Sağlık kurumlarında kalite yönetimi unite 10-sağlik hi̇zmetleri̇ kali̇tesi̇ni̇n ölçümü-prof.dr.halit hami öz

SAĞLIK KURUMLARINDA KALİTE YÖNETİMİ
ÜNİTE 10/24: TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ
KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ
Prof.Dr. Halit Hami ÖZ
Kafkas Üniversitesi
Mühendislik Mimarlık Fakültesi
Bilgisayar Mühendisliği Bölüm Başkanı
Bilgisayar Yazılımı Anabilim Dalı
Kars, Türkiye
Prof.Dr.Halit HAmi ÖZ Kafkas
Üniversitesi 1

Bilgi:
 SAĞLIK KURUMLARINDA KALİTE YÖNETİMİ
Derslerinde yardımcı öğrenim materyali olarak hazırlanan
bu sunum
AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1821
 ISBN 978-975-06-1530-6
dokümanından yararlanılarak hazırlanmıştır.
Üniversitesi 2

TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN
ÖLÇÜMÜ
 Sağlıkta Dönüşüm Programının ana hedeflerinden biri,
sağlık hizmetlerinde sürekli kalite gelişimini sağlamaktır.
 2003 yılında performansa dayalı ek ödeme sistemi
geliştirilmiş, ikinci bir aşama olarak da bu sisteme 2005
yılında sağlık hizmet sunumunda kaliteyi esas alan
Kurumsal Performans ve Kaliteyi Geliştirme çalışması
ile kalite boyutu eklenmiştir.
 Böylece sağlık hizmetine erişim, hizmet altyapısı,
süreçlerin değerlendirilmesi, hasta memnuniyetinin
ölçülmesi ve belirlenen hedeflere ulaşma derecesinin
ölçümüne dayalı kapsamlı bir hastane değerlendirme
sistemi hayata geçirilmiştir.
Üniversitesi 3

ÖLÇÜMÜ
 2005 yılında kamu hastanelerinde hayata geçirilen
Kurumsal Performans ve Kaliteyi Geliştirme
çalışmasının en önemli parametresini 100 sorudan
oluşan kalite kriterleri oluşturmaktadır.
 Kalite kriterleri zaman içinde revize edilerek yeniden
düzenlenmiş ve Hizmet Kalite Standartları (HKS) adını
almıştır.
 1 Mart 2011 tarihli “Sağlıkta Performans ve Kalite
Yönergesi” ekinde yer alan Hastane Hizmet Kalite
Standartları dört dikey ve bir yatay boyuttan (Hasta
ve Çalışan Güvenliği) oluşmaktadır.
 Dikey boyutları oluşturan bölümler şunlardır:
Üniversitesi 4

ÖLÇÜMÜ
 1. Kurumsal Hizmet Yönetimi:
 Yönetim hizmetleri,
 hasta bakım hizmetleri,
 enfeksiyonların kontrolü ve önlenmesi,
 tesis yönetimi,
 acil durum ve afet yönetimi,
 bilgi yönetimi,
 stok yönetimi,
 atık yönetimi.
Üniversitesi 5

ÖLÇÜMÜ
 2. Sağlık Hizmeti Yönetimi:
 Poliklinik hizmetleri,
 acil sağlık hizmetleri,
 biyokimya laboratuvar hizmetleri,
 mikrobiyoloji laboratuvar hizmetleri,
 patoloji laboratuvar hizmetleri,
 görüntüleme hizmetleri,
 endoskopi hizmetleri,
 klinikler, ameliyathane hizmetleri,
 yoğun bakım hizmetleri,
 yeni doğan yoğun bakım hizmetleri,
 eczane hizmetleri,
 sterilizasyon hizmetleri,
 transfüzyon tıbbı hizmetleri,
 ağız ve diş sağlığı hizmetleri,
 fizik tedavi hizmetleri,
 diyaliz hizmetleri,
 doğum hizmetleri,
 psikiyatri hizmetleri,
 nükleer tıp hizmetleri.
Üniversitesi 6

