Φύλλα Εργασίας Ξενοφώντα Α Λυκείου

1. [1]
Ξενοφῶντος, Ἑλληνικά, Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 3. §50-56
Ὡς δ’ εἰπὼν ταῦτα ἐπαύσατο,
καὶἡ βουλὴδήλη ἐγένετοεὐμενῶςἐπιθορυβήσασα,
γνοὺςὁ Κριτίαςὅτιἀναφεύξοιτο
εἰ ἐπιτρέψοιτῇβουλῇδιαψηφίζεσθαιπερὶαὐτοῦ,
καὶτοῦτοοὐ βιωτὸν ἡγησάμενος,
προσελθὼνκαὶδιαλεχθείςτι τοῖςτριάκοντα ἐξῆλθε,
καὶἐπιστῆναιἐκέλευσετοὺςτὰ ἐγχειρίδια ἔχοντας
φανερῶςτῇβουλῇ ἐπὶ τοῖςδρυφάκτοις.
[2.3.51] πάλιν δὲεἰσελθὼνεἶπεν·
Ἐγώ, ὦ βουλή, νομίζω προστάτουἔργον εἶναι
οἵου δεῖ,ὃς ἂν ὁρῶν τοὺςφίλους ἐξαπατωμένουςμὴ
ἐπιτρέπῃ.καὶἐγὼ οὖντοῦτοποιήσω.
καὶγὰρ οἵδεοἱ ἐφεστηκότεςοὔφασιν ἡμῖν ἐπιτρέψειν,
εἰ ἀνήσομεν ἄνδρα
τὸν φανερῶςτὴν ὀλιγαρχίανλυμαινόμενον.
ἔστι δὲἐν τοῖς καινοῖςνόμοις
τῶν μὲν ἐν τοῖς τρισχιλίοιςὄντωνμηδένα ἀποθνῄσκειν
ἄνευτῆς ὑμετέραςψήφου,τῶνδ’ ἔξω τοῦκαταλόγου
κυρίουςεἶναιτοὺς τριάκοντα θανατοῦν.
ἐγὼ οὖν, ἔφη,Θηραμένηντουτονὶἐξαλείφω
ἐκ τοῦκαταλόγου, συνδοκοῦν ἅπασιν ἡμῖν.
καὶτοῦτον, ἔφη, ἡμεῖς θανατοῦμεν.
[2.3.52] ἀκούσαςταῦτα ὁΘηραμένης]
ἀνεπήδησεν ἐπὶτὴν ἑστίανκαὶεἶπεν·
Ἐγὼ δ’, ἔφη, ὦ ἄνδρες, ἱκετεύωτὰ πάντων ἐννομώτατα,
μὴ ἐπὶ Κριτίᾳ εἶναιἐξαλείφεινμήτεἐμὲ
Αφούσταμάτησετην απολογία τουλέγονταςαυτά,
καιη Βουλήτον επιδοκίμασεφανερά,
επειδήο ΚριτίαςκατάλαβεότιοΘηραμένηςθα γλίτωνε
αν άφηνετηΒουλή ν' αποφασίσειτην τύχη τουμε την
ψήφοτης
καιεπειδή αυτότοθεώρησεανυπόφορο
αφούπλησίασεκαιείπε κάτιστουςΤριάντα βγήκε
καιπρόσταξετουςμαχαιροφόρουςνα σταθούνκοντά
στο ξύλινοκιγκλίδωμα,έτσιπου οι βουλευτέςνα τους
βλέπουν καθαρά.
Έπειτα μπήκε ξανά μέσα κιείπε:
«Εγώ,βουλευτές, νομίζω έργοτουηγέτη
του σωστούείναι,όποιος τυχόν βλέπειτους φίλους του
να εξαπατώνται,
να το εμποδίζει. Αυτόθα κάνωλοιπόν κι εγώ.
Άλλωστεαυτοίπου στέκονταιεκείπέρα δηλώνουνότι
δεν θα μαςεπιτρέψουν
αν αφήσουμεελεύθεροέναν άνθρωπο
που βλάπτειολοφάνερατην ολιγαρχία.
Τώρα,σύμφωνα με την καινούργια νομοθεσία
κανέναςαπότουςΤρειςΧιλιάδεςδεν μπορεί να
θανατωθεί
χωρίς τη δική σαςψήφο, ενώ για όσουςδεν είναι
γραμμένοιστον κατάλογο
οι Τριάντα έχουν δικαίωμα να τουςθανατώνουν.
