ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನ ಹಾಗೂ ದೊಡ್ಡ ಗಣಪತಿಯ ದೇವಸ್ಥಾನಗುಡಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಬಸವನಗುಡಿ ಯಲ್ಲಿರುವ ದೇವಸ್ಥಾನ . ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾಗಿ, ಸಾಹಿತ್ಯಿಕವಾಗಿ ಶ್ರೀಮಂತವಾದ ಈ ಪ್ರದೇಶ ಧಾರ್ಮಿಕತೆಯ ನೆಲೆವೀಡೂ ಹೌದು.ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಹಲವು ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯಗಳ ಪೈಕಿ ಬಸವನಗುಡಿಯ ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ಹಾಗೂ ದೊಡ್ಡ ಗಣೇಶನ ದೇವಾಲಯ ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದು.ಕಹಳೆ ಬಂಡೆ ಅಥವಾ ಬ್ಯೂಗಲ್ ರಾಕ್ ಉದ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುವ ವಿಶಾಲ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನ ಹಾಗೂ ದೊಡ್ಡ ಗಣೇಶನ ಸುಂದರ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಶಿಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಡೆದ 8 ಅಡಿ ಎತ್ತರ ಹಾಗೂ 12 ಅಡಿ ಅಗಲ ಇರುವ ಸುಂದರವಾದ ಗಣೇಶನ ವಿಗ್ರಹವಿದೆ. ಈ ಗಣಪ ಸ್ವಯಂಭು, ಉದ್ಭವ ಗಣಪ ಎಂತಲೂ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ಹಾಗೂ ದೊಡ್ಡ ಗಣೇಶನ ಗುಡಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಬಸವನಗುಡಿ ಯಲ್ಲಿರುವ ದೇವಸ್ಥಾನ . ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾಗಿ, ಸಾಹಿತ್ಯಿಕವಾಗಿ ಶ್ರೀಮಂತವಾದ ಈ ಪ್ರದೇಶ ಧಾರ್ಮಿಕತೆಯ ನೆಲೆವೀಡೂ ಹೌದು.ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಹಲವು ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯಗಳ ಪೈಕಿ ಬಸವನಗುಡಿಯ ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನ ಹಾಗೂ ದೊಡ್ಡ ಗಣೇಶನ ದೇವಾಲಯ ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದು.ಕಹಳೆ ಬಂಡೆ ಅಥವಾ ಬ್ಯೂಗಲ್ ರಾಕ್ ಉದ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುವ ವಿಶಾಲ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಗಣೇಶನ ಸುಂದರ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಶಿಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಡೆದ 8 ಅಡಿ ಎತ್ತರ ಹಾಗೂ 12 ಅಡಿ ಅಗಲ ಇರುವ ಸುಂದರವಾದ ಗಣೇಶನ ವಿಗ್ರಹವಿದೆ. ಈ ಗಣಪ ಸ್ವಯಂಭು, ಉದ್ಭವ ಗಣಪ ಎಂತಲೂ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
1. ಇತಿಹಾಸ ಸ್ಾಾತಕ ೋತತರ ಅಧ್ಯಯನ ಮತತತ ಸಂಶ ೋಧ್ನಾ ಕ ೋಂದ್ರ
ಸಕಾಾರಿ ಕಲಾ ಕಾಲ ೋಜತ
ಅಂಬ ೋಡ್ಕರ್ ವೋಧಿ, ಬ ಂಗಳೂರತ – 560001
ಪತಿರಕ : 4.1 – ಇತಿಹಾಸ ಮತತತ ಗಣಕೋಕರಣ
(History and Computing)
ನಿಯೋಜಿತ ಕಾಯಾ
ವಷಯ : ದ ಡ್ಡಬಸವಣಣ ದ ೋವಾಲಯ ಮತತತ ದ ಡ್ಡಗಣಪತಿ ದ ೋವಾಲಯ
ಅಪಾಣ
ಮಾಗಾದ್ರ್ಾಕರತ
ಶ್ರೋಮತಿ ಸತಮಾ ಡಿ
ಸಹಾಯಕ ಪ್ಾರಧ್ಾಯಪಕರತ
ಇತಿಹಾಸ ವಭಾಗ
ಸಕಾಾರಿ ಕಲಾ ಕಾಲ ೋಜತ
ಬ ಂಗಳೂರತ-560001
ಡಾ|| ಆರ್. ಕಾವಲಲಮಮ
ಸಂಯೋಜಕರತ
ಇತಿಹಾಸ ಸ್ಾಾತಕ ೋತತರ
ಅಧ್ಯಯನ ವಭಾಗ ಮತತತ
ಸಂಶ ೋಧ್ನ ಕ ೋಂದ್ರ ಸಕಾಾರಿ
ಕಲಾ ಕಾಲ ೋಜತ ಬ ಂಗಳೂರತ-
560001
ಅರ್ಪಾಸತವವರತ
ಸವತ.ಎಸ್
ದ್ವಿತಿೋಯ ಎಂ.ಎ- 4 ನ ೋ ಸ್ ಮಿಸಟರ್
ನ ಂದ್ಣಿ ಸಂಖ್ ಯ: HS200212
2021-2022
ಬ ಂಗಳೂರತ-560001
3. ವಷಯಗಳು
ರ್ಪೋಠಿಕ
ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣದ ೇವವಲಯದ ಇತಿಹವಸ
ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ಹೊಸ ಮತುು ಹಳ ಯ ಛವಯ ಚಿತರ
ದ ೇವವಲಯ ರಚನ
ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ನಂದಿ
ಮಹವದವಾರ
ದ ೇವವಲಯ ಮುಖ ಮಂಟಪ
ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ಅಲಂಕವರದ ವಿನವಾಸ
ಏಕಶಿಲವ ಧ್ವಜಸುಂಭ
ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ವವಸುುಶಿಲಪ
ಕಹಳ ಬಂಡ ಹವಗೊ ಗೊೇಪರ ಮಂಟಪ
ಜವತ್ ರ' (ಕಡ್ಲ ಕವಯಿ ಪರಿಷ )
ದೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿ ದ ೇವವಲಯದ ಇತಿಹವಸ
ದೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿ
ಗರಂಥ ಋಣ್
4. ಪೇಠಿಕ
ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ, ಅಥವವ "ಬುಲ್ ಟ ಂಪಲ್, ದ ೇವಸ್ವಾನ ಅಗರಸ್ವಾನ ಪಡ ದಿದ , ಬ ಂಗಳೂರು ಕ ೊೇಟ ಯಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ್ಕ ೆ ಸುಮವರು ಮೊರು
ಕಿ.ಮೇ. ದೊರದಲ್ಲಿರುವ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ಪರಿಸರ ಹಲವವರು ಧ್ಮಮ ಪಂಥಗಳ ಸಂಗಮ,
ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಬಂಡ ಗಳಿರುವ ಈ ಪರಿಸರ ಒಂದು ಕವಲದಲ್ಲಿ ನಗರದ ಹ ೊರವಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಕಿರುದವದ ಬ ಟಟ, ಅದರ ಸುತುಲೊ
ಹಚಚಹಸಿರಿನ ಪ ೈರುಗಳಿಂದ ಕಂಗೊಳಿಸುವ ಹೊಲಗಳು, ಕಿರಿದವದ ಬ ಟಟದ ಮೇಲ ಬೃಹತ್ ನಂದಿ ವಿಗರಹಕ ೆ ಕಟಟಲವದ ದ ೇವವಲಯವ ೇ
'ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣನ ಗುಡಿ'.
ಇದು ಬ ಂಗಳೂರಿನಂದ ದಕ್ಷಿಣ್ಕ ೆ ರವಮುಹಳಿಿ ಅಥವವ ಮೈಸೊರಿಗ ತ್ ರಳುವ ಮವಗಮದಲ್ಲಿದದ ದ ೇವವಲಯವವಗಿತುು.