ÖLÇÜMÜ
 3. Destek Hizmeti Yönetimi:
 Hasta dosyası ve arşiv hizmetleri,
 mutfak hizmetleri,
 çamaşırhane hizmetleri,
 morg hizmetleri.
 4. İndikatör Yönetimi:
 Kalite indikatörleri.
Üniversitesi 7

ÖLÇÜMÜ
 Kalite indikatörleri ile ilgili standartlar şunlardır:
 • Kesici delici alet yaralanmaları izlenmelidir.
 • Kan ve vücut sıvılarının sıçramasına maruz kalan
çalışanlar izlenmelidir. •
 Yoğun bakım mortalite oranları izlenmelidir.
 • Yoğun bakım ünitesinde bası ülseri oranları
izlenmelidir.
 • Yoğun bakım ünitesinde hastane enfeksiyon hızları
izlenmelidir.
Üniversitesi 8

ÖLÇÜMÜ
 • Cerrahi alan enfeksiyon hızları izlenmelidir. •
 Düşen hasta oranı izlenmelidir.
 • Sezaryen oranı izlenmelidir.
 • Ameliyat masası kullanım oranı izlenmelidir.
 • Yoğun bakımda tekrar yatış oranları izlenmelidir.
 • Acil servise 24 saat içerisinde aynı şikâyetle tekrar başvuran hasta sayısı
ve oranı izlenmelidir. •
 Bir başka sağlık merkezine sevk edilen hasta sayısı, oranı ve teşhis
dağılımı izlenmelidir.
 • Müşahade odasında yatan hastaların kalış süreleri izlenmelidir.
Üniversitesi 9

ÖLÇÜMÜ
 Acil servise çağrılan konsültan/icapçı hekimin acil
servise ulaşma süresi izlenmelidir.
 • Sitolojik ve patolojik tanı arasındaki uyum
değerlendirilmeli ve uyum oranları izlenmelidir.
 • Hemşirelerin bölüm değiştirme oranı izlenmelidir.
 • Eksiksiz doldurulan hasta dosyası oranı
izlenmelidir.
 • Hekim başına düşen poliklinik odası oranı
izlenmelidir.
 • Cerrahi profilakside antibiyotiklerin doğru kullanım
oranları izlenmelidir. Prof.Dr.Halit HAmi ÖZ Kafkas
Üniversitesi 10

ÖLÇÜMÜ
 İndikatörlerin izlenmesi ve yönetiminde yapılacak çalışmalar şu şekilde özetlenebilir:
 İndikatör kartının hazırlanması, veri toplama kaynaklarının belirlenmesi, veri toplama, verilerin
analizi, indikatör sonuçlarının değerlendirilmesi ve iyileştirme çalışmalarının yapılması.
 İndikatör kartları bir anlamda indikatörlerin kimliği niteliğindedir.
 Her indikatör kartında bulunması gereken parametreler şunlardır:
 Hesaplama yöntemi,
 alt indikatörler,
 hedef değer,
 veri kaynağı,
 ilgili formlar,
 sorumlular,
 veri toplama periyodu,
 veri analiz periyodu,
 dikkat edilecek hususlar.
 Tablo 3.7’de hastane indikatör kartlarından ameliyat masası kullanım oranı (%) indikatör kartı
görülmektedir.
Üniversitesi 11

Tablo 3.7: Ameliyat masası kullanım oranı (%)
indikatör kartı Ameliyat Masası Kullanım Oranı (%)
Kısa Tanım Ameliyat masalarının etkin ve verimli
kullanımını değerlendirmeye yönelik oluşturulmuş
ölçüm aracıdır.
Gerekçe Hasta bekleme sürelerinin azaltılması, hastane
kaynaklarının, zaman, emek, maliyet açısından en uygun ve
verimli şekilde kullanılmasının sağlanması amaçlanmaktadır.
Hesaplama Yöntemi İlgili ayda her bir ameliyat masası için; (İlgili
masada gerçekleştirilen ameliyatların toplam süresi/ Toplam
mesai saati (nöbet hariç)) X 100
Alt İndikatörler 1. Masa bazında iki vaka arasında geçen ortalama süre
2.
Hedef Değer
Veri Kaynağı HBYS (Hastane Bilgi Yönetim Sistemi) veya yazılı kayıtlar
İlgili Formlar Kurumlar kendi uygulamalarına göre elektronik ortamda
veya yazılı form oluşturabilirler.
Veri Toplama Periyodu Aylık
Veri Analiz Periyodu 3 aylık
Sorumlular Kurum, uygulamalarına göre sorumlu ya da sorumlular belirler.
Çıkış Noktası Verimlilik, etkinlik
Üniversitesi 12

Tablo 3.7: Ameliyat masası kullanım oranı (%) indikatör kartı (devam
ediyor)
Dikkat Edilecek Hususlar • Ameliyat süresi: Hastanın ameliyat odasına girdiği ve
odadan çıktığı saatler arasında geçen süredir. Sağlıklı veri
toplanabilmesi için hastanın ameliyat salonuna giriş ve
çıkışında hasta barkodunun barkod okuyucuya okutulması
önerilir.
• Kurum tarafından hasta potansiyeline göre veri analiz
periyodu ayrıca belirlenebilir. Ancak en geç 3 ayda bir analiz
yapılmalıdır.
Üniversitesi 13

ÖLÇÜMÜ
 İndikatör takibinde, kart ve formların ölçme ve değerlendirme işlemi
için birer araç olarak kullanılması öngörülmüştür.
 Asıl hedefin (Şekil 3.1’de de görüldüğü gibi),
 ölçmek,
 değerlendirmek,
 iyileştirmek,
 bu aşamaların sağlıklı ve sürekli bir şekilde tekrarlanmasını
sağlamak ve
 nihayetinde hizmet sunumunun kalitesini artırmak olduğu
belirtilmektedir.
Üniversitesi 14

ÖLÇÜMÜ
 Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesine göre, İl
Performans ve Kalite Koordinatörlükleri yılda iki kez ilde
bulunan kurumları Hizmet Kalite Standartları
çerçevesinde değerlendirmeye tabi tutarak hizmet kalite
katsayısını tespit eder.
 Yönerge uyarınca Memnuniyet Katsayısı da
hesaplanmaktadır.
 Kurumlar, memnuniyet anketleri uygulama rehberi
çerçevesinde standart anket setlerini kullanarak
anketleri uygular.
 Uygulanan anketler sonucu memnuniyet katsayısı
belirlenir. Kurumsal performans katsayısı aşağıdaki
şekilde hesaplanır:
Üniversitesi 15

ÖLÇÜMÜ
 Kurumsal performans katsayısı = [(Hizmet
Kalite Katsayısı x 0,35) + (Memnuniyet
Katsayısı x 0,25) + (Veri İzleme Katsayısı x
0,10) ] + 0,30

 Kurumsal performans katsayısından finansal
değerlendirme katsayısı çıkartılarak bulunan
“Aylık Kurumsal Performans Katsayısı”
kurumların Yönetmelik uyarınca
dağıtılabilecek ek ödeme tutarının
belirlenmesinde kullanılır.
 Böylece kalite ölçümü ile ödeme sistemi
arasında ilişki oluşturulmuştur.
Üniversitesi 16

ÖLÇÜMÜ
 Sağlık hizmetlerinde ek ödeme ve buna
paralel olarak yürütülen kalite çalışmaları
devam ederken, diğer ülkelerle karşılaştırma
ihtiyacı duyulmuştur.
 Bu alanda Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge
Ofisi ile yapılan görüşmeler sonucunda
“Hastanelerde Kalite Geliştirme için
Performans Değerlendirme Araçları”
(Performance Assessment Tool for Quality
Improvement in Hospitals - PATH) isimli
projenin 2009 yılında başlayan fazına TC
Sağlık Bakanlığı koordinasyonunda kamu,
özel ve üniversiteden sağlık kurumları
katılmıştır. Prof.Dr.Halit HAmi ÖZ Kafkas
Üniversitesi 17

