1. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ
Β΄ ΕΠΙΠΕΔΟ
Διδακτικό σενάριο για τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών Γ΄ λυκείου
Θουκυδίδης Περικλέους Επιτάφιος
ΚΟΤΡΟΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ
Φιλόλογος
Αγρίνιο 2011-2012

2. ΘΕΜΑ
Με το σενάριο αυτό οι μαθητές έρχονται σε επαφή με τον τρόπο και
τα έθιμα ταφής του 5ο αιώνος, πληροφορούνται για το αρχαίο νεκροταφείο
του Κεραμεικού και αντιλαμβάνονται το συγκεκριμένο σκοπό εκφώνησης
του Επιταφίου λόγου. Επίσης, έχουν τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσουν
μέσω της βιωματικής μάθησης τη σημασία της τιμής της ταφής των νεκρών
και της τοποθέτησης επιτύμβιων στηλών πάνω στους τάφους.
Σύντομη επισκόπηση
Στην προτεινόμενη διδακτική πρόταση οι μαθητές θα επιχειρήσουν να
προσεγγίσουν με βάση την ενότητα 35 και 36 του Επιταφίου λόγου του
Θουκυδίδη, ερωτήματα που άπτονται με τα ταφικά έθιμα της εποχής του 5ου
αιώνα αλλά και της σημερινής εποχής, αξιοποιώντας τις δυνατότητες των
Τ.Π.Ε. Με την καθοδήγηση από στοχευμένες ερωτήσεις οι μαθητές
αναγνωρίζουν πληροφορίες, σημασίες και νοήματα και οικοδομούν βήμα
προς βήμα τη δική τους ερμηνεία για το χώρο του αρχαίου Κεραμεικού, τα
ταφικά έθιμα των αρχαίων ελλήνων καθώς και την αδιάλειπτη συνέχεια της
διαδικασίας της ταφής των νεκρών και την μνημόνευση της τιμής τους.
Σύνδεση με τη σχολική πραγματικότητα
Το κείμενο περιλαμβάνεται στο σχολικό εγχειρίδιο «Θουκυδίδης Περικλέους
Επιτάφιος » της Γ΄ Λυκείου στην ενότητα 35-36. Το σενάριο που προτείνεται
συμβαδίζει με το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών.
Στοιχεία σεναρίου

Τάξη: Γ΄ Γενικού Λυκείου Μεσολογγίου, τμήμα Γ1

Γνωστικό
αντικείμενο:
Αρχαία
Γενικής
Παιδείας,
Θουκυδίδης
Περικλέους Επιτάφιος

Διδακτική ενότητα: «Κεφάλαιο 35-36

Τόπος διεξαγωγής σεναρίου διδασκαλίας: σχολική τάξη, εργαστήριο
πληροφορικής.

3. 

Αριθμός μαθητών: 18
Προβλεπόμενος χρόνος: 2 ώρες

Εργαλεία: 1. Σχολικό εγχειρίδιο
2. Φωτοτυπίες φύλλων εργασίας
3. Χρήση λογισμικού επεξεργασίας και παρουσίασης
κειμένων (ικανός αριθμός Η/Υ)
4. Χρήση φυλλομετρητή του Παγκόσμιου Ιστού
Στόχοι
Διδακτικοί (γνωστικοί)

Να γνωρίσουν οι μαθητές βασικά στοιχεία για το αρχαίο νεκροταφείο
των Αθηνών καθώς και για το μέρος στο οποίο βρισκόταν.

Να αντιληφθούν το λόγο ύπαρξης των επιτύμβιων στηλών και να
αναγάγουν τις πληροφορίες που θα προσλάβουν στη σημερινή εποχή.

Να προβληματιστούν πάνω σε θέματα που αφορούν την ταφή ενός
σημαντικού προσώπου σήμερα.

Να κατανοήσουν την επιλογή του Περικλή από την πολιτεία για την
εκφώνηση του επιταφίου λόγου λόγω της προσωπικότητάς του.

Να γνωρίσουν τα ηλεκτρονικά λεξικά και να σχηματίσουν ομόριζες
λέξεις από τα αρχικά ρήματα.
Παιδαγωγικοί-Μαθησιακοί

Να καλλιεργήσουν τη συνεργατική μάθηση

Να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες και πνεύμα συλλογικής –
συνεργατικής
δημιουργίας
με
την
ανταλλαγή
και
σύνθεση
διαφορετικών εκτιμήσεων, απόψεων κι ερμηνευτικών αντιλήψεων.

Να αυτοαξιολογηθούν

Να συμμετάσχουν ενεργά στο μάθημα Γενικής Παιδείας « Θουκυδίδη
Περικλέους Επιτάφιος».
Τεχνολογικοί
 Να εξοικειωθούν με τις Τ.Π.Ε.

4.  Να αναπτύξουν δεξιότητες αναζήτησης, επιλογής και διαχείρισης των
πληροφοριών που αντλούν από το διαδίκτυο .
 Να αξιοποιήσουν γνωστικό υλικό από διαδικτυακές πηγές και να
ερευνήσουν το θέμα από πολλές οπτικές γωνίες.
 Να ασκηθούν στην παραγωγή ηλεκτρονικού κειμένου και στη χρήση
που παρέχουν οι Η/Υ.
Προσδοκώμενη διαδικασία μάθησης
Οι μαθητές ασκούνται στην ομαδική αναζήτηση, ανάλυση, αξιολόγηση και
σύνθεση αξιόπιστων πληροφοριών με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο.
Η αναζήτηση πληροφοριών με ηλεκτρονικά μέσα επιτρέπει τη δημιουργική
συμμετοχή και τον συγκερασμό των απόψεων των μαθητών. Συμμετέχει και
δραστηριοποιείται ακόμα και ο αδύναμος μαθητής. Επιπλέον υπερέχει, διότι
έχει τη δυνατότητα να συνδυάζει τη μελέτη κειμένων με οπτικές παραστάσεις
που εμπλουτίζουν κι ολοκληρώνουν την παρουσίαση του θέματος. Οι
μαθητές με άξονα τις δραστηριότητες που ορίζονται στα φύλλα εργασιών και
τις προϋπάρχουσες γνώσεις τους προσεγγίζουν την ενότητα και παράγουν
γραπτό λόγο.
Τέλος, η συνεργασία των μαθητών μέσα στην ομάδα τονώνει τον βιωματικό
χαρακτήρα της μάθησης.
Διδακτική διαδικασία
Η διδασκαλία βασίζεται στις αρχές της συνεργατικής μεθόδου και είναι
κυρίως μαθητοκεντρική. Ο διδάσκων έχει την ευθύνη να καθορίσει και να
διατυπώσει σαφείς ερωτήσεις που θα οδηγήσουν στο επιδιωκόμενο γνωστικό
αποτέλεσμα. Η παιδαγωγική των απαντήσεων που έχουμε συνηθίσει δίνει τη
θέση της στην παιδαγωγική των ερωτήσεων-οδηγιών που κατευθύνουν τους
μαθητές κατά την αναγνωστική άσκηση. Σε κάθε στάδιο της διδακτικής
διαδικασίας ο διδάσκων συντονίζει, καθοδηγεί και διευκολύνει τους μαθητές
προκειμένου να οδηγηθούν στην επίτευξη του στόχου τους.
Εφαρμογή στη σχολική μονάδα
Χώρος: εργαστήριο πληροφορικής

5. Διδακτικές ώρες: αναμένεται να πραγματοποιηθεί σε 2 διδακτικές ώρες
και μιας μονόωρης – όπου έχει προηγηθεί του
εργαστηρίου- στη σχολική τάξη με διδασκαλία του
μαθήματος.
Οργάνωση της τάξης
Οι δεκαοκτώ μαθητές της τάξης χωρίζονται σε 9 ομάδες. Σε κάθε ομάδα
υπάρχει μια εσωτερική κατανομή ρόλων (χειριστής, γραμματέας) και κάθε
μια θα χρησιμοποιήσει έναν υπολογιστή του εργαστηρίου. Στους μαθητές
δίνονται οι ακόλουθες οδηγίες στην αίθουσα διδασκαλίας: α) να
συνεργαστούν αρμονικά και δημιουργικά κατά τη διάρκεια αναζήτησης των
πληροφοριών, β) να εντοπίσουν, να καταγράψουν, να ταξινομήσουν και να
αξιολογήσουν τις πληροφορίες που θα θεωρήσουν σημαντικές για την
απάντηση των ερωτημάτων των φύλλων εργασίας και γ) να κατανοήσουν τη
σπουδαιότητα της συμβολής τους στη διαμόρφωση του τελικού
αποτελέσματος. Τα φύλλα εργασίας αποθηκεύονται στους υπολογιστές και
είναι κοινά για όλες τις ομάδες.
Προετοιμασία – Προαπαιτούμενα
Διδασκαλία μιας ώρας στην τάξη κατά τη διάρκεια της οποίας παρουσιάζεται
την ενότητα επιγραμματικά με τα κύρια σημεία .Προαπαιτούμενη είναι η
εξοικείωση τουλάχιστον ενός μαθητή από κάθε μία ομάδα στη χρήση των
γενικών εργαλείων των Τ.Π.Ε και στην ιστοεξερεύνηση.
Σε κάθε έναν υπολογιστή του εργαστηρίου πληροφορικής που θα
χρησιμοποιηθεί από τις ομάδες των μαθητών δημιουργείται φάκελος με τα
αρχεία των φύλλων εργασίας και το συναφές υλικό.
Στάδια εξέλιξης της διδακτικής διαδικασίας-διάρκεια
Α΄στάδιο (1η διδακτική ώρα, στην αίθουσα διδασκαλίας)
Εισάγονται οι μαθητές στο κλίμα της εποχής του 5 ου αιώνα παρουσιάζοντας
τα γενικά χαρακτηριστικά του κλίματος της εκφώνησης του επιταφίου καθώς
και των συνθηκών που τον δημιούργησαν. Οι μαθητές με τις κατάλληλες
ερωτήσεις οδηγούνται στην αναγνώριση των σταδίων της ταφής ενός νεκρού
στην αρχαιότητα αλλά και στην επιλογή του Περικλή για την εκφώνηση του
επιταφίου.

