Sağlık Yönetimi Eğitiminde Sağlık Bilişiminin Yeri

Dr. Ali YILMAZ2. Uluslararası Sağlık Bilişimi Zirvesi
28-30 Mart 2013 İstanbul
Sağlık Yönetimi Eğitiminde Sağlık
Bilişiminin Yeri
Yrd.Doç.Dr. Ali YILMAZ
K.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi
Sağlık Yönetimi Bölümü

SAĞLIK YÖNETİMİ ?
 “Sağlıklı bir çevre ve tıbbi hizmet taleplerinin
bireylere, organizasyonlara ve toplumlara belli
hizmetleri sağlayarak karşılanmasını olanaklı kılan;
 kaynak ve süreçlerin planlanması,
 örgütlenmesi,
 yönlendirilmesi,
 kontrol ve koordinasyonudur”.

 Birinci, ikinci ve üçüncü basamak sağlık
ve çevre sağlığı hizmetleri de dahil bütün
sağlık hizmetlerinin planlanması,
örgütlenmesi, yönetilmesi, eşgüdümü ve
 hizmetlerin sonuçlarının etkililiğini
denetlemek ve tekrar planlama yapmak
üzere değerlendirilmesi faaliyetleridir.

SAĞLIK YÖNETİMİ?
 Sağlık hizmetleri, insan yaşamı ile doğrudan
ilişkili olması nedeniyle yönetim açısından
özellikleri olan bir alandır.
 Koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak
sağlık hizmetlerinin yönetiminde topluma
yönelik ve sektörler arası işbirliğini gerektiren bir
dizi yönetsel faaliyet gerekli iken
 ikinci ve üçüncü basamak sağlık hizmetlerinin
verildiği hastanelerde, otelcilik hizmetlerinin
yanı sıra, poliklinik, laboratuar, röntgen,
ameliyathane hizmetleri gibi geniş bir yelpazede
yönetim gerekliliği sağlık yöneticiliğini karmaşık
hale getirmektedir.

SAĞLIK YÖNETİMİ
 Bir hastaneyi yönetmek için özel bir eğitim
gerektiği ABD’de 1910’larda gündeme gelmiştir.
 1929 yılında Michael Davis’in bu alanda dönüm
noktası olacak “Hospital Administration A Career”
adlı eserinde “hastane ve kliniklerin tıbbi kuruluşlar
oldukları kadar ekonomik ve sosyal amaçlı
isletmeler oldukları” ve bu alanda eğitim almış
yöneticiler tarafından yönetilmeleri gereği ifade
edilmesi” dönüm noktasını oluşturmaktadır

 Sağlık hizmetleri yöneticiliği alanında lisansüstü
düzeyde eğitim veren ilk program, 1934 yılında
Chicago Üniversitesi Lisansüstü isletme
Okulunda “Hastane Yönetimi Yüksek Lisans
Programı” adı altında başlatılmıştır.
 Halen, başta A.B.D. Olmak üzere bir çok ülkede
yüzlerce program bulunmaktadır.

Türkiye’de Sağlık Yönetimi
 İlk olarak; 19 Aralık 1963 tarihinde Sağlık İdaresi
Yüksek Okulu; Hastane Yönetici Öğretim Programını
uygulamaya başlamıştır.
 İkinci olarak; 6.11.1975 tarihinde ise Hacettepe
Üniversitesi Sağlık İdaresi Yüksek Okulu açılmıştır.
 20 Temmuz 1982’de ise bu iki okul birleştirilmiş ve
Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne bağlanmıştır.
 Halen; 14 Ön lisans, 26 lisans, 16 yüksek lisans ve 5
doktora programı bulunmaktadır.

Neden Sağlık Yönetimi ?
Sağlık kuruluşlarının;
 çok karmaşık bir yapıya dönüşmesi,
 İleri teknoloji kullanımı
 kullandıkları bütçelerin giderek artması,
 yönetim sorunlarının ortaya çıkması,
 sağlık sisteminin karmaşık boyutlarını bilimsel bir
temelde yönetecek meslek elemanlarının
yetiştirilmesini zorunlu hale gelmiştir.
Yönetimde Paradigma Değişimi !!!!

 Kanıta dayalı tıp….
 Kanıta dayalı hemşirelik…..
 Kanıta dayalı yönetim…
Kanıta dayalı yönetim;
tüm alınan kararların sağlıklı bir şekilde toplanan
verilerin analiz edilmesi ile karar verme sürecinin daha
rasyonel şekilde gerçekleştirilmesini sağlamaktır….

