Sinh học đại cương - Giảng viên Đinh Thái Nho Năm nhất kỳ 2 - Đại học Khoa học tự nhiên Hà Nội

1. Chương 6. Sinh học cơ thể động vật
Quá trình truyền đạt thông tin

2. 2 kiểu Truyền tín hiệu hóa học giữa các tb
(intercellular chemical signals)
Campbell. 2011, Biology, 9th edition.
Autocrine signal
Chất tự điều khiển
C.L. Standfield.2011. Principles of Human Physiology, 4th edition.
Paracrine signal
Chất điều khiển
TB gần nó

3. Endocrine signal
Hormon
Campbell. 2011, Biology, 9th edition.

4. Các tuyến nội tiết chính trong cơ thể

5.  Liều rất nhỏ (nanogam hoặc picogam) làm cho việc định
lượng hormon khó khăn, đòi hỏi kỹ thuật có độ nhạy cao
và trang thiết bị đắt tiền.
 Hoạt tính sinh học cao: liều lg nhỏ nhưng tác
dụng lớn
 Đặc hiệu: chỉ điều tiết cơ quan nhất định
 Hầu hết không đặc trưng cho loài
Đặc tính chung của hormon

6. Môi trường
Kích thích Đại não – Vỏ não
Hypothalamus
Tuyến yên
Tuyến đích
Tiết các RH Tiết các IH
Tiết các loại kích tố Giảm tiết các loại kích tố
Hàm lượng hormon cao trongmáu
Giảm tiết các loại hormon
Tiết các loại hormon
1
2
3

7. Tuyến yên
Tuyến yên
 Kích thước nhỏ
 Nằm trong hố yên của
xương bướm ở đáy sọ não
Vị trí tuyến yên trong não

8. Hormon tuyến yên
STH
Cấu tạo của hormon sinh trưởng
(STH hay GH)
 Là một protein
 Gồm 191 aa

9.  Thúc đẩy sự phát triển của cơ thể
 Làm dài xương, dày xương. Tác dụng làm dày xương thể hiện
ngay cả khi cơ thể đã trưởng thành đặc biệt với các xương dẹt,
xương nhỏ
 Tăng tổng hợp protein, do đó làm tăng khối lượng cơ thể
 Tăng phân giải lipid
 Tăng dự trữ glycogen ở tế bào
STH có tác
dụng gì?

10. Ưu năng
tuyến yên * Trước tuổi dậy thì  khổng lồ
Thực nghiệm: tiêm hormone
- Sau 15 tháng, chó được tiêm
sinh trưởng cho chó con
nặng 45 kg
- Chó đối chứng (không tiêm) nặng 13 kg

11. Bệnh to đầu ngón (to cực)
Ưu năng
tuyến yên * Sau tuổi dậy thì  to đầu ngón

12. Nhược năng
tuyến yên * Trước tuổi dậy thì  lùn

13. Nhược năng
tuyến yên
* Sau tuổi dậy thì  Simmonds
Biểu hiện: lờ đờ, chậm chạp, tăng cân,
mất chức năng sinh dục

14.  Kích tố tuyến giáp (kích giáp tố)
Kích thích tuyến giáp: tăng số lượng, kích thước
tế bào, tăng gắn iot vào tyrosin tạo hormon tuyến
giáp
Khi cắt tuyến yên  tuyến giáp teo lại. Khi tiêm
TSH sẽ gây ưu năng tuyến giáp
TSH

15.  Kích noãn tố
 Kích thích sự phát triển của nang trứng  oestrogen
 Kích thích sự phát triển của ống sinh tinh, duy trì sự sinh
tinh
FSH

16. Kích hoàng thể tố (kích tố thể vàng)
Làm rụng trứng, phát triển, duy trì thể
vàng
Kích thích sự phát triển của ống sinh tinh,
kích thích tế bào Leydig tiết testosteron.
LH

17. Tuyến giáp

18. Thyroxin có
tác dụng gì?
 Chuyển hoá iod
 Phát triển cơ thể. Trẻ ưu năng tuyến giáp, xương
phát triển và cốt hóa sớm hơn bình thường...
 Tăng trưởng và thành thục các chức năng của cơ thể

19.  Hệ thống tim mạch: làm giãn mạch, tăng nhịp
tim...
 Hệ thống thần kinh cơ: tăng tính hưng phấn của
hệ thần kinh nên người ưu năng tuyến giáp
thường căng thẳng, lo lắng quá mức, run cơ...
Thyroxin có
tác dụng gì?

