Bası Yaraları ve Bakım ppt Sunusu "Türkiye'nin En Büyük Sağlık Sitesi" www.doktorix.com

1. Bası Yaraları veBası Yaraları ve
BakımBakım
www.doktorix.comwww.doktorix.com

2. Latince yatmak anlamına gelenLatince yatmak anlamına gelen
“Decumbere” sözcüğünden türetilmiş olan“Decumbere” sözcüğünden türetilmiş olan
dekübitüs ülseri, yatak/basınç yarası ile eşdekübitüs ülseri, yatak/basınç yarası ile eş
anlamlı olarak kullanılmaktadır.anlamlı olarak kullanılmaktadır.

3. Dokuların uzun süre basınç altındaDokuların uzun süre basınç altında
kalmasına bağlı olarak gelişen ve dahakalmasına bağlı olarak gelişen ve daha
çok vücudun kemik çıkıntılarının üzerindeçok vücudun kemik çıkıntılarının üzerinde
gözlenen iskemik doku kaybıgözlenen iskemik doku kaybı bası yarasıbası yarası ––
dekibüt ülseridekibüt ülseri olarak isimlendirilir.olarak isimlendirilir.

4. BASINÇ ÜLSERİ NEDENBASINÇ ÜLSERİ NEDEN
ÖNEMLİDİR?ÖNEMLİDİR?
Basınç ülserleri tüm dünyada sağlık bakımBasınç ülserleri tüm dünyada sağlık bakım
kurumlarında önemli bir problem olarakkurumlarında önemli bir problem olarak
belirtilmektedir.belirtilmektedir.
Çünkü basınç ülserleri, hastanın yaşamÇünkü basınç ülserleri, hastanın yaşam
kalitesini etkilemekte ve sağlık bakım maliyetinikalitesini etkilemekte ve sağlık bakım maliyetini
arttırmaktadır. Basınç ülseri hastanın fizikselarttırmaktadır. Basınç ülseri hastanın fiziksel
sağlığını etkileyerek yaşamını tehdit etmekte,sağlığını etkileyerek yaşamını tehdit etmekte,
bağımsızlığını kaybetmesine vebağımsızlığını kaybetmesine ve
sosyal izolasyon gibi psikolojik problemlersosyal izolasyon gibi psikolojik problemler
yaşamasına neden olmaktadıryaşamasına neden olmaktadır

5. Ayrıca hasta ağrı çekmekte,Ayrıca hasta ağrı çekmekte,
yara bakımı, debritman, greft gibi işlemleryara bakımı, debritman, greft gibi işlemler
nedeniyle hastanede uzun süre yatmaktanedeniyle hastanede uzun süre yatmakta
ve bu durumda hasta ve hastane içinve bu durumda hasta ve hastane için
ekstra maliyet oluşturmaktadırekstra maliyet oluşturmaktadır

6. İnsidansİnsidans
Bası yaralarının insidansınıBası yaralarının insidansını
belirleyebilmek oldukça güçtür.belirleyebilmek oldukça güçtür.
1994 yılında yapılan büyük ölçekli bir1994 yılında yapılan büyük ölçekli bir
prevalans çalışmasında hastanede yatanprevalans çalışmasında hastanede yatan
hastaların % 9’unda, yoğun bakımhastaların % 9’unda, yoğun bakım
ünitelerinde yatan hastaların %11’indeünitelerinde yatan hastaların %11’inde
bası yarası geliştiği saptanmıştır.bası yarası geliştiği saptanmıştır.

7. İnsidansİnsidans
Bası yaraları kronik hastaların bir sorunuBası yaraları kronik hastaların bir sorunu
gibi düşünülse de ülserlerin başlangıcıgibi düşünülse de ülserlerin başlangıcı
genellikle hastaların akut döneminegenellikle hastaların akut dönemine
rastlar.rastlar.
Bunun nedeni akut hastalık sırasındaBunun nedeni akut hastalık sırasında
dikkatlerin hastanın birincil sorununadikkatlerin hastanın birincil sorununa
yönelmesi ve ülser gelişme riskinin sıklıklayönelmesi ve ülser gelişme riskinin sıklıkla
dikkate alınmamasıdır.dikkate alınmamasıdır.

8. İnsidansİnsidans
Ülserlerin %63’ü hasta henüz hastanedeÜlserlerin %63’ü hasta henüz hastanede
yatmakta iken gelişmektedir.yatmakta iken gelişmektedir.
- Kardiyovasküler hastalıklar sırasında %41Kardiyovasküler hastalıklar sırasında %41
- Akut nörolojik bozukluklar sırasında %27Akut nörolojik bozukluklar sırasında %27
- Ortopedik yaralanmalar sonrasında %15Ortopedik yaralanmalar sonrasında %15
sıklıkta bası yaraları gözlemlenmiştirsıklıkta bası yaraları gözlemlenmiştir

9. EtyolojiEtyoloji
Dekübit ülserlerinin etyolojisiDekübit ülserlerinin etyolojisi
multifaktöriyeldir ve sadece tek başınamultifaktöriyeldir ve sadece tek başına
basıncın bir sonucu değildir.basıncın bir sonucu değildir.
Malnütrisyon, lokal perfüzyon, infeksiyon,Malnütrisyon, lokal perfüzyon, infeksiyon,
uygulanan ilaçlar ve diğer faktörlerde etkiliuygulanan ilaçlar ve diğer faktörlerde etkili
olabilmektedir.olabilmektedir.

10. EtyolojiEtyoloji
A. Primer faktörler:A. Primer faktörler:
1-Bası şiddeti ve süresi1-Bası şiddeti ve süresi
Kapiller basınç değerini aşan dış bası uzun süreKapiller basınç değerini aşan dış bası uzun süre
etkili olursa, iskemi ve hipoksi yapar.etkili olursa, iskemi ve hipoksi yapar.
Omurilik yaralanmalı hastalarda vazomotorOmurilik yaralanmalı hastalarda vazomotor
tonus azalmıştır. Düşük perfüzyon basıncıtonus azalmıştır. Düşük perfüzyon basıncı
kapillerlerde instabiliteye, akımın kesilmesinekapillerlerde instabiliteye, akımın kesilmesine
yada tersine dönmesine neden olur.yada tersine dönmesine neden olur.

11. Patolojik değişimler kapiller dolaşımPatolojik değişimler kapiller dolaşım
bozukluğuna bağlıdır.bozukluğuna bağlıdır.
Basınçtan sonra ödem ve hücreBasınçtan sonra ödem ve hücre
infiltrasyonu varlığı kapiller membraninfiltrasyonu varlığı kapiller membran
iskemisi belirtisidir.iskemisi belirtisidir.
İskeminin derecesi veya süresi arttıkçaİskeminin derecesi veya süresi arttıkça
kapiller membran bozukluğuna hücrekapiller membran bozukluğuna hücre
metabolizması bozukluğu da katılır, hücremetabolizması bozukluğu da katılır, hücre
nekrozu ve inflamatuvar reaksiyon olur.nekrozu ve inflamatuvar reaksiyon olur.