SAĞLIK YÖNETİMİ EĞİTİMİ
Sağlık Yönetimi Programı
 Genel kültür bilgisi,
 Temel alan bilgisi dersleri;
işletme, muhasebe, ekonomi, hukuk, davranış bilimleri, iletişim becerileri vb.
 Sağlık yönetimi meslek bilgisi;
 Sağlık İşletmelerinde Finansal Yönetim, Sağlık İşletmelerinde Maliyet
Muhasebesi, Sağlık Politikası ve Planlaması, Sağlık Hukuku, Sağlık Bilgi
Yönetimi, Tıbbi Terminoloji,Sağlık İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi,
Sağlık İşletmelerinde Kantitatif Teknikler, Stratejik Yönetim,Sağlık
Ekonomisi,Sağlık İşletmelerinde Kalite Yönetimi,Sağlık Yönetiminde
Etik,Epidemiyoloji,Sağlık Hizmetleri Yönetimi, Biyoistatistik, Sağlık İşletmeleri
Yönetimi, Sağlık İşletmelerinde Pazarlama vb.
 Ayrıca misyon ve vizyonlarına uygun olarak mesleki seçmeli dersler yer
almaktadır.

AUPHA* ÖNERİLERİ
 sağlık örgütlerinin yapısı ve durumu hakkında bilgi sahibi olma,
 Alternatif finansal yapılar altında çalışan sağlık örgütlerinin finansal
yönetimi hakkında bilgi sahibi olma,
 Çeşitli örgütsel çevrelerde sağlık meslekleri ve insan kaynakları
yönetiminde iletişim becerisi ve kişilerarası ilişkiler ile liderlik
konusunda bilgili olma,
 Rasyonel karar vermede istatistiksel, kantitatif ve ekonomik analizler
yapabilme,
 Klinik karar vermede ve uygulanan işlemlerde yasal ve etik kurallara
uygun davranma,
 Mikro bazda örgüt içi ve makro bazda ülkenin sağlık politikasının
geliştirilmesi, formüle edilmesi, yürütülmesi ve sonuçlarının analiz
edilmesini gerçekleştirebilme,
*Association of University Programs in Health Administration-AUPHA

AUPHA* ÖNERİLERİ
 Toplumun sağlık statüsünü, sağlığın ve hastalığın belirleyicilerini,
farklı nüfuslarda hastalık riskleri ve davranışlarının anlayabilme ve
değerlendirebilme,
 Farklı toplumlarda sosyal ve davranış bilimlerinde yaygın bir şekilde
uygulanan sağlık sistemleri performans ölçümü, finansman,
organizasyon ve gelişmeler hakkında bilgi sahibi olma,
 Karar vermede enformasyonun toplanması, kullanılması, analiz
edilmesi, geliştirilmesini ve yönetilmesini gerçekleştirebilme,
 Sağlık organizasyonlarında sürecin geliştirilmesi için işletme ve sağlık
sonuçlarının ölçümü, süreç-sonuç ilişkisi ve metotları hakkında
kurumsal bilgi sahibi ve analitik sentez yapabilme becerisine ulaşmış
olması beklenir.
*Association of University Programs in Health Administration-AUPHA

Bilgi Beceri
Kanıta dayalı karar alma süreçlerinde bilginin
nasıl kullanılacağını bilmeli
Uygulama alanında bu veri ve
bilgiyi kullanabilme
Finansal, insan kaynakları ve tıbbi bilgiyi
anlayabilme
Veri, verinin toplanması, analizi, dağıtımı ve
bilginin kullanımını bilmeli
Teknoloji değerlendirme
Karar sürecinde bilgi ve
araştırma metotlarını
kullanma becerisi
Uygun teknolojinin hangisi olduğu ve
kullanılabileceği hakkında karar verme
Bilgi Teknolojilerini kullanma
Becerisi
Determination of Professional Qualifications of Healthcare
Management and Revision of The Educational Programs
DEPROHEALTH
BİLGİ YÖNETİMİ

Lisans
Y. Lisans
Doktora
BT Kullanıcısı BMSB Uzmanı
Tıp
hemşirelik,
Sağlık yöneticiliği,
diş hekimliği,
eczacılık,
halk sağlığı,
Tıbbi dokümantasyon
bilişim/ bilgisayar bilimleri,
sağlık ve tıp bilişimi,
diğerleri
IMIA*’nın Çerçeve Program Önerisi
Eğitim programında Bilgi
Yönetimi bir Ders / dersin
içerisinde
Uygun yeterlik ve içerikte yer
almalıdır.
Eğitim programının çıktıları
arasında yer verilmelidir.
*International Medical Informatic of Assosiation

Kaliteli Bir sağlık Hizmeti ve Sağlık Bilişimi
Eğitimi için Temel Kurallar
Çeşitli sağlık çalışanları
Farklı eğitim modelleri
Farklı uzmanlık alanları
Farklı eğitim düzeylerinde
Nitelikli eğiticilerle
Sağlık bilişimi pozisyonu için
akredite nitelikler
H
E
A
L
T
H

H (Health Care Profession)
Sağlık çalışanları;
hekimler, hemşireler, diş hekimleri, sağlık yöneticileri ve
diğer sağlık çalışanları programlarında sağlık bilişimine yer
vermelidirler.
E (Education methodology)
Gerekli bilgi, beceri ve tutumların kazanımı için değişik
eğitim metodolojileri;
yüz yüze, internet, video konferans, uzaktan eğitim,
doküman paylaşımı, üniversitelerarası işbirliği..

A (Alternate routes to different types of specialization)
Farklı uzmanlık alanları, bilgi ve iletişim teknolojilerini
kullanım ihtiyaçlarına ve uzmanlık alanlarının gereksinimleri…
L (levels of education)
Sağlık çalışanları eğitimlerinin aşamalarına göre (Lisans,
Y.lisans, Doktora) pozisyonlarının gerektireceği temel bilişim
bilgilerini elde etmelidirler.
T (Teacher)
Eğitimin içeriği ve öğreticilerin yetkinliği önemlidir.
H Eğitimin akreditasyonu ve geçerliliği tanınmalı / sağlanmalıdır.

SAĞLIK BİLİŞİMİ TEMEL BİLGİ VE BECERİ ALANLARI
IT KULLANICI/
SEVİYE
Bilişimin bir disiplin ve uzmanlık alanı olarak gelişimi
Temel Düzey
Sağlık hizmetlerinde sistematik bilgi işleme, bilgi
Teknolojilerinin faydaları ve kısıtlılıklar
Orta düzey
Sağlık profesyonellerinin uygulama ve kararlarını
destekleyecek bilgi işleme araçlarının verimli ve sorumlu
kullanımı
Orta düzey
Kişisel uygulama yazılımları;
Dokümantasyon, kişisel amaçlı kullanım dahil internet
erişimi, yayın ve temel istatistik amaçlı kullanımı
Orta düzey
Bilgi okuryazarlığı; Sağlıkla ilgili terminoloji sınıflamaları,
kodlamaları, literatür tarama, araştırma yöntemleri
Orta düzey

IT KULLANICI/
SEVİYE
Sağlık hizmetlerinde bilgi sistemlerinin özellikleri, fonksiyonları
ve özellikleri örnek uygulamalar:
Klinik bilgi sistemleri, birinci basamak bilgi sistemleri vb.
Temel Düzey
Sağlık hizmetlerinde bilgi yönetim sistemleri:
Sağlık bilgi yönetimi, stratejik ve taktik bilgi yönetimi, IT
Yönetişim, Yasal ve mevzuatla ilgili düzenlemeler
Temel Düzey
Hasta ve halk sağlığı uygulamalarını destekleme amaçlı bilgi
sistemleri, özellikleri, fonksiyonları ve örnekleri
Temel Düzey
Sağlık hizmetlerinde bölgesel ağ ve paylaşım uygulamaları:
e-Sağlık, sağlık telematik ve kurumlararası bilgi değişimi
uygulamaları
Temel Düzey

IT KULLANICI/
SEVİYE
Sağlık kodlama sistemlerinin yapıları, kodlama kalitesi ve
dokümantasyon ilişkisi, dokümantasyon sistemleri
Temel Düzey
Sağlık kayıtlarının yapı, tasarım ve analiz ilkeleri:
Veri kalitesini sağlama ilkeleri, minimum veri setleri,
elektronik sağlık kayıtlarının mimari yapıları ve
uygulamaları
Temel Düzey
Sosyo-organizasyonel ve sosyo-teknik konular:
İş akışı, süreç modelleme ve reorganizasyon
Temel Düzey
Veri sunum ve analiz ilkeleri:
Veri madenciliği, veri ambarı, bilgi yönetim ilkeleri
Temel Düzey
Etik ve güvenlik konuları:
Sağlık kayıtlarının gizliliği, güvenliği, mahremiyeti
sağlık çalışanlarının ve yöneticilerin sorumlulukları
Temel Düzey
Adlandırma, sözlükler, terminoloji, ontoloji ve
taksonomiler
Temel Düzey

