1. การประเมินการบริหารจัดการความเสี่ยง
ด้วย…
มิติค ุณภาพ
นายส ุรเดช ศรีองก ูร
ั
ศูนย์พฒนาค ุณภาพโรงพยาบาลท่าฉาง
ั
Facebook.com/suradet.sri

2. มิติค ุณภาพ
มิติค ุณภาพ เปนมุมมองต่างๆที่เปนไปได้ ที่เรามอง
็
็
กระบวนการของหน่วยงาน ระบบงาน หรืออื่นๆให้
ลมลึกมากขึ้น เพื่อให้เห็นถึงความสําเร็จ โอกาสที่
ุ่
เราจะพัฒนา เส้นทางที่เราจะวัดและประเมินผล
เพื่อให้การพัฒนามีความสมบูรณ์มากขึ้น
Facebook.com/suradet.sri

3. องค์ประกอบของมิติค ุณภาพ
Accessibility : การเข้าถึง
Acceptability : การยอมรับ
Appropriateness : ความเหมาะสม
Competency : สมรรถนะ
Continuity : ความต่อเนื่อง
Coverage : ความครอบคล ุม
Effectiveness : ประสิทธิผล
Efficiency : ประสิทธิภาพ
Equity : ความเท่าเทียม
Humanized/Holistic : ด ูแลด้วยหัวใจ/องค์รวม
Responsive/Respect : การตอบสนอง
Safety : ความปลอดภัย
Timeliness : ความทันการณ์
Facebook.com/suradet.sri

4. Accessibility : การเข้าถึง
การเข้าถึงบริการเปนมิติค ุณภาพ
็
ที่มีความสําคัญสําหรับการ
เจ็บปวยฉ ุกเฉินหรือการได้รบการ
่
ั
ด ูแลที่มีความจําเปน การเข้าไม่ถึง
็
หรือเข้าถึงไม่สะดวกสะท้อนความ
ไม่มีค ุณภาพของระบบ (สรพ.)
Facebook.com/suradet.sri
การประย ุกต์ใช้กบความเสี่ยง
ั
การประเมินความเสี่ยงในเรืองการ
่
เข้าถึงหมายถึง
แนวทางการรายงานความเสี่ยงว่า เจ้าหน้าที่
สามารถปฏิบติได้ง่าย ไม่ว่าจะเปนการรายงาน
ั
็
แบบกระดาษ หรือการรายงานในคอมพิวเตอร์
หรือไม่
ข้อมูลความเสี่ยงต่างๆ ที่นํามาสูการรายงาน
่
ไม่ว่าจะเปนโปรแกรมความเสี่ยง ความร ุนแรง
็
เหต ุการณ์ที่เกิดขึ้น ความเข้าใจของบ ุคลากร
ตรงกันหรือไม่
ผลลัพธ์การแก้ไข/กําหนดมาตรการปองกัน
้
จากความเสี่ยงที่เกิดขึ้น บ ุคลากรหรือ
หน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้รบร ้ ู รับทราบหรือไม่ว่า
ั
ได้รบการแก้ไขแล้ว และเปนอย่างไร
ั
็
ภาพรวมของผลลัพธ์การบริหารจัดการความ
เสี่ยงบ ุคลากรในองค์กรได้รบทราบหรือไม่
ั
การประเมินอาจประเมินจากความร ้ ู ความ
เข้าใจการบริหารจัดการความเสี่ยงของ
บ ุคลากร

5. Acceptability : การยอมรับ
การยอมรับเปนมิติค ุณภาพในเชิง
็
ผลลัพธ์โดยรวมจากค ุณค่าใน
มุมมองของผูรบผลงาน สะท้อน
้ ั
ออกมาเปนระดับความพึงพอใจด้าน
็
ต่างๆ (สรพ.)
Facebook.com/suradet.sri
การประย ุกต์ใช้กบความเสี่ยง
ั
การยอมรับในเรืองการบริหาร
่
จัดการความเสี่ยงคือการยอมรับ
ของบ ุคลากรในองค์กร เมื่อองค์กร
หรือหน่วยงานนําระบบการบริหาร
จัดการความเสี่ยงมาใช้ บ ุคลากรมี
ความคิด ความรูสึก ต่อการบริหาร
้
จัดการความเสี่ยง หัวหน้างาน
ผูบริหารอย่างไร ให้ความร่วมมือใน
้
การบริหารจัดการความเสี่ยงมาก
น้อยเพียงใด ถ้าเราทราบข้อมูลก็จะ
ทําให้ทราบว่า จะนําไปพัฒนาให้เกิด
การยอมรับของบ ุคลากรเพิ่มมากขึ้น
ได้อย่างไร
การประเมินผลเราสามารถใช้ แบบ
ประเมิน Patients Safety
Survey มาเปนเอกสารในการ
็
ประเมิน

