοί
της Ανατ. Αττικής και άλλοι 14 της ευρύτερης
περιοχής της Μεσσηνίας.
Τα σχολεία ήταν τυχαίας επιλογής και η έρευνα
έγινε τόσο με συνεντεύξεις εκπαιδευτικών όσο
και με τη βοήθεια ερωτηματολογίων.
Σε όλες τις σχολικές μονάδες, υπήρχαν
μαθητές με διαγνωσμένες μαθησιακές
δυσκολίες.

12. Ευρήματα
Τα ευρήματα και τα πορίσματα της έρευνάς
έδειξαν ότι σε μεγάλο ποσοστό οι δάσκαλοι
που στελεχώνουν τα διάφορα τμήματα
αντιμετώπισης μαθητών με εμφανείς
μαθησιακές δυσκολίες δεν έχουν την
αντίστοιχη επιμόρφωση σε αυτό που
κάνουν.
Με επιμόρφωση ήταν 14 στους 62 εκπ/κούς.

13. Ευρήματα (2)
Το ποσοστό του ειδικευμένου προσωπικού
ανέρχεται σε μόλις 22 % του συνόλου του
δείγματός μας.
Τα αποτελέσματα του σχολικού
εγγραμματισμού των μαθητών αυτών, απέχουν
από τα αντίστοιχα που θέτει το ΑΠΣ.
Η στελέχωση των τμημάτων ολοκληρώθηκε
μετά τη λήξη του Α΄τριμήνου στο 40 % των
σχολικών μονάδων.

14. Συμπεράσματα - Προτάσεις
Κρίνεται απαραίτητο να δοθεί από την πλευρά
της Υπηρεσίας προσοχή ώστε τα άτομα που
στελεχώνουν τις αντίστοιχες μονάδες να
έχουν ένα ελάχιστο ποσοστό γνώσης του
αντικειμένου και το μάθημα να γίνεται
δημιουργικό και ευχάριστο και όχι να
περιορίζεται σε φύλαξη.

15. Συμπεράσματα – Προτάσεις (2)
Να εφαρμοστούν καλές πρακτικές στην
σχολική ένταξη των μαθητών αυτών που ίσως
να στερούνται κάποιας δυνατότητας στα
μαθήματα αλλά έχουν πολλαπλάσιες στην
δημιουργικότητα.
Να παρέχεται πολλαπλής μορφής υποστήριξη
στους μαθητές αυτούς.

16. Ενδεικτική Βιβλιογραφία
1. Barton, L. (1989). Disability and Labour Market: A socio-political perspective. Integration at
Work. Rotterdam: Pedagogisch Instituut.
2. Bunch, G. (1994). An Interpretation of Full Inclusion. American Annals of the Deaf, 139 (2),
150-152.
3. Fuchs, D. & Fuchs, L. (1994). Inclusive schools movement and the radicalization of special
education reform. Exceptional Children, 60 (4), 294-309.
4. Gliedman, J, & Roth, W. (1980). The Unexpected Minority. Handicapped Children in America.
New York: Harcourt Brace, Jovanovich.
5. Hasler, G. (1996). Development in the disabled people’s movement. In J. Swain, V. Finkelstein,
S. French and M. Oliver, Disabling Barriers- Enabling Environments. London: Sage Publ. Ltd.
6. Kyle, J. (1993). Integration of deaf children. European Journal of Special Needs Education, 8
(3), 201-220.
7. Lampropoulou, V. (1995). The Integration of Deaf Children in Greece: Results of a Needs
Assessment Study. In Weisel, A. (Ed.), Proceedings of the 18th International Congress on
Education of the Deaf Vol.1. Tel- Aviv, Israel.

17. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ -
ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Σας ευχαριστώ πολύ
kkalemis@primedu.uoa.gr