SAĞLIK KAYITLARI VE
BİLGİ YÖNETİMİ PROFESYONELLERİ

Bilgi Sisteminde Yer alan
Veri Türleri
Klinik Veri
 Hastanın tanı ve tedavi sürecini destekleyen aynı zamanda,
ödeme sistemlerinde, araştırmalarda ve planlama sürecinde
kullanılan veriler.
Demografik veri
 Hasta indeksi bilgileri
Finansal veri
 Faturalandırma
 Ödeme sistemleri
 Sağlık hizmetinin maliyeti
Araştırma verileri
 Özel amaçlı araştırmalar
 Klinik araştırmalar

Veri Türleri
Referans veri
 Literatür
 Araştırma sonuçları
 Protokoller
 Bakım planları (care map)
 Klinik uyarı ve alarm sistemleri
 Operasyonel karar vermede kullanılan diğer veriler

Veri Türleri
Kodlanmış veri
Karar sürecinde verinin kullanılabilmesi,
karşılaştırmalar yapılabilmesi, analizi için
 Standart nomenklatür (örn: SNOMED) veya
 Sınıflandırma sistemleri (örn:ICD-10)
Kullanılarak verilerin kodlanması…

25
EHR - ESK tanımları
EHR: Electronic Health Records ESK: Elektronik Sağlık Kaydı
PHR: Patient Health Record HSK: Hasta Sağlık Kayıtları
PHS: Patient Health Systems HKS: Hasta Kayıt Sistemleri
LPR: Longitudinal Patient Record YHK: Yaşam boyu Hasta Kaydı
EMR: Electronic Medical Record EMK: Elektronik Tıbbi Kayıt
CPR: Computerized Patient Record BHK: Bilgisayarlı Hasta Kaydı
EPR: Electronic Patient Record EPR: Elektronik Hasta Kaydı
PHR: Personal Health Record KSK: Kişisel Sağlık Kaydı
VHR: Virtual Health Record SSK: Sanal Sağlık Kaydı

Sağlık Bilgi Yönetimi
Profesyonelleri

HIM Profesyonelleri
Sağlık Bilgi Yöneticisi (Health Information Manager)
 Sistemlerin kurulumundan,
 İzlenmesinden,
 Politika ve prosedürlerin oluşturulmasından
 Çalışanların eğitiminden,
 Bilginin gizliliği, güvenliği ve mahremiyetinin sağlanması
 Bilginin saklanması,
 Hizmete sunulması
 Kayıtların tutulması vb. hizmetlerinden sorumlu

Sağlık Bilgi Yönetici (HIM)
Becerileri
Sağlık verilerinin içeriği
HIM Standartları
Sağlık bilgi sistemleri gereksinimleri
Klinik Kodlama (Standartları)
Bilgi Yönetimi - Akreditasyon

Sağlık Bilgi Yöneticisi Becerileri
Klinik Beceriler
 Tıbbi Terminoloji
 Hizmet sunumu, iş akışları
 Karar destek sistemleri
 Taksonomi, Sınıflandırma

Sağlık Bilgi Yönetici Becerileri
Bilgi Teknolojileri (IT)
 Bilgisayar
 İşletim sistemleri
 Network
 Software
 Veri tabanı
 Veri raporlama
 Veri analizi

Sağlık Bilgi Yöneticisi Becerileri
İşletme (Business)
 Proje Yönetimi
 Muhasebe / (Maliyet muhasebesi)
 Faturalama (Billing)
 ödeme sistemleri (Reimbursement)
 Müzakere teknikleri/becerileri
 Bütçeleme (Budget Process)
 İnsan Kaynakları

Sağlık Bilgi Yönetimi Bölümü
Yöneticisi
Sağlık Bilgi Yönetimi Bölümü Yöneticisi
(HIM adminisrator)
Tıbbi verilerin;
 kaydedilmesi,
 saklanması,
 hizmete sunulması süreci ve bu süreçlerde
çalışanlardan sorumlu yöneticidir.