12. Basınç
noktaları

13. Basınç noktalarıBasınç noktaları
((SSırt üstüırt üstü ppoozisyonda)zisyonda)

14. (Yan yatış(Yan yatış PoPozisyonunda)zisyonunda)

15. (Yüzükoyun pozisyonda)(Yüzükoyun pozisyonda)

16. Ayağın plantar
kısmı
Kürek kemiği
Sakrum & koksiks
Iskial çıkıntı 24%
Topuk
Diz

17. 2- Duyu kaybı ve motor kayıp2- Duyu kaybı ve motor kayıp
(immobilizasyon)(immobilizasyon)
Dinlenme normal kişilerin de fizyolojikDinlenme normal kişilerin de fizyolojik
gereksinimidir ve çoğumuz günde ortalama 7-8gereksinimidir ve çoğumuz günde ortalama 7-8
saate ulaşan sürelerde dinlenmekteyiz.saate ulaşan sürelerde dinlenmekteyiz.
Bu sırada dokularımız basıya uğramakta, amaBu sırada dokularımız basıya uğramakta, ama
duyu ve motor işlevlerimiz sağlam olduğu içinduyu ve motor işlevlerimiz sağlam olduğu için
yara açılmamaktadır.yara açılmamaktadır.

18. 3- Friksiyon3- Friksiyon
Zıt yönde hareket edenZıt yönde hareket eden
yüzeylerdeki kuvvettir.yüzeylerdeki kuvvettir.
Deri ve yatak çarşafıDeri ve yatak çarşafı
arasında meydanaarasında meydana
geldiğinde mikroskopik vegeldiğinde mikroskopik ve
makroskopik dokumakroskopik doku
travmasına yol açar.travmasına yol açar.
Nem, doku yıkımı derideNem, doku yıkımı deride
yüzey gerilimini daha dayüzey gerilimini daha da
arttırır.arttırır.

19. 4- Makaslama etkisi4- Makaslama etkisi
Düzleme paralel yönlendirilen mekanikDüzleme paralel yönlendirilen mekanik
baskıdır. Birbiri üzerinde hareket edenbaskıdır. Birbiri üzerinde hareket eden
yüzeylerin ters yöndeki kuvvet etkileriyüzeylerin ters yöndeki kuvvet etkileri
“makaslayıcı”dır.“makaslayıcı”dır.
Yatakta döndürülürken sürtünmeyeYatakta döndürülürken sürtünmeye
uğrayan ve uzayan deri dokusunda böyleuğrayan ve uzayan deri dokusunda böyle
bir etki söz konusudur. Bu durumdabir etki söz konusudur. Bu durumda
derideki damarların çapı azalır. Bu haldederideki damarların çapı azalır. Bu halde
iken dış basının etkisi daha belirginleşir.iken dış basının etkisi daha belirginleşir.

20. 5- Isı artışı5- Isı artışı
Isı nem ile (idrar, ter, gaita) birlikte derideIsı nem ile (idrar, ter, gaita) birlikte deride
maserasyonu kolaylaştırır.maserasyonu kolaylaştırır.
Her 1°C lık ısı artışı doku metabolizmasında veHer 1°C lık ısı artışı doku metabolizmasında ve
O2 gereksiniminde % 10 luk artışa yolO2 gereksiniminde % 10 luk artışa yol
açmaktadır. Doku iskemisi doku ısısında artışlaaçmaktadır. Doku iskemisi doku ısısında artışla
birlikte olduğunda, iskemik durumdaki hücrelerinbirlikte olduğunda, iskemik durumdaki hücrelerin
metabolizması daha büyük tehlike altındadır.metabolizması daha büyük tehlike altındadır.

21. 6- Yaşlanma6- Yaşlanma
Yaş ilerledikçe iskemik ülser insidansıYaş ilerledikçe iskemik ülser insidansı
artmaktadır.artmaktadır.
30 yaşından sonra derinin elastisitesi,30 yaşından sonra derinin elastisitesi,
katlanabilirliği azalmaktadır. 50 yaşındankatlanabilirliği azalmaktadır. 50 yaşından
sonra deride kan akımı azalmaktadır.sonra deride kan akımı azalmaktadır.

22. Yaşın ilerlemesi ile, deri perfüzyonu ve deri turgorundaYaşın ilerlemesi ile, deri perfüzyonu ve deri turgorunda
bozulma,bozulma,
Kollajen rejenerasyonu,Kollajen rejenerasyonu,
Serum albumin düzeyi ve immün cevapta azalma,Serum albumin düzeyi ve immün cevapta azalma,
Yağ dokusunun azalmasına bağlı zayıflık,Yağ dokusunun azalmasına bağlı zayıflık,
Doku elastikiyeti kaybı,Doku elastikiyeti kaybı,
Epidermis ve dermis arasındaki bağlantının zayıflaması,Epidermis ve dermis arasındaki bağlantının zayıflaması,
Mental durumun bozulması yaşlılarda basınç ülserlerininMental durumun bozulması yaşlılarda basınç ülserlerinin
gelişmesinde rol oynayan faktörlerdir.gelişmesinde rol oynayan faktörlerdir.

23. B. Katkı Yapan Faktörler:B. Katkı Yapan Faktörler:
1- Nütrisyon1- Nütrisyon
İmmobilizasyon ile sonuçlanan akut olaylardaİmmobilizasyon ile sonuçlanan akut olaylarda
(travma, paralizi, ağır hastalıklar vb.) azot(travma, paralizi, ağır hastalıklar vb.) azot
dengesi negatifleşir. Fosfor, kalsiyum ve sülfürdengesi negatifleşir. Fosfor, kalsiyum ve sülfür
dengelerinde de benzer değişim olur. Budengelerinde de benzer değişim olur. Bu
değişimler sonucunda ortaya osteoporoz, dokudeğişimler sonucunda ortaya osteoporoz, doku
atrofisi, kilo kaybı, iştahsızlık gibi bulgular çıkar.atrofisi, kilo kaybı, iştahsızlık gibi bulgular çıkar.

24. 2- Ödem2- Ödem
İnterstisyel sıvı miktarının artmasıİnterstisyel sıvı miktarının artması
sonucunda kapiller yapı ile hücresonucunda kapiller yapı ile hücre
arasındaki mesafe artar. O2 ve besinarasındaki mesafe artar. O2 ve besin
difüzyonu azalır.difüzyonu azalır.

25. 3- Anemi3- Anemi
Dolaşımdaki Hb kapsamı azalınca O2Dolaşımdaki Hb kapsamı azalınca O2
kapsamı da azalır. İskemi ile birlikte anemikapsamı da azalır. İskemi ile birlikte anemi
de varsa, hücre metabolizması dahade varsa, hücre metabolizması daha
büyük risk altındadır.büyük risk altındadır.
Hb değeri 10’un altındaki hastalarda yaraHb değeri 10’un altındaki hastalarda yara
iyileşmesi zorlaşır.iyileşmesi zorlaşır.

26. 4- Sistemik infeksiyon4- Sistemik infeksiyon
Doku beslenmesini azaltır, iyileşmeDoku beslenmesini azaltır, iyileşme
gecikir. Ateş yükselmesi de iskemikgecikir. Ateş yükselmesi de iskemik
dokular için ek zarar verir.dokular için ek zarar verir.

