ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ

1. ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Η κυρία Νίτσα, Μ. Καραγάτσης
Ταυτότητα σεναρίου
Τίτλος: «Η κυρία Νίτσα» ως αφόρμηση για γνωριμία με το έργο
του Μ. Καραγάτση
Δημιουργός : Μπουρτζάκη Αγγέλα
Διδακτικό αντικείμενο: Νεοελληνική Γραμματεία
Θεματική ενότητα: Η αγάπη για τους συνανθρώπους μας
Τάξη: Β΄ Γυμνασίου.
Δύναμη τάξης: 20 μαθητές
Ομάδες που θα δημιουργηθούν: 4 ομάδες των 5 ατόμων
Χρονική διάρκεια: 4 διδακτικές ώρες
Προϋποθέσεις υλοποίησης:
 Ευελιξία στο ωρολόγιο πρόγραμμα.
 Εξοικείωση καθηγητή και μαθητών με την ομαδοσυνεργα-
τικμέή μέθοδο διδασκαλίας και με τη χρήση των βασικών
εργαλείων των Τ.Π.Ε. Πολύ βοηθητική η παρουσία του
καθηγητή της Πληροφορικής στη Β΄φάση του σεναρίου.
Εργαλεία/μέσα διδασκαλίας (έντυπα και ηλεκτρονικά):
 Σχολικό εγχειρίδιο: Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Β΄ Γυμνασίου
 Φωτοτυπίες των Φύλλων Εργασίας
 Βιντεοπροβολέας
 Εργαστήριο Πληροφορικής με σύνδεση στο διαδίκτυο
 USB για τη μεταφορά υλικού από τον έναν υπολογιστή στον
άλλο
 Φυλλομετρητής
 Λογισμικό Επεξεργασίας Κειμένου (Word)
 Λογισμικό δημιουργίας Παρουσιάσεων(Power Point)
 Διαδίκτυο-Ιστοσελίδες:
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C._%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE
%B1%CE%B3%CE%AC%CF%84%CF%83%CE%B7%CF%82
http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=207
1

2. http://www.biblionet.gr/author/11270/%CE%9C._%CE%9A%CE%B1%CF
%81%CE%B1%CE%B3%CE%AC%CF%84%CF%83%CE%B7%CF%82
http://www.ertarchives.gr/V3/public/main/pageassetview.aspx?
tid=0000008564&tsz=0&autostart=0
Σύντομη περιγραφή
Το συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο απευθύνεται στους μαθητές
της Β΄ τάξης Γυμνασίου, οι οποίοι επιχειρούν να προσεγγίσουν τον
πεζογράφο Μ. Καραγάτση και το έργο του μέσα από μια
διερευνητική-ανακαλυπτική διαδικασία, στα πλαίσια της
ομαδοσυνεργατικής μεθόδου,αξιοποιώντας τις Τεχνολογίες της
Πληροφορίας και της Επικοινωνίας.
Στόχοι – Σκεπτικό
Η συγκεκριμένη πρόταση διδασκαλίας ευνοεί την ενεργητική
εμπλοκή των μαθητών στη μαθησιακή διαδικασία και στη
διαμόρφωση συνεργατικού περιβάλλοντος, στοιχεία που
ανατρέπουν τις παραδοσιακές σχέσεις μεταξύ δασκάλου και
μαθητή μετασχηματίζοντας το ρόλο του δασκάλου από κύριο
καθοδηγητή σε σύμβουλο, συντονιστή και συνεργάτη της
μαθησιακής εμπειρίας. Οι μαθητές, αξιοποιώντας τις δυνατότητες
των Τ.Π.Ε. συνεργάζονται, επικοινωνούν και ανταλλάσσουν
απόψεις.Η συνεργατική–βιωματική προσέγγιση υλοποιείται μέσα
από την εργασία σε ομάδες και την ανάληψη ρόλων από τους
μαθητές, γεγονός που δίνει προσωπικό νόημα στην αναζήτηση της
γνώσης.
