Onderzoekskader 2017 met de focus op differentiëren door Karin Plantinga (Inspecteur bij de Inspectie van het Onderwijs)

1. Onderzoekskader
2017 met de focus
op differentiëren
Schoolleidersdag, itslearning,
5 oktober 2017.
Karin Plantinga

2. Wat komt aan bod?
§ Waarom vernieuwing van het toezicht
• Waarderingskader
• Differentiatie
§ Werkwijze
– Onderzoekssystematiek
– Eigen aspecten van kwaliteit
– Onderzoek op verzoek
2

3. Waarom vernieuwing van het toezicht?
• Basiskwaliteit op orde, nog volop kansen voor
verdere ontwikkeling
• Beter aansluiten bij verantwoordelijkheid van
besturen en scholen
• Wet Bisschop c.s. per 1-8-2017
• Onderscheid deugdelijkheidseisen (handhaven) en eigen
aspecten van kwaliteit (stimuleren)
3

4. Onderzoekskader
§ Vastgesteld in oktober 2016
§ Van kracht vanaf 1-8-2017
Geeft informatie over:
- De waarborgfunctie van het toezicht
- De stimulerende functie
- Hoe het toezicht eenduidig vorm krijgt en toch op maat is voor de
sectoren
- Hoe we aansluiten bij de verantwoordelijkheid van besturen
4

5. Grootste veranderingen in toezicht
Waarborgfunctie blijft essentieel : géén onderwijs onder de
basiskwaliteit. Daartoe jaarlijkse risicomonitoring.
§ Bestuur als object van toezicht
§ Stimulerende functie krijgt meer nadruk.
• Kwaliteitszorg besturen centraal
• Vanuit dat vertrekpunt meer dialoog
• Ook uitspraken over ‘goed’ onderwijs
§ Bij onderzoeken naar risico’s nadrukkelijker wijzen op
deugdelijkheidseisen (naleving van de Wet)
5

6. Waarderingskader: opbouw
• Vijf Kwaliteitsgebieden
• Standaarden per kwaliteitsgebied
Opbouw per kwaliteitsgebied
ü Standaard
ü Basiskwaliteit
ü Eigen aspecten van kwaliteit
ü Toelichting wettelijke eisen
Onderwijs-
proces
School-
klimaat
Onderwijs-
resultaten
Kwaliteits-
zorg en
ambitie
Financieel
beheer

7. Waarderingskader: opbouw
• Resultaten
• Sociale en maatschappelijke competenties
• Vervolgsucces
• Aanbod
• Zicht op ontwikkeling
• Didactisch handelen
• (Extra) Ondersteuning
• Onderwijstijd
• Samenwerking
• Praktijkvorming en
stage
• Toetsing en afsluiting
• Veiligheid
• Pedagogisch klimaat
• Kwaliteitszorg
• Kwaliteitscultuur
• Verantwoording
en dialoog
• Continuïteit
• Doelmatigheid
• Rechtmatigheid Onder-
wijs-
proces
School-
klimaat
Onderwijs-
resultaten
Kwali-
teitszorg
en
ambitie
Financieel
beheer

8. 8

9. 2. Differentiatie in het VO
Op driekwart van de scholen (76%) is differentiëren in de les
een speerpunt. Op 91% van die scholen is er onder de
docenten draagvlak voor dit speerpunt. Maar…..
2013/2014 2014/2015 2015/2016
8.2 De leraren stemmen de
instructie af op verschillen
tussen leerlingen. 53 57 55
8.3 De leraren stemmen de
verwerking af op
verschillen tussen
leerlingen.
61 59 57

10. 10

11. 11

12. Succesvol differentiëren en professionaliseren
§ Observeerbare definitie
§ Stimulerende randvoorwaarden
§ Tijd
§ Analyse van prestaties leerlingen (zicht op
ontwikkeling)
§ Bij elkaar observeren (kijkwijzer)
§ Draagvlak voor schoolbeleid
§ Schoolleiding komt observeren (ook in kader van
schoolontwikkeling)
§ Top-down bottom-up
12

