เอกสารประกอบการสอนวิชาเภสัชบำบัด ๓ (๗๙๑๕๕๑) หัวข้อ Assessment of Adverse drug reaction
•
22 likes•18,685 views
เอกสารประกอบการสอนวิชาเภสัชบำบัด ๓ (๗๙๑๕๕๑) หัวข้อ Assessment of Adverse drug reaction สำหรับนิสิตเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา ชั้นปีที่ ๕ ภาคเรียนที่ ๑/๒๕๕๙ บรรยายและปฏิบัติการ: วันศุกร์ที่ ๑๖ กันยายน ๒๕๕๙ เวลา ๐๙.๐๐-๑๒.๐๐ น. ณ ห้อง PH402 อาคารปฏิบัติการเภสัชกรรมชุมชนและห้องปฏิบัติการผลิตยา
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Viewers also liked
Viewers also liked (20)
Similar to เอกสารประกอบการสอนวิชาเภสัชบำบัด ๓ (๗๙๑๕๕๑) หัวข้อ Assessment of Adverse drug reaction
Similar to เอกสารประกอบการสอนวิชาเภสัชบำบัด ๓ (๗๙๑๕๕๑) หัวข้อ Assessment of Adverse drug reaction (20)
More from Rachanont Hiranwong
More from Rachanont Hiranwong (18)
เอกสารประกอบการสอนวิชาเภสัชบำบัด ๓ (๗๙๑๕๕๑) หัวข้อ Assessment of Adverse drug reaction
- 1. Fb/Rachanont Adverse Drug Reaction ภก.รชานนท์ หิรัญวงษ์ (พี่เติ้ล) หัวหน้างานบริบาลเภัชกรรม กลุ่มงานเภัชกรรม รพ.บางละมุง
- 2. ิ่งที่จําเป็นในการประเมิน ADR DEFINITION Drug Hypersensitivity Reaction, Side Effect, Pseudo allergy MECHANISM Urticaria, Angioedema, SJS/TEN, DRESS ALGORITHM WHO’s criteria, Naranjo’s algorithm, Thai algorithm
- 3. Definition 1
- 4. Adverse Drug Reaction (ADR)* ปฏิกิริยาที่เกิดขึ้นโดยมิได้ตั้งใจและเป็นอันตรายต่อร่างกาย มนุษย์ เกิดขึ้นเมื่อใ้ยาในขนาดปกติเพื่อการป้องกัน วินิจฉัย บําบัดรักษาโรค หรือเปลี่ยนแปลง แก้ไขการ ทํางานของร่างกาย โดยไม่รวมปฏิกิริยาที่เกิดจากการใ้ยา เกินขนาดโดยอุบัติเหตุหรือตั้งใจ ตลอดจนการใ้ยาในทาง ที่ผิด อุบัติเหตุ หรือการจงใจใ้ยาเกินขนาดและผิดวิธี *คำจำกัดความจากแนวทางการรายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์จากการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ ศูนย์เฝ้าระวังความปลอดภัยด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพ สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา
- 5. Side Effect (ADR type A) ปฏิกิริยาทั้งเิงบวกและเิงลบที่เกิดขึ้นเนื่องจากฤทธิ์ทาง เภัชวิทยา นอกเหนือจากคุณสมบัติหลักหรือข้อบ่งใ้ของ ยานั้น เกิดขึ้นในขนาดที่ใ้รักษา สามารถคาดการณ์ได้ว่า จะเกิด และระดับความรุนแรงจะขึ้นกับขนาดของยา
- 6. Drug Allergy (ADR type B) ปฏิกิริยาที่ไม่สามารถอธิบายได้ด้วยฤทธิ์ทาง เภัชวิทยา เกิดจากปฏิกิริยาของภูมิคุ้มกันของร่างกายผู้ ป่วยต่อยานั้นโดยไม่ขึ้นกับขนาดของยา ่วนใหญ่อาการ มักเกิดขึ้นภายหลังจากที่เคยได้รับยาชนิดนี้มาก่อน แล้วไป กระตุ้นให้ร่างกายสร้างแอนติบอดี้ จึงทําให้เกิดอาการแพ้ หลังจากได้รับยาเดิมในครั้งต่อมา Drug hypersensitivity reaction(DHR)
- 8. มักพบจากการใ้ยาในกลุ่ม Opioids, Cephalosporins, Vancomycin, และ Radiocontrast media กลไกเกิดจากยากระตุ้นให้มีการปล่อยสารก่อการแพ้โดยตรง อาจทําให้เกิดผื่นคัน, แน่น หน้าอก, หายใจลําบาก เป็นต้น เกิดอาการได้ตั้งแต่ครั้งแรกที่รับยา อาการที่เกิดขึ้นจะัมพันธ์กับขนาดยาหรืออัตราเร็วในการให้ยา แก้ไขโดยการลดขนาดยา หรือลดอัตราเร็วในการให้ยา หรือให้ยาเพื่อป้องกันอาการ Pseudo Allergy
