Molecular biology Phân biêt theo mức độ biệt hóa, nguồn gốc phân lập Ứng dụng trong thực tiễn

1. Tế bào gốc (stem cells) & công nghệ mô
trong nha khoa & y học thẩm mỹ
I. Phân loại tế bào gốc theo mức độ biệt hóa
Totipotent
Gốc toàn năng
Biệt hóa thành tất cả các loại tế bào (trong phôi, ngoài phôi)
Có thể tạo 1 cá thể trưởng thành hoàn chỉnh
Pluripotent
Gốc vạn năng
Biệt hóa thành các tb thuộc nội bì, trung bì và ngoại bì
VD: tb mầm phôi, tb gốc phôi
Multipotent
Đa năng
Biệt hóa thành các tb thuộc 1 lớp mầm (germ layer) 1st định
(nội bì hoặc trung bì hoặc ngoại bì)
Unipotent
Chỉ biệt hóa thành 1 dòng tb nhất định
VD: myoblast (tiền thân tb cơ) tạo ra myocyte (tb cơ)
Ngoại bì
ectoderm
Trung bì
mesoderm
Nội bì
endoderm
Tb thần kinh, biểu bì
Tb cơ, xương, máu
Tb hệ tiết niệu
Tb phổi, gan, tụy, tuyến
1 số tb ở các tạng khác

2. II. Biệt hóatb gốc
Tín hiệu ngoại bào Tín hiệu nội bào
E-cadherin và beta-catenin liên kết tế bào gốc
tạo máu với nguyên bào xương sẽ gây biệt
hóa tế bào
Sự phân chia không đồng đều trong phân bào
của 1 số phân tử
Biệt hóa = hóa chất
Biệt hóa bằng các chất nền ngoại bào
(extra cellular matrix)
Hormone, cytokine, vitamin, ion Ca++ Tb & chất nền tương tác trong nuôi cấy in vitro
Làm tb thay đổi sự biểu hiện của gene
Biệt hóa tb gốc thành loại mong muốn
(với ECM thích hợp)

3. III. Phân loại tế bào gốc theo nguồn gốc phân lập
Phôi Nhũ nhi Trưởng thành Nhân tạo Ung thư
Tìm thấy ở 1
lượng ít trong các
mô của người
trưởng thành
1. Tb gốc phôi
Ưu điểm Nhược điểm
Vạn năng, dễ tăng sinh khi nuôi cấy
Liệu phấp điều trị thuận lợi
Dễ tạo u khi tiêm vào vị trí tổn thương
Phải đinh hướng biệt hóa thành tb mong muốn
Có thể bị hệ miễn dịch đào thải
2. Tb gốc trưởng thành
Ưu điểm Nhược điểm
Tránh bị đào thải bởi miễn dịch
Tính mềm dẻo: Đa năng  vạn năng
Biệt hóa thành các chủng loại tb khác nhau
Khó nhân lên do ở giai đoạn biệt hóa cao hơn
IV. Ứng dụng tế bào gốc
Ghép tb gốc trị liệu
Thay thế, sửa chữa các phần cơ thể bị bệnh, tổn thương
 tế bào mới khỏe mạnh
Ko liên quan đến ghép
Dự đoán dị tật bẩm sinh, bất thường nhau thai
Nghiên cứu khối u có từ phôi
Sàng lọc thuốc: tb gốc phôi  tb đặc thù cho việc sàng
lọc