Το σενάριο αυτό ακολουθεί το ισχύον «Ενιαίο Πλαίσιο
Προγράμματος Σπουδών για τη Λογοτεχνία» και επιδιώκει να
υπηρετήσει τους παρακάτω στόχους:
Α. Γνωστικοί στόχοι:
Προσδοκάται οι μαθητές :
 Να γνωρίσουν τον συγγραφέα Μ.Καραγάτση και το έργο
του.
 Να αξιοποιήσουν συγκεκριμένα εξωκειμενικά στοιχεία
(εικόνες, φωτογραφίες) με στόχο την απόκτηση μιας πιο
ολοκληρωμένης επαφής με τον ποιητή, το έργο του και το
συγκεκριμένο κείμενο.
 Να προσεγγίσουν συναισθηματικά το κείμενο «Η κυρία
2

3. Νίτσα» και να νιώσουν αισθητική απόλαυση.
 Να κινητοποιήσουν τη σκέψη και τη φαντασία τους.
 Να συνθέσουν την εμπειρία της ενεργητικής συμμετοχής σε
ένα γραπτό κείμενο ενταγμένο σε συγκεκριμένο
επικοινωνιακό πλαίσιο (ανάρτηση στο ιστολόγιο του
σχολείου).
 Να δείξουν ενεργητικό ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία.
Β. Παιδαγωγικοί στόχοι:
Αναμένεται οι μαθητές:
 Να έρθουν σε επαφή με μια μορφή διδασκαλίας έξω από το
παραδοσιακό δασκαλοκεντρικό μοντέλο.
 Να οικοδομήσουν τη γνώση αναλαμβάνοντας κεντρικό και
ενεργητικό ρόλο στη μαθησιακή διαδικασία.
 Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργατικής μάθησης και να
εκτιμήσουν την αποτελεσματικότητά της.
 Να εξοικειωθούν με την αναζήτηση και την επιλογή
συγκεκριμένων πληροφοριών μέσα από το πλούσιο υλικό
του διαδικτύου.
 Να δημιουργήσουν κείμενο ενταγμένο μέσα σε
συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο (ανάρτηση στο
ιστολόγιο του σχολείου).
 Να μάθουν να παράγουν προσχεδιασμένο προφορικό λόγο
και να υποστηρίζουν τις απόψεις τους με επιχειρήματα.
 Να καλλιεργήσουν κριτική και δημιουργική σκέψη.
Γ. Τεχνολογικοί στόχοι:
Αναμένεται οι μαθητές:
 Να εξοικειωθούν με τη χρήση του διαδικτύου ως
περιβάλλοντος μάθησης.
 Να αναπτύξουν δεξιότητες κριτικής αναζήτησης, επιλογής
και αξιοποίησης των κατάλληλων πληροφοριών μέσα από το
διαδίκτυο.
 Να ασκηθούν στη συνεργατική παραγωγή λόγου με την
αξιοποίηση του Επεξεργαστή Κειμένου (Word) και του
λογισμικού δημιουργίας παρουσιάσεων (Power Point).
 Να εξοικειωθούν με την αξιοποίηση των πολυμέσων για την
προσέγγιση ενός λογοτεχνικού κειμένου και τη δημιουργία
3

4. αισθητικής απόλαυσης.
Λεπτομερής παρουσίαση
 Α΄ φ ά σ η (1 διδακτική ώρα στη σχολική τάξη)
Προβολή Παρουσίασης ως αφόρμησης, καθορισμός θέματος,
χωρισμός σε ομάδες
Μέσα στη σχολική τάξη και με βάση την παιδαγωγική αρχή της
αφόρμησης παρουσιάζεται από τη διδάσκουσα με τη χρήση
βιντεοπροβολέα ένα μέρος από το αφιέρωμα της ΕΡΤ στον Μ.