- 9. เปรียบเทียบการแพ้ยากลุ่ม NSAIDs แบบ True allergy กับ Pseudo allergy TRUE ALLERGY PSEUDO ALLERGY ปฏิกิริยาเกิดผ่านระบบภูมิคุ้มกัน (IgE) ปฏิกิริยาเกิดผ่านการยับยั้งการสร้าง PGE2 แพ้ข้ามกันในกลุ่มโครงสร้าง แพ้ข้ามกันในกลุ่มที่ยับยั้ง COX-1 ได้มาก หลีกเลี่ยงการใ้ยาในกลุ่มโครงสร้างเดียวกัน หลีกเลี่ยงการใ้ยา ในกลุ่มที่ยับยั้ง COX-1 ได้มาก
- 10. Mechanism 2
- 11. Type I : IgE-Mediated Drug Hypersensitivity Type II : IgG-Mediated Cytotoxicity Type III : Immune Complex Deposition Type IV : T-Cell-Mediated Drug Hypersensitivity กลไกการแพ้ยา
- 13. Type I : IgE-Mediated Drug Hypersensitivity ใ้เวลากระตุ้นครั้งแรก 7 – 14 วัน เมื่อได้รับยาอีก ครั้งจะเกิดอาการภายใน 2 ั่วโมง นานสุดไม่เกิน 48 ั่วโมง • Anaphylaxis • Urticaria • Angioedema • Bronchospasm • Abdominal cramping • Respiratory arrest • Arrhythmias • Eosinophilia
- 14. Urticaria เป็นรอยนูนแดงขนาดเล็ก คัน ผื่นค่อยๆ ขยายออก มีขอบยกนูน รูปร่างเหมือนวงกลมแต่มักไม่ครบวง บางครั้งดูคล้ายแผนที่มีขอบหยักไป หยักมา ผื่นกระจายทั่วร่างกาย
- 15. Urticaria
- 16. Angioedema ผื่นลมพิษที่เกิดในั้นผิวหนัง่วนลึก หรือั้นไขมันใต้ผิวหนัง มักเกิดตามเยื่อบุ เ่นเปลือกตา ริม ฝีปาก อวัยวะเพศ ึ่งจะบวมนูนไม่มี ขอบเขตัดเจน ดีขึ้นภายใน 2 - 5 วัน
- 17. Anaphylactic Shock ผู้ป่วยจะมีการลดลงของความดัน โลหิตอย่างรวดเร็ว ผลการตรวจร่างกายอาจวัด BP และคลํา pulse ไม่ได้ ผู้ป่วยจะมีอาการหมดสติ ็อค หรือ เียีวิตได้ ถ้าไม่ได้รับการ่วยเหลือ อย่างทันท่วงที
- 19. Type II : IgG-Mediated Cytotoxicity เกิดอาการภายใน 7 – 21 วันหลังเริ่มยา • Hemolytic anemia: Penicillin, quinidine • Neutropenia: anti – convulsants, sulfonamides, Phenothiazines • Thrombocytopenia: Paracetamol, quinine, quinidine, sulfonamides
- 21. Type III : Immune Complex Deposition เกิดอาการภายใน 5 – 21 วันหลังเริ่มยา • Serum sickness: มีไข้, อ่อนเพลีย, ปวดข้อ, ผื่นคัน • Vasculitides (some) • Morbilliform or maculopapular rash • Urticaria (late onset) • Glomerulonephritis • Erythema multiforme • Stevens–Johnson syndrome
- 22. Vasculitis
- 23. Erythema multiforme EM minor มีผื่นตามผิวหนังร่วมกับผื่นตามเยื่อบุ เ่น เยื่อบุตา เยื่อบุ่องปาก จมูก ทวาร อวัยวะเพศ อีก 1 แห่ง ลักษณะเหมือนเป้ายิงธนู (Target lesion)
- 24. Stevens Johnson Syndrome EM major หรือที่เรียกว่า Stevens Johnson syndrome จะมีผื่นตามเยื่อ บุมากกว่า 1 แห่ง มีอาการค่อนข้างรุนแรงกว่า อาการนํา ก่อนเกิดผื่น ผู้ป่วยจะมีอาการคล้ายไข้ หวัด คือมีไข้ อ่อนเพลีย ปวดเมื่อยตาม เนื้อตัว ปวดข้อ
- 25. Stevens Johnson Syndrome มักพบผื่นที่ฝ่ามือฝ่าเท้า แขนขา และ เยื่อบุก่อน จากนั้นจะลามไปที่ลําตัว บริเวณเยื่อบุต่างๆ จะมีอาการ มากกว่า โดยพบแผลที่เยื่อบุตา ่องปาก จมูก อวัยวะเพศ มักเกิดอาการภายใน 1 – 4 ัปดาห์ หลังได้รับยา
- 27. Type IV : T-Cell-Mediated Drug Hypersensitivity เกิดอาการภายใน 24 - 48 ั่วโมง • Maculopapular rash • Contact dermatitis • Pustular eruptions • SJS/TEN
- 28. Maculo - papular rash Macule ผื่นราบหรือนูนเล็กน้อย Papule ตุ่มนูนที่ผิวหนัง มีอาการคันร่วมด้วย
- 29. Maculo - papular rash MP Rash Urticaria
- 30. Fixed drug eruption รูปร่างกลม ขอบัด มีีแดงคลํ้าหรือีม่วง หรือพองเป็นตุ่มนํ้า ผื่นมักจะมีอาการแสบร้อนเจ็บๆ คันๆ พบบ่อยที่บริเวณริมฝีปาก และเยื่อบุตาม ผิวหนังอื่นๆ เมื่อได้รับยาที่เป็นสาเหตุอีกในครั้งต่อมาจะ ปรากฏผื่นที่บริเวณเดิมทุกครั้ง