27. 5-Psikolojik faktörler5-Psikolojik faktörler
Stres durumunda kortizon salınımı artar,Stres durumunda kortizon salınımı artar,
Kortizon kollajen sentezini azaltır,Kortizon kollajen sentezini azaltır,
Kollajen sentezinin azalması ile basınçKollajen sentezinin azalması ile basınç
ülserleri gelişimi arasında bir ilişkiülserleri gelişimi arasında bir ilişki
bulunmaktadır.bulunmaktadır.

28. Diğer faktörlerDiğer faktörler
Sigara içme,Sigara içme,
Kan glikoz düzeyinin yükselmesi,Kan glikoz düzeyinin yükselmesi,
Hastalığın ciddiyeti,Hastalığın ciddiyeti,
Kuru cilt,Kuru cilt,
Vücut ısısının yükselmesi,Vücut ısısının yükselmesi,
Kan vizkositesinin artması,Kan vizkositesinin artması,
Kan basıncının azalması basınç ülserlerininKan basıncının azalması basınç ülserlerinin
gelişmesinde rol oynayan diğer faktörlerdir.gelişmesinde rol oynayan diğer faktörlerdir.

29. SınıflandırmaSınıflandırma
Dekübit ülserlerinin EPUAPDekübit ülserlerinin EPUAP
tarafından sınıflandırılması şu şekildedir;tarafından sınıflandırılması şu şekildedir;
EVRE I:EVRE I:
tüm yumuşak dokuda akut inflamasyon vardır.tüm yumuşak dokuda akut inflamasyon vardır.
Ülser nemli, yüzeysel ve düzensiz bir eritemÜlser nemli, yüzeysel ve düzensiz bir eritem
şeklindedir. Ağrılıdır, kemik çıkıntılarının üzerişeklindedir. Ağrılıdır, kemik çıkıntılarının üzeri
sıcak ve ödemlidir. Cilde bastırıldığı zamansıcak ve ödemlidir. Cilde bastırıldığı zaman
kızarıklık solmaz ve deri bütünlüğü bozulmakızarıklık solmaz ve deri bütünlüğü bozulma

30. I. Derece Bası YarasıI. Derece Bası Yarası

31. Tedavi:Tedavi: I. EvreI. Evre
Bu evre uyarı olarak algılanmalıdır.Bu evre uyarı olarak algılanmalıdır.
Genellikle kendiliğinden iyileşir.Genellikle kendiliğinden iyileşir.
Gerekli önlemler alınmalı (Pozisyon,Gerekli önlemler alınmalı (Pozisyon,
hijyen, friksiyon ya da shear önlemeli).hijyen, friksiyon ya da shear önlemeli).

32. SınıflandırmaSınıflandırma
EVRE II:EVRE II:
Dermisin altında subkutan yağ dokusuDermisin altında subkutan yağ dokusu
içine ilerleyen akut ve kronik inflamatuariçine ilerleyen akut ve kronik inflamatuar
durumdur. Epidermis, dermis ya da ikisinidurumdur. Epidermis, dermis ya da ikisini
birden tutan deri kaybı vardır. Ülserbirden tutan deri kaybı vardır. Ülser
yüzeyseldir. Bölgede sertleşme, renkyüzeyseldir. Bölgede sertleşme, renk
değişikliği, sıyrık, bül ve ülserasyon vardır.değişikliği, sıyrık, bül ve ülserasyon vardır.

33. II. Derece Bası YarasıII. Derece Bası Yarası

35. Tedavi:Tedavi: II. EvreII. Evre
Tedavide ilk adım yaranın dikkatliceTedavide ilk adım yaranın dikkatlice
değerlendirilmesidir.değerlendirilmesidir.
Çünkü yüzeysel gibi görünen bir basınçÇünkü yüzeysel gibi görünen bir basınç
ülseri derin dokularda III. evre olabilir.ülseri derin dokularda III. evre olabilir.
Nedenler ortadan kaldırılır,Nedenler ortadan kaldırılır,
Yara enfeksiyondan korunmalı,Yara enfeksiyondan korunmalı,
Kendiliğinden ya da pansumanla iyileşir.Kendiliğinden ya da pansumanla iyileşir.

36. SınıflandırmaSınıflandırma
EVRE III:EVRE III:
Kas dokusuna kadar uzanan ancak kasKas dokusuna kadar uzanan ancak kas
fasiası altına inmeyen, aşırı yumuşak birfasiası altına inmeyen, aşırı yumuşak bir
doku nekrozu vardır. Subkütan yağdoku nekrozu vardır. Subkütan yağ
dokusunda akıntılı, pis kokulu, infektedokusunda akıntılı, pis kokulu, infekte
olmuş, nekrozlu bir ülserasyon vardır.olmuş, nekrozlu bir ülserasyon vardır.
Ülser kenarında açık doku, pigmentasyonÜlser kenarında açık doku, pigmentasyon
alanları vardır.alanları vardır.

37. III. Derece Bası YarasıIII. Derece Bası Yarası

39. Tedavi:Tedavi: III. EvreIII. Evre
Tedavide yara dikkatlice değerlendirilir,Tedavide yara dikkatlice değerlendirilir,
Nekrotik doku depride edilir,Nekrotik doku depride edilir,
Enfeksiyon önlenir (pansuman,Enfeksiyon önlenir (pansuman,
antibiyotik),antibiyotik),
Hastanın protein ve enerjiden zenginHastanın protein ve enerjiden zengin
beslenmesi sağlanır.beslenmesi sağlanır.
Bu evredeki bir yaranın kendiliğindenBu evredeki bir yaranın kendiliğinden
kapanması aylarca süreceği için genelliklekapanması aylarca süreceği için genellikle
cerrahi müdahale yapılır.cerrahi müdahale yapılır.

40. SınıflandırmaSınıflandırma
EVRE IVEVRE IV::
Aşırı bir yumuşak doku nekrozu veAşırı bir yumuşak doku nekrozu ve
ostemiyelit vardır. İleri derecede dokuostemiyelit vardır. İleri derecede doku
harabiyeti vardır, ülserin tabanı kemikharabiyeti vardır, ülserin tabanı kemik
dokusundadır. Bu aşamada yaranındokusundadır. Bu aşamada yaranın
kapatılması için cerrahi müdahale gerekir.kapatılması için cerrahi müdahale gerekir.

