Παρουσίαση των πρώτων πολιτικών οργανισμών διοίκησης των επαναστατημένων Ελλήνων και των τριών πρώτων εθνοσυνελεύσεων

1. ΠΡΩΤΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΤΩΝ
ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ
ΚΡΑΤΟΥΣ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ1

2. Τι χρειαζόταν για την εδραίωση της
επανάστασης;
 πολεμική προσπάθεια
 ανεφοδιασμός των ελληνικών στρατευμάτων
 πολιτική οργάνωση των περιοχών που
απελευθερώνονταν
 ανάγκη διαχείρισης των εθνικών γαιών ή
εθνικών κτημάτων Εθνικές γαίες ή εθνικά κτήματα
ονομάζονται οι ακίνητες οθωμανικές
περιουσίες που πέρασαν στον
έλεγχο των Ελλήνων
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ2

3. ΜΟΡΦΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ
ΜΕ ΤΟΠΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ
 Τις ανάγκες αυτές ανέλαβαν να καλύψουν οι
τοπικοί οργανισμοί, δηλαδή πολιτικοί σχηματισμοί
τοπικού χαρακτήρα, ένα είδος τοπικών
κυβερνήσεων.
 Ελέγχονταν από προεστούς, Φαναριώτες, ιεράρχες.
Σπάνια συμμετείχαν εκπρόσωποι κατώτερων
τάξεων.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ3

4. ΜΟΡΦΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ
ΜΕ ΤΟΠΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ
 Πελοποννησιακή Γερουσία
Συστάθηκε με πρωτοβουλία Πελοποννήσιων
προεστών, δίχως τη συμμετοχή κανενός άλλου φορέα
του Αγώνα.
 Γερουσία της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος (Δ.
Στερεάς Ελλάδας)
Επικεφαλής ήταν ο έμπειρος Φαναριώτης πολιτικός
Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος
 Άρειος Πάγος
Διοικούσε την Ανατολική Στερεά Ελλάδα και είχε
επικεφαλής τον Φαναριώτη Θεόδωρο Νέγρη
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ4

5. Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
5

6. Εξελίξεις (1)
 Ξεσπούν διαφωνίες και διαμάχες για
την αρχηγία και τη διαχείριση του
Αγώνα.
 Το καλοκαίρι του 1821 φτάνει στην
Πελοπόννησο ο Δημήτριος
Υψηλάντης (αδελφός του Αλέξανδρου
Υψηλάντη) ως εκπρόσωπός του για να
αναλάβει την ηγεσία του Αγώνα.
 Πολλοί οπλαρχηγοί και Φιλικοί
συσπειρώθηκαν γύρω από τον Δ.
Υψηλάντη, γιατί θεωρούσαν ότι οι
Φαναριώτες, οι προεστοί και οι
ιεράρχες μονοπωλούν τη διαχείριση
του Αγώνα.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ6

7. Εξελίξεις (2)
 Το καλοκαίρι του 1821, οι προεστοί
της Πελοποννήσου απειλήθηκαν
δύο φορές με σφαγή από
εξοργισμένους αγωνιστές, επειδή
αρνήθηκαν να συνεργαστούν με
τον Υψηλάντη.
 Σώθηκαν χάρη στις παρεμβάσεις
του Θ. Κολοκοτρώνη.
Ο Κολοκοτρώνης μιλά σε αγωνιστές
που απειλούσαν προκρίτους
Έλληνες! Είμαι κι εγώ σύντροφός σας. Αλλά
πρώτα να με ακούσετε που θα σας μιλήσω. […]
Γιατί θέλουμε να χάσουμε την πατρίδα μας
σκοτώνοντας ο ένας τον άλλο; Εμείς εσηκώσαμε
τ’ άρματα για τους Τούρκους και ακουστήκαμε
στην Ευρώπη ότι σηκωθήκαμε οι Έλληνες για
τους τυράννους [...]. Αν σκοτώσουμε τους
προεστούς, τι θα μας πουν τότε; Θ’ ακουσθή σ’
όλον τον κόσμον και θα μας πουν τα βασίλεια ότι
τούτοι δεν σηκώθηκαν για την πατρίδα και την
ελευθερίαν τους, αλλά για να σκοτωθούνε
συνατοί τους [ενν. αναμεταξύ τους]. […] Θα μας
πούνε Καρμπουνάρους, ρέμπελους κι
ακατάστατους και κανένας δεν θα μας βοηθήση
[…].
Πηγή: Δ. Κόκκινος, Η Ελληνική Επανάστασις, Μέλισσα, Αθήνα
1959-1960, τόμ. 1, σ. 479-480.
Ποιους κινδύνους επισημαίνει ο
Κολοκοτρώνης στο λόγο του;
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
7

