https://app.box.com/s/b0bbrpq83d5udm28kfal95hxhwdtblfb

1. 36 CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH
GIỎI CÁC CẤP VÀ ÔN THI VÀO 10 CHUYÊN
MÔN HÓA HỌC - ĐÁP ÁN CHI TIẾT (VÔ CƠ
+ HỮU CƠ)
WORD VERSION | 2023 EDITION
ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL
TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM
C H U Y Ê N Đ Ề B Ồ I D Ư Ỡ N G
H S G M Ô N H Ó A H Ọ C
Ths Nguyễn Thanh Tú
eBook Collection
Hỗ trợ trực tuyến
Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon
Mobi/Zalo 0905779594
Tài liệu chuẩn tham khảo
Phát triển kênh bởi
Ths Nguyễn Thanh Tú
Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật :
Nguyen Thanh Tu Group
vectorstock.com/28062440

2. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
CHỦ ĐỀ 1: THÍ NGHIỆM HÓA HỌC
Bài tập 1. Khi tiến hành thí nghiệm: Phản ứng của nhôm với dung dịch CuSO4, hai học
sinh tiến hành như sau:
HS1: Đánh sạch lá nhôm bằng giấy ráp rồi nhúng ngay vào dung dịch CuSO4 bão hòa.
HS2: Nhúng lá nhôm chưa đánh giấy ráp vào dung dịch CuSO4 bão hòa.
Hai học sinh trên quan sát được hiện tượng như thế nào, tại sao ?
GIẢI
TN1: Quan sát thấy có Cu màu đỏ bám vào đồng thời có khí thoát ra ngay từ đầu, màu
xanh của dung dịch nhạt dần vì xảy ra các phản ứng sau:
2Al + 3CuSO4 → Al2(SO4)3 + 3Cu
2Al + 3H2SO4 → Al2(SO4)3 + 3H2
H2SO4 sinh ra do quá trình thủy phân của CuSO4.
TN2: Thời gian đầu chưa có hiện tượng gì, sau đó quan sát được hiện tượng như TN1
Do không cạo lớp màng oxit bao phủ bên ngoài miếng nhôm nên nhôm không tham gia các
phản ứng với môi trường. Sau một thời gian, lớp oxit bị hòa tan bởi H2SO4 ( là sản phẩm
của phản ứng thủy phân CuSO4):
Al2O3 + 3H2SO4 → Al2(SO4)3 + 3H2O
Khi nhôm oxit tan hết, Al tác dụng với dung dịch CuSO4 và H2SO4 như trên.
Bài tập 2. Có 3 ống nghiệm, mỗi ống
đựng đầy một chất khí khác nhau trong
các khí: HCl, SO2, C2H4. Các ống
nghiệm được úp trên các chậu nước cất
và được kết quả ban đầu như hình vẽ:
a) Xác định mỗi khí trong từng ống
nghiệm, giải thích dựa vào độ tan.
b) Mực nước trong ống nghiệm ở chậu A và B thay đổi như thế nào nếu:
− Thay nước cất bằng nước brom.
− Thay nước cất bằng dung dịch NaOH.
Viết các phương trình phản ứng xảy ra (nếu có).
Hướng dẫn giải
a) Trong 3 khí đã cho, độ tan trong nước của các khi tăng dần theo thứ tự sau: C2H4 (rất ít
tan) < SO2 (tan nhiều) < HCl (tan rất nhiều).
Khi khí trong ống nghiệm tan vào nước, áp suất khí trong ống nghiệm giảm, nước từ bên
ngoài tràn vào trong ống. Như vậy khí tan càng nhiều thì mực nước trong ống dâng lên
càng cao. Vậy khí trong từng ống nghiệm ở ba chậu A, B, C lần lượt là C2H4, SO2 và HCl.
b) Khi thay nước cất bằng dung dịch nước brom, mực nước trong ống nghiệm ở chậu A và
B đều dâng cao hơn so với khi úp trong chậu nước cất. Nguyên nhân là do C2H4 và SO2
đều phản ứng với nước brom: SO2 + Br2 + 2H2O 
→ H2SO4 + 2HBr
C2H4 + Br2 
→ C2H4Br2
Khi thay nước cất bằng dung dịch NaOH, mực nước trong ống nghiệm ở chậu A không
thay đổi, còn mực nước trong ống nghiệm ở chậu B dâng lên so với khi úp trong chậu nước
cất. Nguyên nhân là SO2 phản ứng được với dung dịch NaOH:
SO2 + 2NaOH 
→ Na2SO3
C2H4 không phản ứng với dung dịch NaOH nên mực nước không thay đổi.
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
Bài tập 3: Cho bộ thiết bị điều chế khí X từ chất
rắn và chất lỏng như hình vẽ bên. Khi X lần lượt
là các khí sau: C2H2, SO2, Cl2. Hãy chọn từng cặp
chất A, B phù hợp để thu được từng khí trên, nêu
hiện tượng xảy ra với giấy quỳ tím, giải thích, viết
phương trình hóa học.
Hướng dẫn giải
− Với X là C2H2, các chất A, B lần lượt là H2O và CaC2:
2H2O + CaC2 
→ C2H2 ↑ + Ca(OH)2
Hiện tượng: quỳ tím không chuyển màu.
Giải thích: C2H2 không tan trong nước và cũng không có tính axit - bazơ.
− Với X là SO2, các chất A, B lần lượt là dung dịch H2SO4 và Na2SO3:
H2SO4 +Na2SO3 
→ Na2SO4 + H2O + SO2 ↑
Hiện tượng: quỳ tím chuyển thành màu hồng.
Giải thích: SO2 tan nhiều trong nước tạo dung dịch axit yếu:
SO2 + H2O 
→
←
 H2SO3
− Với X là Cl2, các chất A, B lần lượt là dung dịch HCl đặc và MnO2:
4HCl + MnO2
t°

→ MnCl2 + Cl2 ↑ + 2H2O
Hiện tượng: quỳ tím chuyền thành màu đỏ, sau đó mất màu.
Giải thích: Cl2 tan trong nước tạo dung dịch chứa HCl và HClO. Trong đó HCl là axit
mạnh nên làm quỳ tím chuyển thành màu đỏ, HClO có tính oxi hóa mạnh, từ đó có tác
dụng tẩy màu và làm quỳ tím mất màu: Cl2 + H2O 
→
←
 HCl + HClO
Bài tập 4: Cho hình vẽ mô tả quá
trình điều chế khí Z trong phòng
thí nghiệm (theo phương pháp đẩy
nước).
a) Hãy cho biết khí Z có thể là khí
nào trong số các chất khí sau đây:
SO2, Cl2, CH4, H2? Giải thích.
b) Lựa chọn cặp chất X và Y phù
hợp để điều chế khí Z (đã chọn ở
a). Viết phương trình hóa học minh
họa.
c) Ngoài cách thu khí Z (đã chọn ở a) như trên, có thể thu bằng phương pháp đẩy không
khí được không? Giải thích.
Hướng dẫn giải
a) Trong hình vẽ, khí Z được thu bằng phương pháp đẩy nước. Do đó Z phải là một khí
không tan hoặc ít tan trong nước. Như vậy, trong các khí đã cho (SO2, Cl2, CH4, H2), Z có
thể là CH4 hoặc H2 (SO2 và Cl2 đều tan nhiều trong nước).
b)
− Trường hợp 1: Z là CH4  X và Y lần lượt là dung dịch HCl và Al4C3
12HCl + Al4C3  
→ 4AlCl3 + 3CH4 ↑
− Trường hợp 2: Z là H2  X và Y lần lượt là dung dịch HCl và Zn
2HCl + Zn  
→ ZnCl2 + H2 ↑

3. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
c) Ngoài cách thu khí bằng phương pháp đẩy nước như trên, cả hai khí CH4 và H2 đều nhẹ
hơn không khí và có sự chênh lệch tỉ khối đáng kể so với không khí. Do đó có thể thu được
cả 2 khí đó bằng phương pháp đẩy không khí với bình thu khí úp ngược.
Bài tập 5. Tiến hành thí nghiệm theo
sơ đồ được mô tả trong hình vẽ bên.
a) Tìm các chất X, Y phù hợp, nêu
hiện tượng xảy ra trong thí nghiệm.
Giải thích các hiện tượng và viết các
phương trình hóa học minh họa.
b) Có thể thay dung dịch H2SO4 đặc
trong thí nghiệm bên bằng dung dịch
HCl đặc được không? Tại sao?
Hướng dẫn giải
a) Khí X là SO2, sinh ra do phản ứng giữa H2SO4 đặc và Na2SO3 khi đun nóng. Hiện tượng
là tinh thể sủi bọt do phản ứng sinh ra khí:
H2SO4 (đặc) + Na2SO3
t°

→ Na2SO4 + SO2 ↑ + H2O
Dung dịch Y có thể là dung dịch Ca(OH)2 hoặc NaOH, được tẩm vào bông để hấp thụ SO2
ở phần miệng bình, tránh SO2 thoát ra ngoài:
Ca(OH)2 + SO2 
→ CaSO3 + H2O
2NaOH + SO2 
→ Na2SO3 + H2O
Khí SO2 sinh ra được dẫn vào bình đựng nước brom làm nước brom nhạt dần rồi mất màu:
SO2 + 2H2O + Br2 
→ 2HBr + H2SO4
b) Không thể thay dung dịch H2SO4 đặc bằng dung dịch HCl đặc vì HCl đặc dễ bay hơi,
đặc biệt là ở nhiệt độ cao nên có thể bay hơi cùng SO2 ra ngoài, dẫn đến khí SO2 thu được
lẫn nhiều HCl.
Bài tập 6. Hình vẽ minh họa sau đây dùng để điều chế khí SO2 trong phòng thí nghiệm:
a) Nêu tên các dụng cụ thí nghiệm trong
hình vẽ.
b) Viết 2 phương trình phản ứng hóa học
minh họa tương ứng với các hóa chất A và
B.
c) Nêu vai trò của bông tẩm dung dịch C,
viết phương trình phản ứng hóa học minh
họa.
d) Làm thế nào để biết bình đã đầy khí
SO2?
e) Cho 2 hóa chất là dung dịch H2SO4 đặc
và CaO rắn. Hóa chất nào được dùng và
không được dùng khi làm khô khí SO2?
Giải thích.
Hướng dẫn giải
a) Các dụng cụ trong hình vẽ là:
Giá thí nghiệm, kẹp sắt, đèn cồn, lưới thép (lót dưới đáy bình cầu), bình cầu có nhánh, nút
cao su, phễu chiết thủy tinh, ống nối cao su, ống dẫn khí, bông, bình thủy tinh hình nón.
b) Hai PTHH minh họa:
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
− (A) và (B) lần lượt là Na2SO3 và dung dịch H2SO4:
Na2SO3 + H2SO4 
→ Na2SO4 + SO2 ↑ + H2O
− (A) và (B) lần lượt là Cu và dung dịch H2SO4 đặc:
Cu + 2H2SO4 (đặc)
t°


→ CuSO4 + SO2 ↑ + H2O
c) Dung dịch C thường được dùng để tẩm vào bông là dung dịch NaOH hoặc Ca(OH)2. Vai
trò của bông tẩm dung dịch C này là ngăn cản SO2 đầy bình tràn ra ngoài, do khi SO2 lên
đến miệng bình sẽ phản ứng với dung dịch kiềm:
SO2 + 2NaOH 
→ Na2CO3 + 2H2O
SO2 + Ca(OH)2 
→ CaCO3 + H2O
d) Để biết được khi nào bình đã đầy khí SO2, dùng giấy quỳ ẩm đặt ở miệng bình, khi giấy
quỳ đổi màu sang màu hồng nhạt thì có nghĩa là SO2 đã đầy bình.
e) Hai hóa chất đã cho đều có khả năng làm khô các chất do chúng có tính háo nước hoặc
hút ẩm mạnh. Tuy nhiên khi làm khô khí SO2 người ta dùng H2SO4 đặc, không được dùng
CaO rắn. Nguyên nhân là do SO2 không phản ứng với H2SO4 đặc nhưng lại dễ dàng phản
ứng với CaO rắn:
CaO + SO2 
→ CaSO3
CaO + H2O 
→ Ca(OH)2
SO2 + Ca(OH)2 
→ Ca(HCO3)2
Bài tập 7. Tiến hành thí nghiệm
như hình bên: Cho kẽm viên
(zinc granular) vào dung dịch
HCl thấy có khí X thoát ra; dẫn
khí X đi qua chất rắn Y nung
nóng thu được khí Z; sục khí Z
vào dung dịch muối T thấy xuất
hiện kết tủa màu đen.
Biết rằng: Y là đơn chất rắn, màu
vàng; dung dịch muối T có màu
xanh và T có khối lượng mol là
160 gam. Xác định các chất X, Y,
Z, T. Viết các phương trình hóa
học minh họa.
Hướng dẫn giải
Khí X là H2, sinh ra do phản ứng giữa Zn và dung dịch HCl:
2HCl + Zn 
→ ZnCl2 + H2 ↑
Y là đơn chất rắn, màu vàng Y là S
Khí Z là H2S, sinh ra do phản ứng giữa khí X (H2) với chất rắn Y (S) ở nhiệt độ cao:
H2 + S
t°

→ H2S
Dung dịch muối T có màu xanh, tạo kết tủa đen với khí Z (H2S) và T có khối lượng mol là
160 gam T là CuSO4, kết tủa đen là CuS:
CuSO4 + H2S 
→ CuS ↓ + H2SO4
Bài tập 8. Sơ đồ điều chế và thu khí axetilen trong phòng thí nghiệm được bố trí
như hình vẽ sau:

4. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
a) Hãy cho biết các chất A, B, E và viết phương trình hóa học xảy ra.
b) Cách thu khí axetilen theo hình vẽ thuộc phương pháp nào. Tại sao có thể sử
dụng
phương pháp đó?
Hướng dẫn giải
a) Chất lỏng A phản ứng với chất rắn B tạo C2H2  A là H2O, B là đất đèn (thành phần
chính là CaC2) :
CaC2 + 2H2O 
→ Ca(OH)2 + C2H2 ↑
C2H2 điều chế từ đất đèn thường có lẫn một số tạp chất như H2S, NH3, PH3. Đề làm sạch
các tạp chất này ta cần dẫn khí C2H2 thu được đi qua dung dịch E là dung dịch NaOH.
b) Trong hình vẽ trên, C2H2 được thu bằng phương pháp đẩy nước. Có thể sử dụng phương
pháp này vì C2H2 là khí rất ít tan trong nước.
Bài tập 9. Tiến hành thí
nghiệm theo sơ đồ được mô
tả như hình vẽ sau:
a) Xác định khí X. Nêu hiện
tượng xảy ra trong bình
đựng dung dịch
AgNO3/NH3
b) Viết các phương trình
hóa học minh họa.
Hướng dẫn giải
a) Khí X là CH4. Hiện tượng: CaC2 và Al4C3 tan dần và sủi bọt khí, bình đựng dung dịch
AgNO3/NH3 xuất hiện kết tủa vàng.
b) Các PTHH minh họa: CaC2 + 2H2O 
→ C2H2↑ + Ca(OH)2
Al4C3 + 12H2O 
→ 4Al(OH)3↓ + 3CH4↑
C2H2 + 2AgNO3 + 2NH3 
→ AgC≡CAg↓ + 2NH4NO3
Bài tập 10. Nêu dụng cụ, hóa chất và cách tiến hành thí nghiệm điều chế etilen trong
phòng thí nghiệm? Khí etilen sinh ra có thể lẫn những tạp chất gì ? Giải thích bằng phản
ứng hóa học. Nêu cách loại bỏ các tạp chất đó ?
GIẢI
Hóa chất: Rượu etylic khan (hoặc cồn 96o
), H2SO4 đặc, dung dịch NaOH, CuSO4 khan.
Dụng cụ: ống nghiệm có nhánh, ống dẫn khí, nút cao su có lỗ, đá bọt, đèn cồn, giá đỡ.
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
Cách tiến hành: Cho 2ml rượu etylic khan vào ống nghiệm khô, có sẵn vài viên đá bọt, sau
đó thêm từng giọt H2SO4 đặc (4 ml) vào, đồng thời lắc đều. Đun nóng hỗn hợp phản ứng
sao cho dung dịch không trào lên ống dẫn khí.
Khi đun nóng hỗn hợp có các phản ứng sau:
C2H5OH 2 4
0
H SO ñaëc
180 C

