2. Ndertimi dhe subjekti I vepres
• Këngë dhe tregon ngjarjet e 51 ditëve nga viti i fundit të luftës së Trojës,
duke pasur si strumbullar të veprimit zemërimin e Akilit, princit të fisit të
Mirmidonëve, kundër Agamemnonit, kryekomandantit të ushtrisë greke.
• Ngjarjet që tregohen, përshkruhen ose permenden në Iliadë janë këto:
• Fiset greke kanë dhjete vjet që nën komandën e Agamemnonit, princit të
Mikenës, po luftojnë rreth mureve të Trojës pa asnjë përfundim. Ushtria
greke po shfaroset nga një murtajë që i ka dërguar perëndia Apollon, pse
orakullit të tij, Krisitt, i ka marrë si skllave të bijën Agamemnoni dhe s’ka
dëgjuar t'ia ktheje t’etë. Pasi falltari Kallkant zbulon para së gjithëve
shkakun e së keqes, nga e cila po vuajnë grekët, Akili, prijësi i Mirmidonëve,
kërkon me këmbëkunglje që të lirohet bija e Kristit për të zbutur mërinë e
Apollonit. Agamemnoni është i shtrënguar të pranojë, por për inat i
rrëmben me forcë Akilit skllaven e tij, Brizeidën. Akili zemërohet dhe
tërhiqet nga lufta bashkë me njerëzit e vet. E ëma e tij, perëndesha Teti,
merr nga i pari i perëndive, Zeusi, premtimin se do ta kthejë rrjedhën e
luftës në dëm të grekëve. Si hiqet menjëanë Akili, Agamemnoni e prijësat e
tjerë nuk kanë sukses në përpjekjet e tyre për të siguruar fitoren. Dështon
edhe orvatja për t’i dhëne fund luftës me anë të një dyluftimi në mes dy
shkaktarëve kryesorë të saj: grekut Menela, i shoqi i pare i së bukurës
Helenë, dhe trojanit Parid që erdhi e ia rëmbeu. Zhvillohet një luftë e
përgjakshme, në të cilën marrin pjesë dhe perenditë, që ndihmojnë njërën
pale, të tjerët tjetrën.
3. • Në dyluftimin e zhvilluar midis heroit trojan Hektorit dhe trimit grek Ajaksit nuk
fiton as njëri as tjetri. Pas një dite armëpushimi lufta ndizet përsëri. Më kot
Agamemnoni kërkon të pajtohet me Akilin e ta tërheqë përsëri në luftë. Fitorja
kalon në anën e Trojanëve që i ndjekin armiqtë gjer në llogoren e tyre. Ushtria
greke thyhet keq dhe zë të tërhiqet nëpër anijet. Në këtë gjendje kritike Patrokli,
shoku më i ngushtë i Akilit, i lutet heroit që t'i jape armët e veta dhe ta lejojë të
marrë pjesë në luftë. Kur patrokli del në fushë të luftës I veshur me armët e shokut
të vet, Trojanët kujtojnë se është Akili dhe të tmerruar ikin përpara tij, po më pas
ai vritet nga Hektori. Akili, sapo merr lajmin e hidhur, në kulm të pikëllimit vendos
të marrë hakun e shokut të tij. Pajtohet me Agamemnonin dhe përgatitet të dale
përsëri në fushë të luftës. E ëma I sjell atij një pale armë të reja. Beteja rifillon e
tmerrshme. Akili bënë kërdi ndër Trojanët. Këta ia mabthin këmbëve, të llahtarisur
përpara tij. I qëndron vetëm trimi Hektor. Pas një dyluftimi Hektori vritet dhe trupi
i tërhiqet zvarrë pas qerrës së ngadhnjimtarit. Pastaj përshkruhen varrimi i Patroklit
dhe lodrat e ndryshme që bëhen për nder të tij. Si fashitet zemërimi, Akili pranon
që ta marrë kufomën i ati i Hektorit, Priami. Poema mbyllet me vajtimet e gruas, të
nënës dhe të kunatës së Hektorit, (Andromaka, Hekuba dhe Helena) mbi kufomën
e heroit Trojan që ra në fushë të luftës duke mbrojtur vendlindjen e tij.
• Si shihet “Iliada” është një poemë legjendare-historike, ku vendin e parë e ze lufta
e paraqitur kryesisht nga ana e saj heroike. Po aty kemi edhe përshkrime të
fuqishme të ndjesive njerëzore, ndër personazhet shquhen figura madhështore e
Akilit, luftetar I patrmebur, i papërmbajtur, hero i lavdisë, shembull dhe figura më
njerëzore e Hektorit, mbojtës trim e plot vetmohim i atdheut të vet, bashkëshort e
prind i dashur e i ndjeshëm. Ndër figurat e grave spikat figura e Andromakës, tipi
më i bukur fisnik i bashkëshortes që na ka lënë letërsia e vjetër.