- 31. Exfoliative dermatitis ผิวหนังจะแดงทั่วๆไปคล้าย MP rash แต่ไม่เกิดอย่างรวดเร็ว ไม่มีอาการแสบร้อน และไม่เกิดตุ่ม นํ้าพอง ผิวหนังจะค่อยๆ ลอกเป็นขุยแห้งจน ทั่วร่างกาย ฝ่ามือฝ่าเท้าจะหนาเป็นแผ่น กว่าจะ หลุดใ้เวลานาน
- 32. Algorithm 3
- 33. Algorithm WHO’s criteria Naranjo’s algorithm Thai Algorithm
- 34. WHO’s criteria Certain (ใ่แน่นอน) Probable (น่าจะใ่) Possible (อาจจะใ่) Unlikely (สงัย) เกิดขึ้นใน่วงระยะเวลาที่สอดคล้องกับการใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) และ เกิดขึ้นใน่วงเวลาที่ไม่สอดคล้องกับระยะ เวลาการใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) และ ไม่สามารถอธิบายได้ด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วม และ ไม่น่าจะเกี่ยวข้องกับโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ ร่วม และ อาจสามารถอธิบายด้วยโรค ที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สาร เคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วม และ ไม่สามารถอธิบายด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วมได้อย่าง ัดเจน เมื่อหยุดใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) แล้ว อาการไม่พึงประสงค์ดีขึ้น หรือหายจาก อาการนั้นอย่างเห็นได้ัด และ เมื่อหยุดใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) แล้วอาการไม่พึงประสงค์ดีขึ้น หรือหายจากอาการนั้น แต่ ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการหยุดใ้ ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) หรือ มีแต่ข้อมูลไม่สมบูรณ์ หากมีการใ้ยานั้นํ้าอีกครั้ง จะต้องเกิด อาการไม่พึงประสงค์ที่สามารถอธิบายได้ ด้วยฤทธิ์ทางเภัชวิทยาหรือเป็นอาการไม่ พึงประสงค์ที่ปรากฎเห็นัด อาจไม่มีข้อมูลของการใ้ยาํ้าอีก
- 36. Thai Algorithm
- 37. การประเมิน ADR การประเมิน ADR อย่างเป็นระบบ แนวทางการป้องกันแพ้ยาํ้า กรณีึกษา
- 40. ขั้นตอนที่ 2 ค้นหายาที่สงัย หาว่ายาชนิดใดบ้างที่ ระยะเวลาที่ได้รับยาเข้ากันได้ กับ onset ของการเกิดผื่น แพ้ยาดังกล่าว เขียน Timeline ลําดับ การได้รับยา และการเกิด อาการ
- 41. ขั้นตอนที่ 2 ค้นหายาที่สงัย Litt's D.E.R.M. Drug Eruptions and Reactions Manual MEYLER’S Side Effects of Drugs
- 42. ขั้นตอนที่ 2 ค้นหายาที่สงัย Litt's D.E.R.M. Drug Eruptions and Reactions Manual รวบรวม ADR จากรายงาน ของบริษัทยา และงานวิจัย ต่างๆ หลังจากยาออกวาง ตลาด
- 43. MEYLER’S Side Effects of Drugs รวบรวม ADR จากรายงาน แยกเป็นกลุ่มอาการ มีข้อมูลปัจจัยที่่งเสริมให้เกิด ADR ขั้นตอนที่ 2 ค้นหายาที่สงัย
- 44. ขั้นตอนที่ 2 ค้นหายาที่สงัย สรุปรายงานอาการไม่พึง ประสงค์จากการใ้ยา โดย ศูนย์เฝ้าระวังความปลอดภัย ด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพ ํานักงานคณะกรรมการ อาหารและยา http://goo.gl/7rKYJC
- 45. ขั้นตอนที่ 3 ค้นหาสาเหตุอื่น ยาชนิดอื่นที่ผู้ป่วยได้รับร่วมด้วย โรคประจําตัวที่ผู้ป่วยเป็นอยู่ หรือ โรคร่วมอื่นๆ สาเหตุอื่นๆ เ่น การแพ้อากาศ อาหาร สารเคมีอื่นๆ DDx