20. Ưu, nhược năng tuyến giáp

21.  Bệnh Basedow
 Tuyến giáp tăng 2-3 lần về
kích cỡ
 TSH giảm; T3, T4 tăng
Biểu hiện: Mắt lồi, tay run,
khó ngủ, sút cân, bất an...
Ưu năng ở tuổi trưởng thành
Người bị bệnh Basedow

22.  Bướu cổ địa phương, do thiếu
iot trong khẩu phần ăn
 Tuyến giáp nở to
 TSH tăng
 Chậm chạp, thấp lùn, lờ đờ
 Đần độn, thần kinh kém phát
triển  gánh nặng cho xã hội
Nhược năng ở tuổi trưởng thành
Người bị bệnh bướu cổ

23. Tuyến sinh dục
Tuyến sinh dục đực
 Nội tiết  hormon sinh dục
 Ngoại tiết  tinh trùng
Tinh hoàn

24. Hormon sinh
dục đực
Androgen, quan trọng nhất là testosteron
Testosteron ở nam trưởng thành là
700mg/100ml. Trẻ em, nữ giới:
40mg/100ml.

25. Testosteron
có tác dụng gì?
đưa tinh
Phát triển đường sinh dục ngoài của bào thai,
hoàn từ bụng xuống bừu.
 Phát triển mạnh các đặc điểm sinh dục thứ cấp
 Kích thích sinh tinh trùng
 Phát triển cơ thể, tăng tổng hợp protein

26. Hormon sinh
dục cái
(1) Oestrogen
(2) Progesteron
(3) HCG

27. Gây động dục ở động vật cái
Phát triển các đặc điểm sinh dục thứ cấp
Trứng phát triển, chín và rụng trứng
Phát triển niêm mạc tử cung
Oestrogen
có tác dụng gì?

28. Progesteron
có tác dụng gì?
 Phát triển cơ và niêm mạc tử cung
 Ức chế co bóp cơ trơn dạ con  quan trọng
trong giai đoạn mang thai

29.  HCG (Human Chorionic Gonadotropin)
 Duy trì và phát triển thể vàng
 Ứng dụng: chẩn đoán thai nghén sớm
 Có trong que thử thai
Hormon
nhau thai

30. CHỨC NĂNG CHUNG CỦA
HỆ THẦN KINH
 Kiểm soát, điều hòa và
phối hợp sự hoạt động
 Đảm bảo cho cơ thể là một
khối toàn vẹn, thống nhất

31. Hệ thần kinh trung ương
Não bộ Tủy sống
Hệ thần kinh ngoại biên
Các đôi dây thần kinh sọ não Các đôi dây thần kinh tủy sống
Các sợi cảm giác Các sợi vận động
Các sợi động vật tính Các sợi thực vậttính
Nhánh giao cảm Nhánh phó giao cảm

32. Hình dạng,
cấu tạo của
một neuron
Thầnkinh
Cơ
Đoạn đầu axon
với đồi axon

34. DẪN TRUYỀN XUNG THẦN KINH
- Trên dây thần kinh
Không có bao myelin: lan tỏa, chậm
Có bao myelin: nhảy cóc, nhanh
- Qua synap

35. Phân loại dây thần kinh
Eo Ranvier
Bao myelin
Sợi không có bao myelin
Sợi có bao myelin

36. Khe Synap
Màng trước synap
Màng sau synap
Túi trong synap
Xuất bào
SYNAP

37. Bản chất xung động thần kinh là dòng điện, dòng
chuyển dời của các ion hình thành điện thế hoạt động

38. Bên trong tế bào Bên ngoài tế bào
Neuron mực ống
Neuron động vật có vú
Nồng độ (mM)
Nồng độ của các ion bên trong và bên ngoài tế bào

39. Sơ đồ một cung phản xạ

40. Phản xạ có điều kiện được thành lập như thê nào?
 Thí nghiệm của Pavlov
 Quy trình thành lập phản xạ CĐK
-Tín hiệu có điều kiện xảy ra trước (3-5 giây) so với tín
hiệu không điều kiện
- Lặp lại
- Hệ thần kinh bình thường
- Typ thần kinh phùhợp
- Tránh tín hiệu lạ
Liên hệ thực tế?