Εγώ, λοιπόν»,είπε,«διαγράφωαυτόν εδώτον
Θηραμένη
απότον κατάλογο,μετησύμφωνηγνώμη όλωνμας.
καιαυτόν,είπε,εμείς τον καταδικάζουμεσεθάνατο».
Μόλις τ' άκουσεαυτά οΘηραμένης,
μ' ένα πήδημα βρέθηκεκοντά στον βωμόκαιείπε:
«Κιεγώ, άνδρες,ικετεύωστ'όνομα της ίδιαςτης
δικαιοσύνης
να μη δοθεί στον Κριτία τοδικαίωμα να διαγράφειούτε
χρον. μτχ. Α. μτχ.
δ. χρον.
ρ.
ρ.Υ. ρ. Κ κατηγ. μτχ.επιρ. τροπ.
αιτιολ. μτχ.
δ. ειδ. πρ.
ρ.
δ. υποθ. πρ. ρ. Α.ρ. Α.ρ./τελ. απρμ.
εμπρ. αναφορ.
αιτιολ. μτχ.
Α.ρ. Κ
χρον. μτχ. χρον. μτχ. Α.μτχ. ρ.
ρ.Α.ρ., τελ. απρ Α.ρ., επιθ. μτχ.Α.μτχ.
επιρ. τροπ δοτ. αντικ. εμπρ. τόπ.
χρον. μτχ. ρ.
ρ. Α. ρ./ειδ. απρ
γεν. κατηγ. κτητ.
δ. αναφ. πρ.
δ. αναφ.-υποθ.
ρ.
Υ.ρ
.
χρον. μτχ Α. μτχ κατγ μτχ
ρ.Υ.ρ
.
Α. ρ./ειδ. απρΑ. απρ.
δ. υποθ.
ρ.ἡμεῖς, ενν Α. ρ.
επιθ. μτχ.Α. μτχ.
ρ. απρ.
Υ.ρ.Υ.απαρ.γεν. διαιρ.εμπρ. τόπ.
εμπρ. εξαιρ. επιθ. προσδ.
Υ.ρ. Υ. απρμ.Κ απαρμ. αναφορ. στο «κυρίους»
ρ.Α.ρ.
εμπρ. τόπ αιτ. απολ. αιτιολ. μτχ δ. προσκ.προσδ
ρ.Υ. ρ.Α. ρ.
χρον.μτχ Υ.ρ./Υ μτχΑ.μτχ
ρ. ρ.
ρ. Α. ρ.γ. διαιρ.κλητ. προσφ
εμπρ. εξάρτησ Υ. απαρμ Α. απαρμ

2. [2]
μήτε ὑμῶν ὃν ἂν βούληται,
ἀλλ’ ὅνπερ νόμονοὗτοιἔγραψαν περὶτῶν ἐντῷ
καταλόγῳ,κατὰ τοῦτονκαὶὑμῖνκαὶἐμοὶ τὴν
κρίσινεἶναι.
[2.3.53] καὶ τοῦτομέν, ἔφη,μὰ τοὺς θεοὺςοὐκ ἀγνοῶ,
ὅτι οὐδένμοι ἀρκέσειὅδεὁβωμός,
ἀλλὰ βούλομαικαὶτοῦτοἐπιδεῖξαι,
ὅτι οὗτοιοὐ μόνονεἰσὶ περὶ ἀνθρώπουςἀδικώτατοι,
ἀλλὰ καὶπερὶθεοὺς ἀσεβέστατοι.
ὑμῶν μέντοι, ἔφη, ὦ ἄνδρεςκαλοὶκἀγαθοί,θαυμάζω,
εἰ μὴ βοηθήσετεὑμῖν αὐτοῖς,
καὶταῦτα γιγνώσκοντεςὅτιοὐδὲν τὸἐμὸν ὄνομα
εὐεξαλειπτότερον ἢτὸὑμῶν ἑκάστου.
[2.3.54] ἐκ δὲ τούτουἐκέλευσεμὲν ὁ τῶν τριάκοντα
κῆρυξ τοὺς ἕνδεκα ἐπὶτὸνΘηραμένην·
ἐκεῖνοιδὲεἰσελθόντεςσὺντοῖς ὑπηρέταις, ἡγουμένου
αὐτῶνΣατύρουτοῦθρασυτάτουτεκαὶἀναιδεστάτου,
εἶπε μὲν ὁ Κριτίας·Παραδίδομεν ὑμῖν, ἔφη,Θηραμένην
τουτονὶκατακεκριμένονκατὰ τὸννόμον·
[2.3.55] ὑμεῖς δὲλαβόντεςκαὶἀπαγαγόντεςοἱἕνδεκα
οὗ δεῖ τὰ ἐκ τούτωνπράττετε.