6. Appropriateness :
ความเหมาะสม
ความเหมาะสมเปนมิติค ุณภาพในเชิง
็
กระบวนการ อาจมองได้จากมุมมอง
ของวิชาชีพหรือสังคม, ความเหมาะสม
จากมุมมองของวิชาชีพคือการพิจารณา
ว่ามีการตัดสินใจบนพื้นฐานของข้อมูล
หลักฐานทางวิชาการเพียงใด, ความ
เหมาะสมจากมุมมองของสังคมคือการ
พิจารณาว่ามีการตัดสินใจหรือการ
กระทําบนพื้นฐานที่วิญ�ูชนพึงกระทํา
หรือไม่ (สรพ.)
Facebook.com/suradet.sri
การประย ุกต์ใช้กบความเสี่ยง
ั
การประเมินความเหมาะสมในเรื่องการ
บริหารจัดการความเสี่ยง เราอาจประเมินได้
ในเรืองการแก้ไขและมาตรการในการปองกัน
่
้
ของความเสี่ยงที่เกิดขึ้นแล้ว และยังไม่เกิดขึ้น
ความเสี่ยงที่เกิดขึ้นแล้ว ประเมินว่าเราใช้หลัก
Human Factor Engineering ( การจับผิด
ระบบไม่จบผิดคน) มากน้อยเพียงใดในการ
ั
กําหนดมาตรการ โดยเฉพาะความเสี่ยงที่สําคัญ
และมีความร ุนแรงสูง เราต้องให้ความสนใจเปน
็
พิเศษ เพราะจะทําให้การแก้ไข/การปองกัน มี
้
ความยังยืน และไม่เกิดซํ้าอีก
่
ความเสี่ยงที่ยงไม่เกิดขึ้น ลองกลับไปมอง
ั
กระบวนการการทํางานที่เราปฏิบติอยูท ุกวัน ว่ามี
ั ่
ความเสี่ยงใดบ้างที่เราไม่ตองการให้เกิดกับ
้
ผูรบบริการ และได้กาหนดมาตรการในการ
้ ั
ํ
ปองกัน แล้วหรือไม่ ถ้ากําหนดแล้ว เมื่อนําไปใช้ใน
้
หน้างาน ผลเปนอย่างไรบ้าง ซึ้งใช้หลัก FMEA
็
(Failure Mode Effect Analysis) มาเปน
็
เครืองมือในการกําหนดมาตรการการปองกัน
่
้

7. Competency : สมรรถนะ
สมรรถนะเปนมิติค ุณภาพที่มี
็
ความสําคัญในกรณีที่ตองให้การด ูแล
้
อย่างเร่งด่วน หรือกรณีที่การส่งต่อ
อาจจะเกิดผลเสียต่อผูปวย (สรพ.)
้่
Facebook.com/suradet.sri
การประย ุกต์ใช้กบความเสี่ยง
ั
เมื่อเกิดความเสี่ยงแล้ว ต้องมีการ
แก้ไข และกําหนดมาตรการในการ
ปองกัน แต่การแก้ไขปัญหาเบื้องต้น
้
หรือเฉพาะหน้า เมื่อเกิดความเสี่ยง
เปนอีกกลวิธีหนึ่งที่จะทําให้ความ
็
ร ุนแรงหรือความสูญเสียลดลง ซึ้ง
อาจเปนการแก้ไขของหน้างานเอง
็
หรือบางองค์กรมีทีมที่เรียกว่า “ ทีม
เคลื่อนที่เร็ว ” มาช่วยในการแก้ไข
เราควรประเมินว่าการแก้ไขเฉพาะ
หน้านันสามารถแก้ไขได้ดี และ
้
รวดเร็วเพียงใด เพื่อนํามาทบทวน
และปรับปร ุง เพื่อที่ว่าเมื่อเกิดปัญหา
ที่มีลกษณะคล้ายกัน การแก้ไข/
ั
แก้ปัญหาจะมีประสิทธิภาพมากขึ้น