Καραγάτση (http://www.ertarchives.gr/V3/public/main/page-
assetview.aspx?tid=0000008564&tsz=0&autostart=) και στο έργο
του. Στόχος η διέγερση του ενδιαφέροντος των μαθητών και η
απόκτηση γνώσεων που είναι απαραίτητες για την ενασχόλησή
τους –στο επόμενο στάδιο- με τα συγκεκριμένα ερωτήματα των
Φύλλων Εργασίας, χωρίς όμως να δίνει «έτοιμες» απαντήσεις
στους μαθητές.
Ακολουθεί η ανάγνωση από τη διδάσκουσα του κειμένου «Η
κυρία Νίτσα» (σελ. 174-178 του σχολικού εγχειριδίου των
Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Β΄ Γυμνασίου), η
γλωσσική εξομάλυνση των άγνωστων λέξεων, η απόδοση του
περιεχομένου του από τους μαθητές, η προσπάθεια έυρεσης της
βασικής ιδέας και των θεματικών του κέντρων.
Στη συνέχεια η διδάσκουσα χωρίζει τους μαθητές σε τέσσερις (4)
ομάδες των πέντε (5) ατόμων, με στόχο την αποτελεσματική
συνεργασία τους για την πραγματοποίηση των εργασιών που
πρόκειται να τους ανατεθούν κατά τις επόμενες τρεις (3)
διδακτικές ώρες στο Εργαστήριο Πληροφορικής. Κριτήρια για τη
συγκρότηση των ομάδων είναι η ευχέρεια τουλάχιστον ενός
μαθητή κάθε ομάδας στη χρήση των Τ.Π.Ε. και η ανομοιογένεια
ως προς τις μαθησιακές επιδόσεις των μελών κάθε ομάδας. Οι
μαθητές αναλαμβάνουν συγκεκριμένους ρόλους στα πλαίσια της
ομάδας τους (χειριστή του ηλεκτρονικού υπολογιστή, αναγνώστη,
γραμματέα, συνονιστή, συνδέσμου με τις άλλες ομάδες), ενώ κατά
τη διάρκεια της όλης διαδικασίας αλληλεπιδρούν, ανταλλάσσουν
απόψεις και γενικά επικοινωνούν. Ο χωρισμός των μαθητών σε
ομάδες σε αυτό το στάδιο κρίνεται απαραίτητος ώστε, με την
είσοδό τους στο Εργαστήριο Πληροφορικής την επόμενη
διδακτική ώρα, να πάρουν αμέσως τη θέση τους μπροστά στους
4

5. υπολογιστές και να αποφευχθεί η απώλεια χρόνου.
Τέλος, οι μαθητές ενημερώνονται συνοπτικά για τα επόμενα
στάδια της εργασίας τους στο Εργαστήριο Πληροφορικής.
 Β΄ φ ά σ η (3 διδακτικές ώρες στο Εργαστήριο
Πληροφορικής
Οι μαθητές, αφού έχουν χωριστεί σε ομάδες από την
προηγούμενη διδακτική ώρα, πηγαίνουν στο Εργαστήριο
Πληροφορικής, παίρνοντας μαζί τους το βιβλίο των
Νεοελληνικών Κειμένων της Β΄ Γυμνασίου και τα τετράδια με τις
σημειώσεις τους για το συγκεκριμένο μάθημα. Η κάθε ομάδα
τοποθετείται σε έναν υπολογιστή και παίρνει σε έντυπη μορφή τα
Φύλλα Εργασίας που της αντιστοιχούν, τα οποία βρίσκονται
αναρτημένα και σε ηλεκτρονική μορφή σε κοινόχρηστο φάκελο
στην Επιφάνεια Εργασίας των υπολογιστών. Το ίδιο ισχύει και για
το Αρχείο Παρουσίασης που προβλήθηκε στους μαθητές κατά την
προηγούμενη διδακτική ώρα, για την περίπτωση που θελήσουν να
αντλήσουν στοιχεία από αυτό. Οι μαθητές πλοηγούνται σε
σχετικούς με τον συγγραφέα και το έργο του δικτυακούς τόπους
και αναλαμβάνουν με την καθοδήγηση της διδάσκουσας
συγκεκριμένες εργασίες σε Φύλλα Εργασίας. Σε κάθε Φύλλο
Εργασίας υπάρχουν υπερσύνδεσμοι, που οδηγούν σε διευθύνσεις
στο διαδίκτυο, από όπου οι μαθητές θα αντλήσουν το υλικό για
τις απαντήσεις τους. Σημειωτέον ότι η καθηγήτρια έχει
εγκαταστήσει φίλτρο καθαρισμού για το you tube, ώστε η
περιήγηση στο διαδίκτυο να είναι ασφαλής, χωρίς την εμφάνιση
πρόσθετων σχολίων.
1η διδακτική ώρα
Ομάδα Α΄- 1ο Φύλλο Εργασίας
Οι μαθητές της Α΄ Ομάδας καλούνται να μελετήσουν τη
βιογραφία του συγγραφέα και να συντάξουν στον Επεξεργαστή
Κειμένου ένα δικό τους βιογραφικό σημείωμα για τον Μ.
Καραγάτση, εμπλουτισμένο με σχετικές εικόνες και φωτογραφίες
και με μορφοποίηση κειμένου δικής τους επιλογής.
Ομάδα Β΄- 1ο Φύλλο Εργασίας
Οι μαθητές της Β΄ Ομάδας καλούνται, αφού μελετήσουν την
εργογραφία του Μ. Καραγάτση, να σχεδιάσουν στον Επεξεργαστή
5

6. Κειμένου έναν πίνακα για την κατάταξη των έργων του σε
κατηγορίες με κριτήριο το λογοτεχνικό είδος στο οποίο ανήκουν
και να καταγράψουν τα βασικά γνωρίσματα του έργου του
(θέματα, ιδέες, γλώσσα, εκφραστικά μέσα).
Ομάδα Γ΄- 1ο Φύλλο Εργασίας
Οι μαθητές της Γ΄ Ομάδας καλούνται να καταγράψουν σε ένα
δικό τους έγγραφο στον Επεξεργαστή Κειμένου τον τόπο, το
χρόνο, τα πρόσωπα και τα θεματικά κέντρα του αφηγήματος και
στη συνέχεια να γράψουν την περίληψη του κειμένου σε δέκα (10)
περίπου γραμμές, διανθισμένη με σχετικές εεικόνες.
Ομάδα Δ΄- 1ο Φύλλο Εργασίας
Οι μαθητές της Δ΄ ομάδας καλούνται να καταγράψουν σε μορφή
πίνακα σε ένα δικό τους έγγραφο στον Επεξεργαστή Κειμένου τα
συναισθήματα των προσώπων του αφηγήματος αλλά και τα δικά
τους ως αναγνωστών, καθώς και κάποια ενδεικτικά εκφραστικά
μέσα του κειμένου, και στη συνέχεια να δημιουργήσουν ένα
συννεφόλεξο με λέξεις-φράσεις από το διήγημα και την εντύπωση
που τους προκάλεσε.
2η διδακτική ώρα
Τα ευρήματα των μαθητών από τη διερευνητική εργασία τους
κατά την προηγούμενη διδακτική ώρα αποτελούν τη βάση για
προσχεδιασμένο προφορικό λόγο που αναπτύσσουν όλες οι
ομάδες. Κάθε ομάδα παρουσιάζει τα αποτελέσματα της δικής της
έρευνας στην ολομέλεια της τάξης αλλά και τα σημεία που τη
δυσκόλεψαν ή την προβλημάτισαν, ενώ όλοι οι μαθητές
ανταλλάσσουν απόψεις και αλληλοσυμπληρώνουν πληροφορί-ες
και γνώση (αλληλοδιδακτική των ομάδων).
3η διδακτική ώρα
6

7. Όλες οι ομάδες συμπληρώνουν ένα κοινό Φύλλο Εργασίας, όπου
καλούνται συνεργατικά να συνθέσουν το παραγόμενο υλικό τους
σε ένα Αρχείο Παρουσίασης (Ρower Ρoint) και να διανθίσουν την
παρουσίασή τους με εικόνες και φωτογραφίες που θα βρουν στη
διερευνητική εργασία όλων των ομάδων. Την εργασία αυτή
πρόκειται να παρουσιάσουν σε εκδήλωση του σχολείου και να την
αναρτήσουν στην ιστοσελίδα του Γυμνασίου.
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
2η διδακτική ώρα
1ο Φύλλο Εργασίας – Ομάδα Α΄
Ονοματεπώνυμο μαθητών: ................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
1)Πλοηγηθείτε στους παρακάτω δικτυακούς τόπους και μελετήστε
τη βιογραφία του Μ. Καραγάτση:
1. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C._%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE
%B1%CE%B3%CE%AC%CF%84%CF%83%CE%B7%CF%82
2. http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=207
3. http://www.biblionet.gr/author/11270/%CE%9C._%CE%9A%CE%B1%CF
%81%CE%B1%CE%B3%CE%AC%CF%84%CF%83%CE%B7%CF%82
2)Αναζητείστε εικόνες και φωτογραφίες που σχετίζονται με τον
συγγραφέα με τη βοήθεια της μηχανής αναζήτησης google.gr και
με λέξη αναζήτησης «Μ. Καραγάτσης».
3)Με τη βοήθεια του υλικού που εντοπίσατε να συντάξετε στον
Επεξεργαστή Κειμένου ένα δικό σας βιογραφικό σημείωμα για
τον Μ. Καραγάτση, διανθισμένο με φωτογραφίες και εικόνες και
μορφοποιημένο με τον τρόπο που εσείς θέλετε.
1ο Φύλλο εργασίας - Ομάδα Β΄
Ονοματεπώνυμο μαθητών: ................................................................
7

8. ................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
1)Πλοηγηθείτε στους παρακάτω δικτυακούς τόπους και μελετήστε
την εργογραφία του Μ. Καραγάτση:
1. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C._%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE
%B1%CE%B3%CE%AC%CF%84%CF%83%CE%B7%CF%82
2. http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=20
3. http://www.biblionet.gr/author/11270/%CE%9C._%CE%9A%CE%B1%CF
%81%CE%B1%CE%B3%CE%AC%CF%84%CF%83%CE%B7%CF%82
2)Αφού εντοπίσετε στις παραπάνω ιστοσελίδες τα έργα του
συγγραφέα, καταγράψτε τα σε έναν πίνακα που θα σχεδιάσετε σε
ένα δικό σας έγγραφο στον Επεξεργαστή Κειμένου ανά
κατηγορία, ανάλογα με το λογοτεχνικό είδος στο οποίο ανήκουν.
3)Αναζητείστε στις ίδιες ιστοσελίδες τα βασικά γνωρίσματα
γραφής του συγγραφέα (θέματα, ιδέες, γλώσσα, εκφραστικά μέσα)
και ενσωματώστε τα στο έγγραφο που δημιουργήσατε.
1ο Φύλλο εργασίας - Ομάδα Γ΄
Ονοματεπώνυμο μαθητών: ................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
1)Ξαναδιαβάστε το κείμενο «Η κυρία Νίτσα», εντοπίστε τον τόπο
και το χρόνο κατά τον οποίο διαδραματίζονται τα γεγονότα, τα
πρόσωπα και τα θεματικά κέντρα του αφηγήματος και
καταγράψτε τα σε έναν πίνακα που θα σχεδιάσετε σε ένα δικό σας
έγγραφο στον Επεξεργαστή Κειμένου.
2)Στο ίδιο έγγραφο προσπαθήστε να γράψτε την περίληψη του
κειμένου σε δέκα (10) περίπου γραμμές. Διανθίστε την με εικόνες
που σχετίζονται με το κείμενο με τη βοήθεια της μηχανής
αναζήτησης www.google .gr και βάζοντας ως λέξεις αναζήτησης
τις εξής: «το σχολείο παλιά» και «προσωπογραφίες γυναικών
8

9. Γάλλων ρομαντικών ζωγράφων»
1ο Φύλλο εργασίας - Ομάδα Δ΄
Ονοματεπώνυμο μαθητών: ................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
1) Ξαναδιαβάστε το κείμενο «Η κυρία Νίτσα» και καταγράψτε σε
ένα δικό σας έγγραφο στον Επεξεργαστή Κειμένου τα
συναισθήματα των προσώπων του αφηγήματος αλλά και τα δικά
σας, όπως αυτά σας γεννήθηκαν από την ανάγνωση του κειμένου.
2)Στο ίδιο έγγραφο δημιουργήστε έναν πίνακα και εντάξτε σ’
αυτόν ενδεικτικά κάποι εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί ο
συγγραφέας: μια παρομοίωση, μια μεταφορά, μια
προσωποποίηση, ένα ασύνδετο σχήμα, μια εικόνα που σας έκανε
ιδιαίτερη εντύπωση.
3) Ανατρέξτε στο δικτυακό τόπο http://www.wordle.net/create
και δημιουργήστε ένα συννεφόλεξο του διηγήματος “Η κυρία
Νίτσα” με λέξεις-φράσεις που εσείς θεωρείτε αντιπροσωπευτι-κές
από το κείμενο. Πειραματιστείτε με το είδος της γραμματοσειράς,
το χρώμα και τη διάταξη του συννεφόλεξου.
3η διδακτική ώρα
Κοινό Φύλλο Εργασίας για όλες τις Ομάδες
1)Καλείστε όλες οι ομάδες συνεργατικά να συλλέξετε στοιχεία από
τα Φύλλα Εργασίας που συμπλήρωσατε κατά τις προηγούμενες
διδακτικές ώρες και να τα συνθέσετε σε ένα Αρχείο Παρουσίασης
(Ρower Ρoint) είκοσι (20) διαφανειών.
2)Διανθίστε την Παρουσίασή σας με εικόνες εικόνες και
φωτογραφίες που θα βρείτε στη διερευνητική εργασία όλων των
ομάδων.
9

10. 3)Αναρτήστε την Παρουσίασή σας και το συννεφόλεξο της
ομάδαας Δ΄ στο ιστολόγιο του σχολείου.
4)Προετοιμαστείτε, ώστε να παρουσιάσετε τα αποτελέσματα της
όλης εργασίας σας με τον καλύτερο τρόπο σε εκδήλωση του
σχολείου.
Αξιολόγηση
Στη β΄ φάση του σεναρίου, μετά την παρουσίαση των εργασιών
των ομάδων, διδάσκουσα και μαθητές καλούνται να
αξιολογήσουν την συλλογική διδακτική προσπάθεια. Οι
επισημάνσεις, οι διορθώσεις και η αξιολόγηση των προσπαθειών
γίνεται ως προς:
• Την επίτευξη των στόχων, όπως αυτοί τέθηκαν αρχικά.
• Τον τρόπο λειτουργίας της ομάδας σε σχέση με τις άλλες
ομάδες, μέσα σε συνεργατικά πλαίσια.
• Τη συμβολή κάθε μέλους στην επίτευξη των στόχων της ομάδας.
• Την ατομική αλλά και τη συνολική σχετική βελτίωση που
παρουσιάστηκε.
Η διδάσκουσα επισημαίνει στους μαθητές τις αδυναμίες ή
παραλείψεις τους και τους ενθαρρύνει-κατευθύνει προς τέτοιου
είδους ομαδοσυνεργατικές μαθησιακές πρακτικές.
1