Econom.s6b

1. ТӨГС ӨРСӨЛДӨӨНТ ЗАХ ЗЭЭЛ
Бодлого
1.Зураг 1 - д пүүсийн нийт зардал ба нийт орлогын муруйг харуулав. Графикийг анхааралтай
ажиглаж дараах асуултанд хариул.
а) Зах зээлийн ямар хэв шинжид энэ график тохирох вэ? Яагаад?
б) График ямар цаг хугацааны үеийг дүрсэлж байна вэ? Богино хугацааны үе үү, эсвэл урт
хугацааны үе үү? Яагаад?
в) Пүүсийн үйлдвэрлэх бүтээгдэхүүний үнэ ямар вэ?
г) Пүүсийн тогтмол зардал ямар хэмжээтэй вэ?
д) Пүүс бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийн ямар хэмжээнд эдийн засгийн тэг ашигтай ажиллах вэ?
е) Пүүс бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийн ямар хэмжээнд хамгийн их ашиг олох вэ?
Зураг 1. Нийт зардал ба нийт орлогын муруй
Бодолт:
а) график төгс өрсөлдөөний зах зээлд тохирно, Учих нь тухайн пүүсийн хувьд зах зээлийн үнэ
тогтмол байна. (Нийт орлогын муруй - шулуун)
б) Богино хугацааны. Учир нь тогтмол зардлууд байна
в) 2$
г) 30$
д) 25 ба 45 нэгж
е) 35 нэгж орчим
2. Дараах зурагт төгс өрсөлдөөнт зах зээл дээр үйл ажиллагаа явуулдаг пүүсийн талаарх мэдээлэл
графикаар өгөв.

2. Өгөгдсөн графикийг ашиглан дараахь асуултанд хариулт өг .
А. Хамгийн их ашигтай ажиллах үеийн үйлдвэрлэх бараа,үйлчилгээний тоо хэмжээ (420)
Б. Ашиг хамгийн их байх үеийн нэгж бүтээгдэхүүний үнэ ( 55)
В. Ашиг хамгийн их байх үеийн нэгж бүтээгдэхүүнээс олох орлого (55)
Г. Ашиг хамгийн их байх үеийн нэгж бүтээгдэхүүний зардал (31)
Д.Ашиг хамгийн их байх үеийн дундаж нийт зардал (31)
Е. Ашиг хамгийн их байх үеийн дундаж тогтмол зардал (11)
Ё. Ашиг хамгийн их байх үеийн дундаж хувьсах зардал (20)
Ж. Ашиг хамгийн их байх үеийн ахиу зардал (55)
З. Ашиг хамгийн их байх үеийн нийт зардал TC = Q ∙ ATC = 420 ∙31 = 13020
Л. Ашиг хамгийн их байх үеийн нийт тогтмол зардал FC = Q ∙ AFC = 420 ∙11= 4620
И Ашиг хамгийн их байх үеийн нийт хувьсах зардал VC = Q ∙ AVC = 420 ∙ 20 = 8400
Й. Ашиг хамгийн их байх үеийн нийт орлого TR = P ∙ Q = 55 ∙ 420 = 23100
К. Ашиг хамгийн их байх үеийн дундаж орлого АR = TR/Q = 23100/420 = 55
Л. Ашиг хамгийн их байх үеийн ахиу орлого (55)
М. Ашиг хамгийн их байх үеийн нийт ашиг = TR – TC = 23100 – 13020 = 10080
Н. Нэгж бараа,үйлчилгээний хамгийн бага зардал (27)
О. Нэгж бараа,үйлчилгээний хамгийн их орлого ( 55)
Ө. Нэгж бараа,үйлчилгээний хамгийн их ашиг = P –ATC = 55 -27 =28
3. ТӨЗЗ дээр 180 ижил хэмжээтэй пүүс үйл ажиллагаа явуулдаг байв.Пүүс бүрийн богино хугацааны
нийт зардлын функц ТС=16 + 2Q + Q2
бол
а. Пүүсийн болон салбарын богино хугацааны нийлүүлэлтийн функцыг ол.
б. Эрэлтийн функц QD=2160/P бол тэнцвэр тогтох үеийн үнэ болон Q*- r ол.
Бодолт:
a. TӨ33 дээрх пүүсүүдийн хувьд үйлдвэрлэлийн богино хугацаацд ашгаа хамгийн их байлгах зарчим
нь Р = МС байх бөгөөд үүний тусламжтайгаар хичнээн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх вэ гэдгээ
тодорхойлдог. Иймээс төгс өрсөлдөөнтпүүсийн нийлүүлэлтийн функцыг тодорхойлохдоо ахиу
зардлын функцыг ашиглана. Үүнийг нийт зардлын функцаас уламжлал аван тодорхойлбол
TC′Q = МС = 2 + 2∙Qболно. Үүнийг дээрх нөхцөлдээрээ орлуулбал.
МС = 2 + 2∙Q = Р. Эндээс Нэг пүүсийн нийлүүлэлтийн хэмжээ нь Q = 0.5 ∙Р -1 байна. Харин энэ
салбар эах зээлийн богино хугацааны нийлүүлэлтийн функц нь
Qs = 180 ∙Q= 180 ∙(0.5 ∙Р -1) = 90 ∙Р-180 болно.
б. Салбарын нийлүүлэлтийн функцыг олсон учраас тэнцвэр тогтох үеийн үнэ ба
нийлүүлэлтийн хэмжээг тооцъё. QD = Qs
= 90 ∙Р-180 => 2160 = 90Р2
- 180∙P => P = 6, Q = = 360
Салбарт тогтох үнэ нь 6, нийлүүлэлтийн хэмжээ нь 360 байна.
4. Хүснэгт 1-д төгс өрсөлдөөний зах зээлд тулгуурласан пүүсүүдийн орлого, зарлагын үзүүлэлт
өгөгдсөн болно. Энэ мэдээллийг ашиглан дараахь дасгалыг гүйцэтгэ.
а) Холбогдох үзүүлэлтүүдийг тооцож, хүснэгтийг бөглө.
Q - бүтээгдэхүүний хэмжээ Pn - Хувьсах нөөцийн үнэ
Pq - Бүтээгдэхүүний нэгжийн үнэ TR - Нийт орлого