8. Α’ Εθνοσυνέλευση ή
Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου
 Εκλογές για την ανάδειξη
παραστατών δηλαδή εκπροσώπων
του λαού που θα αποτελούσαν την
Εθνική Συνέλευση
 Έγινε κοντά στην Επίδαυρο
(Δεκέμβριος 1821-Ιανουάριος 1822)
 Η Εθνοσυνέλευση ψήφισε το πρώτο
ελληνικό Σύνταγμα, το Σύνταγμα της
Επιδαύρου
Ανάγκη
ενιαίας
διεύθυνσης
του Αγώνα
Κατάργηση
τοπικών
οργανισμών
και
δημιουργία
κεντρικής
διοίκησης
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ8

9. Οι αντιπρόσωποι στην Α΄
Εθνοσυνέλευση σύμφωνα με το
επάγγελμα και την κοινωνική τους θέση.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ9

10. ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
 Κείμενο έντονα επηρεασμένο από τα συντάγματα της
γαλλικής επανάστασης.
 Ανακήρυσσε την ανεξαρτησία των Ελλήνων.
 Θέσπιζε ως πολίτευμα την αβασίλευτη δημοκρατία.
 Διακηρύσσει ότι η επανάσταση είναι εθνική χωρίς
κοινωνικοανατρεπτικές προθέσεις.
 Η διοίκηση ορίστηκε ότι θα αποτελούνταν από δύο
σώματα με ετήσια θητεία,
 το Εκτελεστικό (κυβέρνηση) με πέντε μέλη και
 το Βουλευτικό με 70 μέλη
 Πρόεδρος του Εκτελεστικού εκλέχτηκε ο Αλέξανδρος
Μαυροκορδάτος και του Βουλευτικού ο Δ. Υψηλάντης.
 Στο Βουλευτικό πλειοψηφούσαν οι
προεστοί, γεγονός που αποδυνάμωνε τον
Υψηλάντη.
Η ρύθμιση αυτή
αποτελεί μοναδική
εξαίρεση σε όλη την
Ευρώπη, που
επικρατούσε η
βασιλεία.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
10

11. ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
Προσωρινόν Πολίτευμα
της Ελλάδος
(σύνταγμα της Επιδαύρου),
1822
§ γ’ – Όλοι οι Έλληνες εισίν
όμοιοι ενώπιον των νόμων
άνευ τινός εξαιρέσεως ή
βαθμού, ή κλάσεως (ενν.
κοινωνικής τάξης), ή
αξιώματος.
§ ζ’ – Η ιδιοκτησία, τιμή και
ασφάλεια εκάστου των
Ελλήνων, είναι υπό την
προστασίαν των νόμων.
Λ. Αξελός (επιμ.), Τα ελληνικά
συντάγματα, 1822-1952, Στοχαστής,
Αθήνα 1971, σ. 66.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
11

12. Β’ Εθνοσυνέλευση Δεύτερη Εθνική
Συνέλευση του Άστρους
 Έγινε στο Άστρος Κυνουρίας (Μάρτιος – Απρίλιος
1823) σε συνθήκες πολιτικής έντασης.
 Ψηφίστηκε ο Νόμος της Επιδαύρου, μια νέα,
ελαφρώς τροποποιημένη εκδοχή του συντάγματος
της Επιδαύρου.
 Καταργήθηκαν όλοι οι τοπικοί οργανισμοί
 Καταργήθηκε το αξίωμα του αρχιστράτηγου που είχε
μέχρι τότε ο Θ. Κολοκοτρώνης.
 Πρόεδρος του Εκτελεστικού ορίστηκε ο Πετρόμπεης
Μαυρομιχάλης και του Βουλευτικού ο Αλ.
Μαυροκορδάτος.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ12

13. Σημαντικό είναι επίσης το καταληκτικό κείμενο της Εθνοσυνέλευσης όπου
γίνεται επαναδιακήρυξη της Εθνικής Ανεξαρτησίας και της απόφασης για
συνέχιση της Επανάστασης με κάθε θυσία. Αυτή η διακήρυξη αρχίζει με τις
φράσεις:
«Τρίτον ήδη χρόνον διαρκεί ο υπέρ ανεξαρτησίας εθνικός των
Ελλήνων πόλεμος και ο τύραννος ούτε κατά γην ούτε κατά θάλασσαν
ηυδοκίμησεν. Ενώ δε αι τυραννοκτόνοι χείρες των Ελλήνων έπεμψαν
μυριάδας Τούρκους εις άδου, και φρούρια απέκτησαν, και την
επικράτειαν εξησφάλισαν, ο δε κρότος των ημετέρων όπλων,
αντηχήσας, διετάραξε το Βυζάντιον, ευτύχησε το έθνος να διακηρύξη
εν Επιδαύρω κατά πρώτον ως έθνος, την ανεξαρτησίαν του, να
νομοθετήσει και εθνικήν να καταστήση διοίκησιν».
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ13

14. ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ14

15. Εξελίξεις (1)
 Η πολιτική διαμάχη
κατέληξε σε εμφύλια
σύρραξη, το
φθινόπωρο του 1823.
 Αρχικά εκδηλώθηκε ως
σφοδρή πολιτική
σύγκρουση και έπειτα
σε ανοιχτή ένοπλη
σύγκρουση.
Φαναριώτες,
Ιεράρχες,
Προεστοί
Οπλαρχηγοί,
Φιλικοί
Διέθεταν
εξουσία και
προσπαθού
σαν να τη
διατηρήσουν
Αναδείχτηκαν
στα πεδία
των μαχών
και
θεωρούσαν
αυτονόητο
δικαίωμά
τους να
συμμετέχουν
στα κοινά
ΑΙΤΙΑ
1. Οι αντιθέσεις για την άσκηση της εξουσίας
2. Οι διαφωνίες για τη διαχείριση των
χρημάτων του δανείου από την Αγγλία
3. Οι τοπικιστικές αντιθέσεις
4. Οι καθαρά προσωπικές αντιπαλότητες και
φιλοδοξίεςΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ15

16. Εξελίξεις (2)
 Συγκρούστηκαν δύο παρατάξεις με επικεφαλής
τους Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, αντιπρόεδρο του
Εκτελεστικού και Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο,
πρόεδρο του Βουλευτικού.
 Ο Μαυροκορδάτος εξασφάλισε τη στήριξη των
ισχυρότερων προκρίτων της Πελοποννήσου και
της Ύδρας.
 Ο Κολοκοτρώνης αναγκαστικά υποχώρησε.
Φθινόπωρο 1823 –
Καλοκαίρι 1824
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ16

17. Εξελίξεις (3)
 Ο Μαυροκορδάτος και οι Υδραίοι
συμμάχησαν με τον Ιωάννη Κωλέττη,
που επηρέαζε πολλούς οπλαρχηγούς στη
Στερεά Ελλάδα.
 Απέκλεισαν τους Πελοποννήσιους από
την εξουσία.
 Οι Πελοποννήσιοι συνασπίστηκαν και
εναντίον τους κινήθηκαν στρατεύματα από
τη Στερεά Ελλάδα που λεηλάτησαν τη
Βόρεια Πελοπόννησο.
 Οι Πελοποννήσιοι συνθηκολόγησαν.
 Οι νικητές φυλακίζουν τον Κολοκοτρώνη
και τον Οδυσσέα Ανδρούτσο (αργότερα
δολοφονήθηκε).
Ιούλιος 1824 –
Ιανουάριος 1825
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
17

18. Γ’ Εθνοσυνέλευση
 Συγκλήθηκε το 1826 στην Επίδαυρο.
 Διαλύθηκε σχεδόν αμέσως, όταν έγινε γνωστή η
πτώση του Μεσολογγίου.
 Συγκλήθηκε ξανά την άνοιξη του 1827 στην
Τροιζήνα.
 Εξέλεξε ως Κυβερνήτη της Ελλάδας τον Ιωάννη
Καποδίστρια με θητεία επτά ετών.
 Ψήφισε το Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος, που
 βασιζόταν στην αρχή της διάκρισης των εξουσιών
 διαπνεόταν από φιλελεύθερες ιδέες
 ήταν το πιο δημοκρατικό σύνταγμα της εποχής του
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ18

19. Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος
(σύνταγμα της Τροιζήνας), 1827
5. Η Κυριαρχία ενυπάρχει εις το Έθνος˙
πάσα εξουσία πηγάζει εξ αυτού, και
υπάρχει υπέρ αυτού.
21. Εις την Ελληνικήν Επικράτειαν, ούτε
πωλείται, ούτε αγοράζεται άνθρωπος.
Αργυρώνητος δε ή δούλος παντός γένους
και πάσης θρησκείας, καθώς πατήση το
Ελληνικόν έδαφος, είναι ελεύθερος και από
τον δεσπότη αυτού ακαταζήτητος.
Λ. Αξελός (επιμ.), Τα ελληνικά συντάγματα, 1822-1952,
Στοχαστής, Αθήνα 1971, σ. 94, 95.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ19