Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου

1. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
‘’Είμαστε ό,τι τρώμε;’’
Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου
ΚΣΕ 7ο ΕΝΙΑΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ
ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΗΣ: ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΠΑΛΚΙΖΑΣ
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010

2. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ‘’Είμαστε ό,τι τρώμε;’’
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου
1. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
1.1 Τίτλος διδακτικού σεναρίου
«Είμαστε ό,τι τρώμε;».
1.2 Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές
Το γνωστικό αντικείμενο του σεναρίου αφορά στο μάθημα της μελέτης
περιβάλλοντος της Β’ τάξης του Δημοτικού και συγκεκριμένα στη διατροφή -
διατροφική αξία των τροφών (Διατροφή, ενότητα 17 στη μελέτη περιβάλλοντος). Τα
παιδιά γνωρίζουν ήδη από το αντίστοιχο μάθημα της μελέτης τα κύρια γεύματα της
ημέρας (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) και τις πέντε ομάδες των τροφών
(γαλακτοκομικά, λαχανικά και φρούτα, λάδι, κρέας και ψάρια, δημητριακά και
όσπρια) (ΥΠΕΠΘ/Π.Ι., 2006:136).
1.3 Τάξεις στις οποίες μπορεί να απευθύνεται
Το παρόν σενάριο προτείνεται να υλοποιηθεί από μαθητές της Β’ τάξης του
Δημοτικού.
1.4 Συμβατότητα με το Α.Π.Σ. και το Δ.Ε.Π.Π.Σ.
Το σενάριο είναι συμβατό με το Α.Π.Σ και το Δ.Ε.Π.Π.Σ. Ο γενικός σκοπός της
Μελέτης του Περιβάλλοντος είναι η απόκτηση γνώσεων και η ανάπτυξη δεξιοτήτων,
αξιών και στάσεων. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, το σενάριο αποσκοπεί στο να
αναγνωρίζουν οι μαθητές την αναγκαιότητα πρόσληψης τροφής από τον άνθρωπο,
να αναπτύσσουν στάσεις και συμπεριφορές θετικές για τη διατήρηση της
προσωπικής τους υγείας (ΔΕΠΠΣ, 2003:309).
1.5 Οργάνωση της διδασκαλίας & απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή
Οργάνωση της Διδασκαλίας
Το παρόν σενάριο πραγματοποιείται στην αίθουσα υπολογιστών του σχολείου. Τα
παιδιά της τάξης είναι χωρισμένα σε 5 ομάδες των τριών παιδιών ανά ομάδα. Ο
Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου 2

3. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ‘’Είμαστε ό,τι τρώμε;’’
χωρισμός των ομάδων γίνεται από το δάσκαλο σε συνεργασία με τους μαθητές. Οι
ομάδες είναι ανομοιογενείς. Βασικό κριτήριο, αν είναι δυνατόν, η ύπαρξη σε κάθε
ομάδα ενός τουλάχιστον μαθητή που να είναι εξοικειωμένος με τη χρήση Η/Υ. Στις
ομάδες ανατίθεται κάθε φορά η ίδια εργασία.
Γνωστικά Προαπαιτούμενα
Το παρόν σενάριο αποτελεί εμπέδωση της ήδη διδαχθείσας ύλης πάνω στη
συγκεκριμένη ενότητα του αναλυτικού προγράμματος καθώς και επέκτασή της με τη
βοήθεια των Τ.Π.Ε. Οι μαθητές απαιτείται να είναι εξοικειωμένοι στη χρήση των
προγραμμάτων και των λογισμικών που πρόκειται να χρησιμοποιήσουν.
Απαιτούμενη Υλικοτεχνική Υποδομή
• Φύλλα εργασίας (βλ. παρακάτω, στο τέλος του σεναρίου).
• Λογισμικά:
1. Λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης (Inspiration).
2. Λογισμικό ανάπτυξης της έκφρασης και δημιουργικότητας (Revelation
Natural Art).
3. Λογισμικό δημιουργίας σταυρόλεξου (hot potatoes).
4. Λογισμικό επεξεργασίας κειμένου.
• Έντυπες πηγές (βιβλίο μαθητή-δασκάλου), Λεξικό.
1.6 Διδακτικοί Στόχοι
Οι μαθητές επιδιώκεται:
Α. Ως προς το γνωστικό αντικείμενο
• Να διαχωρίζουν τις τροφές σε υγιεινές (καλές) και μη (κακές).
• Να κατατάσσουν τις τροφές σε πυραμίδα ανάλογα με τη διατροφική τους
αξία.
• Να βρίσκουν ορισμούς στο λεξικό τους.
Β. Ως προς τη χρήση των νέων τεχνολογιών
• Να ασκηθούν στη βασική χρήση του επεξεργαστή κειμένου, στο λογισμικό
εννοιολογικής χαρτογράφησης (Inspiration) και στο Revelation Natural Art.
Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου 3

4. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ‘’Είμαστε ό,τι τρώμε;’’
• Να είναι ικανοί να δημιουργήσουν σταυρόλεξο με ψηφιακά μέσα.
Γ. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία
• Να περάσουν από την παθητική συμμετοχή της δασκαλοκεντρικής
διδασκαλίας στην ενεργητική συμμετοχή της μαθητοκεντρικής διδασκαλίας
επικοινωνώντας μεταξύ τους.
• Να οικοδομήσουν τη γνώση με τρόπο διερευνητικό.
• Να ασκηθούν στην ομαδοσυνεργατική μάθηση, στην ανάληψη
πρωτοβουλιών και στην ανάπτυξη δημιουργικής σκέψης.
1.7 Εκτιμώμενη διάρκεια
Έξι (6) διδακτικές ώρες στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης.
2. Διδακτική προσέγγιση
Θεωρητική προσέγγιση
Η μάθηση συντελείται μέσα σε συγκεκριμένα πολιτισμικά πλαίσια (γλώσσα,
στερεότυπα, αντιλήψεις) και ουσιαστικά δημιουργείται από την αλληλεπίδραση του
ατόμου με άλλα άτομα, σε συγκεκριμένες επικοινωνιακές περιστάσεις και μέσω της
υλοποίησης κοινών δραστηριοτήτων (activities). Οι θεωρίες μάθησης προσδίδουν
ένα σημαντικό ρόλο στην κοινωνική αλληλεπίδραση, καθώς, σύμφωνα με τις
απόψεις τους, το μανθάνον υποκείμενο δεν κατασκευάζει την προσωπική του
γνώση μέσα σε ένα πολιτισμικό και επικοινωνιακό «κενό», αλλά πάντοτε μέσα σε
ευρύτερα πλαίσια, μέσα στο οποία η γνώση δημιουργείται και σηματοδοτείται
(Δαγδιλέλης & άλ., 2010:30).
Το εκπαιδευτικό περιβάλλον πρέπει να ενθαρρύνει την ομαδοσυνεργατική μάθηση,
την ελεύθερη έκφραση των ιδεών, την ανάπτυξη κριτικής σκέψης λαμβάνοντας
επίσης υπόψη το γενικότερο πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνουν χώρα οι κοινωνικές
αλληλεπιδράσεις των μαθητών. Ακόμη, δεν πρέπει να υποδεικνύει στο μαθητή τις
ορθές διαδικασίες, αλλά αντίθετα να τον αφήνει να εκφράζει τις απόψεις του
ανεξάρτητα από το αν είναι ορθές ή μη. Σε περίπτωση που είναι λανθασμένες θα
οδηγείται ο ίδιος ο μαθητής σε κοινωνικογνωστική σύγκρουση ή σε επαλήθευση
(Δαγδιλέλης & άλ., 2010:29).
Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου 4

5. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ‘’Είμαστε ό,τι τρώμε;’’
Μεθοδολογική προσέγγιση
Ως στρατηγική διδασκαλίας εφαρμόζεται η ομαδοσυνεργατική μέθοδος διότι
προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα. Ευνοείται η κοινωνική αλληλεπίδραση, η
συνεργατική και ομαδική μάθηση, η οποία και καταλήγει σε μια δημιουργική
διαδικασία.
2.1 Διδακτική προσέγγιση με ΤΠΕ
Στο παρόν σενάριο χρησιμοποιείται το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης
(Inspiration) το οποίο είναι ένα εποικοδομητικό εργαλείο που αξιοποιεί πρότερες
γνώσεις των μαθητών. Η εννοιολογική χαρτογράφηση είναι μια ειδική τεχνική
οπτικοποίησης των σχέσεων ανάμεσα σε διάφορες έννοιες. Με άλλα λόγια, συνιστά
ένα συνήθη τρόπο για την αναπαράσταση της γνώσης, της οποίας αποτελεί μία
ιδεατή εννοιολογική δομή. Επιπλέον, χρησιμοποιείται και το λογισμικό ανάπτυξης
της έκφρασης και της δημιουργικότητας (Revelation Natural Art) και ο επεξεργαστής
κειμένου ο οποίος σε εννοιολογικό επίπεδο, συνιστά μία νέα μέθοδο γραφής, η
οποία είναι ποιοτικά διαφορετική από τη γραφή που λαμβάνει χώρα με χαρτί και
μολύβι (Κόμης & άλ., 2008:59)
2.2 Το προτεινόμενο σενάριο
2.2.α ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Α. 1η διδακτική παρέμβαση.
Δίνεται στους μαθητές ένας ημιδομημένος εννοιολογικός χάρτης (Φύλλο Εργασίας
1) με την κεντρική έννοια ‘’τροφές’’. Οι μαθητές καλούνται να συμπληρώσουν τον
εννοιολογικό χάρτη με τις τροφές που χρησιμοποιούν καθημερινά στο
διατροφολόγιό τους.
Β. 2η διδακτική παρέμβαση.
Οι μαθητές σε φύλλο εργασίας (Φύλλο Εργασίας 2) ομαδοποιούν τις παραπάνω
τροφές σε καλές και κακές, με τη βοήθεια του επεξεργαστή κειμένου. Γίνεται
συζήτηση στο τέλος.
Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου 5

6. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ‘’Είμαστε ό,τι τρώμε;’’
Γ. 3η διδακτική παρέμβαση.
Κάθε ομάδα καταγράφει στο φύλλο εργασίας 3 που της δίνεται τον ορισμό από το
λεξικό για καθεμιά από τις παρακάτω έννοιες: πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λαχανικά,
φρούτα, γαλακτοκομικά, γλυκά και όσπρια. Γίνεται συζήτηση στην τάξη με το
δάσκαλο, οι ομάδες παρουσιάζουν και συγκρίνουν μεταξύ τους τούς ορισμούς που
κατέγραψαν στο φύλλο εργασίας και συντάσσεται ένα κοινό φύλλο εργασίας για
όλες τις ομάδες. Έτσι οι ορισμοί είναι πιο πλήρεις και πιο λεπτομερείς.
Δ. 4η διδακτική παρέμβαση.
Η κάθε ομάδα κατατάσσει τις τροφές που έχει καταγράψει στα προηγούμενα φύλλα
εργασίας (βλ. Φύλλο Εργασίας 1 & 2) σε καθεμία από τις παρακάτω έννοιες:
πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λαχανικά, φρούτα, γαλακτοκομικά, γλυκά και όσπρια.
Ε. 5η διδακτική παρέμβαση.
Δημιουργία σταυρολέξου από τους μαθητές. Ο δάσκαλος έχει προηγουμένως
καταγράψει τους παραπάνω ορισμούς.
ΣΤ. 6η διδακτική παρέμβαση.
Οι μαθητές σε ομάδες καταγράφουν τροφές που πιστεύουν πως έχουν μεγαλύτερη
διατροφική αξία, για εκείνα, σε πυραμίδα (η οποία είναι χωρισμένη σε ζώνες) που
τους έχει δώσει ο δάσκαλος. Προηγουμένως έχει γίνει συζήτηση πως, στη βάση της
πυραμίδας, τοποθετούμε τροφές που χρησιμοποιούμε συχνότερα στο
διατροφολόγιό μας και είναι πιο υγιεινές, ενώ όσο ανεβαίνουμε προς τα πάνω, καλό
είναι να τις περιορίζουμε στα γεύματά μας. Στη συνέχεια γίνεται συζήτηση και μέσω
του Revelation Natural Art οι μαθητές τοποθετούν σε μορφή πυραμίδας ενδεικτικά
κάποιες από τις τροφές που έχουν καταγράψει στο φύλλο εργασίας τους.
2.3. Συνοδευτικά φύλλα εργασίας
2.3.α Φύλλα εργασίας δραστηριοτήτων
(βλ. στο τέλος του σεναρίου)
Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου 6

7. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ‘’Είμαστε ό,τι τρώμε;’’
2.4 Επέκταση - Αξιολόγηση
2.4.α Επέκταση
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι να οργανώσει διδακτικές καταστάσεις και
μαθήματα, στα πλαίσια των οποίων ο μαθητής έχει τη δυνατότητα να εκφραστεί, να
διερευνήσει και να αλληλεπιδράσει με το περιβάλλον του προκειμένου να
οικοδομήσει τη γνώση. Το παρόν σενάριο μπορεί να επεκταθεί στη Γλώσσα (π.χ.
στην παραγωγή γραπτού λόγου) όπου οι μαθητές συντάσσουν ένα άρθρο στο οποίο
καταγράφουν τα πλεονεκτήματα της υγιεινής διατροφής. Το παρόν άρθρο το
αποστέλλουν σε τοπική εφημερίδα.
2.4.β Αξιολόγηση
1. Διαμορφωτική
Κατά τη διάρκεια εφαρμογής του σεναρίου δεν παρουσιάστηκαν ιδιαίτερα
προβλήματα εξαιτίας του γεγονότος πως οι ομάδες ήταν ολιγομελείς. Οι μαθητές
συνεργάστηκαν ομαλά και δημοκρατικά. Υπήρχε ενεργητική συμμετοχή και
επικοινωνία μεταξύ των μαθητών. Ο κύριος λόγος είναι πως οι μαθητές εργάζονταν
σε ομάδες κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Επιπλέον, έδειξαν ενδιαφέρον ως
προς την εφαρμογή των λογισμικών.
2. Τελική
Στο τέλος του εκπαιδευτικού σεναρίου ακολούθησε συζήτηση - αξιολόγηση. Οι
μαθητές φάνηκε να έχουν κατανοήσει τη σημαντικότητα του διαχωρισμού των
τροφών σε καλές και μη. Έδειξαν διάθεση να αλλάξουν τον τρόπο διατροφής τους
και να προτιμούν πλέον περισσότερο τροφές με υψηλή διατροφική αξία.
3. Βιβλιογραφία
Δαγδιλέλης, Β., & άλ., (2010), Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και
Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική. Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των
εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης. Τεύχος 1: Γενικό Μέρος.
Πάτρα: ΥΠ.Ε.Π.Θ., Π.Ι., Ε.Α.Ι.Τ.Υ. Προσπελάστηκε: 11 Ιουνίου 2010, από http://b-
epipedo2.cti.gr/index.php?option=com_docman&task=cat_view&gid=49&Itemid=
50.
Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου 7

8. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ‘’Είμαστε ό,τι τρώμε;’’
Κόμης, Β., & άλ., (2008), Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών στη Χρήση και Αξιοποίηση των
ΤΠΕ στην Εκπαιδευτική Διδακτική Διαδικασία. Επιμορφωτικό υλικό για την
εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης. Τεύχος 2Α:
Κλάδοι ΠΕ60/ΠΕ70. Πάτρα: ΥΠ.Ε.Π.Θ., Π.Ι., Ε.Α.Ι.Τ.Υ. Προσπελάστηκε: 11 Ιουνίου
2010, από http://b-epipedo2.cti.gr/index.php?option=com_docman&task=
cat_view&gid=49&Itemid=50.
ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2003), Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο
Προγραμμάτων Σπουδών Μελέτης Περιβάλλοντος. Προσπελάστηκε: 11 Ιουνίου
2010, από http://www.pi-schools.gr/download/programs/depps/
12deppsaps_mel_per.zip.
ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2006), Μελέτη Περιβάλλοντος Β’ Δημοτικού.
Βιβλίο μαθητή, (136-137). Αθήνα: ΟΕΔΒ.
ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2006), Μελέτη Περιβάλλοντος Β’ Δημοτικού.
Τετράδιο εργασιών, (46). Αθήνα: ΟΕΔΒ.
Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου 8

9. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ‘’Είμαστε ό,τι τρώμε;’’
Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου 9

10. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ‘’Είμαστε ό,τι τρώμε;’’
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2
Να ομαδοποιήσετε τις τροφές που καταγράψατε στο προηγούμενο φύλλο
εργασίας σε καλές και κακές.
ΚΑΛΕΣ ΤΡΟΦΕΣ ΚΑΚΕΣ ΤΡΟΦΕΣ
Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου 10

11. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ‘’Είμαστε ό,τι τρώμε;’’
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3
Βρίσκω τους ορισμούς στις παρακάτω έννοιες
Πρωτεΐνες
Υδατάνθρακες
Λαχανικά
Γαλακτοκομικά
Γλυκά
Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου 11

12. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ‘’Είμαστε ό,τι τρώμε;’’
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4
Κατατάσσω τις τροφές που έχω καταγράψει στα φύλλα εργασίας 1 και 2 στις
παρακάτω κατηγορίες
Πρωτεΐνες
Υδατάνθρακες
Λαχανικά
Φρούτο
Γαλακτοκομικά
Γλυκό
Όσπρια
Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου 12

13. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ‘’Είμαστε ό,τι τρώμε;’’
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5
Σταυρόλεξο-Διατροφή
1 2 3 4
5
6
7
8
9
Πριν από το βραδινό, τρώω ένα Ο χυμός του ... έχει
1 ελαφρύ γεύμα. 2 βιταμίνες.
5 Είδος λαχανικού. 3 Έχει ασβέστιο.
Ανήκουν στην κατηγορία όσπρια. Κύριο γεύμα της
6 Έχουν σίδηρο. 4 ημέρας.
7 Ανήκει στους υδατάνθρακες. 7
Είδος γλυκού,
καλοκαιρινό.
8 Είναι η φέτα.
'Ενα ... την ημέρα, το γιατρό τον κάνει
9 πέρα.
Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου 13

14. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ‘’Είμαστε ό,τι τρώμε;’’
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 6
Να καταγράψετε τροφές από κάτω προς τα πάνω που
πιστεύετε πως έχουν μεγαλύτερη διατροφική αξία για
εσάς.
1) 5)
2) 6)
3) 7)
4) 8)
Να κατατάξετε τις παραπάνω τροφές στην πυραμίδα που ακολουθεί
(Θυμάμαι πως στη βάση της πυραμίδας τοποθετώ τροφές που
είναι πιο υγιεινές και έχουν μεγαλύτερη διατροφική αξία, ενώ όσο
ανεβαίνω προς τα πάνω τοποθετώ εκείνες που έχουν χαμηλή
διατροφική αξία και καλό είναι να τις περιορίζω στα γεύματά μου).
Κωνσταντίνα Αναγνωστοπούλου 14