Η Διδασκαλία της Ιστορίας μέσα από τις αρχές της αυθεντικής μάθησης: Σενάριο διδασκαλίας ενότητας Ε΄τάξης

1. Η Διδασκαλία της Ιστορίας μέσα από τις αρχές της
αυθεντικής μάθησης:
Σενάριο διδασκαλίας ενότητας Ε΄τάξης
Κων/νος Καλέμης, Άννα Κωσταρέλου

2.  Εισαγωγή - Σύγχρονες τάσεις για τη μάθηση
 Η αυθεντική μάθηση
 Χαρακτηριστικά και αξιολόγηση της
αυθεντικής μάθησης
 Το διδακτικό σενάριο
 Η χρήση της τέχνης ως εναλλακτική διδακτική
προσέγγιση
 Συμπεράσματα – Επίλογος
 Ερωτήσεις – Συζήτηση
Δομή της παρουσίασης

3. Η σημερινή κατάσταση
 Αδυναμίες παραδοσιακής διδασκαλίας
 Γενικευμένη μάθηση & δυσκολία σύνδεσης της
ακαδημαϊκής γνώσης με πραγματική ζωή
 Απουσία εσωτερικών κινήτρων για μάθηση
 Απουσία νοήματος και σημασία της μάθησης
 Πρόσκαιρη και φθίνουσα Μάθηση
 Ξεπερασμένα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών

4. Σύγχρονες τάσεις για τη μάθηση
 Βασική δεξιότητα 21ου αιώνα: επίλυση προβλημάτων
 Ανώτερες νοητικές λειτουργίες: ανάλυση, αξιολόγηση,
δημιουργία (κριτική σκέψη, δημιουργικότητα)
 Παιδοκεντρικές διδακτικές πρακτικές
 Συμμετοχή μαθητών στη λήψη αποφάσεων στη μάθηση
 Μεταγνωστικές Δεξιότητες 5Α: Αυτορρύθμιση –
Αυτονομία – Αυτοέλεγχος - Ανεξαρτησία -
Αυτοαξιολόγηση
 Συνεργασία – Επικοινωνία
 Οικοδόμηση της μάθησης με αξιοποίηση των ΤΠΕ

5. Αυθεντική Μάθηση
Εποικοδομητική προσέγγιση που βασίζεται στην αρχή
ότι η μάθηση οικοδομείται μέσω αυθεντικών
καθηκόντων και επιτυγχάνεται μέσω της συνεργασίας
και της αλληλεπίδρασης μεταξύ των ανθρώπων.
Η αυθεντική μάθηση είναι η γεφύρωση του ρήγματος
που υπάρχει μεταξύ της μάθησης στο σχολείο και της
πραγματικής ζωής (Herington, 2001)

6. Αυθεντική Μάθηση: χαρακτηριστικά
 Ενεργή εμπλοκή του μαθητή στη μάθηση - εξερευνούν,
συζητούν, δομούν και συνδέουν τη μάθηση με τον
πραγματικό κόσμο (Donovan,1993)
 Λαμβάνει υπόψιν τα ενδιαφέροντα-ανάγκες του μαθητή -
η μάθηση έχει νόημα για τους ιδίους (meaningful learning)
 Επίλυση σύνθετων προβλημάτων του πραγματικού
κόσμου (real-world problems)
 Πραγματικός σκοπός (real purpose) και πραγματικό
ακροατήριο (real audience)

7. Γιατί αυθεντική μάθηση;
Εναρμονίζεται με τον τρόπο που το μυαλό
μετατρέπει τις πληροφορίες σε χρήσιμες
γνώσεις
Σημαντική σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο
Ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων,
κριτικής σκέψης, δημιουργικότητας
Προετοιμάζει τους μελλοντικούς πολίτες
(μαθητές) για τον αυριανό κόσμο

8. Παιδαγωγική αξία Αυθεντικής Μάθησης
Αύξηση των κινήτρων μάθησης
Προώθηση ενεργούς μάθησης και
εμπλοκής των μαθητών στη μάθηση
Ενίσχυση της εις βάθος κατανόησης
Δεξιότητες Συνεργασίας & Επικοινωνίας
Ενίσχυση αυτόνομης και ανεξάρτητης
μάθησης

9. Το διδακτικό σενάριο
 Διδακτικές ενότητες του εγχειριδίου της Ε΄τάξης:
Ενότητα 17, Οι γείτονες των Βυζαντινών, σελ. 54,
Ενότητα 19, Οι Βυζαντινοί και οι Άραβες.
 Χρονική διάρκεια: 4 διδακτικές ώρες και 2 επισκέψεις,
η μία στο Βυζαντινό Μουσείο και η δεύτερη στο
Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης.
 Το συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο έγινε την σχολική
χρονιά 2015 – 2016 στην Ε΄τάξη του 1ου Δημ. Σχ.
Κρυονερίου.

10. Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές
Το σενάριο είναι διαθεματικό και εμπλέκει
την Ιστορία, τα Θρησκευτικά, τη Νεοελληνική
Γλώσσα, τη Γεωγραφία, τις Τ.Π.Ε. και το
μάθημα των Εικαστικών.
Οι στόχοι άπτονται πλήρως του ΑΠΣ της
Ιστορίας, της Γλώσσας, της Γεωγραφίας, των
Θρησκευτικών, των Εικαστικών και των ΤΠΕ.

11. Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών & μαθητριών
Οι μαθητές και οι μαθήτριες έχουν διδαχτεί και
κατανοήσει τα βασικά στοιχεία του βυζαντινού
Πολιτισμού, τις θρησκευτικές συνθήκες που
επικρατούσαν στο Βυζαντινό κράτος, καθώς
επίσης και την προηγούμενη περίοδο πριν την
παρουσία των Αράβων στην Βυζαντινή
αυτοκρατορία.

12. Διδακτικοί μέθοδοι
Η ομαδοσυνεργατική μέθοδος διδασκαλίας και
μάθησης, η καθοδηγούμενη διερεύνηση, κατά
την οποία οι μαθητές ακολουθούν
συγκεκριμένες υποδείξεις και εμπλέκονται σε
διερευνητικές και συνεργατικές δραστηριότητες
και η Βιωματική - ανακαλυπτική μάθηση με
χρήση ΤΠΕ.

13. Έργα της ισλαμικής τέχνης τα οποία αξιολόγησαν και
ανάλυσαν οι μαθητές
Η ανάληψη του προφήτη
Μωάμεθ, από το αντίγραφο του
έργου του Νιζαμί, Χάμσα.
Ταμπρίζ [Ιράν], περ. 1540,
μελάνι και χρώμα σε χαρτί.
Πλακίδιο με
αποτύπωμα
των πελμάτων
του Μωάμεθ.
Ιζνίκ, [Τουρκία],
1706, πηλός.
Αθήνα, Μουσείο
Μπενάκη.

14. Τόμος Κορανίου. Ντεκάν [Ινδία],
πριν το 1710, μελάνι και χρώμα
σε χαρτί.
Κεραμικά πλακίδια με επιγραφή. Ιράν, αρχές
14ου αι., φαγεντιανή.

15. Καφτάνι. Προύσα ή
Κωνσταντινούπολη,
περ. 1550, μετάξι.
Αθήνα, Μουσείο
Μπενάκη.
Οι μαθητές επίσης, παρατήρησαν
και αξιολόγησαν κάθε είδους
διακοσμητικά μοτίβα όπως
γεωμετρικά σχήματα, φυτικά
στοιχεία (ανθέμια, φύλλα, κλαδιά)
κ.α. στα διάφορα εκθέματα του
Μουσείου.
Χαλί προσευχής. Ν.Δ.
Ανατολία, τέλη 17ου
αι., μαλλί.

16. Ενδεικτικές Δραστηριότητες στο χώρο του Μουσείου
1. Μπορείς να σχεδιάσεις τρία αντικείμενα που
χρησιμοποιούνταν στην καθημερινή ζωή των
νομάδων, τα οποία χρησιμοποιούμε ακόμα και
σήμερα;
2. Στα ράφια του Μουσείου είδες πολλά χαλιά σε
διάφορα χρώματα και σχέδια. Ποια εξήγηση δίνεις
για την χρήση των χαλιών αυτών από μια νομαδική
φυλή η οποία σπάνια είχε μόνιμη κατοικία και το
μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους το περνούσαν στην
έρημο;

17. Πιο κάτω είναι η εικόνα
Αράβων και Βυζαντινών
πολεμιστών. Να σχεδιάσεις
με διαφορετικό χρώμα, τον
οπλισμό που είχε ο καθένας
και τον οποίο είδες στο
Μουσείο και μετά να γράψεις
τα βασικά στοιχεία του
οπλισμού για τον κάθε
στρατιώτη.

18. Να σχεδιάσεις με τις μπογιές
σου πάνω στην εικόνα, όσα
από τον οπλισμό του Άραβα
ιππέα, είδες στο Μουσείο.