8. Continuity : ความต่อเนื่อง
ความต่อเนื่องเปนมิติค ุณภาพที่มี
็
ความสําคัญสําหรับการด ูแลโรค
เรื้อรังหรือการด ูแลที่ตองมีการส่งต่อ
้
ระหว่างสถานบริการ (สรพ.)
Facebook.com/suradet.sri
การประย ุกต์ใช้กบความเสี่ยง
ั
การประเมินความเสี่ยงในด้านความ
ต่อเนื่องสิงที่เราควรประเมินได้แก่
่
ความต่อเนื่องในการรายงานความเสี่ยงของ
บ ุคลากรในหน่วยงาน/องค์กร ว่าเปน
็
อย่างไร รายงานมากขึ้น น้อยลง หน่วยงาน
ใดรายงานอย่างสมําเสมอ หน่วยงานใด
่
รายงานบ้าง ไม่รายงานบ้าง หรือไม่รายงาน
ซึ้งหน่วยงานที่รายงานประจําก็สนับสน ุนให้
รายงานมากขึ้น หน่วยงานใดไม่ค่อย
รายงานก็ตองหาสาเหต ุว่า ทําไมไม่รายงาน
้
เพื่อช่วยเหลือและสนับสน ุนให้รายงาน
ควรประเมินว่าหน่วยงาน/ทีม มีการหา
RCA ท ุกครัง เมื่อมีเหต ุการณ์ที่มีความ
้
ร ุนแรงสูง เพื่อเปนหลักประกันว่าความเสี่ยง
็
ที่เกิดขึ้นได้พบสาเหต ุที่แท้จริง และนําไปสู่
การวางมาตรการปองกัน
้
การวัดเราสามารถวัดจากการรายงานความ
เสี่ยงของบ ุคลากรเพิ่มขึ้น และการทํา RCA
ท ุกครังเมื่อความเสี่ยงที่ร ุนแรงสูง
้

9. Coverage : ความครอบคล ุม
ความครอบคล ุมเปนมิติค ุณภาพที่มี
็
ความสําคัญสําหรับ public
health program หรือการ
พิจารณาการได้รบบริการที่สาคัญใน
ั
ํ
ภาพรวมของกลมประชากรทาง
ุ่
คลินิก (สรพ.)
Facebook.com/suradet.sri
การประย ุกต์ใช้กบความเสี่ยง
ั
การประเมินความครอบคล ุมของ
การบริหารจัดการความเสี่ยงเรา
สามารถประเมินได้ดงนี้
ั
ประเมินช่องทางการรายงานความเสี่ยงว่า
เรามีช่องทางอื่นอีกหรือไม่นอกเหนือจาก
การรายงาน ไม่ว่าจะเปน ข้อร้องเรียน ,การ
็
Round ของทีมต่างๆไม่ว่าจะเปน
็
IC,ENV, 12 กิจกรรมทบทวน, Trigger
tool เปนต้น ว่ามีมากน้อยพียงใด และ
็
สนับสน ุนให้มีช่องทางการรายงานความ
เสี่ยงที่หลากหลายเพื่อให้เกิดความ
ครอบคล ุม
ประเมินโปรแกรมความเสี่ยง เหต ุการณ์
ความเสี่ยง และความร ุนแรง ว่าครอบคล ุม
ต่อเหต ุการณ์ที่น่าจะเกิดขึ้น/เกิดขึ้นแล้ว
ตามบริบทขององค์กรหรือไม่
แนวทางการแก้ไขนันครอบคล ุมทังความ
้
้
ร ุนแรงระดับตํ่า กลาง สูงหรือไม่