41. IV. Derece Basınç YarasıIV. Derece Basınç Yarası
Tünelleşmiş Evre IV basınç
ülseri

43. 1. evre
2. evre
3. evre
4. evre

44. KlinikKlinik
Bası yaralarının açılabileceği yerleri öncedenBası yaralarının açılabileceği yerleri önceden
bilmek korunma açısından önem taşırbilmek korunma açısından önem taşır
Basıya uğrayan her yerde gelişebilmekle birlikteBasıya uğrayan her yerde gelişebilmekle birlikte
bası yaralarının en sık gözlendiği bölgelerbası yaralarının en sık gözlendiği bölgeler
sakrum, topuklar, iskium, trokanterlerdir. Dahasakrum, topuklar, iskium, trokanterlerdir. Daha
az sıklıkla dirsekler skapulanın üzeri, oksipitalaz sıklıkla dirsekler skapulanın üzeri, oksipital
bölge omuzlar, dizlerdede gözlenebilirbölge omuzlar, dizlerdede gözlenebilir

45. KlinikKlinik
1994 yılında bası yarası gelişmiş 60471994 yılında bası yarası gelişmiş 6047
hastanın değerlendirilmesi sonucu, basıhastanın değerlendirilmesi sonucu, bası
yarası açılma sıklığıyarası açılma sıklığı
- Sakrum üzerinde %36- Sakrum üzerinde %36
- Topuklarda %30Topuklarda %30
- İskium üzerinde %6İskium üzerinde %6
- Trokaterler üzerinde %6 olarakTrokaterler üzerinde %6 olarak
belirlenmiştir.belirlenmiştir.

46. Enfekte Dekübit ÜlserleriEnfekte Dekübit Ülserleri
Enfekte dekübit ülserlerinin takip veEnfekte dekübit ülserlerinin takip ve
tedavisi genel olaraktedavisi genel olarak
- Klinik değerlendirme ve yargı- Klinik değerlendirme ve yargı
- Mikrobiyolojik değerlendirme- Mikrobiyolojik değerlendirme
- Görüntüleme yöntemleri- Görüntüleme yöntemleri
- Derin doku biyopsi örneklerinin- Derin doku biyopsi örneklerinin
histopatolojik incelemesinihistopatolojik incelemesini
gerektirmektedir.gerektirmektedir.

47. Klinik DeğerlendirmeKlinik Değerlendirme
Dekübit ülserlerinin klinik değerlendirmesi,Dekübit ülserlerinin klinik değerlendirmesi,
riskte olduğu düşünülen hastalarınriskte olduğu düşünülen hastaların
tanımlanması ve dekübit ülserlerinin entanımlanması ve dekübit ülserlerinin en
sık geliştiği anatomik alanlarda dekübitsık geliştiği anatomik alanlarda dekübit
ülserlerinin oluşumunun erken belirtilerininülserlerinin oluşumunun erken belirtilerinin
muayenesi ile başlamaktadır.muayenesi ile başlamaktadır.

48. Klinik DeğerlendirmeKlinik Değerlendirme
Sıcaklık,Sıcaklık,
Eritem,Eritem,
Lokal hassasiyet,Lokal hassasiyet,
Pürülan akıntı,Pürülan akıntı,
Kötü kokunun varlığı gibi yumuşak dokuKötü kokunun varlığı gibi yumuşak doku
tutulumunun tipik belirtilerini tanımlamaktutulumunun tipik belirtilerini tanımlamak
yararlıdır.yararlıdır.

49. Klinik DeğerlendirmeKlinik Değerlendirme
Dekübit enfeksiyonunun lokal bulgularıDekübit enfeksiyonunun lokal bulguları
Selülit,Selülit,
Apse oluşumu,Apse oluşumu,
Akıntı veAkıntı ve
Kötü kokunun varlığıKötü kokunun varlığı

50. Mikrobiyolojik DeğerlendirmeMikrobiyolojik Değerlendirme
Dekübit ülserlerinde çok sayıda aerop veDekübit ülserlerinde çok sayıda aerop ve
anaerop bakteri bulunmaktadır.anaerop bakteri bulunmaktadır.
En sık izole edilen aerop bakterilerEn sık izole edilen aerop bakteriler
- E. Coli,- E. Coli,
- Proteus türleri,- Proteus türleri,
- Enterekoklar ve- Enterekoklar ve
- Pseudomonas türleridir.- Pseudomonas türleridir.

51. Mikrobiyolojik DeğerlendirmeMikrobiyolojik Değerlendirme
Sık olaral izole edilen anaeropSık olaral izole edilen anaerop
mikroorganizmalarmikroorganizmalar
- Peptostreptococcus,- Peptostreptococcus,
- Bacreroides fragilis ve- Bacreroides fragilis ve
- Clostridium perfiringens’tir.- Clostridium perfiringens’tir.

52. Risk DeğerlendirmeRisk Değerlendirme
Hasta değerlendirmesinin amacı; bası, sürtünmeHasta değerlendirmesinin amacı; bası, sürtünme
ve tahrişten, doku hasarına götürebilecekve tahrişten, doku hasarına götürebilecek
predispoze eden faktörleri saptamaktır.predispoze eden faktörleri saptamaktır.
Risk değerlendirme cetvelleri, hastalarınRisk değerlendirme cetvelleri, hastaların
risklerini puan değeri olarak gösterebilmekte,risklerini puan değeri olarak gösterebilmekte,
böylece önleyici girişimlere karar vermedeböylece önleyici girişimlere karar vermede
bakım verenlere sistemli bir yöntembakım verenlere sistemli bir yöntem
sağlamaktadır.sağlamaktadır.

53. Risk DeğerlendirmeRisk Değerlendirme
Sıklıkla kullanılan ölçeklerSıklıkla kullanılan ölçekler
* Norton ölçeği* Norton ölçeği
* Gosnell ölçeği* Gosnell ölçeği
* Braden ölçeği* Braden ölçeği
* Waterlow ölçeği* Waterlow ölçeği

54. TEDAVİTEDAVİ
Bası Yaraları bir kez oluştuğunda tedavisiBası Yaraları bir kez oluştuğunda tedavisi
oldukça güçtür.oldukça güçtür.
Cerrahi yöntemlerle kapatılan yaralarda %95’Cerrahi yöntemlerle kapatılan yaralarda %95’
lere varan yenileme oranları bildirilmiştir.lere varan yenileme oranları bildirilmiştir.
Bu nedenle en etkin tedavi risk altındakiBu nedenle en etkin tedavi risk altındaki
hastaların tanınması ve bası yarası açılmasınınhastaların tanınması ve bası yarası açılmasının
önlenmesidir.önlenmesidir.