- 46. ขั้นตอนที่ 3 ค้นหาสาเหตุอื่น เคยแพ้ยาหรือไม่ แพ้ยาื่อว่าอะไร ทราบื่อยาได้อย่างไร ใครเป็นผู้บอกว่าท่านแพ้ยา เคยได้รับบัตรแพ้ยาไหม ยาที่แพ้มีรูปร่างอย่างไร ใ้ยาดังกล่าวเพื่อรักษาโรคอะไร ตัวอย่างคําถามที่ใ้ในการัมภาษณ์ผู้ป่วยและญาติ ได้รับยามาจากที่ไหน กินวันละกี่มื้อ มื้อละกี่เม็ด ลักษณะอาการแพ้เป็นอย่างไร เกิดอาการหลังจากใ้ยาไปนานเท่าใด หรือรับประทานยาไปกี่มื้อก่อนเกิดอาการ มีอาการนานกี่ั่วโมงกี่วัน ตอนนี้ยังมีอาการอยู่หรือไม่
- 47. ขั้นตอนที่ 3 ค้นหาสาเหตุอื่น อาการดีขึ้น หรือแย่ลง หรือคงที่ ภายหลังเกิดอาการ ได้หยุดยามั้ย หยุดยามานานเท่าใด รับประทานยามื้อสุดท้ายเมื่อใด เคยกินยา…มั้ย (ยาในกลุ่ม เดียวกันกับยาที่เราสงัย) ตัวอย่างคําถามที่ใ้ในการัมภาษณ์ผู้ป่วยและญาติ เคยแพ้ยา อาหารหรือสารเคมีมั้ย มีโรคประจําตัวมั้ย มียาที่ใ้เป็นประจํา อะไรอยู่บ้าง ใ้มานานแค่ไหนแล้ว ปกติเวลาไม่สบาย ได้ื้อยา ใ้ยาหรือ รักษาที่โรงพยาบาลมั้ย รับยาประจําตัวที่โรงพยาบาลอะไร
- 49. ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm WHO’s criteria Naranjo’s algorith Thai Algorithm
- 50. ขั้นตอนที่ 5 สรุปผลการประเมิน แจ้งผลการประเมินแก่แพทย์ และบุคลากรที่เกี่ยวข้อง บันทึกประวัติแพ้ยาในระบบ คอมพิวเตอร์โรงพยาบาล ออกบัตรแพ้ยาและ่งมอบ ให้ผู้ป่วย/ญาติ พร้อมกับให้คํา แนะนํา
- 52. ื่อยาจําให้แม่น ให้ผู้ป่วยจดจําื่อสามัญของยา และอาการที่เกิดขึ้น ทวนสอบผู้ป่วยว่าจําื่อยาได้ ควรบอกให้ญาติสนิท คนใกล้ิด หรือแฟนทราบ อา – ม็อก – ี่ – ิล - ลิน
- 53. ยืดอกพกบัตร แนะนําให้ผู้ป่วยพกบัตรแพ้ยาติดตัวไว้ ตลอด เมื่อไปโรงพยาบาล ไปคลินิก หรือไป ร้านยา ให้แสดงบัตรแก่แพทย์ ทันตแพทย์ เภัชกร หรือพยาบาล ทุกครั้ง
- 56. แพ้ยาทําอย่างไรดี หลังรับประทานยาที่ไม่เคยใ้มาก่อน ให้ังเกตอาการหลังรับ ประทานยา 1/2 – 1 ั่วโมง ถ้ามีผื่นคันตามตัว หรือมีอาการแน่นหน้าอก หายใจลําบาก หรือ คลื่นไ้ อาเจียนอย่างรุนแรง ให้รีบมาพบแพทย์โดยนํายาที่รับ ประทานไปมาด้วย (ถ้าไม่มียาเหลือ ให้นําฉลาก หรือซองยามาแทน) และอย่าลืมเอาบัตรแพ้ยาไปด้วย
- 58. แพ้ยาซ้ำ เหตุการณ์ที่ผู้ป่วยได้รับยา (ทั้งจากตนเอง ผู้ดูแล หรือจาก บุคลากรทางการแพทย์) แล้วเกิดอาการแพ้ โดยที่เคยเกิดอาการ แพ้ยาดังกล่าวจากยาที่มีื่อสามัญทางยาเดียวกัน ทั้งที่เคยบันทึก ประวัติหรือไม่บันทึกประวัติในเอกสารหรือระบบของโรงพยาบาล ยกเว้น : การตั้งใจให้ยาํ้า (RECHALLENGE) ของบุคลากรทางการแพทย์เพื่อประโยชน์ใน การรักษาหรือมีข้อบ่งี้ทางการแพทย์
- 59. แนวทางการป้องกัน เภัชกรบันทึกข้อมูลในบัตรแพ้ยาให้ครบถ้วน และให้คําแนะนํากับผู้ป่วย และญาติทุกครั้งที่่งมอบบัตรแพ้ยา ทําให้ผู้ป่วยตระหนักถึงความําคัญของบัตรแพ้ยาและประวัติแพ้ยา ทําระบบเตือนทุกจุดที่มีการั่งใ้ยา จ่ายยา บริหารยา ทําให้สหวิชาีพตระหนักถึงความําคัญ และร่วมมือกันป้องกันแพ้ยาซํ้า
- 60. กรณีึกษา 6
- 62. กรณีึกษาที่ 1 A.MP Rash B.Urticaria C.Angioedema D.Exfoliative Rash ขั้นตอนที่ 1 วินิจฉัยผื่นแพ้ยา
- 63. กรณีึกษาที่ 1 3 วันก่อน กินยา Paracetamol (500) ไป 2 เม็ด 2 ั่วโมงก่อนพึ่งกินยา Ibuprofen (400) ไป 1 เม็ด ประวัติเคยทาน Paracetamol เป็นประจําโดยไม่มีอาการ ผิดปกติ ไม่ทราบว่าเคยใ้ยาในกลุ่ม NSAIDs มาก่อนหรือ เปล่า ขั้นตอนที่ 2 ค้นหายาที่สงัย
- 64. กรณีึกษาที่ 1 ผู้ป่วยปฏิเสธโรคประจําตัว และการใ้ยาอื่นร่วม ไม่มีประวัติแพ้ยา สารเคมี หรืออาหารใดๆ ่วงนี้ไม่มีการเปลี่ยนเครื่องําอางค์ สบู่ และแชมพูที่ใ้ ไม่เคยเกิดการแพ้แบบนี้มาก่อน ขั้นตอนที่ 3 ค้นหาสาเหตุอื่น