ÖLÇÜMÜ
 Proje genel hatlarıyla, belirlenen indikatörler üzerinden veriler
toplanarak hastanelerin kendi gruplarındaki hastanelerle
karşılaştırılmaları ve bu bağlamda kalite geliştirme çalışmaları
için bir destek projesi olarak tasarlanmıştır.
 Proje, Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi tarafından
2003 yılında hastane performansını değerlendirmek ve bu
değerlendirmeyi gerçekleştirmek için esnek ve kapsamlı bir
araç geliştirmek amacıyla başlatılmıştır.
 Bu proje, hastanelerin performansını değerlendirmek için araç
sağlayarak, uzman desteği ve katılımcı hastaneler ile bir ağ
oluşturarak performanslarını değerlendirmek,
 sonuçlarını sorgulamak,
 gelişme için bu sonuçları eyleme dönüştürmek konusunda
ülkeleri ve hastaneleri desteklemeyi amaçlamaktadır.
Üniversitesi 18

ÖLÇÜMÜ
 PATH performans değerlendirme çerçevesi Şekil 3.5’te
görüldüğü gibi 6 boyutu kapsamaktadır:
 1. Klinik etkililik: Klinik etkililik, bir hastanenin, şimdiki bilgi
düzeyi ile uyumlu olarak, uygun ve yetenekli bir şekilde klinik
bakım ya da hizmet sunması ve fayda görmesi en fazla olası
olan bütün hastalar için istenen sonuçlara ulaşmasıdır.
 2. Verimlilik: Verimlilik, hastanenin, mevcut kaynakları göz
önünde tutularak, en fazla çıktıları vermesi için girdileri
optimal kullanmasıdır.
 3. Çalışan oryantasyonu: Çalışan oryantasyonu, hastane
personelinin, gereken hasta bakım hizmetlerini vermek için
uygun niteliklere sahip olma, sürekli eğitim ve öğretim
fırsatına sahip olma, olumlu koşullar altında çalışma ve kendi
çalışmalarından memnun olma derecesidir.
Üniversitesi 19

ÖLÇÜMÜ
 4. Duyarlı yönetişim: Duyarlı yönetişim, hastanenin
toplum ihtiyaçlarına duyarlı olma, bakımın sürekliliğini ve
koordinasyonunu sağlama, sağlık düzeyini yükseltme,
yenilikçi olma ve ırk, fiziksel, kültürel, sosyal, demografik ya
da ekonomik özelliklerine bakmaksızın bütün vatandaşlara
hizmet sunma derecesidir.
 5. Güvenlik: Güvenlik, hastanenin uygun yapıya sahip
olduğu ve; hastalar, sağlık hizmeti sunanlar ve çevre için
zararı ya da riski ölçülebilir bir şekilde önleyen ya da azaltan
bakım sunma süreçlerini kullandığı performans boyutudur.
 6. Hasta merkezlilik: Hasta merkezlilik, hastanenin;
hastaların ve ailelerinin ihtiyaçlarına, beklentilerine,
özerkliğine, hastane destek ağına erişimine, iletişimine,
gizliliğine, onuruna, hizmet sunucusu tercihine, hemen ve
vaktinde bakım isteğine özellikle dikkat ederek, hastaları,
bakım ve hizmet sunumunun merkezine yerleştirdiği boyuttur.
Üniversitesi 20

Şekil 3.5: Hastane performansı için PATH teorik
modeli
Üniversitesi 21

ÖLÇÜMÜ
 PATH modelini oluşturan boyutlardan iki enine boyut
(güvenlik ve hasta merkezlilik), hastane performansının dört
boyutunu (klinik etkililik, verimlilik, çalışan oryantasyonu ve
duyarlı yönetişim) kesmektedir (Şekil 3.5).
 Örneğin, güvenlik; klinik etkililik ile (hasta güvenliği), çalışan
oryantasyonu ile (çalışan güvenliği) ve duyarlı yönetişim ile
(çevre güvenliği) ilgilidir.
 Hasta merkezlilik; duyarlı yönetişim ile (algılanan süreklilik),
çalışan oryantasyonu ile (hasta anketlerindeki kişilerarası
yöne ilişkin maddeler) ve klinik etkililik ile (kurum içindeki
bakımın sürekliliği) ilgilidir.
 Modeli oluşturan boyutların alt boyutları Tablo 3.8’de
verilmiştir.
Üniversitesi 22