19. Βασική ιδέα του συγκεκριμένου σεναρίου
Να διερευνήσουν και να ανακαλύψουν την
ιστορική βυζαντινή περίοδο, να προσεγγίσουν
την ιστορία μέσω διαφόρων οδών, από
διαφορετικές οπτικές γωνίες και να
«μεταλλάξουν» πολυτροπικά χρησιμοποιώντας
την φαντασία τους, κάθε τι ιστορικό σε μία
τελική εικόνα.

20. Οι στόχοι μας ήταν
Οι μαθητές να γνωρίσουν μια
δύσκολη περίοδο του βυζαντινού
κράτους με εσωτερικές ταραχές
και διαμάχες.
Να βρεθούν στο επίκεντρο της
ταραγμένης αυτής εποχής, να
προσεγγίσουν και να
προβληματιστούν μέσα από μια
διερευνητική διαδικασία
ανιχνεύοντας τις συνθήκες, τα
γεγονότα, τα αίτια, τις συνέπειες,
αλλά και τα αποτελέσματα της
επέκτασης των Αράβων.
Να μάθουν για το
σημαντικότατο ρόλο που
έπαιξε η Χριστιανική εκκλησία
στη βυζαντινή αυτοκρατορία,
αλλά και για τις θετικές
επιδράσεις από αυτή τη
σύγκρουση των λαών αυτών.

21. Εργαλεία Αυθεντικής Αξιολόγησης
Ρούμπρικα (Rubric)
Πορτοφόλιο (Portfolio)
Αξιολόγηση από συμμαθητές (Peer
Assessment)
Αυτοαξιολόγηση (Self-Assessment)
Εργαλεία Αυθεντικής Αξιολόγησης

22. Γνωστικοί στόχοι (ενδεικτικά)
1. Να επισημάνουν οι μαθητές στο χάρτη, τις βυζαντινές
περιοχές τις οποίες κατάκτησαν οι Άραβες.
2. Να γνωρίσουν τους τρόπους που οι Βυζαντινοί τους
αντιμετώπισαν.
3. Να κατανοήσουν τη σημασία της αραβικής επέκτασης για το
Βυζάντιο, αλλά και της τελικής νίκης των Βυζαντινών και των
Φράγκων.
4. Να δουν και να κατανοήσουν και την πλευρά της ειρηνικής
συνύπαρξης των δύο λαών.
5. Να αναγνωρίσουν το σημαντικό ρόλο της θρησκείας στην
Βυζαντινή αυτοκρατορία.

23. Παιδαγωγικοί στόχοι (ενδεικτικά)
1. Η ανάπτυξη από τους μαθητές πνεύματος
συνεργατικότητας, ανταλλαγής απόψεων και
διερευνητικής μάθησης ώστε να παρατηρούν, να
μελετούν και να καταλήγουν σε κοινά συμπεράσματα.
2. Να διαμορφώνουν σταδιακά υπεύθυνη στάση,
απέναντι σε θέματα κοινωνικά, πολιτιστικά και εθνικά.
3. Να καλλιεργηθεί το αισθητικό κριτήριο και η ανάδειξη
κλίσεων και δεξιοτήτων.

24. Σχολιασμός σεναρίου
 Οι μαθητές παρατηρούν και αξιολογούν έργα τέχνης της
εποχής όπως πίνακες, σχέδια διακόσμησης κατοικιών,
εικόνες, μικρογραφίες, σκαλιστά ξυλόγλυπτα, κλπ που
σαν είδη τέχνης αποτελούν την αφόρμηση του
μαθήματος.
 Οι μαθητές κατανοούν έννοιες όπως η συμμετρία, ο
συνδυασμός και η προέλευση των χρωμάτων, η επιλογή
του υλικού από τον καλλιτέχνη που ήταν διαθέσιμο, την
μορφολογία και το τελικό αποτέλεσμα.

25. Προβλήματα – Προκλήσεις
Εκπαιδευτικοί
• (αντιλήψεις, χρόνος διδασκαλίας ύλης, διαχείριση τάξης,
αξιολόγηση, προετοιμασία υλικού, επιμόρφωση)
Μαθητές
• (δυσκολία συμμετοχής στο νέο μαθησιακό περιβάλλον,
δεξιότητες συνεργασίας - επικοινωνίας, ασαφείς στόχοι,
αξιολόγηση)
Γονείς (ενημέρωση, εμπλοκή, στήριξη)
• ΑΠΣ (απουσία υλικού – δραστηριοτήτων, ποσότητα ύλης,
φιλοσοφία προαγωγής αυθεντικής μάθησης)

26. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Σας ευχαριστούμε πολύ για την
προσοχή σας