3. Хүснэгт 1
Хувьсах
нөөц
Q PN Pq TR AR MR TC FC VC ATC AVC AFC MC
нэгж доллар
0 0 20 2    150    
1 5            
2 15            
3 30            
4 50            
5 75            
6 95            
7 110            
8 120            
9 125            
10 125            
AR - Дундаж орлого MR - Ахиу орлого
TC - Нийт зардал FC- Тогтмол зардал
VC - Хувьсах зардал ATC - Дундаж нийт зардал
AVC - Дундаж хувьсах зардал AFC- Дундаж тогтмол зардал
MC - Ахиу зардал
b) Бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийн ямар хэмжээнд пүүс ашгаа хамгийн их буюу алдагдлаа хамгийн
бага байлгаж чадах вэ?
c) AR, MR, ATC, AVC, AFC, MC муруйг байгуул. Үйлдвэрлэлийн оновчтой хэмжээг заа.
Өөрийн сонголтыг тайлбарла.
Бодолт:
a) TR = Q ∙ Pq = 0 ∙2 = 0
TR = Q ∙ Pq = 5 ∙2 = 10
TR = Q ∙ Pq = 15 ∙2 = 30
…………………………
AR = TR / Q = 10/5 =2
AR = TR / Q = 30/15 =2
AR = TR / Q = 60/30 =2
……………………………
MR = = = = 2
MR = = = = 2
MR = = = = 2
……………………………………………………………
VC = Хувьсах нөөц ∙ PN = 0 ∙ 20 = 0
VC = Хувьсах нөөц ∙ PN = 1 ∙ 20 = 20
VC = Хувьсах нөөц ∙ PN = 2 ∙ 20 = 40
…………………………………………………
TC = FC + VC = 150 + 0 = 150

4. TC = FC + VC = 150 + 20 = 170
TC = FC + VC = 150 + 40 = 190
………………………………………………..
ATC = TC/Q = 170/5 =34
ATC = TC/Q = 190/15 = 12.66
ATC = TC/Q = 210/30 = 7
………………………………………………….
AVC = VC/Q = 20/5 = 4
AVC = VC/Q = 40/15 = 2.66
AVC = VC/Q = 60/30 = 2
……………………………………………….
AFC = FC/Q = 150/5 = 30
AFC = FC/Q = 150/15 = 10
AFC = FC/Q = 150/30 = 5
………………………………………..
MC = = = = 4
MC = = = = 2
MC = = = = 1 .33
Хувьсах
нөөц
Q PN Pq TR AR MR TC FC VC ATC AVC AFC MC
нэгж доллар
0 0 20 2 0 - 2 150 150 0 -   
1 5 20 2 10 2 2 170 150 20 34.00 4.00 30.00 4.00
2 15 20 2 30 2 2 190 150 40 12.66 2.66 10.00 2.00
3 30 20 2 60 2 2 210 150 60 7.00 2.00 5.00 1.33
4 50 20 2 100 2 2 230 150 80 4.60 1.60 3.00 1.00
5 75 20 2 150 2 2 250 150 100 3.33 1.33 2.00 0.80
6 95 20 2 190 2 2 270 150 120 2.84 1.26 1.58 1.00
7 110 20 2 220 2 2 290 150 140 2.63 1.27 1.36 1.33
8 120 20 2 240 2 2 310 150 160 2.58 1.33 1.25 2.00
9 125 20 2 250 2 2 330 150 180 2.64 1.44 1.20 4.00
10 125 20 2 250 2 2 350 150 200 2.80 1.60 1.20 
b) 110 ба 120 нэгжийн хооронд
110 ба 120 нэгж, энэ гарцын түвшинд MR = MC байна.
c)