•
4. Por kush ishte e bukura per te cilen u
keputen ne lule te rinise mijera burra
?
Cila ishte vdekatarja qe kercenonte
edhe hiret e perendive ?
5. Helena (greq. Helene) - e bija e Zeusit,
zotit suprem dhe e Ledës, më e bukura
prej të gjitha grave vdekatare.
• E ëma e saj, Leda, ishte gruaja e Tindareut, mbret i Spartës me të
cilin ka pasur dy fëmijë, bijën Klitemnestrën dhe djalin Kastorin. Me
bukurinë e vet Leda e ka magjepsur edhe vetë Zeusin.
Kështu Zeusi u shndërrua në mjellmë dhe magjepsi Ledën. Nga
dashuria e saj me perënditë, Zeusin, u lindën dy
fëmijë: Helena dhe Polideuki. Tindareu nuk ka pasur asgjë kundër
pjesëmarrjes së Zeusit në shumimin e familjes së tij, andaj fëmijët e
vet dhe thjeshtrit, i ka rritur si duhet. Me djem nuk ka pasur
vështirësi të posaçme. Që të dy u bënë trima të famshëm dhe
arritën në qiell ku edhe sot ndriçojnë si Bineqët ose Dioskurët. Edhe
me Klitemnestrën, së paku deri sa ishte e re, nuk ka pasur
vështirësi. E martoi për Agamemnonin, mbretin e Mikenës.
Vështirësi më të mëdha ka pasur me Helenën.
6. • Ishte ende vajzë tejet e re, ndërsa për bukurinë e saj është folur
larg, andaj e dëshironte Tezeu, mbreti i Athinës dhe me ndihmën e
shokut të vet Piritout, e rrëmbeu. E çliruan vëllazërit Kastor dhe
Polideuk dhe e këthyen në shtëpi.Së shpejti në Spartë erdhën
krushqarët e rinjë për Helenën. Me kohë aty u gjenden të gjithë
mbretërit dhe fëmijët e mbretërve akeas, të cilët dëshironin të
martohen. Grindjet e tyre rreth Helenës gati e sollën Greqinë deri te
gremina e luftës. Katastrofën e pengoi mendjeprehtësia e Odiseut,
mbretit të Itakës. Ai në mënyrë të thjeshtë, origjinale, e këshillon
Tindareun: që t'i lejë anash të gjitha konsideratat dinastike dhe
politike e t'i lejojë Helenës që ta zgjedhë burrin sipas dëshirës së
vet. Krushqarët u pajtuan me këtë mendim dhe me betim u
obliguan se zgjedhjen e saj do ta pranojnë pa kurrfarë kundërshtimi
dhe se fituesin nuk do ta vrasin dhe në asnjë mënyrë nuk do ta
fyejnë, por në çdo gjë do t'i ndihmojnë.
• Me fat ose pa fat, i zgjedhuri i saj ishte Menelau, vëllau i
Agamemnoit. Pas martesës i lindi e bija Hermiona dhe kur Tindareu
vdiq, Menelau e trashëgoi fronin spartan. Çdo gjë ka qenë në rregull
madje as Menelau dhe as Helena nuk kanë parandjerë se çka po u
pergatit ndërkohë fati.
7. • Atëbotë në shpellën e kentaurëve ishte dasma e Peleut, mbretit të Ftisë me
Tetidën, hyjneshën e detit, në të cilën kanë marrë pjesë të gjithë zotërat. Vetëm
Erida, hyjnesha e grindjes, nuk ka qenë e ftuar që mos t'ua prish harenë. Erida e
fyer për t'u hakmarrë në mesin e hyjneshave Afrodita, Hera dhe Ethena e hudh
mollën e artë, në të cilën shkruante „më të bukurës". Hyjneshat menjëherë si një,
donin ta merrnin mollën, sepse secila prej tyre, gjë që është e kuptueshme, e
konsideronte veten më të bukur. Ndërkaq nga kjo lindi grindja në zgjidhjen e së
cilës nuk ka dashur të ndërhyjë as zoti suprem Zeusi. Dëshironte ta ketë qetësinë e
vet andaj i urdhëroi zotit Hermes që ta marrë mollën dhe t´i dërgojë hyjneshat në
malin Ida, jo larg Trojës, ku jeton bariu i quajtur Parid. Ky le ta zgjidhë këtë
mosmarrëveshje.
• Paridi ishte i biri i Priamit, mbretit trojan. Arsye e mirë e vendimit të Zeusit ka
qenë, sepes jetonte në mal e jo në pallatin mbretëror. Para lindjes së Paridit e ëma
e tij ka ëndrruar se do ta lindë një vravashkë të ndezur, e cila do ta ndezë Trojën.