55. TEDAVİTEDAVİ
SistemikSistemik
- Yara açılmamış hastaların korunmasıYara açılmamış hastaların korunması
- Bası yarası gelişmiş hastaların cerrahiyeBası yarası gelişmiş hastaların cerrahiye
hazırlanmasıhazırlanması
- Tedavi edilen hastalarda tekrar yaraTedavi edilen hastalarda tekrar yara
açılmamasına yönelik işlemleraçılmamasına yönelik işlemler
LokalLokal
- KonservatifKonservatif
- CerrahiCerrahi

56. Basınç yaraları için koruyucuBasınç yaraları için koruyucu
önlemlerönlemler
Pozisyon değiştirme:Pozisyon değiştirme:
Profilaksi için:Profilaksi için:
Sırasıyla, supine, 30 sol yan, proneSırasıyla, supine, 30 sol yan, prone
pozisyonu, 30 sağ yan, tekrar supinepozisyonu, 30 sağ yan, tekrar supine
Trokanterde (sağ) basınç yarası varsa:Trokanterde (sağ) basınç yarası varsa:
supine, 30 sol yan, pronesupine, 30 sol yan, prone
Sakral basınç yarası: 30 sol yan, 30 sağSakral basınç yarası: 30 sol yan, 30 sağ
yan, prone pozisyonuyan, prone pozisyonu
Topukta basınç yarası: Profilaksi sırasıTopukta basınç yarası: Profilaksi sırası

57. Basınç ortadan kaldırılmalıBasınç ortadan kaldırılmalı
Ayaklara destek konularak, ayakAyaklara destek konularak, ayak
düşmeleri önlenmelidüşmeleri önlenmeli
Basınç bölgeleri sık sık gözlenmeli, ROMBasınç bölgeleri sık sık gözlenmeli, ROM
yapılmalı.yapılmalı.
Lastik simit kullanılmamalıLastik simit kullanılmamalı

58. Sistemik TedaviSistemik Tedavi
BeslenmeBeslenme
Bası yarası gelişme riskinin azaltılmasında;Bası yarası gelişme riskinin azaltılmasında;
hastaların beslenme durumununhastaların beslenme durumunun
değerlendirilmesinin ve gerekli durumlardadeğerlendirilmesinin ve gerekli durumlarda
beslenme desteği verilmesinin önemi büyüktür.beslenme desteği verilmesinin önemi büyüktür.
Bireylerin besin gereksinimleri yaş, cins, bedenBireylerin besin gereksinimleri yaş, cins, beden
ağırlığı, beden tipi, aktivite ve stres düzeyi gibiağırlığı, beden tipi, aktivite ve stres düzeyi gibi
birçok faktörlere bağlı olarak değişebilir.birçok faktörlere bağlı olarak değişebilir.
Normal yara iyileşmesinin devam edebilmesi içinNormal yara iyileşmesinin devam edebilmesi için
serum albümin düzeylerinin en az 2gr/ml olmasıserum albümin düzeylerinin en az 2gr/ml olması
gerekmektedir.gerekmektedir.

59. Normal yara iyileşmesi için gerekli A ve CNormal yara iyileşmesi için gerekli A ve C
vitaminleri, epitelizasyon ve fibroblastvitaminleri, epitelizasyon ve fibroblast
proliferasyonu için gereken çinko, birçokproliferasyonu için gereken çinko, birçok
enzimatik süreçte kofaktör olarak ro alanenzimatik süreçte kofaktör olarak ro alan
kalciyum, kollajen metabolizmasına katılankalciyum, kollajen metabolizmasına katılan
demir ve bakır elementleri diyetedemir ve bakır elementleri diyete
eklenmelidir.eklenmelidir.
Dışkı kontaminasyonu bası yaralarınınDışkı kontaminasyonu bası yaralarının
tedavisinde önemli bir sorun olduğundantedavisinde önemli bir sorun olduğundan
düşük posalı besinler tercih edilmelidirdüşük posalı besinler tercih edilmelidir

60. Sistemik TedaviSistemik Tedavi
AnemiAnemi
Yeterli doku oksijenasyonununYeterli doku oksijenasyonunun
sağlanması açısından hemoglobinsağlanması açısından hemoglobin
değerinin yüksek tutulması önemlidir.değerinin yüksek tutulması önemlidir.

61. Sistemik TedaviSistemik Tedavi
EnfeksiyonEnfeksiyon
Bası yarası olan hastalarda sıklıkla eşlik eden bir ürinerBası yarası olan hastalarda sıklıkla eşlik eden bir üriner
sistem yada solunum yolu enfeksiyonu bulunur.sistem yada solunum yolu enfeksiyonu bulunur.
Tedavi edilmemesi durumunda bakteriyemi gelişebilir.Tedavi edilmemesi durumunda bakteriyemi gelişebilir.
Bakteriyemi varlığında bası altındaki iskemik dokulardaBakteriyemi varlığında bası altındaki iskemik dokularda
bakteriler lokalize olarak enfeksiyon gelişmesine nedenbakteriler lokalize olarak enfeksiyon gelişmesine neden
olurlar. Sistemik enfeksiyon uygun antibiyotiklerle tedaviolurlar. Sistemik enfeksiyon uygun antibiyotiklerle tedavi
edilmeli, idrar sondalarının bakımına dikkat edilmeli,edilmeli, idrar sondalarının bakımına dikkat edilmeli,
rezidüel idrar boşaltılmalı, iyi bir solunum ve hidrasyonrezidüel idrar boşaltılmalı, iyi bir solunum ve hidrasyon
rehabilitasyonu yapılmalıdır.rehabilitasyonu yapılmalıdır.

62. Sistemik TedaviSistemik Tedavi
Kontraktürlerin DüzeltilmesiKontraktürlerin Düzeltilmesi
Uzun süreli felçlerde kas ve eklemUzun süreli felçlerde kas ve eklem
kapsüllerindeki kısalma nedeni ile eklemkapsüllerindeki kısalma nedeni ile eklem
kontraktürleri gelişir.kontraktürleri gelişir.
Kontraktürlerin düzeltilmesi için hastalaraKontraktürlerin düzeltilmesi için hastalara
yoğun bir fizik tedavi uygulanmalıdır.yoğun bir fizik tedavi uygulanmalıdır.

63. Lokal TedaviLokal Tedavi
Konservatif yara bakımıKonservatif yara bakımı
Cerrahi işlemleriCerrahi işlemleri

64. Lokal TedaviLokal Tedavi
Bası yarası ile ilk karşılaşıldığında ilk yapılması gerekenBası yarası ile ilk karşılaşıldığında ilk yapılması gereken
yaranın değerlendirilmesi ve ihtiyaç varsa cerrahiyaranın değerlendirilmesi ve ihtiyaç varsa cerrahi
debritmandırdebritmandır

65. Lokal TedaviLokal Tedavi
Debritmanın ardından topikal yara bakımı başlanır.Debritmanın ardından topikal yara bakımı başlanır.
Topikal yara bakımında amaçlanan yarayı cerrahi olarakTopikal yara bakımında amaçlanan yarayı cerrahi olarak
kapatmaya hazır hale getirmektir.kapatmaya hazır hale getirmektir.
Küçük ve yüzeyel olan ülserler, basının uzaklaştırılmasıKüçük ve yüzeyel olan ülserler, basının uzaklaştırılması
ve yara bakımı ile alttan dolan granülasyonun çevredenve yara bakımı ile alttan dolan granülasyonun çevreden
epitelize olması ile kapanabilirepitelize olması ile kapanabilir
Bu şekilde iyileşmiş yaralarda yeterince sağlam bir örtüBu şekilde iyileşmiş yaralarda yeterince sağlam bir örtü
oluşmadığından tekrarlama sık olur.oluşmadığından tekrarlama sık olur.
Genel durumu cerrahiye izin vermeyecek derecede kötüGenel durumu cerrahiye izin vermeyecek derecede kötü
olan hastalarda iyi yara bakımı ile en azından ülserinolan hastalarda iyi yara bakımı ile en azından ülserin
daha da ilerlememesi sağlanır.daha da ilerlememesi sağlanır.