ÖLÇÜMÜ
 PATH katılımcı hastanelere bir indikatör seti temin etmektedir.
Proje kapsamında ülkemiz için seçilen indikatörler şunlardır
(Tablo 3.4):
 · Sezaryen oranı.
 · Kalış süresi.
 · Kesici delici alet yaralanmaları.
 · Günübirlik cerrahi oranı.
 Temmuz 2012 tarihi itibarıyla Türkiye’den projeye katılan
hastane sayısı 11’dir. Katılan hastaneler ve ülke
koordinatörlüğü projeye entegre olarak uluslararası kıyaslama
ve deneyim paylaşımı fırsatını yakalamaktadır.
Üniversitesi 23

Tablo 3.8: Hastane performansının boyutları ve alt boyutları
(PATH)
Boyut Alt Boyutlar
Klinik etkililik Bakım süreçlerinin normlara uygunluğu
Bakım süreçlerinin sonuçları
Bakımın uygunluğu
Verimlilik Hizmetlerin uygunluğu Bakımın
çıktıları ile ilgili girdiler
Mümkün olan en iyi bakım için mevcut teknolojinin kullanımı
Çalışan oryantasyonu Uygulama (çalışma) ortamı
Bireysel ihtiyaçların fark edilmesi ve dikkate alınması
Sağlık düzeyinin yükseltilmesi faaliyetleri ve güvenlik girişimleri
Davranışsal tepkiler ve sağlık statüsü
Duyarlı yönetişim Sistem/ toplum bütünleşmesi
Halk sağlığı yönelimi
Güvenlik Hasta güvenliği
Çalışan güvenliği
Çevre güvenliği
Hasta merkezlilik Müşteri yönelimi
Hastalara saygı
Üniversitesi 24

Sağlık Kurumlarında Kalite
Yönetimi
Üniversitesi 25
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 01-Sağlık Hizmetlerinde Kalite Kavramı-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 02-SAĞLIK HİZMETLERİNDE KALİTE-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 03-TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 04-Türkiye’de Durum-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 05-Sağlık Kurumlarında Müşteri Memnuniyeti-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 06-Hasta Tatmininin Önemi-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 07-Müşteri Memnuniyeti Ölçümü-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 08-Sağlık Hizmetlerinde Kalitenin Ölçülmesi-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 09-ÖLÇÜLERİN OLUŞTURULMASI-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 10-SAĞLIK HİZMETLERİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 11-Kalite İyileştirmede Ekip Çalışması-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 12-Ekiplerin Temel Özellikleri-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 13-KALİTE İYİLEŞTİRMEDE EKİP-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 14-Sürekli İyileştirme-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 15-PUKÖ -Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 16-Altı Sigma-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 17-Kalite İyileştirme Araçları-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 18-Kontrol Grafikleri-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 19-Sağlık Hizmetlerinde Akreditasyon-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 20-Hasta Merkezli Standartlar-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 21-Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 22-KALİTE ÖDÜLLERİ-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 23-Hasta Güvenliği-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ
 Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi-Unite 24-HASTA GÜVENLİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER-Prof.Dr.Halit Hami ÖZ

Sağlık kurumlarında kalite yönetimi unite 10-sağlik hi̇zmetleri̇ kali̇tesi̇ni̇n ölçümü-prof.dr.halit hami öz

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Sağlık kurumlarında kalite yönetimi unite 10-sağlik hi̇zmetleri̇ kali̇tesi̇ni̇n ölçümü-prof.dr.halit hami öz

Similar to Sağlık kurumlarında kalite yönetimi unite 10-sağlik hi̇zmetleri̇ kali̇tesi̇ni̇n ölçümü-prof.dr.halit hami öz (20)

More from Prof. Dr. Halit Hami Öz

More from Prof. Dr. Halit Hami Öz (16)

Sağlık kurumlarında kalite yönetimi unite 10-sağlik hi̇zmetleri̇ kali̇tesi̇ni̇n ölçümü-prof.dr.halit hami öz