10. Effectiveness : ประสิทธิผล
ประสิทธิผลเปนมิติค ุณภาพเชิง
็
ผลลัพธ์ที่จําเปนสําหรับท ุกกลม
็
ุ่
ผลลัพธ์ที่ตองการจากบริการ
้
ส ุขภาพ เช่น หาย ใช้การได้ ไม่
ตาย ไม่พิการ (สรพ)
Facebook.com/suradet.sri
การประย ุกต์ใช้กบความเสี่ยง
ั
การบริหารจัดการความเสี่ยงสิ่งที่
เราสามารถประเมินประสิทธิภาพ
ได้แก่
การประเมินประสิทธิภาพการบริหาร
จัดการความสี่ยง ในด้านการค้นหา
การประเมิน การแก้ไข/ปองกัน ว่า
้
ภาพรวมในแต่ละด้าน และทังหมดมี
้
ผลทําให้การบริหารจัดการความ
เสี่ยงในหน่วยงาน/ทีม/องค์กรดีข้ ึน
หรือมีโอกาสพัฒนา
การประเมินประสิทธิภาพของ
มาตรการการปองกันที่กาหนดไว้ว่า
้
ํ
มีความสามารถในการปองกันไม่ให้
้
เกิดความเสี่ยงซํ้าอีกหรือไม่
โดยเฉพาะอย่างยิงความเสี่ยงที่
่
สําคัญและร ุนแรง

11. Efficiency : ประสิทธิภาพ
• ประสิทธิภาพเปนมิติค ุณภาพที่
็
เปรียบเทียบผลลัพธ์กบปัจจัยนําเข้า
ั
ซึ้งอาจจะเปนทรัพยากรประเภทใดก็
็
ได้ รวมทังเวลาเปนประเด็นที่มี
้
็
ความสําคัญในกรณีที่มีความสูญ
เปล่าสูง (สรพ.)
Facebook.com/suradet.sri
การประย ุกต์ใช้กบความเสี่ยง
ั
การบริหารจัดความเสี่ยงแนวคิดหนึ่งที่เรา
สามารถนํามาปรับใช้ได้ คือ แนวคิดการ
จัดลําดับความสําคัญของการพัฒนาและ
แก้ไขปัญหาในกรณีที่มีความเสี่ยงเกิดขึ้น
นันคือ สิ่งสําคัญส ุดต้องดําเนินก่อน และ
่
จัดลําดับการแก้ไข เราจึงได้มีการกําหนด
ระดับความร ุนแรง และนําความถี่มาเปนตัว
็
ช่วยในการจัดลําดับความสําคัญ และมีการ
กําหนดเวลาในการรายงานความเสี่ยงตาม
ความร ุนแรงที่เกิดขึ้นนัน เหต ุเพราะเรามี
้
กําลัง มีทรัพยากรที่จํากัด การไม่จดลําดับ
ั
ความสําคัญ จะทําให้แก้ไขปัญหาท ุกอย่างที่
เข้ามา จนบางครังเราไม่เหลือกําลัง เหลือ
้
ทรัพยากร ไปจัดการกับความเสี่ยงที่สําคัญ
และร ุนแรง ซึ้งความเสี่ยงประเภทนี้ก็จะเกิด
ซํ้าแล้ว ซํ้าอีก ทําอันตรายแก่องค์กร และ
ผูปวย เราลองประเมินด ูว่าเราได้แก้ไข
้่
ปัญหาสําคัญที่ส ุดก่อนหรือไม่ เราให้
ความสําคัญกับเวลาที่จะรับรความเสี่ยงที่
ู้
สําคัญ และร ุนแรงหรือเปล่า เราก็พอจะ
ทราบว่าประสิทธิภาพเราเปนอย่างไรครับ
็