ಕಹಳ ಬಂಡ , ದ ೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ಬ ಟಟದ ಮೊಲಕ ಈಗಿನ ಪರಿಹರ ಬ ಟಟ ಮತುು ಗವಿಗಂಗವಧ್ರ ೇಶ್ಾರ ದ ೇವವಲಯದ
ಮುಂಭವಗದಿಂದ ಈಗಿನ ಗಿರಿನಗರ ಬ ಟಟಗಳಮೊಲಕ ಹವದು ಕ ಂಗ ೇರಿ ತಲುಪಬಹುದವಗಿತುು ಅಲ್ಲಿಂದ ಬಿಡ್ದಿ ಮವಗಮವವಗಿ ರವಮಗಿರಿ
ಬ ಟಟದ ಮೊಲಕ ಶಿರೇರಂಗಪಟಟಣ್ ಮತುು ಮೈಸೊರು ಪರದ ೇಶ್ಕ ೆ ಪರವ ೇಶ್ ಮವಡ್ಬಹುದವಗಿತುು.
ಹಳ ಯ ಮವಗಮ ಮಧ್ಾದಲ್ಲಿದುದದರಿಂದ, ದ ೊಡ್ಡಬಸವ ದ ೇವವಲಯ ಹಲವವರು ಪರವವಸಿಗರ ಬರವಣಿಗ ಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ ಿೇಖಗೊಂಡಿದ . ಈ
ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ಬ ಟಟಗಳಲ್ಲಿಯೇ ದೃಷಭವವತಿ ನದಿ ಹುಟುಟತುದ ಂಬು ಹ ೇಳುತ್ವುರ .
5. ಹಳ ಯ ಶ್ಸನವಂದು ನಂದಿ ವಿಗರಹದ ಬದದಡಿಯಲ್ಲಿದುದ 'ಇಲ್ಲಿ ವೃಷಭವವತಿ ನದಿಯು ನಂದಿಯ ಪವದದಡಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟುಟತುದ ' ಎಂದು ಹ ೇಳುತುದ .
ಈ ದ ೇವವಲಯ ಕುರಿತು ಒಂದು ಐತಿಹಾವಿದ . ಬ ಟಟದ ಸುತುಲ್ಲನ ಜಮೇನುಗಳಲ್ಲಿ ರ ೈತರ ಕಡ್ಲ ೇಕವಯಿ ಹೊಲಗಳಿದದವು, ಕಟವವಿಗ ಬಂದ ಬ ಳ ಯನುು
ರವತಿರ ವ ೇಳ ಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗೊಳಿ ಒಂದು ತಿಂದುಹವಕುತಿುತುು.
ರವತಿರಯ ವ ೇಳ ಯಲ್ಲಿ ಬ ಟಟದ ಮೇಲ್ಲದದ ನಂದಿ ವಿಗರಹ ಗೊಳಿಯ ರೊಪ ತ್ವಳಿ ಕಡ್ಲ ೇಕವಯಿ ತಿನುುವುದನುು ಕಂಡ್ ರ ೈತರು ಸಾತ ನದಿ ದ ೇವರು ಪವವಡ್
ರೊಪದಲ್ಲಿ ಧ್ರ ಗ ಅವತರಿಸಿ ತಮಗ ಆಶಿೇವಮದಿಸುತಿುದವದನ ಎಂದುಕ ೊಂಡ್ು ತಮಮ ಕಡ್ಲ ೇಕವಯಿ ಬ ಳ ಯನುು ಕವಪವಡ್ುವಂತ್ ನಂದಿಯಲ್ಲಿ ಮೊರ ಇಟಟರು,
ತ್ವವು ಬ ಳ ದ ಕಡ್ಲ ೇಕವಯಿಯನುು ಬಸವಣ್ಣನಗ ಅಪಮಸಿ ಅನಂತರ ಆಳ ದುಳಿದುದನುು ತಮಮ ಮನ ಗ ತ್ ಗ ದುಕ ೊಂಡ್ು ಹೊೇದರ ಂದು ಐತಿಹಾ
ಹ ೇಳುತುದ .