13. 13
OP2. Zicht op ontwikkeling
De school volgt de ontwikkeling van haar leerlingen zodanig dat zij een ononderbroken
ontwikkeling kunnen doorlopen.
Basiskwaliteit
De school verzamelt vanaf binnenkomst met behulp van een leerling- en
onderwijsvolgsysteem systematisch informatie over de kennis en vaardigheden van haar
leerlingen. Voor de kennisgebieden taal en rekenen/wiskunde gebeurt dit met betrouwbare en
valide toetsen die tevens een indicatie geven van de bereikte referentieniveaus. Leraren
vergelijken deze informatie met de verwachte ontwikkeling. Deze vergelijking maakt het
mogelijk om het onderwijs af te stemmen op de onderwijsbehoeften van zowel groepen als
individuele leerlingen. Wanneer leerlingen niet genoeg lijken te profiteren analyseert de school
waar de ontwikkeling stagneert en wat mogelijke verklaringen hiervoor zijn. Vervolgens
bepaalt zij wat er moet gebeuren om eventuele achterstanden bij leerlingen te verhelpen.
Eigen aspecten van kwaliteit
Welke eigen opdracht heeft de school opgenomen in het schoolplan en (hoe) realiseert de
school deze?
Te denken valt aan:
•Systematisch volgen van leerlingen op meerdere (ontwikkelings)gebieden
•Systematisch volgen van de ontwikkeling van jonge kinderen
Toelichting wettelijke eisen
De school heeft de wijze waarop het onderwijs wordt afgestemd op de voortgang in de
ontwikkeling van leerlingen, mede met behulp van het leerling- en onderwijsvolgsysteem, in
het schoolplan beschreven (art. 12, vierde lid, onder a, WPO).
De wet vraagt dat de vorderingen van de leerlingen in kennis en vaardigheden door middel
van een leerling- en onderwijsvolgsysteem worden gevolgd, en dat dit bij taal en
rekenen/wiskunde gebeurt met genormeerde toetsen (art. 8, eerste en zesde en achtste lid,
WPO). Dit waarborgt dat de school daadwerkelijk de ononderbroken ontwikkeling van
leerlingen voor ogen kan hebben in het onderwijs en ook dat het onderwijs aansluit bij de
verschillende leerbehoeften van leerlingen, bijvoorbeeld als uit de vorderingen blijkt dat de
ontwikkeling stagneert. Bij deze laatste groep leerlingen zoekt de school naar mogelijke
verklaringen voor de stagnatie, zodat het onderwijs daarop kan worden aangepast (art. 8,
eerste, vierde en elfde lid, WPO).

14. Waarderingskader: normering op schoolniveau
14

15. Waarderingskader: scholen zonder te
beoordelen leerresultaten
15
Normering bij niet te beoordelen opbrengsten
Onvoldoende Zicht op ontwikkeling en begeleiding of Didactisch handelen of Veiligheid of
Kwaliteitszorg is onvoldoende, óf twee standaarden in het gebied
Onderwijsproces zijn onvoldoende.
Zeer zwak Twee van de vier volgende standaarden zijn onvoldoende: Zicht op
ontwikkeling en begeleiding, Didactisch handelen, Veiligheid en/of
Kwaliteitszorg.

16. Waarderingskader: normering op bestuursniveau
16

17. expertanalyse
startgesprek,
onderzoek
Bestuur
kwaliteit sturing
kwaliteitszorg
en ambitie
financieel
beheer
Scholen/afdelin
gen
feitelijke kwaliteit
verificatie-
onderzoek
onderzoek
naar risico’s
onderzoek
goede scholen/
afdelingen
onderwijsproces
schoolklimaat
onderwijs-
resultaten
kwaliteitszorg
& ambitie
onderzoeks
plan
Onderzoeksniveau Onderzoekstype Kwaliteitsgebied
17
Werkwijze

18. Werkwijze: verificatieonderzoek
Doelen
§ vaststellen of het kwaliteitsgebied kwaliteitszorg en ambitie op
bestuursniveau voldoende is
§ informatie vergaren over de feitelijke onderwijskwaliteit van de
school
Onderzoek
§Startpunt: informatie van het bestuur over de school
§ Is de informatie van het bestuur juist?
We verifiëren de juistheid van de informatie van het bestuur over
de onderwijskwaliteit.
§ Werkt de sturing op kwaliteit?
We gaan na of het beleid van het bestuur doorwerkt tot op het
niveau van de leraren en de leerlingen.

19. Werkwijze: onderzoek op verzoekà goede
school
Een bestuur kan een verzoek doen aan de inspectie om een
onderzoek uit te voeren bij scholen die naar de mening van het
bestuur goed zijn.
§Voorwaarde
Om in aanmerking te komen voor het onderzoek op verzoek geldt
dat het bestuur over een actuele zelfevaluatie beschikt.
§Onderzoek
De inspectie beoordeelt de feitelijke kwaliteit van de school en
vergelijkt deze met het beeld dat het bestuur heeft over de
betreffende school.

20. Werkwijze: onderzoek naar risico’s
Uit de jaarlijkse risicodetectie van de inspectie kunnen risico’s op
schoolniveau naar voren komen. Bijvoorbeeld op ‘t gebied van
leerresultaten.
§Onderzoek
De inspectie onderzoekt de risico’s op schoolniveau door in elk geval
de volgende standaarden te onderzoeken:
• OP 2 zicht op ontwikkeling en begeleiding
• OP 3 didactisch handelen
• SK 1 veiligheid
• OR 1 resultaten (Scholen zonder te beoordelen leerresultaten:
kwaliteitszorg KA1)
Aanvullende standaarden voegen wij toe vanuit onze
expertanalyse en in samenspraak met het bestuur.

21. Werkwijze: afronding
1. Rapport: onderscheid deugdelijkheidseisen en overige
aspecten van kwaliteit
1. Oordelen en bevindingen op bestuursniveau
2. Oordelen en bevindingen op schoolniveau
3. Vervolgtoezicht
Conceptrapport
2. Terugkoppelingsgesprek bestuur (optioneel)
1. We bespreken de oordelen en bevindingen aan de hand van het
conceptrapport
3. Eindgesprek bestuur
1. We bespreken de conclusies van het onderzoek, de stappen die
het bestuur gaat ondernemen en het vervolgtoezicht
2. Toezichtplan (optioneel)
Definitief rapport

22. Vragen?
23