→C2H4 + H2O
C2H5OH + 6H2SO4
0
t

→2CO2 + 6SO2 + 9H2O
Tạp chất gồm CO2, SO2, hơi nước ...
Cách loại bỏ tạp chất có ảnh hưởng đến etilen:
Khí etilen thoát ra có lẫn tạp chất được dẫn qua dung
dịch NaOH dư để rửa khí và dẫn qua ống nghiệm chứa
CuSO4 khan để làm khô.
SO2 + 2NaOH dư → Na2SO3 + H2O
CO2 + 2NaOH dư → Na2CO3 + H2O
5H2O + CuSO4 → CuSO4.5H2O
Bài tập 11. Tiến hành thí nghiệm như hình vẽ:
a) Xác định thành phần của hỗn hợp khí X và khí Y. Giải thích bằng các phương trình
phản ứng hóa học.
b) Cho biết hiện tượng xảy ra ở bình đựng dung dịch KMnO4 dư và ống nghiệm. Giải
thích.
Hướng dẫn giải
a) Cho dung dịch HCl tác dụng với hỗn hợp gồm Al4C3, CaC2, CaCO3 và CaSO3:
(1) Al4C3 + 12HCl 
→ 4AlCl3 + 3CH4 ↑
(2) CaC2 + 2HCl 
→ CaCl2 + C2H2 ↑
(3) CaCO3 + 2HCl 
→ CaCl2 + H2O + CO2 ↑
(4) CaSO3 + 2HCl 
→ CaCl2 + H2O + SO2 ↑
Hỗn hợp khí X gồm: CH4, C2H2, CO2, SO2 và hơi nước.
Dẫn hỗn hợp khí X đi qua dung dịch KMnO4 dư:
(5) 5SO2 + 2KMnO4 + 2H2O 
→ K2SO4 + 2MnSO4 + 2H2SO4
(6) 5C2H2 + 8KMnO4 + 12H2SO4 
→ 5(COOH)2 + 8MnSO4 + 4H2SO4 +
12H2O
Khí thoát ra khỏi dung dịch KMnO4 gồm CO2, CH4 và hơi nước.
Dẫn khí thoát ra ở trên vào dung dịch NaOH đặc, dư, CO2 phản ứng với NaOH và hơi
nước bị hấp thụ hết:
(7) CO2 + 2NaOH 
→ Na2CO3 + H2O

5. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
Vậy khí Y thu được trong ống nghiệm là CH4.
b) Hiện tượng xảy ra:
− Trong bình đựng dung dịch KMnO4: Dung dịch bị nhạt màu do KMnO4 bị phản ứng
mất ở các phản ứng (5), (6).
− Trong ống nghiệm: Từ đầu ống dẫn khí xuất hiện bọt khí (CH4), mực dung dịch trong
ống nghiệm thấp dần (dung dịch bị đẩy ra khỏi ống nghiệm).
Bài tập 12. Thực hiện thí nghiệm như hình vẽ.
Lấy vào ống nghiệm một lượng chất rắn X màu
trắng, dùng một tấm kính sạch đậy lên miệng
ống nghiệm rồi đun nóng ống nghiệm trên ngọn
lửa đèn cồn. Sau một thời gian, quan sát thấy
mặt dưới của tấm kính và trên thành ống
nghiệm có một lớp tinh thể màu trắng bám vào.
Biết khi nhiệt phân, X bị phân hủy thành khí Y
và khí Z. Xác định X, Y, Z và viết phương trình
hóa học của phản ứng xảy ra trong thí nghiệm.
Hướng dẫn giải
Các chất X, Y, Z lần lượt là NH4Cl, HCl và NH3.
Khi được đun nóng trong ống nghiệm, NH4Cl phân hủy theo phương trình sau:
NH4Cl
t°

→ NH3 ↑ + HCl↑
Khi bay lên gặp thành ống và miệng ống nghiệm có nhiệt độ thấp hơn, NH3 và HCl lại hóa
hợp với nhau tạo tinh thể NH4Cl: NH3 + HCl 
→ NH4Cl
Bài tập 13. Trong phòng thí nghiệm người ta thường tiến hành điều chế khí X tinh khiết
theo hình vẽ dưới đây:
a) Hãy cho biết khí X là khí gì? Nêu vai trò của bình chứa dung dịch NaCl bão hòa, bình
chứa dung dịch H2SO4 đặc và bông tẩm dung dịch NaOH đặc.
b) Có thể thay dung dịch H2SO4 đặc bằng CaO được không? Tại sao?
c) Tại sao các thí nghiệm trên dùng dung dịch NaCl bão hòa mà không dùng dung dịch
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
khác?
Hướng dẫn giải
a) X được sinh ra do phản ứng giữa dung dịch HCl đặc và MnO2 X là khí clo (Cl2).
Khí clo điều chế bằng cách trên thường lẫn HCl và hơi nước. Do đó ta cần tinh chế khí clo
bằng các bình:
− Bình chứa dung dịch NaCl bão hòa giúp hấp thụ HCl
− Bình chứa dung dịch H2SO4 giúp hấp thụ hơi nước
Bông tẩm dung dịch NaOH đặc có vai trò ngăn Cl2 thoát ra ngoài.
b) Không thể thay H2SO4 đặc bằng CaO vì khi đó Cl2 cũng bị hấp thụ tại bình này:
CaO + H2O 
→ Ca(OH)2
Ca(OH)2 + Cl2 
→ CaCl2 + Ca(ClO)2 + H2O
c) Có nhiều dung dịch khác cũng có khả năng hấp thụ HCl, ví dụ như dung dịch NaOH,
dung dịch Ca(OH)2,… Tuy nhiên ta lựa chọn sử dụng dung dịch NaCl bão hòa vì dung
dịch này không hấp thụ Cl2, trong khi các dung dịch khác sẽ hấp thụ cả HCl và Cl2.
Bài tập 14. Cho biết những hiện
tượng nào dưới đây xảy ra trong
thí nghiệm (đun nóng hỗn hợp
đường saccarozơ và CuO) được
mô phỏng qua hình vẽ:
a) CuO từ màu đen chuyển sang
màu đỏ.
b) Bông từ màu trắng chuyển
sang màu xanh.
c) Dung dịch nước vôi trong bị
vẩn đục.
d) Dung dịch nước vôi thường bị
vẩn đục, sau đó trở nên trong
suốt.
Viết phương trình hóa học xảy ra
với mỗi hiện tượng quan sát
được.
Hướng dẫn giải
Các hiện tượng mô tả đúng với hiện tượng xảy ra trong thí nghiệm là:
a) CuO chuyển từ màu đen sang màu đỏ. Nguyên nhân là do phản ứng ở nhiệt độ cao, hỗn
hợp trong ống nghiệm phản ứng tạo đồng kim loại:
C12H22O11 + 24CuO
t°

→ 12CO2 + 11H2O + 24Cu
b) Bông từ màu trắng chuyển sang màu xanh. Nguyên nhân là do hơi nước sinh ra trong
phản ứng trên khi tiếp xúc với CuSO4 khan ra tinh thể ngậm nước CuSO4.nH2O có màu
xanh.
CuSO4 + nH2O
t°

→ CuSO4.nH2O
(trắng) (xanh lam)
c) Dung dịch nước vôi trong bị vẩn đục. Nguyên nhân là do ban đầu CO2 sinh ra phản ứng
với Ca(OH)2 tạo kết tủa CaCO3 màu trắng:
CO2 + Ca(OH)2 
→ CaCO3 ↓ + H2O
Do dung dịch Ca(OH)2 được dùng dư nên vẩn đục không bị hòa tan.

6. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
Bài tập 15. Cho rượu etylic, axit
axetic vào ống nghiệm A. Thêm
tiếp một ít axit sunfuric đặc vào
làm xúc tác. Lắp dụng cụ như
hình bên.
Bước 1: đun sôi hỗn hợp trong
ống nghiệm A, sau đó ngừng đun.
Bước 2: thêm một ít nước vào
chất lỏng ngưng tụ trong ống
nghiệm B, lắc nhẹ.
a) Nêu hiện tượng quan sát được sau mỗi bước, viết phương trình hóa học xảy ra.
b) Trong thí nghiệm trên, cốc nước đá có vai trò gì?
Hướng dẫn giải
a) Hiện tượng quan sát được sau mỗi bước:
− Bước 1: Trong ống nghiệm B xuất hiện chất lỏng không màu, có mùi thơm, hơi nước
bám vào thành ông nghiệm A.
− Bước 2: Khi cho nước vào ống nghiệm B, lắc nhẹ thấy chất lỏng không tan và nổi trên
mặt nước.
CH3COOH + C2H5OH
°

→
←

2 4
H SO ñaëc, t
CH3COOC2H5 + H2O
b) Trong thí nghiệm trên, cốc nước đá có vai trò làm lạnh, khiến hơi CH3COOC2H5 ngưng
tụ lại thành trạng thái lỏng trong ống nghiệm B.
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
CHỦ ĐỀ 2: THỰC TIỄN VÀ CÔNG NGHIỆP HÓA HỌC
Câu 1. Một nhóm học sinh đi tham quan du lịch động Phong Nha – Kẻ Bàng. Các bạn
thực sự ngạc nhiên khi được nhìn thấy những hang động nơi đây. Bức ảnh dưới đây là
một trong những hang động mà các bạn đã đến. Có một bạn hỏi: Hang động này rất đẹp
nhưng không biết những thạch nhũ này được hình thành như thế nào nhỉ? Em hãy đưa
ra lời giải đáp giúp bạn nhé.
Hướng dẫn giải
- Ở các vùng núi đá vôi, thành phần chủ yếu là CaCO3. Khi trời mưa trong không khí có
CO2 tạo thành môi trường axit nên làm tan được đá vôi, như vậy khi trời mưa sẽ làm bào
mòn đá theo phương trình
CaCO3 + CO2 + H2O 
→ Ca(HCO3)2
- Khi nước có chứa Ca(HCO3)2 thay đổi về nhiệt độ và áp suất sẽ tạo ra CaCO3 theo
phương trình
Ca(HCO3)2
0
t

→ CaCO3 ↓ + CO2 ↑ + H2O
- Như vậy những giọt nước nhỏ từ từ tạo thành lớp CaCO3 dần dần lưu lại ngày càng
nhiều, dày tạo thành những hình thù đa dạng, theo thời gian tạo thành các hang động tuyệt
đẹp.
Câu 2. Lưu huỳnh đioxit là một trong những chất khí chủ yếu gây ra mưa axit. Mưa axit đã
gây tổn thất cho các công trình xây dựng từ thép, đá vôi,...
a. Hãy giải thích quá trình tạo thành mưa axit và sự phá hủy các công trình đá vôi do hiện
tượng mưa axit. Viết phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra.
b. Em hãy giải thích tại sao không nên trộn vôi chung với phân ure để bón ruộng?
Hướng dẫn giải
a Khí thải công nghiệp và khí thải của các động cơ đốt trong (ô tô, xe máy) có chứa các
khí SO2, NO, NO2,…Các khí này tác dụng với oxi O2 và hơi nước trong không khí nhờ xúc
tác oxit kim loại (có trong khói, bụi nhà máy) hoặc ozon tạo ra axit sunfuric H2SO4 và axit
nitric HNO3. Axit H2SO4, HNO3 tan vào nước mưa tao ra mưa axit.
Thành phần chính của mưa axit là H2SO4:
2SO2 + O2 + 2H2O → 2H2SO4
Mưa axit phá hủy các công trình xây dựng bằng đá vôi:
CaCO3 + H2SO4 → CaSO4 + CO2 + H2O
b. Khi bón chung ure với vôi, xảy ra phản ứng:
(NH2)2CO + 2H2O → (NH4)2CO3
(NH4)2CO3 + Ca(OH)2 → CaCO3 + 2NH3 + 2H2O. Kết quả làm thất thoát đạm, làm mất
độ tới xốp của đất trồng.
Câu 3. Hãy giải thích và viết phương trình hóa học.

7. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
a) Nước Gia-ven được dùng làm thuốc tẩy trắng, tẩy trùng trong công nghiệp cũng như
trong gia đình và y tế.
b) Tại sao khi quét nước vôi lên tường thì sau một thời gian vôi khô và cứng lại?
c) Trong trồng trọt ta không được bón chung phân đạm (NH4NO3) với vôi (CaO).
Hướng dẫn giải
a) Nước Gia-vel là hỗn hợp khí Clo dư vào dung dịch NaOH:
Cl2+2NaOH → NaCl + NaClO + H2O
Nước Gia-vel có tính tẩy màu vì nó có chứa NaClO, NaClO có tính oxi hóa rất mạnh nên
phá vỡ các sắc tố màu sắc của các chất, phá vỡ cấu trúc sinh học của vi sinh vật. Vì thế,
Nước Javel được dùng làm thuốc tẩy trắng, tẩy trùng trong công nghiệp cũng như trong gia
đình và y tế.
b) Vôi là chất Ca(OH)2, là chất tan ít trong nước nên khi cho nước vào tạo dung dịch trắng
đục, khi quét lên tường thì Ca(OH)2 nhanh chóng bị khô và cứng lại vì tác dụng với CO2
trong không khí theo phương trình sau:
Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 ↓ + H2O
c) NH4NO3 là phân đạm 2 lá, khi vôi tan trong nước tạo ra Ca(OH)2.
Theo phương trình sau: CaO + H2O → Ca(OH)2 sau đó tác dụng với NH4NO3
2NH4NO3 + Ca(OH)2 → Ca(NO3)2 + 2NH3 ↑ + 2H2O
Tạo ra khí NH3. Chính vì vậy luôn bị thất thoát đạm do giải phóng NH3 ↑ .
Câu 4. Nước đá khô là chất gì? Nước đá khô thường được dùng để bảo quản thực phẩm tại
sao? Khí CO2 có thể dùng dập các đám cháy thông thường nhưng lại không thể dùng để
dập tắt các đám cháy chứa lượng lớn các kim loại như Mg, Al vì sao?
Hướng dẫn giải
Nước đá khô là tên thương phẩm là CO2 ở trạng thái rắn (còn gọi là tuyết cacbonic),
được sản xuất bằng cách nén để hóa lỏng khí CO2, sau đó cho CO2 lỏng bay hơi nhanh tạo
thành trạng thái rắn, có màu trắng. Nước đá khô được sử dụng để bảo quản thực phẩm nhờ
có các ưu điểm:
• Nước đá khô thăng hoa ở -79˚C. Một kg nước đá khô khi bay hơi hấp thụ lượng
nhiệt gần gấp đôi so với một kg nước đá thường khi tan chảy, do đó có tác dụng
đông lạnh thực phẩm tốt hơn nhiều nước đá thường, giúp ngăn cản sự phát triển của
các vi sinh vật gây phân hủy thực phẩm.
• Khi thăng hoa, nước đá khô không để lại nước làm ướt thực phẩm, đồng thời khí
CO2 nặng, bao quanh thực phẩm, giúp tạo ra môi trường không oxi, từ đó tiêu diệt
hầu hết vi khuẩn xung quanh thực phẩm.
− CO2 có tính trơ, không phản ứng với hầu hết các chất cháy; đồng thời khí CO2
nặng, bao quanh bề mặt chất cháy, ngăn cách chất cháy tiếp xúc với oxi, do đó
CO2 được dùng để dập tắt các đám cháy. Tuy nhiên không thể dùng CO2 để dập
tắt các đám cháy của kim loại như Mg, Al. Nguyên nhân là do các kim loại này
có tính khử mạnh nên cháy được trong CO2:
2Mg + CO2
t°