ರ ೈತರು ಪರತಿವಷಮ ತ್ವವು ಬ ಳ ದ ಕಡ್ಲ ೇಕವಯಿಯನುು ಮೊದಲು ಬಸವನಗ ಆಪಮಸುವ ಆಚರಣ ಕ ೈಕ ೊಂಡ್ರು. ಆ ಆಚರಣ ಯೇ ಪರತಿವಷಮ
'ಕಡ್ಲ ೇಕವಯಿ ಪರಿಷ ಎಂಬ ಸ್ವಂಪರದವಯಿಕ ಹಬಬದ ರೊಪದಲ್ಲಿ ಪರಚಲ್ಲತಕ ೆ ಬಂದಿತು ಎಂದು ಹ ೇಳಲವಗುತುದ
6. ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣದ ೇವವಲಯದ ಇತಿಹವಸ
ಈ ದ ೇವವಲಯವನುು 16 ನ ೇ ಶ್ತಮವನದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸ್ವಮವರಜಾದ ಕ ಂಪ ೇಗೌಡ್ರು
ನಮಮಸಿದರು, ಅವರು ಬ ಂಗಳೂರು ನಗರದ ಸ್ವಾಪಕ ಎಂಬ ಹ ಗಗಳಿಕ ಗ ಪವತರರವಗಿದವದರ .
ಇಂದು ಅಸಿುತಾದಲ್ಲಿರುವ ದ ೇವವಲಯದ ಮೇಲ್ಲನ ವಿಮವನವನುು 20 ನ ೇ ಶ್ತಮವನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ
ನಮಮಸಲವಗಿದ .
ಇದು ಶ ೈವ ಆಕೃತಿಗಳು ಮತುು ಲಕ್ಷಣ್ಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಪಟ್ಟಟದ ,ಇದು ಅದುುತವವಗಿ
ಸುಂದರವವಗಿರುತುದ ಮತುು ದ ೇವವಲಯದ ಆಕಷಮಣ ಯನುು ಹ ಚಿಚಸುತುದ .
ದೊಡ್ಡ ಗಣ ೇಶ್ನ ಗುಡಿ ಬ ಂಗಳೂರಿನ ಬಸವನಗುಡಿ ಯಲ್ಲಿರುವ ದ ೇವಸ್ವಾನ ಸ್ವಂಸೃತಿಕವವಗಿ,
ಸ್ವಹಿತಿಾಕವವಗಿ ಶಿರೇಮಂತವವದ ಈ ಪರದ ೇಶ್ ಧವಮಮಕತ್ ಯ ನ ಲ ವಿೇಡ್ೊ ಹೌದು.
ಬ ಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಹಲವು ಪುರವತನ ದ ೇವವಲಯಗಳ ಪ ೈಕಿ ಬಸವನಗುಡಿಯ ದ ೊಡ್ಡ ಗಣ ೇಶ್ನ
ದ ೇವವಲಯ ಪರಮುಖವವದದುದ.
ಕಹಳ ಬಂಡ ಅಥವವ ಬೊಾಗಲ್ ರವಕ್ ಉದವಾನಕ ೆ ಹೊಂದಿಕ ೊಂಡಿರುವ ವಿಶವಲ ಪರದ ೇಶ್ದಲ್ಲಿ ದ ೊಡ್ಡ
ಗಣ ೇಶ್ನ ಸುಂದರ ದ ೇವವಲಯವಿದ .
8. ದ ೋವಾಲಯ ರಚನ
ಈ ದ ೇವವಲಯವನುು ಉತುರವಭಿಮುಖಿಯವಗಿ ನಮಮಸಲವಗಿದ . ಇದು
ಮುಖಾವವಗಿ ಚಿಕೆ ಬ ಟಟದ ಹರವವದ ಪರದ ೇಶ್ದ ಮೇಲ ರಚಿತವವಗಿದುದ,ಪರವ ೇಶ್ಕವೆಗಿ
ಕಂಬಮತುು ಬೊೇದಿಗ ಗಳಿಂದ ಕೊಡಿದ ದವಾರವವಗಿತುು.
ಈಗ ಈ ಚಿಕೆ ದವಾರವನುು ದೊಡ್ಡ ಗೊೇಪುರ ದವಾರವವಗಿ ಮವಪಮಡಿಸಲವಗಿದ .
ಇದನುು ಪರವ ೇಶಿಸಿದರ ,ವಿಶವಲವವದಅಂಗಳ ಸಿಕುೆತುದ .