12. Equity : ความเท่าเทียม
ความเท่าเทียมเปนมิติค ุณภาพทังเชิง
็
้
กระบวนการและผลลัพธ์อาจคาบเกี่ยวกับ
มิติอื่นๆ แต่จะมองในลักษณะเปรียบเทียบ
ประชากรกลมต่างๆ เช่นการได้รบบริการ
ุ่
ั
ที่จําเปนในกลมที่มีประกันส ุขภาพแตกต่าง
็
ุ่
กัน (สรพ.)
Facebook.com/suradet.sri
การประย ุกต์ใช้กบความเสี่ยง
ั
หลักคิดสําคัญคือท ุกความเสี่ยง
ต้องได้รบการเข้าสูระบบการ
ั
่
บริหารจัดการความเสี่ยงคือ การ
ค้นหา การประเมิน การจัดการ/
แก้ไข และการประเมินผลโดย
ประเมินว่าความเสี่ยงท ุกชนิด
ได้รบการแก้ไข/กําหนดมาตรการ
ั
ในการปองกัน ตามลําดับ
้
ความสําคัญของปัญหาหรือไม่
ประเมินว่าช่องทางการได้มาซึ้ง
ความเสี่ยงไม่ว่าจะเปน 12
็
กิจกรรมทบทวน,การ Round ,
Trigger tool และอื่นๆ ว่าเราได้
ให้ความสําคัญ และดําเนินการ
ปรับปร ุงให้ดีข้ ึน เทียบเท่าการ
รายงานความเสี่ยงหรืออ ุบัติการณ์
ที่ทําอยูหรือเปล่า
่

13. Humanized/Holistic : ด ูแลด้วยหัวใจ/องค์รวม
• การด ูแลด้วยหัวใจและการด ูแล
ด้วยองค์รวมเปนมิติค ุณภาพที่
็
ก้าวไปพ้นจากเทคโนโลยี เปนมิติที่
็
รับรไู้ ด้ไม่ยาก แต่อาจจะวัดเปน
็
ตัวเลขยาก (สรพ.)
Facebook.com/suradet.sri
การประย ุกต์ใช้กบความเสี่ยง
ั
เมื่อเราพูดถึงการประเมินในด้าน
การด ูแลด้วยหัวใจสําหรับในเรืองความ
่
เสี่ยงคือการประเมินว่าเมื่อเกิดความ
เสี่ยงขึ้นไม่ว่าจะร ุนแรงหรือไม่ร ุนแรง ผู้
ที่เกี่ยวข้องกับความเสี่ยงนันได้รบการ
้
ั
ด ูแลอย่างไร ซํ้าเติมเขา ว่ากล่าวหรือ
ลงโทษ หรือเรานําแนวคิด “ การลงโทษ
ระบบ ไม่ลงโทษตัวบ ุคคล ” มาใช้เพื่อให้
เกิดการบริหารจัดการความเสี่ยงที่มี
ความส ุข และยังยืน การประเมินเรื่องนี้
่
เปนสิ่งสําคัญ เพราะความเสี่ยงถ้าเราใช้
็
ในแง่ลบหรือการลงโทษ แน่นอนว่าคงจะ
ไม่มีใครกล้าที่จะรายงาน เพราะกลัวว่า
ตนเองจะถ ูกลงโทษ เรืองนี้ตองหมัน
่
้
่
ประเมินบ่อยๆครับ

14. Responsive/Respect : การตอบสนอง
การตอบสนองเปนมิติค ุณภาพ
็
ในเชิงกระบวนการว่าตอบสนอง
ต่อสิ่งที่ผรบผลงานให้ค ุณค่า
ู้ ั
อย่างไร (สรพ.)
Facebook.com/suradet.sri
การประย ุกต์ใช้กบความเสี่ยง
ั
การประเมินเรืองการตอบสนองใน
่
เรืองความเสี่ยงได้แก่
่
ประเมินว่าความเสี่ยงที่มีการ
รายงานนันมีการตอบสนองในเรือง
้
่
การแก้ไข/มาตรการในการปองกัน
้
มากน้อยเพียงใด โดยเฉพาะความ
เสี่ยงที่ร ุนแรง หรือความเสี่ยงทาง
กายภาพที่เสียภาพลักษณ์ของ
โรงพยาบาล เรื่องนี้เปนสิงที่
็ ่
ผูรายงานความเสี่ยงอยากเห็นว่า
้
สิ่งที่รายงานไปควรจะได้รบการ
ั
แก้ไข/ปรับปร ุง เพราะนันคือการ
่
กระตนการรายงานความเสี่ยง
ุ้
อย่างหนึ่ง