Magjistari ëndrrën e ka shpjeguar në mënyrë që djali që do të lindë do të jetë
shkaktar i shkatërrimit të Trojës. Për këtë arsye mbreti i Trojës urdhëroi që fëmija
menjëherë pas lindjes të dërgohet në malin Ida dhe atje të vendoset në kaçubën e
pyllit. Fëmijën e mori dhe e ushqeu arusha, e pastaj e gjet bariu Agelau dhe e rriti
si fëmijë të vetin. Për prejardhjen mbretërore të Paridit ka ditur vetëm Zeusi.
•
8. • Kur Paridi e pa Hermesin, lajmëtarin e Zeusit, deshti të ikë, por i ra ndërmend se Hermesi do
ta zë gjithsesi dhe kështu e dëgjoi urdhërin e tij. Paridi e mori mollën dhe filloi t'i shikojë
hyjneshat. Të triat i dukeshin njesoj të bukura. Mendoi gjatë dhe vendosi mu atëherë kur
hyjneshat ndikuan në të në mënyrë që ligjet dhe gjyqet njerëzore në esencë nuk lejojnë.
Gruaja e Zeusit, Hera, i premtoi pushtet mbi tërë Azinë, hyjnesha e luftës Athena, famën
luftarake, ndërsa hyjnesha e dashurisë dhe e bukurisë Afrodita gruan më të bukur në botë.
Dhe Paridi mollën ia dha Afroditës.
• Për Helenën atëbotë as që kishte ndëgjuar, por Afrodita bëri që Paridi sa më shpejtë ta njohë.
Rrugëve të fatit Paridi së shpejti arriti në Trojë, ku e njohu motra e tij, Kasandra, magjistare
dhe profeteshë e famshme. Mbreti Priam, i cili ka vuajtur gjatë për shkak të braktisjes së të
birit të vet, kështu që e pranoi me gëzim të madh dhe e fut në pallatin mbretëror. Këtu
Afrodita e porosit Paridin që ta ndërtojë anijen dhe të lundrojë për në Spartë, vend i njohur
për nga bukuria e grave të tyre. Paridi e ndëgjoi përkundër pikëllimit të madh të Herës dhe
Athenës të cilat për shkak të shkeljes së sedrës, si atij, ashtu edhe Trojës i kanë dëshiruar çdo
gjë më të keqe.
• Mbreti Menelau e pranoi Paridin dhe shokun e tij, Enenë, i cili e ka përcjellë ashtu siç u ka hije
mysafirëve nga Troja e famshme. Për nderë të tyre ua përgaditi gostinë dhe i njohtoi me
gruan e vet. Po se Paridi u gjet fytyrë për fytyrë me gruan më të bukur prej të gjitha grave
vdekatare, në shikim të parë u dashurua në të. Edhe ai i pëlqeu asaj. Ditën e dytë Menelau
kërkoi ndjesë prej mysafirëve të vet, sepse, për shkak të nje pune të ngutshme, ka qenë i
detyruar të udhëtojë për në Kretë. U dëshiroi qëndrim të këndshëm, ndërsa Helenës i
urdhëroi që t'ua plotësojë të gjithë dëshirat. Arsyeja pse Helena fjalët e burrit ia ka shpjeguar
vetes mjaft gjërë, para së gjithash fajin e kishte Afrodita. Ka nxitur te Helena aso dashurie, sa
që ka harruar burrin vet, të bijën dhe atdheun dhe fshehtas lundroi me të në Trojë.
•
9. Ndertimi I vepres
• Rhapsody:A Distemper (epidemic). Wrath (anger)
• 5.2 Rhapsody B: The dream, the meeting and the list of ships
• Rhapsody C: Oath. Teichoskopia. Alexander and Menelaus duel
• Rhapsody D: Violation attached vows and deception of Agamemnon
• Rhapsody Q: Diomedes Excellence
• Rhapsody Z: Hector And Andromache Speech
• Glaucus and Diomedes in the battlefield
• Hector and Andromache dialogue
• The Rhapsody: Hector And Aiana duel. Still retraction
• Rhapsody H: Colo battle
• Rhapsody I: Embassy toward Achilles. Lita
• K Rhapsody: Doloneia
• Rhapsody L: Agamemnon Excellence
• M Rhapsody: Battle around the walls
• Rhapsody N: Battle on In like nafsin
• X Rhapsody: Deception of Zeus
• The Rhapsody: Tough battle surrounding ships
• W Rhapsody: Patrokleia
• P Rhapsody: Menelaos Excellence
• Rhapsody In: The armor of Achilles
• Rhapsody T: Minidos aporrisis
• PC Rhapsody: Theomachia
• Rhapsody V: Battle riparian
• X Rhapsody: Murder of Hector
• Rhapsody PS: HABD on Patroklῳ
• Rhapsody Z: Ransom for Hector