66. Lokal TedaviLokal Tedavi
Topikal yara bakımında amaçlanan yaranınTopikal yara bakımında amaçlanan yaranın
nemli tutulması, yarada gelişen debrisin mekaniknemli tutulması, yarada gelişen debrisin mekanik
olarak uzaklaştırıması ve bakterisidal etki ileolarak uzaklaştırıması ve bakterisidal etki ile
lokal enfeksiyonun gerilemesidir.lokal enfeksiyonun gerilemesidir.
Uygun yara bakımı, basının ortadan kaldırılmasıUygun yara bakımı, basının ortadan kaldırılması
ve beslenme durumunun düzeltilmesi ile çoğuve beslenme durumunun düzeltilmesi ile çoğu
yüzeyel ülserler kısa sürede iyileşebilirler.yüzeyel ülserler kısa sürede iyileşebilirler.

67. Cerrahi tedaviCerrahi tedavi
Bası yaralarında cerrahi tedavi eksizyonelBası yaralarında cerrahi tedavi eksizyonel
debritman, kemik çıkıntılarınındebritman, kemik çıkıntılarının
uzaklaştırılması ve yaranın kalıcı bir örtüuzaklaştırılması ve yaranın kalıcı bir örtü
ile örtülmesinden oluşur.ile örtülmesinden oluşur.

68. Bası Yaralarında Korunma veBası Yaralarında Korunma ve
Hemşirelik BakımıHemşirelik Bakımı
Bası yaralarının DeğerlendirilmesiBası yaralarının Değerlendirilmesi
- Yeri, derinliğiYeri, derinliği
- EbatıEbatı
- EvresiEvresi
- DurumuDurumu
- KokusuKokusu
- Eksudanın miktarı ve tipiEksudanın miktarı ve tipi
- Civardaki dokularCivardaki dokular

69. Bası Yaralarında Korunma veBası Yaralarında Korunma ve
Hemşirelik Bakımı ve EğitimHemşirelik Bakımı ve Eğitim
Bası yaralarının gerek önlenmesindeBası yaralarının gerek önlenmesinde
gerekse tedavisinde temel ilke ağırlıkgerekse tedavisinde temel ilke ağırlık
taşıyan bölgelerin uğradığı basıncı en azataşıyan bölgelerin uğradığı basıncı en aza
indirmek e uzun süreli basıdanindirmek e uzun süreli basıdan
kaçınmaktır. Bunun içinkaçınmaktır. Bunun için

70. 1- Basınç bölgelerinin tanılaması1- Basınç bölgelerinin tanılaması
2- Uygun skalanın uygulanması2- Uygun skalanın uygulanması
3- Riskli hastaların belirlenmesi3- Riskli hastaların belirlenmesi
4- Cilt bakımının sağlaması4- Cilt bakımının sağlaması
5- hastaya uygun pozisyon verilmesi5- hastaya uygun pozisyon verilmesi
6- Hava dolaşımlı yatakların kullanılması6- Hava dolaşımlı yatakların kullanılması
7- Beslenmenin düzenlenmesi7- Beslenmenin düzenlenmesi
8- Hasta ve hasta yakınlarının bilgilendirilmesi8- Hasta ve hasta yakınlarının bilgilendirilmesi
9- Kayıt tutulması9- Kayıt tutulması

71. Basınç Bölgelerinin TanılanmasıBasınç Bölgelerinin Tanılanması
Basınç Yaralarının Sıklıkla Geliştiği BölgelerBasınç Yaralarının Sıklıkla Geliştiği Bölgeler
Supine pozisyonSupine pozisyon
LateralLateral
pozisyonpozisyon

72. Basınç Bölgelerinin TanılanmasıBasınç Bölgelerinin Tanılanması
Basınç Yaralarının Sıklıkla Geliştiği BölgelerBasınç Yaralarının Sıklıkla Geliştiği Bölgeler
ProneProne
pozisyonpozisyon
FavlerFavler
pozisyonpozisyon

73. Basınç Bölgelerinin TanılanmasıBasınç Bölgelerinin Tanılanması
Basınç Yaralarının Sıklıkla Geliştiği BölgelerBasınç Yaralarının Sıklıkla Geliştiği Bölgeler
Sandalyede otururSandalyede oturur
pozisyonpozisyon

74. Uygun Skalanın KullanılmasıUygun Skalanın Kullanılması•*
FizikselFiziksel
DurumDurum
MentalMental
DurumDurum
AktiviteAktivite MobiliteMobilite İnkontinansİnkontinans
AdıAdı TariTari
hh
İyi 4İyi 4
Orta 3Orta 3
Zayıf 2Zayıf 2
Çok kötü 1Çok kötü 1
Açık 4Açık 4
Apatik 3Apatik 3
Konfüze 2Konfüze 2
Stupor 1Stupor 1
Yürüyor 4Yürüyor 4
Yardımla yürüyor 3Yardımla yürüyor 3
Sandalyeye bağımlı 2Sandalyeye bağımlı 2
Stupor 1Stupor 1
Tam 4Tam 4
Hafif kısıtlı 3Hafif kısıtlı 3
Çok kısıtlı 2Çok kısıtlı 2
İmmobil 1İmmobil 1
Yok 4Yok 4
Bazan 3Bazan 3
Genellikle/Genellikle/
idrar 2idrar 2
İdrar ve gaita 1İdrar ve gaita 1
TotalTotal
skorskor
•Bası Yarası Riskini Ölçme: Norton Skalası*
Norton skalasında 12 den düşük puan alanlar risk altında kabul edilirler

75. Riskli Hastaların BelirlenmesiRiskli Hastaların Belirlenmesi
Bası yaralarının yerleri hastalığın aşamasına, hastanınBası yaralarının yerleri hastalığın aşamasına, hastanın
pozisyonuna göre değişir.pozisyonuna göre değişir.
Yatağa bağımlı bir hastada pencerenin yadaYatağa bağımlı bir hastada pencerenin yada
televizyonun konumu bile yaraların gelişme yerlerinitelevizyonun konumu bile yaraların gelişme yerlerini
etkileyebiliretkileyebilir
Hastalarda rehabilitasyona erken başlanarak bası yarasıHastalarda rehabilitasyona erken başlanarak bası yarası
gelişime önlem alınabilir.gelişime önlem alınabilir.
Hastanı yatakta oturmasına izin verildiğinde sürtünme veHastanı yatakta oturmasına izin verildiğinde sürtünme ve
makaslama kuvvetleri de devreye girer ve kolaylıklamakaslama kuvvetleri de devreye girer ve kolaylıkla
yaralar açılabilir.yaralar açılabilir.