- 65. กรณีึกษาที่ 1 ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm Certain (ใ่แน่นอน) Probable (น่าจะใ่) Possible (อาจจะใ่) Unlikely (สงัย) เกิดขึ้นใน่วงระยะเวลาที่สอดคล้องกับการใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) และ เกิดขึ้นใน่วงเวลาที่ไม่สอดคล้องกับระยะ เวลาการใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) และ ไม่สามารถอธิบายได้ด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วม และ ไม่น่าจะเกี่ยวข้องกับโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ ร่วม และ อาจสามารถอธิบายด้วยโรค ที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สาร เคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วม และ ไม่สามารถอธิบายด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วมได้อย่าง ัดเจน เมื่อหยุดใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) แล้ว อาการไม่พึงประสงค์ดีขึ้น หรือหายจาก อาการนั้นอย่างเห็นได้ัด และ เมื่อหยุดใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) แล้วอาการไม่พึงประสงค์ดีขึ้น หรือหายจากอาการนั้น แต่ ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการหยุดใ้ ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) หรือ มีแต่ข้อมูลไม่สมบูรณ์ หากมีการใ้ยานั้นํ้าอีกครั้ง จะต้องเกิด อาการไม่พึงประสงค์ที่สามารถอธิบายได้ ด้วยฤทธิ์ทางเภัชวิทยาหรือเป็นอาการไม่ พึงประสงค์ที่ปรากฎเห็นัด อาจไม่มีข้อมูลของการใ้ยาํ้าอีก
- 66. กรณีึกษาที่ 1 ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm Certain (ใ่แน่นอน) Probable (น่าจะใ่) Possible (อาจจะใ่) Unlikely (สงัย) เกิดขึ้นใน่วงระยะเวลาที่สอดคล้องกับการใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) และ เกิดขึ้นใน่วงเวลาที่ไม่สอดคล้องกับระยะ เวลาการใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) และ ไม่สามารถอธิบายได้ด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วม และ ไม่น่าจะเกี่ยวข้องกับโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ ร่วม และ อาจสามารถอธิบายด้วยโรค ที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สาร เคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วม และ ไม่สามารถอธิบายด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วมได้อย่าง ัดเจน เมื่อหยุดใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) แล้ว อาการไม่พึงประสงค์ดีขึ้น หรือหายจาก อาการนั้นอย่างเห็นได้ัด และ เมื่อหยุดใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) แล้วอาการไม่พึงประสงค์ดีขึ้น หรือหายจากอาการนั้น แต่ ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการหยุดใ้ ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) หรือ มีแต่ข้อมูลไม่สมบูรณ์ หากมีการใ้ยานั้นํ้าอีกครั้ง จะต้องเกิด อาการไม่พึงประสงค์ที่สามารถอธิบายได้ ด้วยฤทธิ์ทางเภัชวิทยาหรือเป็นอาการไม่ พึงประสงค์ที่ปรากฎเห็นัด อาจไม่มีข้อมูลของการใ้ยาํ้าอีก
- 67. กรณีึกษาที่ 1ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm
- 68. กรณีึกษาที่ 1ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm 1 2 1 1 0 2 0 0 7 Probable
- 69. กรณีึกษาที่ 1 ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm
- 70. กรณีึกษาที่ 1 ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm Probable