ὡς δὲταῦτα εἶπεν,εἷλκεμὲν ἀπὸ τοῦ βωμοῦ ὁΣάτυρος,
εἷλκονδὲοἱ ὑπηρέται.
ὁ δὲ Θηραμένηςὥσπερ εἰκὸςκαὶθεοὺς ἐπεκαλεῖτοκαὶ
ἀνθρώπουςκαθορᾶν τὰ γιγνόμενα.
ἡ δὲ βουλὴἡσυχίανεἶχεν, ὁρῶσα
καὶτοὺς ἐπὶ τοῖς δρυφάκτοιςὁμοίουςΣατύρῳ
εμένα,
ούτεόποιον απόσας θέλει,
αλλά όποιον νόμοαυτοίπρότειναν εγγράφωςγια όσους
είναιγραμμένοι
στον κατάλογο,σύμφωνα μεαυτόν καιγια εσάςκαιγια
εμένα
να γίνεταιη δίκη.
Το ξέρωβέβαια,μα τους θεούς»,είπε,
«ότισε τίποτα δεν θα με βοηθήσειαυτόςο βωμός,
θέλω όμως να δείξω καιαυτό,
ότι τούτοιδω δεν είναιμονάχα φριχτά άδικοιμετους
ανθρώπους,
αλλά καιασεβέστατοιπροςτουςθεούς.
Απορώόμως», πρόσθεσε,«πουεσείς,ευυπόληπτοι
άνθρωποι,
δεν σκέφτεστενα υπερασπίσετετουςεαυτούςσας
κι ας ξέρετεότιτοδικό μου όνομα δεν ήταν καθόλου
πιο εύκολονα σβηστείαπ’ ό,τιτο όνομα τουκαθενός
απόεσάς!»
Μετά απόαυτό ο κήρυκαςτων Τριάντα
πρόσταξετουςΈντεκα να πιάσουν τον Θηραμένη.
Εκείνοιαφούμπήκαν με τους βοηθούςτους
κι επικεφαλήςτον Σάτυρο,τον πιοθρασύκιαδιάντροπο
απ' όλους
ο Κριτίαςείπε:«Σαςπαραδίνουμετούτον δωτον
Θηραμένη,
που καταδικάστηκεσύμφωνα μετον νόμο.
Εσείς οι έντεκα αφούτον συλλάβετεκαιτον οδηγήσετε
εκείπου πρέπει, να κάνετετα υπόλοιπα».
Ύστερα απ'αυτά τα λόγια ο Σάτυροςβάλθηκενα
τραβάειτον Θηραμένηαπότον βωμό,
κι οι βοηθοίτραβούσαν κιεκείνοι.
Ο Θηραμένηςπάλι,όπως ήταν φυσικό,φώναζεθεούςκι
ανθρώπουςμάρτυρεςτων όσων γίνονταν.
Οι βουλευτέςωστόσοδεν κουνήθηκαν, επειδήέβλεπαν
ότι αυτοίπου στέκονταν στοκιγκλίδωμα ήταν
ομοϊδεάτεςμετον Σάτυρο
δ. αναφ/υποθ. πρ., Α. απαρμφ
γεν. διαιρ
εμπρ. συμφων δ. προσωπ
επεξήγ στο ἐννομώτατα
δ. αναφ. πρ.
Υ. απαρ.
ρ.Α.ρ.
δ. ειδ. προτ
ρ. Υ.ρ.Α.ρ
.
επιρ. ποσού
ρ.
Α.ρ./τελ. απαρΑ.απαρ.
δ. ειδ. προτ, επεξηγ
Κ
Υ.ρ.
εμπρ. αναφ Κ
ρ.Α.ρ. κλητ. προσφών
δ. αιτιολ/υποθετ. αιτιολ.
ρ. Α.ρ.
εναντ μτχ.
δ. ειδ. προτ
ρ. ενν.
ἐστί
Υ.ρ.
Κ
β΄ όρος σύγκρ
γεν. κτητ.γεν. διαιρ.
τροπ. μτχ./γεν. απολ
ρ.
εμπρ. εχθρ. κατευθ
Υ. μτχ.Α. μτχ. επιθετ. προσδ
ρ. Υ.ρ. ρ.
Α. ρ.
Α. ρ.
αναφ. μτχ. εμπρ. συμφων.