15. Safety : ความปลอดภัย
ความปลอดภัยเปนมิติค ุณภาพ
็
ทังในเชิงกระบวนการและ
้
ผลลัพธ์ มีความสําคัญใน
สถานการณ์ที่มีความเสี่ยงสูง
(สรพ.)
Facebook.com/suradet.sri
การประย ุกต์ใช้กบความเสี่ยง
ั
ความปลอดภัยคือหัวใจที่สาคัญที่ส ุด
ํ
ของการบริหารจัดการความเสี่ยง
เพราะสิ่งนี้คือเปาหมายของการ
้
จัดการ เราสามารถประเมินความ
ปลอดภัยที่เกิดขึ้นได้จาก
ความเสี่ยงสําคัญ/ความเสี่ยงที่ร ุนแรง
เกิดขึ้นซํ้าหรือไม่ เพราะความเสี่ยงเหล่านี้คือ
ความเสี่ยงที่ทําอันตรายกับผูปวย และทําให้
้่
ภาพลักษณ์ของโรงพยาบาลเสีย
มาตรการในการปองกันที่กาหนดไว้
้
ํ
โดยเฉพาะความเสี่ยงที่สําคัญ ร ุนแรงที่ทําให้
ผูปวยเสียชีวิต ท ุพพลภาพของหน่วยงาน/
้่
องค์กร ได้กาหนดไว้รดก ุม ครอบคล ุม มีการ
ํ
ั
ติดตามประเมินผลอย่างต่อเนื่องหรือไม่
เพราะสิ่งนี้จะทําให้ความปลอดภัยผูปวยมาก
้่
ขึ้น
ความเสี่ยงที่กาหนดมาตรการปองกันแล้ว
ํ
้
ต้องหมันทบทวนอยูเสมอว่ายังใช้ได้หรือไม่
่
่

16. Timeliness : ความทันการณ์
ความทันการณ์เปนมิติค ุณภาพใน
็
เชิงกระบวนการ มีความสําคัญใน
กรณีที่ตองการได้รบการด ูแล
้
ั
ฉ ุกเฉินหรือเร่งด่วน หรือในกรณีที่
เวลาที่แตกต่างกันทําให้เกิดผล
ลัพธ์ที่แตกต่างกัน (สรพ.)
Facebook.com/suradet.sri
การประย ุกต์ใช้กบความเสี่ยง
ั
ความทันการณ์ในด้านการบริหาร
จัดการความเสี่ยงนันเราประเมินจาก
้
ความทันการณ์ในการรายงานความ
เสี่ยงว่าความเสี่ยงได้รายงานตาม
เวลาที่กาหนดไว้ตามลําดับความ
ํ
ร ุนแรงหรือไม่
ความทันการณ์ในการทํา RCA ว่า
ความเสี่ยงสําคัญ/ร ุนแรง ได้รบการ
ั
ทํา RCA ตามเวลาที่กาหนดหรือไม่
ํ
ความทันการในการกําหนด
มาตรการในการปองกันว่าทําตาม
้
เวลาที่กาหนดไว้หรือไม่
ํ
ความทันการณ์ในการจัดการความ
เสี่ยงที่ปองกันไม่ได้ ไม่ว่าจะเปน
้
็
เครืองมือ บ ุคลากร ความรู้
่
ความสามารถ

17. เหล่านี้คือตัวอย่างของ การ
ประเมินความเสี่ยงด้วยมิติ
ค ุณภาพ ที่สามารถนํามา
ดัดแปลงเพื่อให้เห็นถึงความลม
ุ่
ลึกในการค้นหาโอกาสที่จะ
พัฒนาและปรับปร ุงการทํางาน
ให้ดีข้ ึน พัฒนาขึ้น และที่สาคัญ
ํ
การใช้เครืองมือต่างๆนัน อย่า
่
้
ยึดติดกับเครื่องมือ เพราะ
เครืองมือต่างๆ สามารถนํา
่
ประย ุกต์ใช้ และปรับใช้ได้ท ุก
โอกาส เพียงแต่การใช้ตองตรง
้
กับบริบท ตรงกับเปาหมาย และ
้
ตรงกับความจําเปนที่เราจะ
็
นํามาใช้ครับ
Facebook.com/suradet.sri