- 71. กรณีึกษาที่ 1ขั้นตอนที่ 5 สรุปผลการประเมิน ผู้ป่วยแพ้ยา Ibuprofen แบบ Angioedema โดยผู้ป่วยไม่ทราบว่าเคยทานยากลุ่ม NSAIDs มา ก่อนหรือเปล่า จึงบอกไม่ได้ว่าจะแพ้ยาตัวอื่นในกลุ่ม ด้วยหรือไม่ แนะนําให้หลีกเลี่ยงยาในกลุ่ม NSAIDs ทั้งหมด ถ้าจําเป็นอาจใ้ยาในกลุ่ม COX-2 Specific
- 72. กรณีึกษาที่ 2 ผู้ป่วยชายไทยคู่ ขณะนอนโรงพยาบาล มีผื่นขึ้นคันหลัง ลาม ขึ้นแขน ต้นขาทั้ง 2 ข้าง และมีผื่นขึ้นที่ หน้าผาก และบวมเล็ก น้อย
- 73. กรณีึกษาที่ 2 A.MP Rash B.Urticaria C.Angioedema D.Exfoliative Rash ขั้นตอนที่ 1 วินิจฉัยผื่นแพ้ยา
- 74. กรณีึกษาที่ 2ขั้นตอนที่ 2 ค้นหายาที่สงัย
- 75. กรณีึกษาที่ 2ขั้นตอนที่ 2 ค้นหายาที่สงัย
- 76. กรณีึกษาที่ 2ขั้นตอนที่ 2 ค้นหายาที่สงัย
- 77. กรณีึกษาที่ 2 ไม่มีประวัติแพ้ยา สารเคมี หรืออาหารใดๆ ่วงนี้ไม่มีการเปลี่ยนเครื่อง ําอางค์ สบู่ และแชมพูที่ใ้ ไม่เคยเกิดการแพ้แบบนี้มาก่อน ขั้นตอนที่ 3 ค้นหาสาเหตุอื่น
- 78. กรณีึกษาที่ 2 ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm Certain (ใ่แน่นอน) Probable (น่าจะใ่) Possible (อาจจะใ่) Unlikely (สงัย) เกิดขึ้นใน่วงระยะเวลาที่สอดคล้องกับการใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) และ เกิดขึ้นใน่วงเวลาที่ไม่สอดคล้องกับระยะ เวลาการใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) และ ไม่สามารถอธิบายได้ด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วม และ ไม่น่าจะเกี่ยวข้องกับโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ ร่วม และ อาจสามารถอธิบายด้วยโรค ที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สาร เคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วม และ ไม่สามารถอธิบายด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วมได้อย่าง ัดเจน เมื่อหยุดใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) แล้ว อาการไม่พึงประสงค์ดีขึ้น หรือหายจาก อาการนั้นอย่างเห็นได้ัด และ เมื่อหยุดใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) แล้วอาการไม่พึงประสงค์ดีขึ้น หรือหายจากอาการนั้น แต่ ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการหยุดใ้ ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) หรือ มีแต่ข้อมูลไม่สมบูรณ์ หากมีการใ้ยานั้นํ้าอีกครั้ง จะต้องเกิด อาการไม่พึงประสงค์ที่สามารถอธิบายได้ ด้วยฤทธิ์ทางเภัชวิทยาหรือเป็นอาการไม่ พึงประสงค์ที่ปรากฎเห็นัด อาจไม่มีข้อมูลของการใ้ยาํ้าอีก
- 79. กรณีึกษาที่ 2 ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm Certain (ใ่แน่นอน) Probable (น่าจะใ่) Possible (อาจจะใ่) Unlikely (สงัย) เกิดขึ้นใน่วงระยะเวลาที่สอดคล้องกับการใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) และ เกิดขึ้นใน่วงเวลาที่ไม่สอดคล้องกับระยะ เวลาการใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) และ ไม่สามารถอธิบายได้ด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วม และ ไม่น่าจะเกี่ยวข้องกับโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ ร่วม และ อาจสามารถอธิบายด้วยโรค ที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สาร เคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วม และ ไม่สามารถอธิบายด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วมได้อย่าง ัดเจน เมื่อหยุดใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) แล้ว