χρον. μτχ. παράθεση ὑμεῖς
δ. χρον. πρ.
ρ.
ρ.
Υ. ρ.
εμπρ. τόπου
Α. μτχ.
Α. ρ./Υ.αραρ Α. ρ./τελ. απαρ Α. απαρ
ρ.
δ. αντικ.

3. [3]
καὶτὸ ἔμπροσθεντοῦβουλευτηρίουπλῆρες
τῶν φρουρῶν,καὶοὐκἀγνοοῦντεςὅτι
ἐγχειρίδια ἔχοντεςπαρῆσαν.
[2.3.56] οἱ δ’ ἀπήγαγοντὸν ἄνδρα διὰ τῆςἀγορᾶς
μάλα μεγάλῃτῇφωνῇ δηλοῦντα οἷα ἔπασχε.
λέγεταιδ’ ἓν ῥῆμα καὶ τοῦτοαὐτοῦ.
ὡς εἶπεν ὁ Σάτυροςὅτιοἰμώξοιτο,εἰ μὴ σιωπήσειεν,
ἐπήρετο· Ἂνδὲ σιωπῶ, οὐκ ἄρ’, ἔφη,οἰμώξομαι;
καὶἐπεί γε ἀποθνῄσκειν ἀναγκαζόμενοςτὸκώνειον
ἔπιε,τὸ λειπόμενον ἔφασαν ἀποκοτταβίσαντα
εἰπεῖναὐτόν·Κριτίᾳ τοῦτ’ ἔστωτῷ καλῷ.
καὶτοῦτομὲν οὐκ ἀγνοῶ,ὅτιταῦτα ἀποφθέγματα οὐκ
ἀξιόλογα, ἐκεῖνοδὲκρίνωτοῦἀνδρὸςἀγαστόν,
τὸ τοῦθανάτουπαρεστηκότος
μήτε τὸφρόνιμον μήτετὸ παιγνιῶδεςἀπολιπεῖν ἐκτῆς
ψυχῆς.
καιότι το μπροστινόμέροςτουβουλευτηρίουήταν
γεμάτο
απόφρουρούςκαιεπειδήδεν αγνοούσαν ότι
ήταν οπλισμένοιμ' εγχειρίδια.
Αυτοίλοιπόν οδήγησαν τον άνδραδια μέσου της
Αγοράς,
ενώ αυτόςφανέρωνεμεπολύδυνατήφωνήόσα
πάθαινε.
Διηγούνταικαιτούτητην κουβέντα τουΘηραμένη·
όταν τουείπε ο Σάτυροςότιθα μετανιώσειανδεν
σιωπήσει,
ρώτησε:«Ώστεαν σωπάσω δεν θα μετανιώσω;»
Καιόταν εξαναγκαζόμενοςνα πεθάνειέπινετοκώνειο,
λένεότι έχυσε τις τελευταίεςσταγόνες― όπωςστον
κότταβο»,
λέγοντας:«Στην υγειά τουαγαπητούμουΚριτία!»
Το ξέρωότι τέτοιεςκουβέντεςδεν αξίζειν' αναφέρονται·
ωστόσοβρίσκω καιεκείνοαξιοθαύμαστοσ'αυτόντον
άνθρωπο,
ότι δηλαδήακόμα καιμπροστά στον θάνατο
δεν έχασεμήτε την αυτοκυριαρχία,μήτετοχιούμορ
του.
Κ στο Α. μτχ.Α. μτχ. γεν. διαιρ.
γεν. αντικ. αιτιολ. μτχ
ειδικ. προτ./Α μτχ
ρ.
τροπ μτχΑ μτχ
Υ. ρ.
χρον./τροπ μτχ
εμπρ τόπ
δοτ. τροπκατηγ. προσδ
δ. πλαγ. ερωτ
Α ρ.
Υ.ρ. γεν. υποκ.
δ. χρον. πρ
δ. ειδ. πρ δ. υποθετ. πρ
δ. υποθετ.
ρ.
Α. ρ.τροπ. μτχ.Α. μτχ./τελ απαρ
ρ.
Αρ./ειδ απαρ Υ. απρ
χρον. μτχ.Α. μτχ.
ρ.Υ. ρ.δ. προ επιθ πρ
ρ.Α. ρ. δ. ειδ πρ
Υ. ρ.
Κ
επιθ προσδ
ἐστί
ρ. ΚΑ. ρ.
επεξήγηση, εναρθρ. απαρμφ
εμπρ. απομακρ
γεν. απολ. χρον. μτχ.Υ. μτχ.