Sağlık Bilgi Teknisyenleri (HI Technician)
 Tıbbi verilerin bilgi sistemlerine kaydedilmesi,
 Verilerin doğru ve eksiksiz olmasının sağlanması
 Faturalama, kodlama departmanlarında,
 Kanser kayıt birimlerinde hasta kayıtlarının hastane
yönetimlerine raporlanması

 Tıbbi Transkriptionist (Medical Transcriptionist)
 Kanser Kayıt Elemanı (Cancer Registry Technician)
 Tıbbi Kayıt Görevlisi (Medical Record Clerk)
 Tıbbi Sekreter (Medical Secretary)
 Yönetici tıbbi asistan (Administrative medical assistant)
 Tıbbi Kayıt Teknisyeni (Medical Record Technician)
 Hasta Kabul Görevlisi (Medical Admitting Clerk)
 Sağlık Bilgi Teknisyeni (Health Information Technician)

Klinik veri uzmanı (Clinical Data Specialist)
 Hastanede tutulan farklı hastalık kayıtlarının,
 klinik kodlamaların, verilerin doğru ve eksiksiz olmasını
sağlama ve
 klinik araştırma raporlarını hazırlama.
Sonuç yönetimi (Outcome management)
Kullanım analizleri (Utilization analysis)
Hasta ve hizmet sunucu profili (patient and provider
profile)
Özellikli klinik araştırma projeleri

HIM Profesyonelleri
Klinik Kodlayıcı
(Clinical coding and reimbursement)
 Hasta kayıtlarını inceleyerek belirlenen
kodlama sistemlerinin kurallarına göre
(guideline) kodlama yapan uzmanlar.
 Klinik kodlama
 Verilerin standardizasyonu
 ödeme sistemleri için gereklidir.

HIM Profesyonelleri
DRG Koordinatörü
 Ödemelerin optimizasyonunun
sağlanması
 Klinik dokümantasyonun iyileştirilmesi
 Klinik kayıtların iyileştirilmesi
 Kodlama hatalarının izlenmesi
 vaka karması (Case-mix) izlenmesi
 Hasta profillerinin izlenmesi

Dr.Ali YILMAZ

Dr.Ali YILMAZ
AR-DRG’ler

IT Departmanı Profesyonelleri
 Proje yöneticisi (Project management)
 Klinik analistler (clinical analyzer)
 Klinik uygulama Koordinatörleri (clinical
application coordinator)
 Veri kalitesi yöneticisi (data quality manager)
 Veri kaynağı yöneticisi (data resource
administrator)
 Karar desteği analisti (Decision support
analyst)

IT Departmanı Profesyonelleri
 Çözümleme analistleri (solution analyst)
 Çözümleme danışmanı (solution analyst)
 Sistem analisti (system analyst)
 Bilgi güvenliği yöneticisi (information security
manager)

Sonuç ve Öneriler
 Hastanelerimizde Bilgi İşlem Bölümlerinin yerini ve
işlevlerini yeniden tasarlamalıyız.
Sağlık Bilgi Yönetimi Bölümü (HIMD) olabilir…
 Hastane Yönetim kademelerinde Sağlık Bilgi Yöneticisi
(CIO veya HIM) kadrolarını oluşturmalıyız.
 Sağlık Bilgi Yönetimi ara kademe ve alt kademeleri
oluşturmalıyız.
 İnsan Kaynakları Politikalarında SBY çalışanlarına yer
vermeliyiz.
 Sağlık çalışanlarını IT uygulamaları konusunda temel
eğitim almalarını sağlamalıyız.
 Eğitim müfredatlarını yeniden düzenlemeliyiz.

Kaynakça
www.turkmia.org
www.ahima.org
www.efmi.org
www.who.int/classifications/
http://deprohealth.com/DEPROHEALTH/Welcome.html
IMIA Recommendations on Education Task Force,Methods Inf Med. 2010
Jan 7;49.
http://www.imia-medinfo.org/new2/
Garte, R. , Health Information Technololgy and management, Pearson
Education, New Jersey, 2011.
Sur,H., “Dünyada ve Türkiye’de Sağlık Yöneticiliği”
http://www.merih.net/m1/whaysur16.htm
Hayran, O., Sağlık Hizmetlerinin yönetiminde Profesyonelleşme
http://www.merih.net/m1/0mangmt.htm

Teşekkürler…

Sağlık Yönetimi Eğitiminde Sağlık Bilişiminin Yeri

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (7)

Similar to Sağlık Yönetimi Eğitiminde Sağlık Bilişiminin Yeri

Similar to Sağlık Yönetimi Eğitiminde Sağlık Bilişiminin Yeri (20)

Sağlık Yönetimi Eğitiminde Sağlık Bilişiminin Yeri