→ 2MgO + C
4Al + 3CO2
t°

→ 2Al2O3 + 3C
C sinh ra lại tiếp tục tham gia phản ứng cháy:
C + O2
t°

→ CO2
Câu 5. Nước thải công nghiệp thường chứa các kim loại nặng như thủy ngân, chì,
sắt… ở dạng muối tan. Để xử lí sơ bộ nước thải trên (làm giảm hàm lượng các muối
của kim loại nặng) với chi phí thấp, người ta sử dụng chất nào trong số các chất sau
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
đây: NaNO3, Ca(OH)2, HNO3, KOH? Hãy giải thích và viết phương trình phản ứng
minh họa?
Hướng dẫn giải:
Chọn dung dịch nước vôi trong Ca(OH)2 làm chất xử lý sơ bộ ion kim loại nặng trong
nước thải. Các muối tan của các kim loại nặng sẽ tạo kết tủa với dung dịch baz dưới dạng
các baz không tan. Dung dịch Ca(OH)2 là một bazơ mạnh, dễ tìm và khá rẻ trong cuộc
sống.
Phương trình phản ứng minh họa: 2Fe(NO3)3 + 3Ca(OH)2 
→2Fe(OH)3 ↓ + 3Ca(NO3)2
CuCl2 + Ca(OH)2 
→Cu(OH)2 ↓ + CaCl2
Câu 6. Trong khí thải công nghiệp và khí thải của các động cơ đốt trong (ô tô, xe máy) có
chứa lưu huỳnh đioxit. Khi lưu huỳnh đioxit là một trong những khí chủ yếu gây ra mưa
axit. Mưa axit phá hủy những công trình, tượng đài làm bằng đá, bằng thép. Bằng kiến
thức hóa học hãy giải thích cho vấn đề trên.
Hướng dẫn giải
- Mưa axit do
2SO2 + O2
0
t

→ 2SO3
SO3 + H2O → H2SO4
H2SO4 rơi xuống cùng với nước mưa, tạo nên mưa axit. Mưa axit phá hủy các công trình
xây dựng bằng đá vôi hoặc bằng sắt, thép
H2SO4 + CaCO3 → CaSO4 + CO2 + H2O
H2SO4 + Fe → FeSO4 + H2
Câu 7. Từ một loại quặng trong tự nhiên có công thức xKCl.yMgCl2.zH2O (x, y, z là các
số nguyên), học sinh H đã tiến hành 2 thí nghiệm sau :
Thí nghiệm 1 : Nung 41,625 gam quặng đến khối lượng không đổi thu được 25,425 gam
chất rắn.
Thí nghiệm 2 : Hòa tan hoàn toàn 41,625 gam quặng vào nước cất, bổ sung dung dịch
Na2CO3 (dư), lọc tách kết tủa rồi sấy khô cân được 12,6 gam muối.
Dựa trên các số liệu thu được, hãy xác định công thức của loại quặng trên.
Hướng dẫn giải
+ Thí nghiệm 1: Khối lượng chất rắn giảm là khối lượng nước
2
H O
41,625 25,425
n 0,9 mol
18
−
= =
+ Thí nghiệm 2: xảy ra phản ứng
MgCl2 + Na2CO3 → 2NaCl + MgCO3
Theo phản ứng ta có: 2 3
MgCl MgCO
12,6
n n 0,15 mol
84
= = =
=> 2
MgCl KCl
25,425 14,25
m 0,15.95 = 14,25 gam => n 0,15 mol
74,5
−
= = =
+ Tỉ lệ mol 2 2
KCl MgCl H O
x : y : z = n : n : n 0,15:0,15:0,9 1:1:6
= =
=> Công thức của quặng là KCl.MgCl2.6H2O
Câu 8: Một loại muối ăn ở dạng bột, có lẫn các tạp chất magie cacbonat và magie sunfat.
Chỉ được dùng thêm không quá ba loại hóa chất vô cơ, hãy trình bày cách loại bỏ tạp chất
để thu được muối ăn tinh khiết. Viết phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra (nếu
có).
Hướng dẫn giải

8. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
o
2 du 2 3du du
BaCl Na CO +HCl t
3 2du
2 3du du
4 2
NaCl NaCl
NaCl NaCl
MgCO BaCl NaCl
Na CO HCl
MgSO MgCl
 
 
 
→ 
→ → 
→
   
 
 
 
- Nhỏ dung dịch BaCl2 đến dư vào hỗn hợp muối ăn lẫn tạp chất thì chỉ có MgSO4 tham
gia phản ứng, NaCl và MgCO3 không tham gia phản ứng.
MgSO4 + BaCl2 
→ MgCl2 + BaSO4 ↓
- Lọc bỏ chất rắn không tan (BaSO4, MgCO3), lấy phần dung dịch (gồm NaCl, MgCl2 và
BaCl2 dư).
- Nhỏ tiếp dung dịch Na2CO3 dư vào hỗn hợp dung dịch thu được ở trên:
BaCl2 + Na2CO3 
→ BaCO3 ↓ + 2NaCl
MgCl2 + Na2CO3 
→ MgCO3 ↓ + 2NaCl
- Lọc bỏ chất rắn không tan, lấy phần dung dịch (gồm NaCl và Na2CO3 dư).
- Nhỏ tiếp dung dịch HCl lấy dư vào dung dịch vừa thu được ở trên.
Na2CO3 + 2HCl 
→ NaCl + H2O + CO2
- Cô cạn dung dịch thu được sau phản ứng, H2O và HCl bay hơi, chỉ còn lại NaCl tinh
khiết.
Câu 9.
1) Nêu hiện tượng xảy ra khi cho 2 ml dầu hỏa hoặc xăng vào cốc nước nhỏ. Thí nghiệm
này minh họa tính chất gì của hidrocacbon? Tại sao trên thực tế người ta không dùng
nước để dập tắt các đám chay do xăng dầu?
2) Nêu biện pháp xử lí môi trường trong trường hợp tàu chở dầu gặp sự cố và tràn dầu ra
biển.
Hướng dẫn:
1) Khi cho 2 ml dầu hỏa hoặc xăng vào cốc nước, dầu hỏa hoặc xăng không tan trong
nước, nổi trên mặt nước.
Thí nghiệm này chứng minh tính tan của các hidrocacbon trong nước và khối lượng riêng
của các hidrocacbon so với nước.
Trên thực tế, người ta không dùng nước để dập tắt đám cháy do xăng dầu gây ra. Vì nếu
dùng nước để dập thì do tỉ khối lượng riêng nhẹ hơn nước, xăng dầu nổi lên trên mặt nước
khiến diện tích đám cháy càng lan rộng. Nước trong trường hợp này không hề có tác dụng
ngăn cản vật liệu cháy với oxi. Để đối phó với đám cháy xăng dầu, người ta thường dùng
cát, một chất có tác dụng hấp thụ nhiệt; hoặc những chất có thể ngăn vật liệu cháy với oxi,
khiến quá trình cháy không thể duy trì và tắt hẳn.
2) Biện pháp xử lí: Dùng phao để ngăn chặn dầu không cho loang rộng, sau đó dùng bơm
hút nước và dầu nổi trên bề mặt vào thiết bị dùng để tách dầu ra khỏi nước
Hướng dẫn giải
Câu 10. Nêu hiện tượng quan sát được và viết các phương trình hóa học của phản ứng
xảy ra (nếu có) khi tiến hành các thí nghiệm thực nghiệm sau:
a) Cho lượng dư CuSO4 khan vào rượu etylic 90°.
b) Nhỏ vài giọt oleum vào dung dịch Ba(HCO3)2.
c) Cho lượng dư dung dịch H2SO4 vào ống nghiệm có chứa hỗn hợp FeS và CuS, sau
đó đun nóng nhẹ ống nghiêm.
d) Cho mẫu giấy quỳ tím khô vào bình chứa khí clo.
e) Lấy nước ép của quả nho chín cho vào ống nghiệm có chứa dung dịch
AgNO3/NH3, đun nóng.
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
a. Cho CuSO4 khan (màu trắng) vào rượu etylic 90% (có 10% nước) thì muối đồng khan
chuyển từ màu trắng sang màu xanh do CuSO4.5H2O (đồng sunfat ngậm nước) có màu
xanh
b. Nhỏ vài giọt oleum (H2SO4.nSO3) vào dung dịch Ba(HCO3)2 thấy xuất hiện kết tủa
trắng đồng thời có sủi bọt khí
Phương trình: H2SO4.nSO3 + H2O → (n+1)H2SO4
H2SO4 + Ba(HCO3)2 → BaSO4↓(trắng) + 2CO2↑ + 2H2O
c. Cho dung dịch H2SO4 vào ống nghiệm chứa hỗn hợp FeS và CuS, đun nóng nhẹ thấy có
khí mùi trứng thối bay lên
FeS + H2SO4
0
t

→ FeSO4 + H2S↑(mùi trứng thối)
d. Không có hiện tượng
e. Cho nước ép quả nho chín (chứa glucozơ) vào ống nghiệm chứa dung dịch AgNO3/NH3
thấy xuất hiện lớp kim loại màu bạc bám trên thành ống nghiệm
C6H12O6 + 2AgNO3 + 2NH3 + H2O → C6H12O7 + 2Ag↓ + 2NH4NO3
Câu 11. Khi điều chế axit sunfuric người ta hấp thụ khí SO2 bằng dung dịch H2SO4 thu
được oelum có công thức tổng quát là H2SO4.nSO3. Tính khối lượng khí SO3 hấp thụ vào
200 gam dung dịch H2SO4 96,4% để thu được một loại oleum có thành phần phần trăm
theo khối lượng của SO3 là 40,82%.
Hướng dẫn giải
+ 
→
 = + =  = − =
3
3 2 2 4
oleum SO
SO H O H SO
0,4 0,4 0,4 mol
100
m (192,8 0,4.98). 392 (gam) m 392 200 192(gam)
59,18
Câu 12:
a. Từ dung dịch H2SO4 98% (khối lượng riêng 1,84 g/ml), dung dịch HCl 5M, nước cất
và các dụng cụ cần thiết khác, hãy trình bày cách pha chế 300 ml dung dịch chứa hỗn
hợp H2SO4 1M và HCl 1M.
b. Một học sinh A dự định làm thí nghiệm pha loãng H2SO4 như sau. Lấy một lượng
H2SO4 đặc cho vào cốc thủy tinh, sau đó đổ nước vào trong cốc và khuấy đều bằng đũa
thủy tinh. Cách làm thí nghiệm như dự định của học sinh A sẽ gây nguy hiểm thế nào ?
Hãy đưa ra cách làm đúng và giải thích.
- Nêu hiện tượng xảy ra và giải thích khi làm thí nghiệm sau: Cho một ít đường kính
trắng vào cốc thủy tinh, rồi nhỏ từ từ 1-2 ml H2SO4 đặc vào.
Hướng dẫn giải
a. Số mol H2SO4 cần lấy = số mol HCl cần lấy =
300
1000
= 0,3 mol
Khối lượng dung dịch H2SO4 cần lấy =
0,3.98.100
98
= 30 gam
Hay thể tích dung dịch H2SO4 cần lấy =
30
1,84
=16,3 ml
Thể tích dung dịch HCl cần lấy =
0,3
.1000
5
= 60 ml
b. Pha chế dung dịch:
Lấy khoảng 100 - 120 ml nước cất cho vào bình thể tích 200 ml có chia vạch, sau đó cho
từ từ 30 gam dung dịch H2SO4 98% hoặc đong 16,3 ml dung dịch H2SO4 98%, đợi dung

9. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
dịch H2SO4 thật nguội. Tiếp theo đong 60 ml dung dịch HCl 5M thêm vào bình, cuối cùng
thêm nước cất vào cho đến vạch 300 ml.
- Cách làm thí nghiệm như bạn A sẽ rất nguy hiểm vì H2SO4 đặc là chất cực kì háo nước,
khi chúng gặp nhau sẽ tỏa ra lượng nhiệt vô cùng lớn. Axit sunfuric đặc giống như dầu và
nặng hơn trong nước. Nếu bạn cho nước vào axit, nước sẽ nổi trên bề mặt axit. Khi nhiệt
lượng tỏa ra lớn, nước sôi mãnh liệt và bắn tung tóe gây bỏng cho người làm thí nghiệm.
- Muốn pha loãng axit sunfuric đặc thì cách làm đúng như sau: Cho từ từ H2SO4 đặc vào
nước
* Giải thích:
Khi cho axit sunfuric vào nước: axit sunfuric đặc nặng hơn nước, axit sẽ chìm xuống đáy
nước, sau đó phân bố đều trong toàn bộ dung dịch. Như vậy nhiệt lượng sinh ra được phân
bố đều trong dung dịch, nhiệt độ sẽ tăng từ từ không làm cho nước sôi lên một cách quá
nhanh.
Câu 13. Trong công nghiệp, H2SO4 được sản xuất theo sơ đồ:
FeS2
2
+ O
o
t

→ SO2
2
2 5
+ O
V O , p, to

→ SO3
2 4
+ H SO dac
  
→ H2SO4.nSO3
2
+ H O
 
→ H2SO4
a.Viết các phương trình phản ứng hóa học chính xảy ra theo sơ đồ trên?
a.Từ 1 tấn quặng pirit sắt ( có chứa 20% tạp chất) có thể điểu chế được bao nhiêu kg dung
dịch H2SO4 98%.( Biết hiệu suất của toàn bộ quá trình là 60%)?
c. Tính khối lượng H2SO4 70% cần dùng để điều chế được 936 kg supephotphat kép (biết
hiệu suất của cả quá trình là 80%)?
Hướng dẫn:
a. Phương trình hóa học:
4FeS2 + 11O2
o
t

→ 2Fe2O3 + 8SO2
2SO2 + O2
2 5
V O
o
t

→ 2SO3
nSO3 + H2SO4 (đặc) 
→ H2SO4.nSO3
H2SO4.nSO3 + nH2O
o
t

→ (n + 1)H2SO4
b.
2
1.80
100
FeS
m = = 0,8 (tấn) ⇔ 800(kg)
1FeS2
2
+ O
o
t

→ SO2
2
2 5
+ O
V O , p, to

→ SO3
2 4
+ H SO dac
  
→ H2SO4.nSO3
2
+ H O

→ 2H2SO4
120 (kg) 196(kg)
800(kg) 1306,67(kg)
Nếu hiệu suất là 60% => 2 4
1306,67.60
784( )
100
H SO
m kg
= =
2 4
dd 98%
784.100
800( )
98
H SO
m kg
= =
c.
2Ca3(PO4)2+6H2SO4→4H3PO4+6CaSO4 (1)
Ca3(PO4)2+4H3PO4→3Ca(H2PO4)2 (2)
Theo (1), (2), cứ 588 kg axit sunfuric thu được 702 (kg) supephotphat kép.
⇒ Cần m 2 4
dd (70%)
588.936 100 100
. . 1400(kg).
702 80 70
H SO
m = = (kg) axit để tạo ra 936 (kg)
supephotphat kép.
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
Câu 14. Muối ăn khi khai thác từ nước biển, mỏ muối, hồ muối thường có lẫn nhiều tạp
chất như: MgCl2, CaCl2, CaSO4…làm cho muối có vị đắng chát và dễ chảy nước, gây ảnh
hưởng xấu tới chất lượng muối nên cần loại bỏ. Một mẫu muối thô thu được bằng phương
pháp bay hơi nước biển cở vùng Bà Nà – Ninh Thuận có thành phần khối lượng: 97,625%
NaCl, 0,190% MgCl2, 1,224% CaSO4, 0,010% CaCl2, 0,951% H2O. Để loại bỏ các tạp
chất trên trong nước muối, người ta dùng lần lượt từng lượng vừa đủ dung dịch chứa chất
BaCl2 và Na2CO3.
a. Viết các phương trình phản ứng xảy ra của quá trình loại bỏ các tạp chất có trong muối
ăn ở trên từ BaCl2 và Na2CO3.
b. Tính tổng khối lượng hai muối BaCl2 và Na2CO3 cần dùng để loại bỏ hết các tạp chất
có trong 3 tấn muối ăn có thành phần như trên. Giả thiết các tạp chất trên đều tan trong
nước.
Hướng dẫn giải
a. Viết các phương trình phản ứng
BaCl2 + CaSO4 → BaSO4 + CaCl2 (1)
MgCl2 + Na2CO3 → MgCO3 + 2NaCl (2)
Na2CO3 + CaCl2 → CaCO3 + 2NaCl (3)
b. Tính khối lượng tổng hai muối
Với 3 tấn muối ta có
2 2
4 4
2 2
2
NaCl
MgCl MgCl
CaSO CaSO
CaCl CaCl
H O
m = 2928750gam
m = 5700gam n = 60mol
m = 36720gam n = 270mol
m = 300gam n =100 / 37mol
m = 285,3gam







 
 
 


Theo phương trình (1) ta có 2 4 2
BaCl CaSO BaCl
n = n = 270mol m = 270.208 = 56160gam

Theo pt (2) và (3) ta có 2 3 2 2 2 3
Na CO CaCl MgCl Na CO
2320
n = n + n = mol m = 6646,48gam
37

Vậy tổng 2 2 3
BaCl Na CO
m + m = 62806,48gam
Câu 15.
1. Khi làm một số loại bánh dân gian, người ta thường trộn thêm hợp chất A vào nguyên
liệu. Biết:
- A có thành phần phần trăm khối lượng các nguyên tố như sau: 15,19% cacbon; 6,33%
hiđro; 17,72% nitơ và còn lại là oxi.
- A có công thức đơn giản nhất trung với công thức phân tử.
- A tác dụng với dung dịch Ba(OH)2 theo sơ đồ phản ứng:
A + Ba(OH)2 → BaCO3 + NH3 + H2O
a. Xác định công thức phân tử và gọi tên A.
b. Mục đích của việc trộn chất A vào nguyên liệu làm bánh để làm gì? Viết phương trình
hóa học xảy ra.
2. Giấm ăn là dung dịch axit axetic có nồng độ khoảng 2 – 5%, thường được điều chế bằng
phương pháp lên men truyền thống từ rượu etylic ở nhiệt độ 25 – 300
C. Lấy 4,6 lít rượu
etylic 140
lên men với hiệu suất đạt 30% người ta thu được dung dịch giấm ăn. Xác định
nồng độ phần tram của axit axetic trong giấm ăn vừa được điều chế. Biết rằng
2 5 2
C H OH H O
D 0,8 g/ ml; D 1g / ml
= = .
Hướng dẫn giải

10. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
1) *Gọi công thức phân tử của A là CxHyNtOz.
O
%m 60,76%
=
Ta có:
15,19 6,33 17,72 60,76
x : y : z : t : : : 1:5:1:3
12 1 14 16
= =
Công thức đơn giản nhất của A: CH5NO3
Vì A có công thức phân tử trùng công thức đơn giản nhất nên công thức phân tử của A:
CH5NO3.
Từ sơ đồ phản ứng ta xác định được công thức của A: NH4HCO3.
Tên của A; Amoni hiđrocacbonat.
* Khi trộn NH4HCO3 vào nguyên liệu làm bánh, trong quá trình làm chin bánh, ở nhiệt độ
cao chất này sẽ dễ dàng bị phân hủy theo phương trình sau:
NH4HCO3
0
t

→NH3 ↑ +CO2 ↑ +H2O
Do phản ứng sinh ra khí làm cho bánh trở nên xốp và nở to hơn.
2) Phản ứng lên men giấm:
C2H5OH + O2
men giaám

→ CH3COOH + H2O
2 5
2 5
2
2
C H OH
C H OH
H O
H O
4,6 14 m 0,644 0,8 0,5152 kg
V 0,664 lít
100
m 3,956 1 3,956 kg
V 4,6 0,664 3,956 lít
 ×  = × =
= =
 

 
= × =
 
= − = 

Khối lượng CH3COOH thu được:
3
CH COOH
0,5152
m 60 30% 0,2016 kg
46
= × × =
Khối lượng O2 tham gia phản ứng:
2
O
0,5152
m 32 30% 0,10752 kg
46
= × × =
Khối lượng dung dịch thu được:
dd
m 0,5152 3,956 0,10752 4,57872 kg
= + + =
3
CH COOH
0,2016
C% 100% 4,403%
4,57872
= × =
Câu 16. Lên men 100 kg gạo (có chứa 80% tinh bột, còn lại là hợp chất không tham gia
phản ứng) để điều chế rượu etylic với hiệu suất toàn bộ quá trình bằng 80%. Tính thể tích
rượu etylic 45o
điều chế được từ lượng gạo trên (biết khối lượng riêng của rượu etylic
nguyên chất là 0,8 g/ml).
Hướng dẫn giải
Ta có: mtinh bột = 100.
80
100
= 80 (kg)
Có sơ đồ chuyển hóa:
(C6H10O5)n + nH2O
o
t , axit

→ nC6H12O6 
→
leân men
2nC2H5OH +2CO2
162.n 180.n. 92.n (kg)
80
80.92.n 3680
(kg)
162.n 81
=
Vì hiệu suất toàn bộ quá trình bằng 80%, khối lượng C2H5OH thu được là:
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
2 5
C H OH
3680 80
m 36,346 (kg)
81 100
= ⋅ =
Thể tích C2H5OH nguyên chất thu được là:
2 5
C H OH
36,346
V 45,433 (l)
0,8
= =
Thể tích rượu etylic 450
điều chế được là: 0
2 5
dd C H OH 45
45,433.100
V 100,962 (l)
45
= =
Câu 17.
a. Nồng độ đạm (hay còn gọi là độ đạm) là nồng độ phần trăm về khối lượng của nitơ có
trong thực phẩm. Một số loại thực phẩm được công bố tiêu chuẩn về nồng độ đạm như
sữa, nước mắm,….
Tháng 9 năm 2008, cơ quan chức năng phát hiện một số loại sữa dành cho trẻ em sản
xuất tại Trung Quốc có nhiễm chất melamin. Ăn melamin có thể dẫn đến tác hại về sinh
sản, sỏi bàng quang hoặc suy thận và sỏi thận,…. Phân tích nguyên tố cho thấy melamin có
phần trăm khối lượng của C là 28,57%, H là 4,76% còn lại là N. Xác định công thức phân
tử của melamin. (Biết khi đốt cháy hoàn toàn 1 mol melamin cần vừa đủ 4,5 mol O2 thu
được khí CO2, hơi nước và khí N2)
b. Ankan là các hiđrocacbon no, mạch hở có cùng công thức tổng quát là CnH2n+2 (n ≥ 1).
Đốt cháy hoàn toàn một ankan A bằng oxi dư rồi dẫn sản phẩm cháy lần lượt qua bình 1
đựng H2SO4 đặc, bình 2 chứa 390 ml dung dịch NaOH 2M thấy khối lượng bình 1 tăng
10,8 gam. Thêm dung dịch BaCl2 vào bình 2 thấy xuất hiện 59,1 gam kết tủa. Xác định
công thức phân tử, viết công thức cấu tạo thu gọn của A.
Hướng dẫn giải
a. %mN = 100 – 28,57 – 4,76 = 66,67%
Gọi công thức của melamin là CxHyNz
Ta có: x : y : z =
28,57 4,76 66,67
: :
12 1 14
= 1 : 2 : 2
 Công thức đơn giản nhất của Melamin là CH2N2  CTPT của Melamin là (CH2N2)n
Phương trình đốt cháy: (CH2N2)n +
3n
2
O2
o
t

→ nCO2 + nH2O + nN2
1 mol 1,5n mol
 1,5n = 4,5  n = 3  CTPT của Melamin là C3H6N6
b. Gọi công thức của ankan A là CnH2n + 2 (a mol)
Phương trình đốt cháy: CnH2n + 2 +
3n 1
2
+
O2
o
t

→ nCO2 + (n + 1) H2O (1)
mol: a na (n+1)a
Khối lượng bình 1 tăng = khối lượng của nước

2
H O
n =
10,8
18
= 0,6 mol  (n + 1)a = 0,6 (2)
Bình hai hấp thụ khí CO2, = =
3
BaCO
59,1
n 0,3mol
197
- Trường hợp 1: Phản ứng chỉ tạo Na2CO3:
CO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2O (3)
0,3 0,3
BaCl2 + Na2CO3 → BaCO3 + 2NaCl (4)
0,3 0,3

11. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
Từ (3), (4):
2
CO
n = 0,3 mol  na = 0,3 (5)
Giải hệ (2) và (5) ta có: a = 0,3; n = 1  Ankan A là CH4.
- Trường hợp 2: Phản ứng tạo hai muối Na2CO3 và NaHCO3
CO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2O (6)
0,3 0,6 0,3
CO2 + NaOH → NaHCO3 (7)
0,18 0,18
BaCl2 + Na2CO3 → BaCO3 + 2NaCl (8)
0,3 0,3
Từ (6), (7):
2
CO
n = 0,48 mol  na = 0,48 (9)
Giải hệ (2) và (9) ta có: a = 0,12; n = 4  CTPT ankan A là C4H10
Có 2 công thức cấu tạo thu gọn của A: CH3–CH2–CH2–CH3,
Câu 18. Khí hóa lỏng – khí gas hay còn gọi đầy đủ là khí dầu mỏ hóa lỏng – có thành
phần chính là propan (C3H8) và butan (C4H10). Bình thường thì propan và butan là các chất
ở dạng khí, nhưng để dễ vận chuyển và sử dụng, người ta nén cho chúng tồn tại ở dạng
lỏng. Khí gas không màu, không mùi (nhưng chúng ta vẫn thấy gas có mùi vì chúng đã
được cho thêm chất tạo mùi trước khi cung cấp cho người tiêu dùng để dễ dàng phát hiện ra
khi có sự cố rò rỉ gas). Mỗi kilogam (kg) khí gas khi được đốt cháy hoàn toàn cung cấp
khoảng 12.000 kcal năng lượng, tương đương lượng nhiệt thu được khi đốt cháy hoàn toàn
2 kg than củi. Việc sản sinh ra các loại chất khí NOx, khí độc và tạp chất trong quá trình
cháy thấp đã làm cho khí gas trở thành một trong những nguồn nguyên liệu khá thân thiện
với môi trường.
Hiện nay, trên thị trường Việt Nam có khá nhiều loại khí gas khác nhau do các hãng cung
cấp với tỉ lệ propan : butan khác nhau. Cho rằng gia đình Y đang sử dụng một loại khí gas
có tỉ lệ thể tích propan : butan tương ứng là 3 : 7 có tổng khối lượng là 12 kg được nạp vào
bình thép chuyên dụng. Hỏi:
a. Năng lượng đã tỏa ra trong quá trình đốt cháy hết một bình gas của gia đình Y khoảng
bao nhiêu kcal?
b. Tính thể tích không khí (đktc) cần thiết để dùng đốt cháy hoàn toàn 1 kg khí gas loại gia
đình Y đang sử dụng.
Hướng dẫn giải
a. Mỗi kilogam (kg) khí gas khi được đốt cháy hoàn toàn cung cấp khoảng 12.000 kcal
năng lượng
12 kg khí gas khi được đốt cháy hết cung cấp khoảng 12.12000 = 144000 (kcal)
 Năng lượng đã tỏa ra trong quá trình đốt cháy hết một bình gas của gia đình Y khoảng
144000 kcal
b. Gọi số mol của propan và butan lần lượt trong bình gas là x, y (mol, x, y>0)
 3 8
4 10
C H
C H
V 3
=
V 7
- Ở cùng điều kiện nhiệt độ, áp suất thì tỉ lệ thể tích của chất khí bằng tỉ lệ số mol
 3 8 3 8
4 10 4 10
C H C H
C H C H
n V 3
=
n V 7
= 
3
7
x
y
= → x
3
7
= . y
Mà 3 8 4 10
C H C H
m m
+ = 1 kg = 1000 gam
CH3 CH
CH3
CH3
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
 44x + 58y =1000  44.
3
7
. y + 58y =1000
 y =
3500
269
= 13,01 (mol)  4 10
C H
n = 13,01 (mol)
 x =
1500
269
= 5,58 (mol)  3 8
C H
n = 5,58 (mol)
Phương trình hóa học
C3H8 + 5O2
o
t

→ 3CO2 + 4H2O (1)
2C4H10 + 13O2
o
t

→ 8CO2 + 10H2O (2)
(1,2)  2 3 8 4 10
O C H C H
13
n n .n
2
5.
= + = 112,465 (mol)
 ( )
2
O đktc
V = 2519,216 (lít)  Vkhông khí = 12596,08 (lít)
Câu 19: Xăng sinh học (xăng pha etanol), (etanol hay còn gọi rượu etylic) được coi là giải
pháp thay thế cho xăng truyền thống.
Xăng pha etanol là xăng được pha một lượng etanol
theo tỷ lệ đã nghiên cứu như: xăng E85 (pha 85%
etanol), E10 (pha10% etanol), E5 (pha 5% etanol),...
- Tại sao gọi xăng etanol là xăng sinh học ? Viết các
phương trình hóa học để chứng minh.
- Tai sao xăng sinh học được coi là giải pháp thay thế
xăng truyền thống ? Biết khi đốt cháy 1 kg xăng
truyền thống thì cần 3,22 kg O2.
Hướng dẫn giải
Xăng pha etanol được gọi là xăng sinh học vì lượng etanol trong xăng có nguồn gốc từ
thực vật (nhờ phản ứng lên men để sản xuất số lượng lớn). Loại thực vật thường được
trồng để sản xuất etanol là: ngô, lúa mì, đậu tương, củ cải đường,…
PTHH: (C6H10O5)n + nH2O
0
t , axit

→ nC6H12O6
C6H12O6
0
xt,t

→ 2C2H5OH + 2CO2
- Xét phản ứng cháy của 1 kg etanol:
C2H5OH + 3O2
0
t

→ 2CO2 + 3H2O
2
O
32
m € 3.
46
 = = 2,087 kg  2
O
m (khi đốt etanol) < 2
O
m = 3,22 kg (khi đốt xăng).
Như vậy khi đốt cháy 1kg xăng thì tiêu tốn nhiều oxi hơn khi đốt cháy 1kg etanol. Đốt
cháy etanol tiêu tốn ít oxi hơn đồng nghĩa với lượng khí thải thoát ra ngoài ít hơn, hạn chế
việc ô nhiễm môi trường. Hơn nữa, nguồn etanol dễ dàng sản xuất quy mô lớn không bị
hạn chế về trữ lượng như xăng dầu truyền thống. Do vậy, dùng xăng sinh học là một giải
pháp cần được nhân rộng trong đời sống và sản xuất.
Câu 20: Nồng độ đạm (hay còn gọi là độ đạm) là nồng độ phần trăm về khối lượng của
nitơ có trong thực phẩm. Một số loại thực phẩm được công bố tiêu chuẩn về nồng độ đạm
như sữa, nước mắm,….
Tháng 9 năm 2008, cơ quan chức năng phát hiện một số loại sữa dành cho trẻ em sản
xuất tại Trung Quốc có nhiễm chất melamin. Ăn melamin có thể dẫn đến tác hại về sinh
sản, sỏi bàng quang hoặc suy thận và sỏi thận,…. Phân tích nguyên tố cho thấy melamin có

12. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
phần trăm khối lượng của C là 28,57%, H là 4,76% còn lại là N. Xác định công thức phân
tử của melamin. (Biết khi đốt cháy hoàn toàn 1 mol melamin cần vừa đủ 4,5 mol O2 thu
được khí CO2, hơi nước và khí N2)
Hướng dẫn giải
%mN = 100 – 28,57 – 4,76 = 66,67%
Gọi công thức của melamin là CxHyNz
Ta có: x : y : z =
28,57 4,76 66,67
: :
12 1 14
= 1 : 2 : 2
 Công thức đơn giản nhất của Melamin là CH2N2  CTPT của Melamin là (CH2N2)n
Phương trình đốt cháy: (CH2N2)n +
3n
2
O2
o
t

→ nCO2 + nH2O + nN2
1 mol 1,5n mol
 1,5n = 4,5  n = 3  CTPT của Melamin là C3H6N6
Câu 21: Hãy giải thích các trường hợp sau (viết phương trình của phản ứng xảy ra, nếu
có)
a. Khi xếp một số quả chín vào giữa sọt quả xanh thì toàn bộ sọt quả xanh sẽ nhanh
chóng chín đều.
b. Khi muốn pha nước đường mía để uống giải khát, người ta thường cho đường vào
nước, khuấy đều, sau đó mới cho nước đá vào mà không làm ngược lại là cho nước đá
vào nước rồi mới cho đường vào khuấy.
Hướng dẫn giải
a. Khi xếp một số quả chín vào giữa sọt quả xanh thì toàn bộ sọt quả xanh sẽ nhanh chóng
chín đều do trong quá trình chín trái cây thì đã thoát ra một lượng nhỏ khí etilen. Khí này
sinh ra có tác dụng xúc tác quá trình hô hấp của tế bào trái cây và làm cho quả mau chín.
b. Đường mía có công thức là C12H22O11 (saccarozơ) tan trong nước phụ thuộc nhiều vào
nhiệt độ. Độ tan và tốc độ tan giảm khi nhiệt độ trong nước giảm. Vì vậy khi bỏ đá vào
nhiệt độ nước sẽ giảm thì đường sẽ tan chậm hoặc không tan hết. Thế nên khi muốn pha
nước đường mía để uống giải khát, người ta thường cho đường vào nước, khuấy đều, sau
đó mới cho nước đá vào mà không làm ngược lại là cho nước đá vào nước rồi mới cho
đường vào khuấy.
Câu 22. COVID-19 là bệnh đường hô hấp cấp tính truyền nhiễm gây ra bởi chủng virus
SARS -CoV-2. Căn bệnh này có sự lây lan nhanh chóng trên toàn cầu. Ngày 11 tháng 3
năm 2020, tổ chức Y tế thế giới (WHO) tuyên bố dịch viêm phổi do virus corona (chủng
mới) là đại dịch toàn cầu. Một trong những biện pháp phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm là
thường xuyên rửa tay bằng dung dịch rửa tay khô. Tổ chức Y tế thế giới đã có hướng dẫn
người dân có thể tự pha chế dung dịch rửa tay khô, với lượng dùng là 500 ml có công thức
pha chế như sau:
Cồn (C2H5OH) 960
: 415 ml; oxi già (H2O2) 3%: 20 ml; glyxerol (C3H8O3): 7,5 ml; tinh
dầu: 2,5ml; nước cất hoặc nước đun sôi để nguội: 55 ml.
a. Tính độ cồn của dung dịch sau khi pha trộn các nguyên liệu trên với nhau.
b. Với nồng độ cồn vừa tính được (ở câu 2a) thì tác dụng sát khuẩn của dung dịch rửa
tay khô vừa pha chế được là cao hay thấp? Giải thích.
Hướng dẫn giải
a. Thể tích cồn nguyên chất (C2H5OH) có trong 415 ml cồn 960
:
2 5
C H OH
96
V 415. 398,4
100
= = ml
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
 Độ cồn của dung dịch sau khi pha: Độ cồn
2 5
C H OH 0
dd
V 398,4
.100 .100 79,68
V 500
= = =
b. Cơ chế sát khuẩn của cồn: Cồn (C2H5OH) có khả năng thẩm thấu tốt qua màng tế bào
của vi khuẩn, gây đông tụ các protein trong tế bào hoặc lớp vỏ protein của virus, từ đó giúp
tiêu diệt các vi khuẩn, virus.
- Mối liên hệ giữa nồng độ cồn và khả năng sát khuẩn của dung dịch:
Ở nồng độ cồn cao, các protein bị đông tụ nhanh, làm cứng lớp vỏ của vi khuẩn, virus một
cách nhanh chóng, như vậy loại cồn đó có khả năng sát khuẩn cao. Ngược lại ở nồng độ
cồn thấp, các protein chưa bị đông tụ, do đó cồn này có khả năng sát khuẩn thấp.
Tuy nhiên khi ở nồng độ quá cao, cồn bay hơi quá nhanh, thời gian lưu lại trên bề mặt cần
sát khuẩn ngắn nên không đạt được hiệu quả sát khuẩn mong muốn. Đồng thời, ở nồng độ
cao, các protein lớp ngoài của vi khuẩn, virus đông tụ và cứng lại quá nhanh, làm cho cồn
không thẩm thấu được vào sâu bên trong, dẫn đến vi khuẩn, virus không bị tiêu diệt hoàn
toàn mà chỉ tạm thời bất hoạt.
Thực tế cho thấy loại cồn từ 60 - 800
cho hiệu quả sát khuẩn tối ưu. Theo khuyến
cáo của WHO, cồn 800
là lựa chọn ưu tiên để diệt virus, còn cồn 70 – 750
được khuyên
dùng để diệt vi khuẩn.
Kết luận: Dung dịch rửa tay khô pha chế được (ở câu 2a) có độ cồn là 79,680
, thuộc
khoảng nồng độ có tính sát khuẩn cao. Đồng thời với nồng độ xấp xỉ 800
, dung dịch này là
lựa chọn ưu tiên để diệt virus, đặc biệt trong bối cảnh dịch COVID-19 mà đề bài đã đề cập.
Câu 23. Axit fomic là một chất lỏng, mùi xốc mạnh và gây bỏng da, axit này được chưng
cất lần đầu từ loài kiến lửa có tên là Formicarufa. Khi bị kiến cắn, nó sẽ "tiêm" dung dịch
chứa 50% thể tích axit fomic vào da. Trung bình mỗi lần cắn, kiến có thể "tiêm" khoảng
6,0.10-3
cm3
dung dịch axit fomic.
a. Biết mỗi lần cắn, kiến "tiêm" 80% axit fomic có trong cơ thể. Giả sử lượng axit fomic
trong các con kiến là bằng nhau. Hãy tính :
- Thể tích axit fomic tinh khiết có trong một con kiến.
- Cần bao nhiêu con kiến để chưng cất được 1,125 dm3
axit fomic tinh khiết ?
b. Để làm giảm lượng axit fomic trong vết cắn, bác sĩ thường dùng thuốc có chứa thành
phần là natri hiđrocacbonat. Hãy viết phương trình hóa học của phản ứng và tính khối
lượng natri hiđrocacbonat cần dùng để trung hòa hoàn toàn lượng axit fomic từ vết kiến
cắn (Biết khối lượng riêng của axit fomic là 1,22 g/cm3
).
Hướng dẫn giải
a. Thể tích HCOOH có trong 1 con kiến = 3 3 3
50 100
6.10 3,75.10 (cm )
100 80
− −
× × =
- Số lượng kiến cần để chưng cất 1 dm3
HCOOH tinh khiết = 3
1125
300.000
3,75.10−
= = (con
kiến).
b. HCOOH + NaHCO3 → HCOONa + CO2 + H2O
-
3
5
HCOOH
6,0.10 0,5 1,22
n 7,96.10 (mol)
46
−
−
× ×
= =
- Theo PTHH thì 3
5
NaHCO HCOOH
n n 7,96.10 (mol)
−
= =
3
5 3
NaHCO
m 7,96.10 .84 6,69.10 (gam) 6,69 (mg)
− −
 = = ⇔

13. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
CHỦ ĐỀ 3: CTHH CỦA HỢP CHẤT VÔ CƠ VÀ PTHH
A) KỸ NĂNG VIẾT CTHH CỦA HỢP CHẤT VÔ CƠ.
Hợp chất vô cơ có công thức dạng chung: AxBy
Trong đó:
A, B Kí hiệu hóa học của nguyên tố hoặc nhóm nguyên tử
x Là chỉ số của A ( là số nguyên tử của nguyên tố A hoặc số nhóm nguyên tử A)
y Là chỉ số của B ( là số nguyên tử của nguyên tố B hoặc số nhóm nguyên tử B)
1) Quy tắc hóa trị áp dụng cho hợp chất vô cơ AxBy:
Trong 1 công thức hoá học, tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố này bằng tích của
chỉ số và hóa trị của nguyên tố kia.
2) Biểu thức quy tắc hóa trị áp dụng cho hợp chất
a b
x y
A B ( a, b lần lượt là hóa trị của A, B)
x b
a.x b.y
y a
=  =
3) Các kỹ năng viết CTHH của hợp chất vô cơ.
a) Nếu hóa trị bằng nhau ( a = b)
x b 1
1 x y 1
y a 1
 = = =  = =  CTHH: AB
b) Nếu hóa trị khác nhau (a b
≠ ) và
b
a
tối giản
x b x b
y a
y a
 =
 =  

=

CTHH: AxBy ( hóa trị của nguyên tố này là chỉ số của nguyên tố kia
và ngược lại)
c) Nếu hóa trị khác nhau (a b
≠ ) và
b b'
a a'
=
b' a'
x b b' x b'
A B
y a'
y a a'
 =
 = =  

=

( hầu hết b’
=
b
2
; a’
=
a
2
CTHH: b a
2 2
A B )
4) Hóa trị của một số nguyên tố và nhóm nguyên tử.
Nguyên tố Hóa trị Nhóm nguyên tử Hóa trị
H I NH4 I
Li I OH I
Be II NO3 I
B III NO2 I
C IV, II AlO2 I
N III, IV, V, II, I CrO2 I
O II SO4 II
F I SO3 II
Na I CO3 II
Mg II SiO3 II
Al III ZnO2 II
Si IV BeO2 II
P V, III PO4 III
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
S VI, IV, II HPO4 II
Cl I H2PO4 I
K I HCO3 I
Ca II HS I
Cr II, III, VI HSO4 I
Mn II, IV, VII HSO3 I
Fe II, III
Cu II, I
Br I
Ag I
I I
Ba II
Hg II, I
Pb II, IV
5) Gốc axit: Trừ nhóm NH4 và OH không phải là gốc axit còn các nhóm nguyên tử còn lại
đều là gốc axit. Ngoài ra còn có 1 số gốc axit khác, ví dụ: -Cl; - Br; -I; - F; =S ….
6) Vận dụng 3 kỹ năng viết CTHH vào việc viết CTHH của hợp chất vô cơ cụ thể.
Bài tập 1: Viết công thức hóa học đúng của các chất sau:
a) FexOy b) CxOy c) SxOy d) MnxOy e) CrxOy g) CuxOy
Giải:
Câu HS thực hiện Lưu ý
FexOy
- Khi Fe có hóa trị II:
II II
x y
Fe O FeO

- Khi Fe có hóa trị III:
III II
x y 2 3
Fe O Fe O

- Khi Fe có cả 2 hóa trị:
(II,III) II II III
x y 2 3 3 4
Fe O (Fe O.Fe O ) Fe O
 ⇔
CxOy - Khi C có hóa trị II: II II
x y
C O CO

- C có hóa trị IV:
IV II
x y 2 4 2
2 2
C O C O CO
 
SxOy
S hóa trị IV:
IV
II
x y 2 4 2
2 2
S O S O SO
 
S hóa trị VI:
VI
II
x y 2 6 3
2 2
S O S O SO
 
Trong hợp chất của S với O không tồn
tại hợp chất của S (II)
MnxOy Mn hóa trị II:
II
II
x y
Mn O MnO

Mn hóa trị IV:
IV
II
x y 2 4 2
2 2
Mn O Mn O MnO
 
Mn hóa trị VII:
VII
II
x y 2 7
Mn O Mn O


14. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
CrxOy Cr có hóa trị II:
II
II
x y
Cr O CrO

Cr có hóa trị III: III II
x y 2 3
Cr O Cr O

Cr có hóa trị VI:
VI
II
x y 2 6 3
2 2
Cr O Cr O CrO
 
CuxOy Cu có hóa trị II: II II
x y
Cu O CuO

Cu có hóa trị I: I II
x y 2
Cu O Cu O

Bài tập 2: Viết công thức hóa học đúng của các chất sau:
a) Fex(OH)y b) Fex(SO4)y c) Fex(NO3)y d) FexCly e) Mgx(CO3)y g) Nax(PO4)y
Giải:
Câu HS thực hiện Lưu ý
a) Fex(OH)y Fe hóa trị II: II I
x y 2
Fe (OH) Fe(OH)

Fe có hóa trị III: III I
x y 3
Fe (OH) Fe(OH)

b) Fex(SO4)y Fe có hóa trị II: II II
x 4 y 4
Fe (SO ) FeSO

Fe có hóa trị III: III II
x 4 y 2 4 3
Fe (SO ) Fe (SO )

c) Fex(NO3)y Fe có hóa trị II: II I
x 3 y 3 2
Fe (NO ) Fe(NO )

Fe có hóa trị III: III I
x 3 y 3 3
Fe (NO ) Fe(NO )

d) FexCly Fe có hóa trị II: II I
x y 2
Fe Cl FeCl

Fe có hóa trị III: III I
x y 3
Fe Cl FeCl

e)Mgx(CO3)y II II
x 3 y 3
Mg (CO ) FeCO

f)Nax(PO4)y NaI
x(PO4)y
III
 Na3PO4
Bài tập 3: Viết công thức hóa học phù hợp vào ô trống trong bảng sau
Bảng 1
A B OH Cl SO4 PO4 NO3
Ca
Na
Al
NH4
Giải
A B -OH -Cl =SO4 ≡PO4 -NO3
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
CaII
Ca(OH)2 CaCl2 CaSO4 Ca3(PO4)2 Ca(NO3)2
NaI
NaOH NaCl Na2SO4 Na3PO4 NaNO3
AlI
Al(OH)3 AlCl3 Al2(SO4)3 AlPO4 Al(NO3)3
NH4
I
NH4OH NH4Cl (NH4)2SO4 (NH4)3PO4 NH4NO3
Bảng 2:
P Cl C S F Br N I Si
H
Lưu ý: AxBy ( H là A khi B có hóa trị I và II; H là B khi A có hóa trị III, IV)
Giải
PIII
ClI
CIV
SII
FI
BrI
NIII
II
SiIV
H PH3 HCl CH4 H2S HF HBr NH3 HI SiH4
Bảng 3
A
B
Ag Ca H Si Zn K Al Na Mg
O
Giải
A
B
AgI
CaII
HI
SiIV
ZnII
KI
AlIII
NaI
MgII
OII
Ag2O CaO H2O SiH4 ZnO K2O Al(OH)3 NaOH Mg(OH)2
Bài tập 4: Viết công thức hóa học các hợp chất của:
a) Na với O, nhóm OH và các gốc axit.
b) Ca với O, nhóm OH và các gốc axit.
c) Al với O, nhóm OH và các gốc axit.
d) NH4 với nhóm OH và các gốc axit.
B) KỸ NĂNG VIẾT PTHH
1) Các bước lập phương trình hóa học.
Bước 1: Viết sơ đồ phản ứng
Ví dụ: Đơn chất A + Đơn chất B → hợp chất AxBy
A + B →AxBy
Bước 2: Cân bằng số nguyên tử của mỗi nguyên tố ở 2 vế.
Nhận xét vế phải có x nguyên tử A và y nguyên tử B nên phải thêm hệ số x vào trước A và
hệ số y vào trước B
xA + yB →AxBy
Bước 3: Viết PTHH
xA + yB →AxBy
2) Các dạng PTHH cơ bản:

15. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
a) Đơn chất + đơn chất → Hợp chất:
Sơ đồ: A + B →AxBy Cân bằng: xA + yB →AxBy
Ví dụ 1: Nhôm + Clo → ?
Al + Cl2 → AlCl3 Al + 3Cl2 → 2AlCl3 2Al + 3Cl2 → 2AlCl3
Sản phẩm là AlCl3 vì Al có
hóa trị III và Cl có hóa trị I
Cân bằng số nguyên tử Cl ở
2 vế bằng cách nhân chéo
chỉ số.
Cân bằng số nguyên tử Al ở
2 vế bằng cách đặt hệ số 2
trước Al.
Ví dụ 2: Kẽm + oxi → ?
Zn + O2 → ZnO Zn + O2 → 2ZnO 2Zn + O2 → 2ZnO
Sản phẩm là ZnO vì hóa trị
của Zn và O bằng nhau
Cân bằng số nguyên tử O ở
2 vế bằng cách đặt hệ số 2
trước phân tử ZnO
Cân bằng số nguyên tử Zm
ở 2 vế bằng cách đặt hệ số 2
trước Zn
Bài tập vận dụng:
1) Kim loại + oxi:
Cho lần lượt các kim loại magie, natri, nhôm, đồng, sắt, bari bạc, vàng phản ứng với oxi ở
điều kiện thích hợp. Viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra.
Giải
Mg + O2
0
t

→ Cu + O2
0
t

→
Na + O2 → Fe + O2
0
t

→
Al + O2
0
t

→ Ba + O2 →
Vàng, bạc không phản ứng được với oxi.
2) Phi kim + oxi:
Cho lần lượt các đơn chất lưu huỳnh, than củi, photpho đỏ, silic, nitơ, hiđro phản ứng với
oxi trong khí oxi dư ở điều kiện thích hợp.
Giải
S + O2
0
t

→ Si + O2
0
t

→
C + O2
0
t

→ N2 + O2
0
2000 C
>

→
P + O2
0
t

→ H2 + O2
0
t

→
3) Kim loại + Phi kim (Clo, lưu huỳnh):
Cho các kim loại kali, kẽm, nhôm, canxi, sắt, đồng phản ứng lần lượt với clo ở điền kiện
thích hợp.
Giải
K + Cl2
0
t

→ Ca + Cl2
0
t

→
Zn + Cl2
0
t

→ Fe + Cl2
0
t

→
Al + Cl2
0
t

→ Cu + Cl2
0
t

→
4) Hiđro + Phi kim
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
Giải
H2 + S
0
t

→ H2 + N2 0
xt
t

→
←

H2 + Cl2
as
 
→
H2 + P
0
t

→
H2 + F2 
→
H2 + C
0
t

→
H2 + Br2
0
t

→ H2 + Si
0
t

→
H2 + I2 0
xt
t

→
←
 H2 + O3
0
t

→
b) Đơn chất + hợp chất
Đơn chất (A) + Hợp chất (BxCy)
Hướng dẫn học sinh thứ tự kết hợp giữa các nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử với A sẽ kết
hợp với B hay C và cần chỉ rõ cho học sinh trong hợp chất BC, C đứng sau nên trong sản
phẩm C vẫn đứng sau vì vậy A sẽ kết hợp với C tạo ra hợp chất trong đó A đứng trước, C
đứng sau đồng thời đẩy B ra khỏi hợp chất BC.
Ví dụ 1: Nhôm + axit sunfuric loãng (H2SO4) →?
Al + H2SO4 →Al2(SO4)3 + H2 Xác định sản phẩm: Al hóa trị III kết hợp với
nhóm SO4 hóa trị II tạo thành Al2(SO4)3; các
nguyên tử H liên kết với nhau tạo thành phân tử
H2.
Al + 3H2SO4 →Al2(SO4)3 + H2 Cân bằng số nhóm SO4 ở 2 vế bằng cách đặt hệ số
3 trước phân tử H2SO4
2Al + 3H2SO4 →Al2(SO4)3 + 3H2 Cân bằng số nguyên tử Al và số nguyên tử H ở 2
vế bằng cách đặt hệ số 2 trước Al và hệ số 3 trước
H2
Ví dụ 2: Nhôm + sắt (II) nitrat →?
Al + Cu(NO3)2 →Al(NO3)3 + Cu Xác định sản phẩm: Al hóa trị III kết hợp
với nhóm NO3 hóa trị I tạo thành sản phẩm
Al(NO3)3 và đẩy Cu ra khỏi hợp chất
Cu(NO3)2.
Al + 3Cu(NO3)2 →2Al(NO3)3 + Cu Cân bằng số nhóm NO3 ở 2 vế bằng cách
nhân chéo chỉ số: đặt hệ số 3 trước phân tử
Cu(NO3)2 và hệ số 2 trước Al(NO3)3
2Al + 3Cu(NO3)2 →2Al(NO3)3 + 3Cu Cân bằng số nguyên tử Al và số nguyên tử
Cu ở 2 vế bằng cách đặt hệ số 2 trước Al và
hệ số 3 trước Cu.
Ví dụ 3: Hiđro khử hoàn toàn sắt (III) oxit →?
H2 + Fe2O3 →H2O + Fe H2 + Fe2O3 →3H2O + Fe 3H2 + Fe2O3
→3H2O + 2Fe
Sản phẩm là H2O (vì H hóa
trị I kết hợp với O hóa trị II)
và loại bỏ Fe ra khỏi hợp
chất Fe2O3
Cân bằng số nguyên tử O ở
2 vế bằng cách đặt hệ số 3
trước phân tử H2O
Cân bằng số nguyên tử Fe
và H ở 2 vế bằng cách đặt hệ
số 2 trước Fe và hệ số 3
trước phân tử H2

16. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
Bài tập vận dụng:
1) Đơn chất ( H2, C, Mg, Al) + oxit của các kim loại ( Zn, Fe, Pb, Cu, Hg …)
Bài tập 1: Cho H2 khử hoàn toàn hỗn hợp Fe3O4, CuO, HgO ở nhiệt độ thích hợp. Viết
PTHH.
Bài tập 2: Cho Al khử hoàn toàn hỗn hợp Fe2O3, PbO ở nhiệt độ thích hợp. Viết PTHH.
2) Kim loại trước H ( Na, K, Ca, Ba, Mg, Al, Zn, Fe…) + axit HCl, H2SO4 loãng.
VD1: Na dư + dung dịch HCl. Viết PTHH
VD2: Al + dung dịch H2SO4. Viết PTHH
3) Kim loại mạnh ( trừ kim loại kiềm, kiềm thổ) + dung dịch muối.
VD1: Cho Mg dư phản ứng với dung dịch gồm: Fe(NO3)2, Cu(NO3)2, AgNO3. Viết PTHH.
VD2: Cho Al dư phản ứng với dung dịch gồm: Fe(NO3)3, Cu(NO3)2. Viết PTHH.
4) Kim loại kiềm, kiềm thổ ( Na, K, Ca, Ba…) + Nước (HOH)
VD1: Cho hỗn hợp Na, Ca vào một lượng nước dư. Viết PTHH
VD2: Cho Na vào dung dịch CuSO4. Viết PTHH.
c) Hợp chất + Hợp chất →2 hợp chất mới
AxBy + CnDm →?
Cần hướng dẫn học sinh thứ tự kết hợp giữa các nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử với nhau.
Thứ tự kết hợp như sau:
A là phần trước của hợp chất AxBy sẽ kết hợp với phần sau của hợp chất CnDm là D và
phần trước của hợp chất CnDm kết hợp với phần sau của hợp chất AxBy là B tạo thành các
hợp chất mới Ax’Dy’ và Cn’Bm’
Ví dụ 1:
NaOH + FeCl3 →?
NaOH + FeCl3 →NaCl + Fe(OH)3 Xác định sản phẩm: Na kết hợp với Cl tạo
NaCl vì cùng hóa trị; Fe hóa trị III kết hợp
với nhóm OH hóa trị I tạo Fe(OH)3
NaOH + FeCl3 →3NaCl + Fe(OH)3 Cân bằng số nguyên tử Cl hoặc số nhóm
OH, giả sử cân bằng số nguyên tử Cl trước
bằng cách đặt hệ số 3 trước phân tử NaCl
3NaOH + FeCl3 →3NaCl + Fe(OH)3 Cân bằng số nhóm OH hoặc số nguyên tử
Na bằng cách đặt hệ số 3 trước phân tử
NaOH.
Ví dụ 2:
Fe2(SO4)3 + Ba(NO3)2 →?
Fe2(SO4)3 + Ba(NO3)2
→BaSO4 + Fe(NO3)3
Xác định sản phẩm: Fe hóa trị III kết hợp
với nhóm NO3 hóa trị I tạo Fe(NO3)3 và Ba
kết hợp với nhóm SO4 tạo BaSO4 vì cùng
hóa trị.
Fe2(SO4)3 + Ba(NO3)2
→3BaSO4 + Fe(NO3)3
Cân bằng số nguyên tử Fe hoặc số nhóm
SO4 hoặc số nhóm NO3. Giả sử cân bằng số
nhóm SO4 trước bằng cách đặt hệ số 3 trước
phân tử BaSO4
Fe2(SO4)3 + 3Ba(NO3)2
→3BaSO4 + 2Fe(NO3)3
Cân bằng số nguyên tử Fe, số nguyên tử Ba
hoặc số nhóm NO3 bằng cách đặt hệ số 3
trước Ba(NO3)2 và hệ số 2 trước Fe(NO3)3.
Bài tập vận dụng:
* Oxit kim loại + axit
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
* bazơ M(OH)n + axit
* Muối + axit
* Muối + bazơ
* Muối + muối
Chú ý: Các hợp chất NH4OH, H2CO3, H2SO3 kém bền nên nếu là sản phẩm tạo thành từ
các phản ứng thuộc loại này phải được thay thế bằng các sản phẩm tương ứng là ( NH3 +
H2O; CO2 + H2O; SO2 + H2O)
d) Hợp chất + Hợp chất →1 hợp chất mới
Dạng 1: Oxit bazơ ( Na2O, K2O, CaO, BaO, Li2O) + H2O →bazơ tương ứng M(OH)n
Na2O + H2O →
?
BaO + H2O →
?
Giải:
Na2O + H2O →NaOH Na2O + H2O →2NaOH
BaO + H2O →Ba(OH)2
Dạng 2: Oxit axit ( SO3, CO2, SO2, N2O5, P2O5) + H2O →axit tương ứng HnA
Chú ý:
Oxit axit Axit tương ứng
SO3 H2SO4
CO2 H2CO3
SO2 H2SO3
N2O5 HNO3
P2O5 H3PO4
NO2 HNO3 và HNO2
SiO2 H2SiO3
SO3 + H2O →
?
N2O5 + H2O →
?
P2O5 + H2O →
?
Giải:
SO3 + H2O →H2SO4
N2O5 + H2O →
HNO3;
N2O5 + H2O →
2HNO3
(Cân bằng số nguyên tử N, hoặc H, hoặc O ở 2 về bằng cách đặt hệ số 2 trước phân tử
HNO3)
P2O5 + H2O →H3PO4;
P2O5 + H2O →3H3PO4 ( cân bằng số nguyên tử P ở 2 vế)
P2O5 + H2O →2H3PO4 ( cân bằng số nguyên tử P ở 2 vế)
P2O5 + 3H2O →2H3PO4 ( cân bằng số nguyên tử H hoặc số nguyên tử H ở 2 vế hoặc số
nguyên tử O)
e) Oxit axit + dung dịch kiềm →Muối + Nước
VD1: Sục SO2 từ từ đến dư vào dung dịch NaOH. Sau đó thêm KOH vào.
Giải: ban đầu NaOH dư nên xảy ra ra phản ứng sau
SO2 + 2NaOH →Na2SO3 + H2O
Khi NaOH hết, xảy ra phản ứng:
SO2 + Na2SO3 + H2O →2NaHSO3
Vì SO2 dư nên Na2SO3 đã chuyển hết thành NaHSO3.
Khi thêm KOH vào:
2KOH + 2NaHSO3 →K2SO3 + Na2SO3 + 2H2O

17. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
VD2: Sục CO2 từ từ đến dư vào dung dịch nước vôi trong sau đó thêm dung dịch NaOH
vào.
C) VIẾT PTHH
Bài 1. Viết các phương trình hóa học xảy ra trong các thí nghiệm sau:
a) Nhỏ dung dịch Na2S vào dung dịch MgCl2
b) Sục khí H2S từ từ đến dư vào dung dịch FeCl3
c) Nhỏ dung dịch Na2CO3 đến dư vào dịch Fe2(SO4)3
d) Nhỏ dung dịch Na2S đến dư vào dung dịch AlCl3.
e) Nhỏ dung dịch NH3 đến dư vào dung dịch AlCl3.
f) Cho urê vào dung dịch Ba(OH)2 .
g) Hòa tan hỗn hợp gồm Cu và Fe2O3 vào dung dịch HCl dư.
h) Sục khí CO2 từ từ đến dư vào dung dịch hỗn hợp Ba(OH)2 và KOH
i) Nhỏ dung dịch NH3 dư vào các dung dịch CuCl2; ZnSO4; AgNO3
GIẢI
a) Na2S + MgCl2 + 2H2O → Mg(OH)2 + 2NaCl + H2S
b) H2S + 2FeCl3 → 2FeCl2 + S + 2HCl
c) Fe2(SO4)3 + 3Na2CO3 + 3H2O → 2Fe(OH)3 + 3Na2SO4 + 3CO2
d) 3Na2S + 2AlCl3 + 6H2O → 2Al(OH)3 + 6NaCl + 3H2S
e) 3NH3 + AlCl3 + 3H2O → Al(OH)3 + 3NH4Cl
f) (NH2)2CO + 2H2O → (NH4)2CO3
Ba(OH)2 + (NH4)2CO3 → BaCO3 + 2NH3 + 2H2O
g) Fe2O3 + 6HCl → 2FeCl3 + 3H2O
Cu + 2FeCl3 → CuCl2 + 2FeCl2
h) Vì ban đầu CO2 thiếu nên thứ tự phản ứng xảy ra như sau:
Ba(OH)2 + CO2 → BaCO3 + H2O
2KOH + CO2 → K2CO3 + H2O
CO2 + K2CO3 + H2O → 2KHCO3
CO2 + BaCO3 + H2O → Ba(HCO3)2
i) CuCl2 + 2NH3 + 2H2O → Cu(OH)2 + 2NH4Cl
Cu(OH)2 + 4NH3 → Cu(NH3)4(OH)2
ZnSO4 + 2NH3 + 2H2O → Zn(OH)2 + 2NH4Cl
Zn(OH)2 + 4NH3 → Zn(NH3)4(OH)2
AgNO3 + 3NH3 + H2O → Ag(NH3)2(OH) + NH4NO3
Bài 2. Viết PTHH xảy ra khi cho từ từ đến dư dung dịch:
a) NaOH vào dung dịch H3PO4
b) H3PO4 vào dung dịch NaOH.
c) AlCl3 vào dung dịch NaOH.
d) HCl vào dung dịch chứa Na2CO3 và NaHCO3
GIẢI
a) Vì ban đầu H3PO4 dư nên thứ tự phản ứng như sau:
NaOH + H3PO4 → NaH2PO4 + H2O
NaOH + NaH2PO4 → Na2HPO4 + H2O
NaOH + Na2HPO4 → Na3PO4 + H2O
b) Vì ban đầu NaOH dư nên thứ tự phản ứng như sau:
H3PO4 + 3NaOH → Na3PO4 + 3H2O
H3PO4 + 2Na3PO4 → 3Na2HPO4
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
H3PO4 + Na2HPO4 → 2NaH2PO4
c) Vì ban đầu NaOH dư nên Al(OH)3 vừa tạo ra ngay lập tức bị hòa tan.
AlCl3 + 3NaOH → Al(OH)3 + 3NaCl
NaOH + Al(OH)3 → NaAlO2 + 2H2O
AlCl3 + 3NaAlO2 + 6H2O → 4Al(OH)3 + 3NaCl
d) Vì ban đầu HCl thiếu nên thứ tự phản ứng như sau:
Na2CO3 + HCl → NaCl + NaHCO3
NaHCO3 + HCl → NaCl + H2O + CO2
Bài 3. Cho dung dịch AlCl3 lần lượt tác dụng với các dung dịch sau:
a) NH3 b) Na2CO3 c) NaHCO3 d) NaAlO2
Viết các phương trình phản ứng xảy ra.
GIẢI
a) AlCl3 + 3NH3 + 3H2O 
→ Al(OH)3 ↓ + 3NH4Cl
b) 2AlCl3 + 3Na2CO3 + 3H2O 
→ 2Al(OH)3 ↓ + 6NaCl + 3CO2 ↑
c) AlCl3 + 3NaHCO3 
→ Al(OH)3 ↓ + 3NaCl + 3CO2 ↑
d) AlCl3 + 3NaAlO2 + 6H2O → 4Al(OH)3 + 3NaCl
Bài 4. Viết phương trình phản ứng xảy ra khi cho từ từ đến dư:
a) Khí CO2 b) dung dịch NH4NO3. c) dung dịch NaHSO4
d) dung dịch HCl. e) dung dịch Al2(SO4)3
vào cốc chứa dung dịch KAlO2.
GIẢI
a) CO2 + 2KAlO2 + 3H2O → K2CO3 + 2Al(OH)3
CO2 + K2CO3 + H2O → 2KHCO3
.................................................................................................................................
CO2 + KAlO2 + 2H2O → KHCO3 + Al(OH)3
b) KAlO2 + NH4NO3 + H2O → Al(OH)3 ↓ + KNO3 + NH3 ↑
c) 2KAlO2 + 2NaHSO4 + 2H2O → K2SO4 + Na2SO4 + 2Al(OH)3
2Al(OH)3 + 6NaHSO4 → Al2(SO4)3 + 3Na2SO4 + 3H2O
d) KAlO2 + HCl + H2O → 2KCl + Al(OH)3
Al(OH)3 + 3HCl → AlCl3 + 3H2O
e) 6KAlO2 + Al2(SO4)3 + 12H2O → 3K2SO4 + 8Al(OH)3
Chú ý: Muối KAlO2 là muối của axit rất yếu (HAlO2) với bazơ mạnh nên trong dung dịch
bị thủy phân tạo môi trường kiềm: KAlO2 + HOH
⇀
↽
KOH + HAlO2
Đây là phản ứng thuận nghịch. Trong môi trường có sự hiện diện của một lượng nhỏ KOH.
Nếu có chất nào phản ứng được với KOH thì phản ứng chuyển dịch theo chiều thuận, là
chiều tạo ra HAlO2. Chất này ngậm nước ( HAlO2.H2O) chính là Al(OH)3.
Bài 5. Viết phương trình phản ứng khi cho các dung dịch (mỗi dung dịch đều chứa 1 mol
chất tan) tác dụng với nhau theo từng cặp sau:
a) BaCl2 và NaHSO4 b) Ba(HCO3)2 và KHSO4
c) Ca(H2PO4)2 và KOH d) Ca(OH)2 và NaHCO3.
GIẢI
a) BaCl2 + NaHSO4 
→ BaSO4 ↓ + NaCl + HCl
b) Ba(HCO3)2 + KHSO4 
→ BaSO4 ↓ + KHCO3 + CO2 ↑ + H2O
c) Ca(H2PO4)2 + KOH 
→ CaHPO4 ↓ + KH2PO4 + H2O
d) Ca(OH)2 + NaHCO3 
→ CaCO3 ↓ + NaOH + H2O

18. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
Bài 6. Viết các phương trình phản ứng xảy ra khi cho nước gia ven tác dụng lần lượt với:
a) dung dịch HCl. b) dung dịch H2SO4 loãng. c) Khí CO2. d) Khí SO2.
GIẢI
a) NaClO + 2HCl → NaCl + Cl2 + H2O
b) NaClO + NaCl + H2SO4 → Na2SO4 + Cl2 + H2O
c) NaClO + CO2 + H2O → NaHCO3 + HClO
d) NaClO + SO2 + H2O → NaCl + H2SO4
Bài 7. Viết các phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra trong mỗi trường hợp sau:
a) Cho bột Cu vào dung dịch hỗn hợp NaNO3 và KHSO4.
b) Sục Cl2 vào dung dịch FeSO4 dư.
c) Sục Cl2 vào nước brom dư.
d) Nhỏ dung dịch Na2S2O3 vào dung dịch HCl.
e) Thêm nước vào clorua vôi rồi sục CO2 từ từ vào cho đến dư.
g) Cho Cu vào dung dịch hỗn hợp KNO3 và HCl.
h) Cho một mẩu Ba vào dung dịch NaHCO3.
GIẢI
a) 3Cu + 2NaNO3 + 8KHSO4 → 3CuSO4 + Na2SO4 + 2NO + 4K2SO4 + 4H2O
b) 3Cl2 + 6FeSO4 → 2Fe2(SO4)3 + 2FeCl3
c) 5Cl2 + Br2 + 6H2O → 10HCl + 2HBrO3
d) H2SO4 + Na2S2O3 → Na2SO4 + SO2 + S + H2O
e) CO2 + 2CaOCl2 + H2O → CaCO3 + 2HClO + CaCl2
CO2 + CaCO3 + H2O → Ca(HCO3)2
g) 3Cu + 2KNO3 + 8HCl → 3CuCl2 + 2KCl + NO + 4H2O
e) Ba + 2H2O → Ba(OH)2 + H2
Ba(OH)2 + 2NaHCO3 → BaCO3 + Na2CO3 + 2H2O
Nếu Ba(OH)2 dư: Ba(OH)2 + Na2CO3 → BaCO3 + 2NaOH
Bài 8. Viết các phương trình phản ứng xảy ra khi cho dung dịch NaHSO4 từ từ đến dư vào:
a) Fe b) Ba(NO3)2 c) Fe(OH)3 d) Na2CO3
e) NH4HSO3 g) FeS h) CuO i) NaAlO2
GIẢI
a) Fe + 2NaHSO4 → FeSO4 + Na2SO4 + H2
b) Ba(NO3)2 + NaHSO4 → BaSO4 + NaNO3 + HNO3
c) 2Fe(OH)3 + 6NaHSO4 → Fe2(SO4)3 + 3Na2SO4 + 6H2O
d) Na2CO3 + NaHSO4 → Na2SO4 + NaHCO3
NaHCO3 + NaHSO4 → Na2SO4 + CO2 + H2O
e) NH4HSO3 + NaHSO4 → Na2SO4+ (NH4)2SO4 + SO2 + H2O
g) FeS + NaHSO4 → FeSO4 + Na2SO4 + H2S
h) CuO + 2NaHSO4 → CuSO4 + Na2SO4 + H2O
i) NaAlO2 + NaHSO4 + H2O → Na2SO4 + Al(OH)3
2Al(OH)3 + 6NaHSO4 → Al2(SO4)3 + 3Na2SO4 + 6H2O
Chú ý: NaHSO4 hoặc KHSO4 có vai trò như H2SO4 loãng.
Bài 9. Viết các phản ứng điều chế khí clo từ các hóa chất sau: Muối ăn, kali pemanganat,
axit sunfuric đặc, nước cất với dụng cụ, thiết bị, nguồn nhiệt, nguồn điện có đủ.
GIẢI
2NaCl dpnc
 
→ 2Na + Cl2
2NaCl + 2H2O 
→
coù maøng ngaên
ñpdd 2NaOH + H2 + Cl2
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
2KMnO4 + 10NaCl + 8H2SO4 (đặc)
0
t

→ K2SO4 + 5Na2SO4 + 2MnSO4 + 5Cl2 + 8H2O
Bài 10. Viết phương trình hóa học hoàn thành chuỗi phản ứng sau, kèm theo điều kiện (
nếu có)
FeCl3
(1)

→ FeCl2
(2)

→ FeCl3
(3)

→ Fe (4)

→ Fe(NO3)2
(5)

→ Fe(NO3)3
(6)

→ Fe2O3
GIẢI
(1) 2FeCl3 + Fe → 3FeCl2
(2) 2FeCl2 + Cl2 → 2FeCl3
(3) 2FeCl3 + 3Mg → 3MgCl2 + 2Fe
(4) Fe + Cu(NO3)2 → Fe(NO3)2 + Cu
(5) Fe(NO3)2 + AgNO3 → Fe(NO3)3 + Ag
(6) 4Fe(NO3)3
0
t

→ 2Fe2O3 + 12NO2 + 3O2
Bài 11. Ngâm 1 lá nhôm ( dư ) vào ống nghiệm chứa dung dịch H2SO4 đặc, đun nóng cho
đến khi phản ứng ngừng xảy ra. Viết PTHH xảy ra.
GIẢI
Thứ tự các phản ứng xảy ra như sau:
2Al + 6H2SO4 (đ) 
→

0
t
Al2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O
2Al + 4H2SO4 (đ) 
→

0
t
Al2(SO4)3 + S + 4H2O
8Al + 15H2SO4 (đ) 
→

0
t
4Al2(SO4)3 + 3H2S + 12H2O
2Al + 3H2SO4 (l) → Al2(SO4)3 + 3H2
Bài 12. Viết phương trình hóa học xẩy ra trong các quá trình sau.
a) Hòa tan Fe (bột) vào dung dịch H2SO4 loãng, sau đó sục khí Cl2 đến dư vào dung dịch
thu được.
b) Để một vật làm bằng Ag ở ngoài không khí bị ô nhiễm H2S một thời gian.
c) Cho vàng vào nước cường toan.
d) Cho brom vào dung dịch K2CO3.
e) Cho Fe(NO3)2 vào dung dịch HCl vừa đủ.
GIẢI
a) Fe + H2SO4 → FeSO4 + H2
6FeSO4 + 3Cl2 → 2FeCl3 + 2Fe2(SO4)3
Cl2 + H2O
⇀
↽
HCl + HClO
b) 4Ag + 2H2S + O2 → 2Ag2S + 2H2O
c) Au +3HCl + HNO3 → AuCl3 + NO + 2H2O
d) 3Br2 + 3K2CO3 → 5KBr + KBrO3 + 3CO2
e) 9Fe(NO3)2 + 12HCl → 3FeCl3 + 5Fe(NO3)3 + 3NO + 6H2O
Bài 13. Cho hỗn hợp X gồm Cu, Ag, Fe, Al tác dụng với oxi dư, đun nóng được chất rắn
Y. Cho Y vào dung dịch HCl dư, khuấy kĩ, sau đó lấy dung dịch thu được cho tác dụng với
dung dung dịch NaOH loãng, dư. Lọc lấy kết tủa tạo thành, đem nung trong không khí đến
khối lượng không đổi, thu được chất rắn Z. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Viết các
phương trình phản ứng và cho biết chất rắn Z chứa những chất nào?
GIẢI
2Cu + O2
0
t

→ 2CuO; 3Fe + 2O2
0
t

→ Fe3O4; 4Al + 3O2
0
t

→ 2Al2O3
Y gồm: CuO, Fe3O4, Al2O3 và Ag.
CuO + 2HCl → CuCl2 + H2O

19. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
Fe3O4 + 8HCl → FeCl2 + 2FeCl3 + 4H2O
Al2O3 + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2O
Tác dụng với NaOH dư:
NaOH + HCl → NaCl + H2O
CuCl2 + 2NaOH → Cu(OH)2 + 2NaCl
FeCl2 + 2NaOH → Fe(OH)2 + 2NaCl
FeCl3 + 3NaOH → Fe(OH)3 + 3NaCl
AlCl3 + 3NaOH → Al(OH)3 + 3NaCl
Vì NaOH dư nên Al(OH)3 bị hòa tan hết theo phản ứng sau:
NaOH + Al(OH)3 → NaAlO2 + 2H2O
Nung kết tủa trong không khí đến khối lượng không đổi:
4Fe(OH)2 + O2
0
t

→2Fe2O3 + 4H2O
2Fe(OH)3
0
t

→Fe2O3 + 3H2O
Cu(OH)2
0
t

→CuO + H2O
 Z gồm CuO và Fe2O3
Bài 14.
1) Viết phương trình phản ứng xảy ra khi lần lượt cho kim loại Ba tới dư vào các dung dịch
sau: CuSO4; NaHCO3; (NH4)2SO4; Al(NO3)3
2) Từ đá vôi, muối ăn, nước và các điều kiện cần thiết, hãy điều chế: Na2CO3; NaHCO3;
CaCl2; NaClO.
GIẢI
1) Phương trình hóa học xảy ra:
Dung dịch CuSO4:
Ba + 2H2O → Ba(OH)2 + H2 ↑
Ba(OH)2 + CuSO4 → BaSO4 ↓ + Cu(OH)2 ↓
Dung dịch NaHCO3:
Ba + 2H2O → Ba(OH)2 + H2 ↑
Ba(OH)2 + NaHCO3 → BaCO3 ↓ + NaOH + H2O
Dung dịch (NH4)2SO4:
Ba + 2H2O → Ba(OH)2 + H2 ↑
Ba(OH)2 + (NH4)2SO4 → BaSO4 ↓ + 2NH3↑ + 2H2O
Dung dịch Al2(SO4)3:
Ba + 2H2O → Ba(OH)2 + H2 ↑
3Ba(OH)2 + 2Al(NO3)3 → 2Al(OH)3 + 3Ba(NO3)2
Ba(OH)2 + 2Al(OH)3 → Ba(AlO2)2 + 4H2O
2) Điều chế:
CaCO3 
→
o
t
CaO + CO2
2NaCl + 2H2O 
→
coù maøng ngaên
ñpdd 2NaOH + H2↑ + Cl2 ↑
CaO + H2O → Ca(OH)2
H2 + Cl2
as

→ 2HCl
2NaOH + CO2 → Na2CO3 + 2H2O
NaOH + CO2 → NaHCO3
Ca(OH)2 + 2HCl → CaCl2 + 2H2O
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
2NaOH + Cl2 → NaCl + NaClO + H2O
Bài 15. Cho FeCl2 vào lượng dư dung dịch hỗn hợp gồm KMnO4 và H2SO4 (loãng) rồi đun
nóng, thu được khí X. Sục khí X vào dung dịch NaOH dư, thu được dung dịch Y. Chia Y
thành 2 phần. Sục CO2 dư vào phần 1. Nhỏ dung dịch H2SO4 (loãng, dư) vào phần 2. Viết
phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra.
GIẢI
10FeCl2 + 6KMnO4 + 24H2SO4
o
t

→5Fe2(SO4)3 + 3K2SO4 + 6MnSO4 + 10Cl2 ↑ +
24H2O
Khí X: Cl2
Cl2 + 2NaOH →NaCl + NaClO + H2O
Dung dịch Y: NaClO, NaCl, NaOH dư.
Phần 1:
CO2 + NaOH →NaHCO3
CO2 + NaClO + H2O →HClO + NaHCO3
Phần 2:
2NaOH + H2SO4 →Na2SO4 + 2H2O
NaClO + H2SO4 + NaCl →Na2SO4 + Cl2 ↑ + H2O
D) LẬP LUẬN XÁC ĐỊNH CHẤT
Bài 1. Có 5 hợp chất vô cơ: A, B, C, D, E có khối lượng phân tử tăng dần và đều chứa
nguyên tố X ( có trong quặng ở Lào Cai). Khi cho 5 hợp chất trên lần lượt tác dụng với
dung dịch NaOH dư, đều thu được dung dịch có cùng chất Y. Hãy cho biết các chất A, B,
C, D, E và viết các phương trình phản ứng.
GIẢI
Quặng ở Lào Cai phần lớn là quặng photphorit có chứa nguyên tố P  A, B, C, D, E là
các hợp chất của P. Mặt khác: Cả 5 chất đều phản ứng với
Vì MA MB MC MD ME A là HPO3 (80); B là H3PO4 (98); C là NaH2PO4 (120);
D là P2O5 ( 142) hoặc Na2HPO4 (142); E là H4P2O7
HPO3 + 3NaOH → Na3PO4 + 2H2O
H3PO4 + 3NaOH→ Na3PO4 + 3H2O
NaH2PO4 + 2NaOH → Na3PO4 + 2H2O
P2O5 + 6NaOH → 2Na3PO4 + 3H2O
Hoặc: Na2HPO4 + NaOH → Na3PO4 + H2O
H4P2O7 + 6NaOH → 2Na3PO4 + 5H2O
(Chú ý: Khi 1 phân tử H3PO4 mất 1 phân tử nước sẽ tạo ra 1 phân tử axit HPO3; 2 phân tử
H3PO4 mất 1 phân tử nước sẽ tạo thành H4P2O7. Khi cho các axit này vào nước đều tạo ra
H3PO4 )
Bài 2. a) Cho biết A, B, C, D, E là các hợp chất của Na. Cho A lần lượt tác dụng với các
dung dịch B, C thu được các khí tương ứng X, Y. Cho D, E lần lượt tác dụng với nước thu
được các khí tương ứng Z, T. Biết X, Y, Z, T là các khí thông thường, chúng tác dụng với
nhau từng đôi một. Tỉ khối của X so với Z bằng 2 và tỉ khối của Y so với T cũng bằng 2.
Viết tất cả các phản ứng xảy ra.
b) Khí T tan trong nước, tạo dung dịch T. Viết phương trình phản ứng khí cho dung dịch T
tác dụng với Cl2, CO2, dung dịch FeCl3, dung dịch CuSO4.
GIẢI
X: SO2; Z: O2; Y: H2S; T: NH3
A: NaHSO4; B: Na2SO3 hoặc NaHSO3; C: Na2S hoặc NaHS
D: Na2O2; E: Na3N

20. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
2NaHSO4 + Na2SO3 → 2Na2SO4 + SO2 + H2O
2NaHSO4 + Na2S → 2Na2SO4 + H2S
2Na2O2 + 2H2O → 4NaOH + O2
Na3N + 3H2O → 3NaOH + NH3
2SO2 + O2
0
2 5
450 ,
C V O
→
← 2SO3
SO2 + 2H2S
0
t C


→3S + 2H2O
SO2 + NH3 + H2O → NH4HSO3 ( hoặc (NH4)2SO3 )
2H2S + O2 (thiếu)
0
t C


→2S + 2H2O
2H2S + 3O2 (dư)
0
t C


→2SO2 + 2H2O
H2S + NH3
0
t C


→NH4HS ( hoặc (NH4)2S )
4NH3 + 3O2
0
t C


→2N2 + 6H2O
4NH3 + 5O2
0
850 ,
C Pt

→ 4NO + 6H2O
b) 8NH3 + 3Cl2 → N2 + 6NH4Cl
NH3 + CO2 + H2O → NH4HCO3 ( hoặc (NH4)2CO3 )
3NH3 + FeCl3 + 3H2O → Fe(OH)3 + 3NH4Cl
2NH3 + CuSO4 + 2H2O → (NH4)2SO4 + Cu(OH)2
Cu(OH)2 + 4NH3 → [Cu(NH3)4](OH)2
Bài 3. Đốt cháy hoàn toàn a gam S rồi cho sản phẩm sục qua 200 ml dung dịch NaOH bM
thu được dung dịch X. Chia X làm hai phần bằng nhau. Phần 1 cho tác dụng với dung dịch
CaCl2 dư, thấy xuất hiện c gam kết tủa. Phần 2 cho tác dụng với dung dịch nước vôi trong
dư thấy xuất hiện d gam kết tủa. Biết d c. Tìm biểu thức quan hệ giữa a và b.
GIẢI
Phương trình: S + O2 →SO2 (1)
SO2 + NaOH →NaHSO3 (2)
SO2 + 2NaOH →Na2SO3 + H2O (3)
Phần 1 tác dụng với CaCl2 sinh ra kết tủa, chứng tỏ dd X có chứa Na2SO3, phần 2 tác dụng
với dd Ca(OH)2 tạo kết tủa sinh nhiều kết tủa hơn chứng tỏ ddX có muối NaHSO3
Na2SO3 + CaCl2 →CaSO3 + 2 NaCl (4)
NaHSO3 + Ca(OH)2 →CaSO3 + NaOH + H2O (5)
Na2SO3 + Ca(OH)2 →CaSO3 + 2NaOH (6)
nS = a/32 (mol), nNaOH = 0,2b (mol)
Theo (2), (3): Để SO2 tác dụng với dd NaOH sinh ra 2 muối thì:
1
2
SO
NaOH
n
n
=
S
NaOH
n
n
2 →1
32
/
2
,
0
a
b
=
a
b
64
,
0
2 
4
,
6
a
b
2
,
3
a
Bài 4. Có 4 dung dịch muối A, B, C, D ( mỗi dung dịch chứa 1 muối, các muối có gốc axit
khác nhau). Tiến hành các thí nghiệm sau:
TN1: Trộn dung dịch A với dung dịch B đồng thời đun nóng nhẹ thấy thoát ra chất khí làm
đỏ giấy quỳ tím ẩm và xuất hiện kết tủa trắng.
TN2: Cho từ từ đến dư dung dịch A vào dung dịch C sau một thời gian thấy sủi bọt khí.
TN3: Trộn dung dịch B với dung dịch C hoặc dung dịch D đều thấy xuất hiện kết tủa trắng.
TN4: Trộn dung dịch C với dung dịch D thấy có kết tủa và sủi bọt khí.
Hãy lựa chọn các chất A, B, C, D thích hợp và viết phương trình phản ứng.
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
GIẢI
* A + B, đun nóng nhẹ tạo khí làm đỏ giấy quỳ tím và có kết tủa trắng  một trong 2 muối
là BaCl2 và muối còn lại là NaHSO4 hoặc KHSO4
* Khi nhỏ từ từ A vào C, sau một thời gian mới có khí  C là muối cacbonat, sunfit hoặc
sunfua trung hòa (C là Na2CO3 chẳng hạn)  A là NaHSO4 và B là BaCl2
* D tạo kết tủa trắng với BaCl2 và D vừa tạo kết tủa, vừa tạo khí với Na2CO3  D là
Al2(SO4)3 hoặc Fe2(SO4)3.
TN1: NaHSO4 + BaCl2
0
t C


→NaCl + BaSO4↓ + HCl↑
TN2: NaHSO4 + Na2CO3 → Na2SO4 + NaHCO3
NaHSO4 + NaHCO3 → Na2SO4 + CO2 + H2O
TN3: BaCl2 + Na2CO3 → BaCO3 + 2NaCl
3BaCl2 + Al2(SO4)3 → 3BaSO4 + 2AlCl3
TN4: 3Na2CO3 + Al2(SO4)3 + 3H2O → 3Na2SO4 + 2Al(OH)3 + 3CO2
Bài 5. Cho các thí nghiệm sau:
Thí nghiệm 1: Cho BaO vào dung dịch H2SO4 loãng, sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn
thu được kết tủa A và dung dịch B.
Thí nghiệm 2: Cho Al dư vào dung dịch B thu được khí E và dung dịch D.
Thí nghiệm 3: Cho dung dịch Na2CO3 vào dung dịch D thu được kết tủa F.
Xác định các chất A, B, D, E, F và viết PTHH.
GIẢI
BaO + H2SO4 → BaSO4 + H2O
(A)
BaO + H2O → Ba(OH)2
Vì Al + dung dịch B → khí dung dịch B chứa H2SO4 dư hoặc Ba(OH)2
Na2CO3 + dung dịch D → Kết tủa D chứa Al2(SO4)3 hoặc Ba(AlO2)2
2Al + 3H2SO4 → Al2(SO4)3 + 3H2 ( E)
Al2(SO4)3 + 3Na2CO3 + 3H2O → 2Al(OH)3 + 3Na2SO4 + 3CO2
(F)
2Al + Ba(OH)2 + 2H2O → Ba(AlO2)2 + 3H2 (E)
Ba(AlO2)2 + Na2CO3 → BaCO3 + 2NaAlO2
( F)
Bài 6.
a) Có 5 khí A, B, C, D, E. Khí A được điều chế bằng cách nung KMnO4 ở nhiệt độ cao,
khí B được điều chế bằng cách cho FeCl2 tác dụng với dung dịch hỗn hợp KMnO4 trong
H2SO4 loãng dư, khí C được điều chế bằng cách cho sắt II sunfua tác dụng với H2SO4 đặc
nóng, khí D được điều chế bằng cách cho sắt pirit vào dung dịch HCl trong điều kiện thích
hợp, khí E được điều chế bằng cách cho magie nitrua tác dụng với nước. Hãy viết phương
trình hóa học của các phản ứng xảy ra.
b) Cho các khí A, B, C, D, E lần lượt tác dụng với nhau từng đôi một, trường hợp nào có
phản ứng xảy ra ? Viết phương trình hóa học của các phản ứng và ghi rõ điều kiện (nếu
có).
GIẢI
A là O2; B : Cl2; C: SO2; D : H2S; E : NH3
2 KMnO4 
→

0
t
K2MnO4 + MnO2 + O2 ↑

21. CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
10FeCl2 + 2KMnO4 + 18H2SO4 → 5Fe2(SO4)3 + 2MnSO4 + K2SO4 + 10Cl2 ↑ +
18H2O
2FeS + 10 H2SO4đặc nóng 
→ Fe2(SO4)3 + 9SO2 ↑ + 10H2O
FeS2 + 2 HCl 
→ FeCl2 + S + H2S ↑
Mg3N2 + 6 H2O 
→ 3Mg(OH)2 ↓ + 2NH3 ↑
2SO2 + O2
0
2 5
450 ,
C V O
→
← 2SO3
2H2S + 3O2 
→

0
t
2SO2 + 2H2O
Hoặc : 2H2S + O2 (thiếu) 
→ 2S + 2H2O
4NH3 + 5O2
0
850 ,
C Pt

→ 4NO ↑ + 6H2O
Hoặc : 4NH3 + 3O2(thiếu) 
→

0
t
2N2 ↑ + 6H2O
Cl2 + SO2 
→

0
t
SO2Cl2
Cl2 + H2S 
→ S + 2HCl
3Cl2 + 2NH3 
→ N2 ↑ + 6HCl
Hoặc : 3Cl2 + 8NH3 
→ 6NH4Cl + N2 ↑
2H2S + SO2 
→ 3S + 2H2O
H2S + NH3 
→ NH4HS
Bài 7. Trong mỗi chén sứ A, B, C đựng một muối nitrat. Trong đó B, C là muối nitrat của
kim loại hóa trị 2. Nung các chén sứ ở nhiệt độ cao ngoài không khí tới phản ứng hoàn
toàn, sau đó làm nguội người ta thấy: Trong chén A: Không còn dấu vết gì; Trong chén B:
Cho dung dịch HCl vào chén B thấy thoát ra một khí không màu, hoá nâu ngoài không khí;
Trong chén C: Còn lại chất rắn màu nâu đỏ. Xác định các chất A, B, C và viết phương
trình minh họa.
GIẢI
Chén A không còn dấu vết chứng tỏ muối đã nhiệt phân chuyển hết thành thể hơi và khí,do
đó muối là Hg(NO3)2 , NH4NO3,..
Hg(NO3)2
0
t C


→Hg + 2NO2 + O2
Hoặc NH4NO3
0
t C


→N2O + 2H2O
Sản phẩm sau nhiệt phân muối của chén B tác dụng với HCl cho khí không màu chứng
tỏ muối ban đầu là muối nitrat của kim loại Ba(NO3)2, Ca(NO3)2
Ca(NO3)2
0
t C


→ Ca(NO2)2 + O2
Hoặc: Ba(NO3)2
0
t C


→ Ba(NO2)2 + O2
Ca(NO2)2 + 2HCl → CaCl2 + 2HNO2
Hoặc: Ba(NO2)2 + 2HCl → BaCl2 + 2HNO2
3HNO2 → HNO3 + 2NO + H2O
C chứa muối nitrat của sắt II: Fe(NO3)2
4Fe(NO3)2
0
t C


→2Fe2O3(Nâu) + 8NO + O2
Bài 8. A, B, C, D, E, F là các hợp chất có oxi của nguyên tố X và khi tác dụng với dung
dịch NaOH đều tạo ra chất Z và H2O. X có tổng số proton và nơtron trong nguyên tử bé
hơn 35, có tổng đại số số oxi hóa dương cao nhất và 2 lần số oxi hóa âm là -1. Hãy lập
luận để xác định các chất trên và viết phương trình phản ứng. Biết rằng dung dịch A, B, C
làm quỳ tím hóa đỏ, dung dịch E, F phản ứng được với axit mạnh và bazơ mạnh.
CHỦ ĐỀ 1 ĐẾN 15
GIẢI
Vì pX + nX 35; nX ≥ pX pX 17 X ở chu kì bé X ở nhóm A.
Gọi x, y lần lượt là số oxi hóa dương cao nhất và số oxi hóa âm của X.
Theo đề, ta có: x + y = 8 và x + 2y = -1 x = 5; y = -3
X thuộc nhóm VA và X là N hoặc P.
A, B, C là axit vì chúng làm quỳ tím hóa đỏ.
D, E, F tác dụng với NaOH cho chất Z và H2O nên D, E, F là oxit axit hoặc muối axit.
E, F tác dụng được với axit mạnh và bazơ mạnh nên E, F phải là muối axit.
Từ những lập luận trên, chúng ta lựa chọn X là phot pho vì P tạo được muối axit.
A, B, C, D, E, F đều tác dụng với NaOH tạo ra Z và nước, nên trong các trường hợp này P
có số oxi hóa như nhau và cao nhất là +5. Ta có:
A: H3PO4; B: HPO3; C: H4P2O7; D: P2O5; E: NaH2PO4; F: Na2HPO4; Z: Na3PO4
H3PO4 + 3NaOH → Na3PO4 + 3H2O
HPO3 + 3NaOH → Na3PO4 + 2H2O
H4P2O7 + 6NaOH → 2Na3PO4 + 5H2O
P2O5 + 6NaOH → 2Na3PO4 + 3H2O
NaH2PO4 + 2NaOH → Na3PO4 + 2H2O
Na2HPO4 + NaOH → Na3PO4 + H2O
NaH2PO4 + HCl → NaCl + H3PO4
Na2HPO4 + 2HCl → 3NaCl + H3PO4
Bài 9. Sục khí A vào dung dịch chứa chất B thu được rắn C màu vàng và dung dịch D.
Khí X có màu vàng lục tác dụng với khí A tạo ra C và F. Nếu X tác dụng với khí A trong
nước tạo ra Y và F, rồi thêm BaCl2 vào dung dịch thì có kết tủa trắng. A tác dụng với dung
dịch chất G là muối nitrat kim loại tạo ra kết tủa H màu đen. Đốt cháy H bởi oxi ta được
chất lỏng I màu trắng bạc. Xác định A, B, C, F, G, H, I, X, Y và viết phương trình hóa học
của các phản ứng.
GIẢI
A : H2S; B : FeCl3; C : S ; F : HCl ; G : Hg(NO3)2 ; H : HgS ; I : Hg ; X : Cl2 ; Y : H2SO4
H2S + 2FeCl3 
→ 2FeCl2 + S + 2HCl
Cl2 + H2S → S + 2HCl
4Cl2 + H2S + 4H2O → 8HCl + H2SO4
BaCl2 + H2SO4 → BaSO4 ↓+ 2HCl
H2S + Hg(NO3)2 → HgS↓ + 2HNO3
HgS + O2 
→

0
t
Hg + SO2
Bài 10. Cho sơ đồ biến hóa:
P
D
B
A O
H
X
X

←


 →

→
 +
+
+ 2
X
D →
 R
Q 
→

Xác định các chất trong sơ đồ trên và viết phương trình hóa học minh họa, biết A, B, D, Y
là hợp chất của natri. P, Q, R là hợp chất của bari, Q không tan trong nước nhưng tan trong
dung dịch HCl và kém bền với nhiệt. R không tan trong axit, không tan trong kiềm và
không bị phân hủy bởi nhiệt.
GIẢI
+ Y
+ A
+ Y