อาการไม่พึงประสงค์ดีขึ้น หรือหายจาก อาการนั้นอย่างเห็นได้ัด และ เมื่อหยุดใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) แล้วอาการไม่พึงประสงค์ดีขึ้น หรือหายจากอาการนั้น แต่ ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการหยุดใ้ ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) หรือ มีแต่ข้อมูลไม่สมบูรณ์ หากมีการใ้ยานั้นํ้าอีกครั้ง จะต้องเกิด อาการไม่พึงประสงค์ที่สามารถอธิบายได้ ด้วยฤทธิ์ทางเภัชวิทยาหรือเป็นอาการไม่ พึงประสงค์ที่ปรากฎเห็นัด อาจไม่มีข้อมูลของการใ้ยาํ้าอีก
- 80. กรณีึกษาที่ 2ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm
- 81. กรณีึกษาที่ 2ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm 1 2 1 1 0 2 0 0 7 Probable
- 82. กรณีึกษาที่ 2 ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm
- 83. กรณีึกษาที่ 2 ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm Probable
- 84. กรณีึกษาที่ 2ขั้นตอนที่ 5 สรุปผลการประเมิน ผู้ป่วยแพ้ยา Ceftazidime แบบ Urticaria ควรหลีกเลี่ยงการใ้ยานี้อีก และระมัดระวัง การใ้ยาในกลุ่มเบต้าแลคแตม Ceftazidime เซฟต้าิดีม Urticaria ผื่นที่หน้า หลัง แขนขา 2 ภญ.แสงระวี 24/4/58
- 85. กรณีึกษาที่ 3 ผู้ป่วยหญิงเดี่ยวอายุ 19 ปี มีไข้ร่วมกับผื่นแดงขึ้นตาม ร่างกายมา 10 วัน วันนี้มีตัวเหลือง ตาเหลือง หน้าบวมตัวบวม ผื่นไม่ดีขึ้นจึงมาพบแพทย์
- 86. กรณีึกษาที่ 3 แพทย์วินิจฉัยว่าเป็นผื่น MP Rash ขั้นตอนที่ 1 วินิจฉัยผื่นแพ้ยา
- 87. กรณีึกษาที่ 3 ผู้ป่วยมีผื่นแบบ MP rash หลังจากได้รับยา Phenytoin, Methimazole, Propanolol ครั้งแรกนาน 17 วัน หลังหยุดยา 4 วัน ผู้ป่วยมีอาการของ Systemic symptom คือมีไข้ 38.3 องศาเซลเียส มีอาการผื่นขึ้นร่วมกับมีไข้ และผื่นค่อยๆ เพิ่มขึ้น มีหน้าบวม แขนบวมร่วมด้วย ผลทางห้องตรวจปฏิบัติการพบว่า Atypical Lymphocyte เพิ่มขึ้นเป็น 9 และพบ Eosinophil เพิ่มขึ้นเป็น 35% WBC 28.65 x 103 uL มีลักษณะของภาวะ internal organ involvement AST 72 ALT 247 ALP 285 ขั้นตอนที่ 1 วินิจฉัยผื่นแพ้ยา
- 88. กรณีึกษาที่ 3ขั้นตอนที่ 1 วินิจฉัยผื่นแพ้ยา
- 89. กรณีึกษาที่ 3ขั้นตอนที่ 2 ค้นหายาที่สงัย
- 90. กรณีึกษาที่ 3ขั้นตอนที่ 2 ค้นหายาที่สงัย
- 91. กรณีึกษาที่ 3 ผู้ป่วยเป็น Hyperthyroidism และ seizure ไม่มีประวัติแพ้ยา สารเคมี หรืออาหารใดๆ ่วงนี้ไม่มีการเปลี่ยนเครื่อง ําอางค์ สบู่ และแชมพูที่ใ้ ไม่เคยเกิดการแพ้แบบนี้มาก่อน ขั้นตอนที่ 3 ค้นหาสาเหตุอื่น
- 92. กรณีึกษาที่ 3 ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm Certain (ใ่แน่นอน) Probable (น่าจะใ่) Possible (อาจจะใ่) Unlikely (สงัย) เกิดขึ้นใน่วงระยะเวลาที่สอดคล้องกับการใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) และ เกิดขึ้นใน่วงเวลาที่ไม่สอดคล้องกับระยะ เวลาการใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) และ ไม่สามารถอธิบายได้ด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วม และ ไม่น่าจะเกี่ยวข้องกับโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ ร่วม และ อาจสามารถอธิบายด้วยโรค ที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สาร เคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วม และ ไม่สามารถอธิบายด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วมได้อย่าง ัดเจน เมื่อหยุดใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) แล้ว อาการไม่พึงประสงค์ดีขึ้น หรือหายจาก อาการนั้นอย่างเห็นได้ัด และ เมื่อหยุดใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) แล้วอาการไม่พึงประสงค์ดีขึ้น หรือหายจากอาการนั้น แต่ ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการหยุดใ้ ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) หรือ มีแต่ข้อมูลไม่สมบูรณ์ หากมีการใ้ยานั้นํ้าอีกครั้ง จะต้องเกิด อาการไม่พึงประสงค์ที่สามารถอธิบายได้ ด้วยฤทธิ์ทางเภัชวิทยาหรือเป็นอาการไม่ พึงประสงค์ที่ปรากฎเห็นัด อาจไม่มีข้อมูลของการใ้ยาํ้าอีก
- 93. กรณีึกษาที่ 3 ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm Certain (ใ่แน่นอน) Probable (น่าจะใ่) Possible (อาจจะใ่) Unlikely (สงัย) เกิดขึ้นใน่วงระยะเวลาที่สอดคล้องกับการใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) และ เกิดขึ้นใน่วงเวลาที่ไม่สอดคล้องกับระยะ เวลาการใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) และ ไม่สามารถอธิบายได้ด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วม และ ไม่น่าจะเกี่ยวข้องกับโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ ร่วม และ อาจสามารถอธิบายด้วยโรค ที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สาร เคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วม และ ไม่สามารถอธิบายด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือ ยา หรือ สารเคมีอื่นๆ ที่ใ้ร่วมได้อย่าง ัดเจน เมื่อหยุดใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) แล้ว อาการไม่พึงประสงค์ดีขึ้น หรือหายจาก อาการนั้นอย่างเห็นได้ัด และ เมื่อหยุดใ้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) แล้วอาการไม่พึงประสงค์ดีขึ้น หรือหายจากอาการนั้น แต่ ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการหยุดใ้ ผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ยา) หรือ มีแต่ข้อมูลไม่สมบูรณ์ หากมีการใ้ยานั้นํ้าอีกครั้ง จะต้องเกิด อาการไม่พึงประสงค์ที่สามารถอธิบายได้ ด้วยฤทธิ์ทางเภัชวิทยาหรือเป็นอาการไม่ พึงประสงค์ที่ปรากฎเห็นัด อาจไม่มีข้อมูลของการใ้ยาํ้าอีก
- 94. กรณีึกษาที่ 3ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm
- 95. กรณีึกษาที่ 3ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm 1 2 1 1 0 2 0 0 7 Probable
- 96. กรณีึกษาที่ 3 ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm
- 97. กรณีึกษาที่ 3 ขั้นตอนที่ 4 ประเมินโดยใ้ Algorithm Probable
- 98. กรณีึกษาที่ 3ขั้นตอนที่ 5 สรุปผลการประเมิน ผู้ป่วยแพ้ยา Phenytoin เกิด DRESS แนะนํา ให้หยุดใ้ยา และใ้ยากันักตัวอื่นที่ไม่อยู่ใน กลุ่ม aromatic anticonvulsants แทน Phenytoin ฟีนีโตอิน DRESS ผื่นทั่วตัวร่วมกับ ภาวะตับอักเสบ 2 ภก.รชานนท์ 3/11/57 ห้ามใ้ยากันักในกลุ่ม aromatic anticonvulsants
- 99. Thank You!
- 100. แนะนําอ่านเพิ่มเติม ตรงประเด็น… เรื่อง Adverse Drug Reaction เล่ม 1 และ 2 ถอดบทเรียนจากการประชุมวิชาการ (Quality Conference) ครั้งที่ 4/2556 เรื่อง “บ่อง ตง…แพ้แล้วอย่าแพ้อีก” http://www1.si.mahidol.ac.th/km/node/2403 Thai HP Practice Guidelines on Adverse Drug Reaction Monitoring (ADRM) International Consensus on drug allergy 2014 Drug-Induced Diseases: Prevention, Detection, and Management, 2nd Edition