76. Cilt Bakımının SağlanmasıCilt Bakımının Sağlanması
Tüm riskli bireylerin derileri en az günde bir kez gözlenmeli( renk,Tüm riskli bireylerin derileri en az günde bir kez gözlenmeli( renk,
yanık, kabarcık, şişlik, sivilce, morluk, çürüme, kesik) özellikle kemikyanık, kabarcık, şişlik, sivilce, morluk, çürüme, kesik) özellikle kemik
çıkıntılarına dikkat edilmelidir. Hastanın cildi her gün hiperemiçıkıntılarına dikkat edilmelidir. Hastanın cildi her gün hiperemi
yönünden gözlenmelidir.yönünden gözlenmelidir.
Deri temiz ve kuru tutulmalı, deri temizliğinin sıklığı gereksinime yaDeri temiz ve kuru tutulmalı, deri temizliğinin sıklığı gereksinime ya
da hastanın tercihine göre yapılmalı, deri ılık su ve cilt PH’ sınada hastanın tercihine göre yapılmalı, deri ılık su ve cilt PH’ sına
uygun yumuşak sabun ile fazla bastırılmadan temizlenmeli,uygun yumuşak sabun ile fazla bastırılmadan temizlenmeli,
Sürtünmeyi önlemek için deri nemlendirilmeli (nemlendiriciler alkolSürtünmeyi önlemek için deri nemlendirilmeli (nemlendiriciler alkol
içermemeli),içermemeli),
Cevre ısısı ve nemi ayarlanmalı (ılık ve yeterince nemli),Cevre ısısı ve nemi ayarlanmalı (ılık ve yeterince nemli),

77. Cilt Bakımının SağlanmasıCilt Bakımının Sağlanması
Lastik simitler kullanmamalı, basınç bölgelerinin etrafına masajLastik simitler kullanmamalı, basınç bölgelerinin etrafına masaj
yapmalı,yapmalı,
Sentetik giysi ve çarşaf kullanmamalı, dar giysilerden kaçınılmalı,Sentetik giysi ve çarşaf kullanmamalı, dar giysilerden kaçınılmalı,
fermuarlı ve düğmeli giysilere dikkat edilmeli, pamuklu havafermuarlı ve düğmeli giysilere dikkat edilmeli, pamuklu hava
geçirgen emici giysiler tercih edilmeli, yatak takımları gergin olmalı ,geçirgen emici giysiler tercih edilmeli, yatak takımları gergin olmalı ,
Yara drenajı, inkontinans kontrol edilmeli, İnkontinans sonrasındaYara drenajı, inkontinans kontrol edilmeli, İnkontinans sonrasında
perine temizliği hemen yapılmalı cilt kesinlikle nemli ve ıslakperine temizliği hemen yapılmalı cilt kesinlikle nemli ve ıslak
bırakılmamalıdırbırakılmamalıdır
Hastanın giysi ve çarşafları ıslandıkça değiştirilmeli, nemlilik kontrolHastanın giysi ve çarşafları ıslandıkça değiştirilmeli, nemlilik kontrol
altına alınamıyorsa ıslaklığı emen ve deriyi kuru tutan materyalleraltına alınamıyorsa ıslaklığı emen ve deriyi kuru tutan materyaller
kullanılmalı, inkontinanslı hastalarda koruyucu kremlerkullanılmalı, inkontinanslı hastalarda koruyucu kremler
kullanılmalı(yatak koruyucularının allerjen olmamasına dikkatkullanılmalı(yatak koruyucularının allerjen olmamasına dikkat
edilmeli),edilmeli),

78. Cilt Bakımının SağlanmasıCilt Bakımının Sağlanması
Ayak ve tırnak bakımı günlük yapılmalıAyak ve tırnak bakımı günlük yapılmalı
Protez ve ayakkabı kullanımından sonra ciltProtez ve ayakkabı kullanımından sonra cilt
mutlaka kontrol edilmelidirmutlaka kontrol edilmelidir
Yer değiştirirken hastanın kendini kaydırmamasıYer değiştirirken hastanın kendini kaydırmaması
sağlanırsağlanır
Gövdesinin tekerlikli sandalyeye ve cihazlaraGövdesinin tekerlikli sandalyeye ve cihazlara
tam uymasına dikkat edilirtam uymasına dikkat edilir
Oturduğu yerlere bir yastık veya oturma minderiOturduğu yerlere bir yastık veya oturma minderi
kullanılırkullanılır
Oluşabilecek yanıklardan kaçınılırOluşabilecek yanıklardan kaçınılır

79. Hastaya Uygun Pozisyon VerilmesiHastaya Uygun Pozisyon Verilmesi
Kaldırma ve çevirme rasgele yapılmamalı ve bu konudaKaldırma ve çevirme rasgele yapılmamalı ve bu konuda
eğitim gerektiren özel teknikler içermelidir.eğitim gerektiren özel teknikler içermelidir.
Sürtünmeyi önlemek için hasta kaldırılarakSürtünmeyi önlemek için hasta kaldırılarak
çevrilmelidir.Oldukça sık uygulanan, iki kişinin koltukçevrilmelidir.Oldukça sık uygulanan, iki kişinin koltuk
altından tutarak hastayı yukarı çekmesi, sürtünmeye yolaltından tutarak hastayı yukarı çekmesi, sürtünmeye yol
açtığı için yanlış bir yöntemdir (makaslama kuvvetleri) .açtığı için yanlış bir yöntemdir (makaslama kuvvetleri) .
Hastanı pozisyonunun değiştirilmesine fiziksel ve mentalHastanı pozisyonunun değiştirilmesine fiziksel ve mental
durumuna, kullanılan yatak ve sandalyenin tipine vedurumuna, kullanılan yatak ve sandalyenin tipine ve
diğer tedavi koşullarına göre karar verilir.diğer tedavi koşullarına göre karar verilir.

80. Hastaya Uygun Pozisyon VerilmesiHastaya Uygun Pozisyon Verilmesi
24 saatlik pozisyon değiştirme planı yapılmalıdır. Basıncı azaltmak24 saatlik pozisyon değiştirme planı yapılmalıdır. Basıncı azaltmak
için en az 2 saatte bir pozisyon değiştirilmeliiçin en az 2 saatte bir pozisyon değiştirilmeli,,
Sürekli yatakta yatan hastanın 30 dereceden fazla yükseltilmemeli,Sürekli yatakta yatan hastanın 30 dereceden fazla yükseltilmemeli,
Hastanın ayaklarına destek koyarak ayak ucuna kaymasıHastanın ayaklarına destek koyarak ayak ucuna kayması
engellenmeli ve yatağın ayak ucu hafifçe yükseltilmeli,engellenmeli ve yatağın ayak ucu hafifçe yükseltilmeli,
Hareketsiz hastalar uzun süre 90 derece lateral pozisyonda (sakrumHareketsiz hastalar uzun süre 90 derece lateral pozisyonda (sakrum
ve trokanterlerde oksijen satürasyon düzeyi düştüğü için)ve trokanterlerde oksijen satürasyon düzeyi düştüğü için)
yatırılmamalı,30 derece lateral pozisyon tercih edilmeli basınç,yatırılmamalı,30 derece lateral pozisyon tercih edilmeli basınç,
sakral ve trokanter alanlara eşit olarak dağılır),sakral ve trokanter alanlara eşit olarak dağılır),
Hasta duyu kaybı olan bölge üzerine 15-20 dakikadan fazlaHasta duyu kaybı olan bölge üzerine 15-20 dakikadan fazla
yatmamalıdır.yatmamalıdır.