6. Β΄στάδιο (2η διδακτική ώρα, στο εργαστήριο πληροφορικής)
Οι μαθητές χωρίζονται στις προκαθορισμένες ομάδες και λαμβάνουν τις
θέσεις τους μπροστά από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές στην αίθουσα του
εργαστηρίου πληροφορικής. Από την επιφάνεια εργασίας επιλέγουν τον
φάκελο που περιέχει τα αρχεία των φύλλων εργασίας και του συναφούς
υλικού.
1ο φύλλο εργασίας (40 λεπτά): οι μαθητές αξιοποιώντας τις υπερσυνδέσεις
έρχονται αρχικά σε επαφή με το χώρο του Κεραμεικού και τη χρησιμότητά
του στην αρχαιότητα. Παρατηρούν στη συνέχεια μνημεία που βρίσκονται
στον Κεραμεικό σε τρισδιάστατη μορφή καθώς και επιτύμβιες στήλες του 5 ου
αιώνος αλλά και σύγχρονες.
Γ΄στάδιο (3η διδακτική ώρα, στο εργαστήριο πληροφορικής)
Οι μαθητές σ’αυτό το στάδιο ασχολούνται με το:
2ο φύλλο εργασίας (40 λεπτά): αφού μελετήσουν τα συναφή αρχεία για τα
στάδια ταφής και την επιλογή του Περικλή με βάση την προσωπικότητά του
συμπληρώνουν τα στοιχεία, συλλέγουν κι αξιολογούν τις πληροφορίες
προκειμένου να συνθέσουν ένα κείμενο. Έπειτα χρησιμοποιούν την πύλη της
ελληνικής γλώσσας για να σχηματίσουν ομόριζα από δοθείσες λέξεις Στη
συνέχεια (10 λεπτά) γίνεται, μελέτη των απαντήσεων κι ανταλλαγή απόψεων
και κρίσεων.
Αξιολόγηση
Οι μαθητές κάθε ομάδας αυτό αξιολογούνται κι ετεροαξιολογούνται σε όλη
τη διάρκεια της συμπλήρωσης των απαντητικών φύλλων. Ο διδάσκων, κατά
το δυνατόν, αξιολογεί τους μαθητές κάθε ομάδας κατά τη διάρκεια της
συλλογικής τους εργασίας ανάλογα με το βαθμό της συμβολής τους στο
τελικό αποτέλεσμα και της συμμετοχής τους στη διαλογική συζήτηση. Η
τελική αξιολόγηση γίνεται αφού προηγηθεί η παρουσίαση των εργασιών που
ολοκλήρωσαν οι ομάδες των μαθητών.
Επέκταση σεναρίου
Ως επέκταση του παρόντος σεναρίου θα μπορούσε να προταθεί η δημιουργία
σεναρίων και για τα επόμενα κεφάλαια του Θουκυδίδη. Ξεκινώντας από τη
δυσκολία παρακολούθησης έως και την αδιαφορία των μαθητών πολλές
φορές ενός μονόωρου μαθήματος γενικής παιδείας, αφού όλοι γνωρίζουμε
το φόρτο εργασίας των μαθητών στις κατευθύνσεις και τον παραγκωνισμό
των «δευτερευουσών μαθημάτων» αποδείχτηκε έμπρακτα η συμμετοχή τους
στο μάθημα. Με την παρούσα διαδικασία του σεναρίου και της χρήσης ΤΠΕ
για τη συγκεκριμένη ενότητα του Θουκυδίδη, το ενδιαφέρον των μαθητών

7. αυξήθηκε στο μέγιστο βαθμό και πραγματικά το μάθημα έγινε πιο ζωντανό
και αποτελεσματικό. Δυσκολίες βεβαίως υπήρξαν όπως : η δυσκολία εύρεσης
κενής ώρας του εργαστηρίου πληροφορικής και η απροθυμία του
συναδέλφου της πληροφορικής να συνδράμει στο έργο μου.
Βιβλιογραφία – Πηγές
•
http://users.sch.gr/symfo/sholio/arhea/epitafios_mtfr.htm
•
http://users.sch.gr/statpapako/epitaf34.htm
•
http://www.sikyon.com/athens/Monuments/keram_gr05.html
•
http://teachingreek.blogspot.com/2006/08/36.html
•
http://www.cityeye.gr
•
http://www.athensinfoguide.com/gr/wtskerameikos.htm
•
http://ancientathens3d.com/kerameikos.htm