1. БҮТЭЭГДЭХҮҮН
ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ
ЗАХ ЗЭЭЛ

2. Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний зах зээл
дээр хэрэглэгчид хувь хүн, айл өрх
байдаг нийлүүлэгчид нь пүүс,
компаниуд байдаг.
Уг зах зээл дээрх өрсөлдөөний
нөхцөл байдлаас нь хамааруулаад төгс
ба төгс бус өрсөлдөөнт зах зээл гэж 2
ангилна.

3. Зах зээл
Бүтээгдэхүүн
үйлчилгээний
зах зээл
Хүчин
зүйлсийн зах
зээл
Төгс
өрсөлдөөнт
зах зээл
Төгс бус
өрсөлдөөнт
зах зээл

4. Зах зээл – Market
төгс өрсөлдөөн – Pure
competition
Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний зах
зээлүүд нь дараах тодорхой
шинжүүдээр өөр хоорондоо ялгагдана.
Үүнд:

5. 1. Үйл ажиллагаа явуулж буй пүүс,
компаний тоо
2. бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний шинж
чанар
3. Үнийн бус өрсөлдөөн
4. Зах зээлийн үнэд тухайн нэг пүүсний
нөлөөлөх чадвар
5. Уг зах зээлээс гарах болон зах зээл
рүү ороход учрах саад бэрхшээл

6. Төгс өрсөлдөөнт зах зээл
Энэ зах зээл нь бодит амьдрал дээр
харьцангуй ховор бөгөөд онолын шинж
чанарыг түлхүү хадгалсан байдаг.
Гэхдээ хүнсний дэлгүүр, цайны газрууд
уг зах зээлийн жишээнд орж болно.
Төгс өрсөлдөөнт зах зээл нь дараах
шинжүүдийг агуулна. Үүнд:

7. 1. Олон тооны пүүс үйл ажиллагаа
явуулдаг
2. Ялгаваргүй бүтээгдэхүүн
үйлдвэрлэдэг
3. Үнийн бус өрсөлдөөн байдаггүй
4. Тухайн нэг пүүс зах зээлийн үнэд
нөлөөлөх боломжгүй
5. Тухайн зах зээл рүү орох, гарахад
чөлөөтэй (саад бэрхшээлгүй)

8. ТӨЗЗ-ийн онцлог
ТӨЗЗ дээр ажиллаж байгаа пүүсүүд
зах зээл болон үнийн талаар асар их
мэдээлэлтэй байдаг. Тиймээс зах
зээлийн үнийг удирдлага болгон
ажилладаг. Мөн бүтээгдэхүүнээ нэмж
борлуулахын тулд үнээ буулгах
шаардлага байдаггүй.

9. Q P TR ∆TR/∆Q = MR
0 20 0 -
1 20 20 20
2 20 40 20
3 20 60 20
4 20 80 20
5 20 100 20
Q P TR ∆TR/∆Q
0 50 0 -
1 50 50 50
2 50 100 50
3 50 150 50
4 50 200 50
5 50 250 50

10. P
Q
D
0
P

11. P = MR
Үнэ ба ахиу орлого тэнцүү байдаг нь
ТӨЗЗ-н үндсэн шинж юм.
MR = ∆TR/∆Q

12. ТӨЗЗ дээр ашгийг хамгийн их байлгах

13. ТӨЗЗ-н график
P/C
Q
D
0
P
К
MC

14. Жишээ бодлого
P = 200
TC = 140 + 0.5Q2
ТӨЗЗ. Хамгийн их ашиг олох
бүтээгдэхүүний хэмжээг ол. Ашгийг
тодорхойлж батла.

15. MR = MC
MR = P = 200
MC = (TC)’ = Q
200 = Q Q = 200
π = TR – TC TR = P*Q = 200*200 =
40000
TC = 140 + 0.5*200*200 = 20140
π = TR – TC = 40000 – 20140 = 19860

16. Q = 21
TR = 80*21 = 1680
TC = 84 + 2*21*21 = 966
π = TR – TC = 1680 – 966 = 714
Q = 19
TR = 80*19 = 1520
TC = 84 + 2*19*19 = 806
π = TR – TC = 1520 - 806 = 714

17. Анхааран сонссон
та бүхэнд баярлалаа