81. Hastaya Uygun Pozisyon VerilmesiHastaya Uygun Pozisyon Verilmesi
Hasta basıncı azaltan yatakta yatmalı, (havalı, sulu veHasta basıncı azaltan yatakta yatmalı, (havalı, sulu ve
latex köpük yataklar, koyun postu ) ve ekstremitelerlatex köpük yataklar, koyun postu ) ve ekstremiteler
köpük, jel, kuştüyü yastık gibi materyal ile desteklenmeli,köpük, jel, kuştüyü yastık gibi materyal ile desteklenmeli,
Sandalye tekerlekli sandalyede oturan hastalarınSandalye tekerlekli sandalyede oturan hastaların
pozisyonu saatte bir değiştirilmeli; eğer hasta kendipozisyonu saatte bir değiştirilmeli; eğer hasta kendi
pozisyonunu değiştirebiliyorsa 15 dakikada birpozisyonunu değiştirebiliyorsa 15 dakikada bir
pozisyonunu değiştirmeli;pozisyonunu değiştirmeli;
Hastanın hareket yeteneği varsa yürümeye teşvikHastanın hareket yeteneği varsa yürümeye teşvik
edilmeli, eklemlerde kontraktür oluşmaması için 8 saatteedilmeli, eklemlerde kontraktür oluşmaması için 8 saatte
egzersizleri yaptırılmalıdır.egzersizleri yaptırılmalıdır.

82. Hastaya Uygun Pozisyon VerilmesiHastaya Uygun Pozisyon Verilmesi
30 ° lateral30 ° lateral
pozisyonpozisyon

83. Deri Tolerans TestiDeri Tolerans Testi
Bu test bireyin hasar meydana gelmeksizin basıyı ne kadar tolereBu test bireyin hasar meydana gelmeksizin basıyı ne kadar tolere
edebildiğini gösterir.edebildiğini gösterir.
Hastayı çevirdikten sonra, yüzeyle temas eden deri bölgesineHastayı çevirdikten sonra, yüzeyle temas eden deri bölgesine
parmakla hafifçe bası yapılır. Başlangıçta deri beyazlaşır, dahaparmakla hafifçe bası yapılır. Başlangıçta deri beyazlaşır, daha
sonra normal rengine döner.sonra normal rengine döner.
Derinin normal rengine dönme zamanı bası yapılan sürenin ikiDerinin normal rengine dönme zamanı bası yapılan sürenin iki
katından daha fazla olmamalıdır. Eğer beyazlaşma meydanakatından daha fazla olmamalıdır. Eğer beyazlaşma meydana
gelmez veya derinin normal rengine dönmesi gecikirse kapillergelmez veya derinin normal rengine dönmesi gecikirse kapiller
hasarın oluştuğu düşünülür. Bu durumda hastanın daha sıkhasarın oluştuğu düşünülür. Bu durumda hastanın daha sık
çevrilmesi gereklidir.çevrilmesi gereklidir.
Bası yarası gelişme riski olan hastalarda deri tolerans testi ilkBası yarası gelişme riski olan hastalarda deri tolerans testi ilk
pozisyon değişiminden 30 dakika sonra yapılmalıdır.pozisyon değişiminden 30 dakika sonra yapılmalıdır.

84. Hava Dolaşımlı YataklarınHava Dolaşımlı Yatakların
KullanılmasıKullanılması
Evre I ve Evre II bası yaralarınınEvre I ve Evre II bası yaralarının
engellenmesi konservatif yöntemlerleengellenmesi konservatif yöntemlerle
mümkündürmümkündür
Bunun için yatak ve tekerlekli sandalyeBunun için yatak ve tekerlekli sandalye
destek yüzeylerinin uygun kullanımıdestek yüzeylerinin uygun kullanımı
gereklidir.gereklidir.

85. İdeal Destek Yüzeyiİdeal Destek Yüzeyi
1- Dokudaki bası dağılımını kontrol etmeli1- Dokudaki bası dağılımını kontrol etmeli
2- kemik yüzeylerinin altındaki basıyı en aza indirmeli2- kemik yüzeylerinin altındaki basıyı en aza indirmeli
3- Sürtünme ve makaslama kuvvetlerini asgariye indirmeli3- Sürtünme ve makaslama kuvvetlerini asgariye indirmeli
4- transferlere engel olmamalı, hareketleri sınırlamamalı4- transferlere engel olmamalı, hareketleri sınırlamamalı
5- Hemşirelik ve bakım hizmetlerinin engellememeli5- Hemşirelik ve bakım hizmetlerinin engellememeli
6- Dokudaki sıcaklığı kontrol etmeli, havalanma sağlamalı6- Dokudaki sıcaklığı kontrol etmeli, havalanma sağlamalı
7- Cilt yüzeyinde nemi kontrol etmeli7- Cilt yüzeyinde nemi kontrol etmeli
8- Hafif olmalı8- Hafif olmalı
9- Dayanıklı olmalı9- Dayanıklı olmalı
10- Kolay temizlenebilir, muhafaza edilebilir olmalı10- Kolay temizlenebilir, muhafaza edilebilir olmalı
11- Maliyeti makul olmalı11- Maliyeti makul olmalı

86. Beslenmesinin düzenlenmesiBeslenmesinin düzenlenmesi
Gerek primer hastalık gerekse yaraGerek primer hastalık gerekse yara
yüzeyinden oluşan kayıplar nedeni ile buyüzeyinden oluşan kayıplar nedeni ile bu
hastalarda malnütrisyon ve negatif azothastalarda malnütrisyon ve negatif azot
dengesi mevcuttur.dengesi mevcuttur.
Bu hastalara yüksek kalorili, yüksekBu hastalara yüksek kalorili, yüksek
proteinli ve yüksek miktarda vitamin içerenproteinli ve yüksek miktarda vitamin içeren
diyet başlanmalıdır.diyet başlanmalıdır.

87. Hasta ve Hasta YakınlarınınHasta ve Hasta Yakınlarının
BilgilendirilmesiBilgilendirilmesi
Basınç bölgeleriBasınç bölgeleri
Pozisyon uygulamaPozisyon uygulama
Cilt bakımı, yara bakımıCilt bakımı, yara bakımı
Beslenme düzenlenmesiBeslenme düzenlenmesi
Bası yarasına neden olan faktörler,Bası yarasına neden olan faktörler,
Bu faktörlerin önlenmesi,Bu faktörlerin önlenmesi,
Bası yaralarının erken belirtileri,Bası yaralarının erken belirtileri,
Belirtiler meydana geldiğinde ne yapılması ve nereyeBelirtiler meydana geldiğinde ne yapılması ve nereye
başvurulması gerektiği vebaşvurulması gerektiği ve
Önlemede kullanılan araç-gereç konusunda eğitilmelidir.Önlemede kullanılan araç-gereç konusunda eğitilmelidir.

88. Kayıt TutulmasıKayıt Tutulması
Hastaya yapılan tüm işlemeler hastaHastaya yapılan tüm işlemeler hasta
dosyasına kayıt edilirdosyasına kayıt edilir

89. TeşekkürlerTeşekkürler