ಈ ಅಂಗಳದ ಮಧ್ಾದಲ್ಲಿ ನಂದಿ ವಿಗರಹವಿರುವ ಮಂಟಪ, ಇದರ ಹಿಂಭವಗದಲ್ಲಿ
ಚಿಕೆ ಗಭಮಗೃಹವನುುನಮಮಸಲವಗಿದ .
ನಂದಿ ಮಂಟಪದ ಮುಂಭವಗಕ ೆ ಹೊಂದಿಕ ೊಂಡ್ಂತ್ ಜಗುಲ್ಲ ಆಕವರದ
ಮುಖಮಂಟಪವಿದ . ಅಂಗಳದ ಬಲ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ನೇರಿನ ಕ ೊಳವಿತುು.
ಈ ದ ೇವವಲಯದ ಗಭಮಗೃಹದಲ್ಲಿ ಶಿವಲ್ಲಂಗವಿದದರೊ
ಬೃಹತ್ವಕವರದನಂದಿವಿಗರಹವಿರುವ ಕವರಣ್ದಿಂದವಗಿ ಇದನುು ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣನ
ದ ೇವವಲಯವ ಂದ ೇ ಕರ ಯಲಪಡ್ುತುದ .
9. ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ನಂದಿ
ಗವರನ ೈಟ್ ಶಿಲ ಯಲ್ಲಿ ನಮಮಸಿದ ನಂದಿ ವಿಗರಹವು ಸುಮವರು 15
ಅಡಿಗಳಷುಟ ಎತುರವವಗಿದ . 21 ಅಡಿ ಉದದ 8 ಅಡಿ ಅಗಲ ಇರುವ
ನಂದಿ ವಿಗರಹವು ಪವರಯಶ್ ಸಾಳದಲ್ಲಿಯೇ ಇದದ ದ ೊಡ್ಡ ಗವನ ೈಟ್
ಬಂಡ ಯನುು ನಂದಿ ವಿಗರಹವನವುಗಿ ರಚಿಸಿರಬಹುದು,
ಇದು ಎತುರದ ದೃಷ್ಟಟಯಿಂದ ನವಡಿನ ಬೃಹತ್ ಶಿಲವ ನಂದಿ
ವಿಗರಹಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದ ನಸಿಕ ೊಂಡಿದ .
ನಂದಿ ತನು ಎಡ್ಭವಗಕ ೆ ಒರಗಿಕ ೊಂಡ್ು ಕುಳಿತಿರುವ
ಭಂಗಿಯಲ್ಲಿದ .
ನಂದಿಯ ದ ೇಹಭವಗದಲ್ಲಿ ಚಿಕೆ-ಚಿಕೆ ಗಂಟ ಗಳವಕವರದ
ಸರಮವಲ ಯ ಕ ತುನ ಗಳಿವ .
ಅದರ ಜ ೊತ್ ಗ ಹೊ-ಮವಲ ಯ ಆಕವರದ ಸರಮವಲ ಗಳ
ಕ ತುನ ಗಳಿವ . ನಂದಿಯ ಮುಖವನುು ಸುಂದರವವಗಿ
ಮೊಡಿಸಲವಗಿದ .
10. ಉದದನ ಯ ಮುಖ ಹಣ ಯ ಮೇಲ ಪುಷಪಮವಲ ಯ ಕ ತುನ ಇದ . ಇದರ ಪವದದಡಿಯ ಬಂಡ ಯ ಮೇಲ ಕನುಡ್ದಲ್ಲಿ ವೃಷಭವವತಿ
ನದಿಯು
ಉಗಮವವಗುವ ಸಾಳ ಎಂದು ಹ ೇಳುವ ಶವಸನವಿದ ನಂದಿ ವಿಗರಹ ಅದರ ಸುತುಲೊ ಕಟ ಟಯನುು ರಚಿಸಲವಗಿದ ದ ೇವರ ಪವದದಲ್ಲಿ
ವಿೇಣ ನುಡಿಸುತಿುರುವುದನುು ಕವಣ್ಬಹುದವಗಿದ
ದೊಡ್ಡಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯ ಮತುು ದೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿ ದ ೇವವಲಯವು 5 ಎಕರ ಭೊಮಯಲ್ಲಿ ನಮವಮಣ್ವವಗಿದ .
16. ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ವವಸುುಶಿಲಪ
ಈ ದ ೇವವಲಯವನುು 1537 ರಲ್ಲಿ ಕನವಮಟಕದ ರವಜಧವನ ಬ ಂಗಳೂರಿನ ಸ್ವಾಪಕ ಎಂದುಪರಸಿದಧರವದ ಕ ಂಪ ೇಗೌಡ್ ಎಂಬ
ಆಡ್ಳಿತಗವರರಿಂದ ನಮಮಸಲವಗಿದ ಎಂದು ಅಂದವಜಿಸಲವಗಿದ .
ದ ೇವವಲಯದ ಬಹುಭವಗವು ಶ್ತಮವನಗಳಿಂದಲೊ ಬದಲವಗದ ಇದದರೊ, ಪರಸುುತ 'ವಿಮವನ'ವನುು 20 ಶ್ತಮವನದ
ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ನಮಮಸಲವಗಿದ .
ದ ೇವವಲಯದ ವವಸುುಶಿಲಪವು 1500 ರ ದಶ್ಕದಲ್ಲಿ ಪರಚಲ್ಲತದಲ್ಲಿರುವ ವಿಜಯನಗರ ಶ ೈಲ್ಲಯಿಂದ ಹ ಚುಚ ಪರಭವವಿತವವಗಿದ .
ನಂದಿಯ ವಿಗರಹವನುು ಗವರನ ೈಟ್ ಕಲ್ಲಿನಂದ ಕ ತುಲವಗಿದ ಮತುು ಅದರ ಹಿಂದ ಶಿವಲ್ಲಂಗವಿದ . ಏತನಮಧ ಾ, ವಿಮವನವು
ಶ ೈವಲಕ್ಷಣ್ಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಪಟ್ಟಟದ .
17. ಕಹಳ ಬಂಡ ಹವಗೊ ಗೊೇಪರ ಮಂಟಪ
ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವಸ್ವಾನದ ಮುಂಭವಗದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಬಂಡ ಗಳಿಂದ
ಕೊಡಿದ ಪರಿಸರ ಇದ .
ಬಂಡ ಗಳಿಂದ ಕೊಡಿದ ಪರದ ೇಶ್ವನುು ಕಹಳ ಬಂಡ ಎಂದು ಕರ ಯುತ್ವುರ .
ಈ ಹಿಂದ ವ ೈರಿಗಳು ಆಕರಮಣ್ ಅಥವವ ಸ್ ೈನಕರ ಚಲನವಲನ
ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಂಡ ಯ ಮೇಲ ನಂತುಕ ೊಂಡ್ು ಕಹಳ ಯನುು
ಮೊಳಗಿಸುತಿುದದರ ಂದು ಹ ೇಳಲವಗುತುದ , ಅದಕವೆಗಿ ಇದನುು ಕಹಳ ಬಂಡ
ಎಂದು ಕರ ಯುತ್ವುರ .
ಈ ಕಹಳ ಬಂಡ ಯ ಮೇಲ ವೃತ್ವುಕವರದ ಒಂದು ಮಂಟಪವಿದುದ ಇದನುು
ಕಳ ಬಂಡ್ ಗೊೇಪುರ ಎಂದು ಕರ ಯುತ್ವುರ .
ಈ ಬಂಡ ಯ ಪಕೆದಲ್ಲಿ ಪೂವಮದಿಕಿೆನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸ್ವಲ್ಲನ ಕನುಡ್
ಶವಸನವನುು ನ ೇಮಗಲ್ ಸ್ೊೇಮಶ ೇಖರ್ ಶೂೇಧಿಸಿದವದರ .
ಈ ಶವಸನದ 'ಪಠಾವು “ದಿೇವಟ್ಟಗ ಸ್ೊೇಮನು-ಕುಲಗುರುಲ್ಲಂಗ" ಎಂದು
ಬರ ಯಲವಗಿದ . ಈ ಶವಸನವು ಸುಮವರು ಹದಿನವರನ ಯ
ಶ್ತಮವನದ ಂದು ಅವರು ಗುರುತಿಸಿದವದರ .
18. ಬೊಾಗಲ್ ರವಕ್ ಉದವಾನವನ ನೊೇಟ
ಬೊಾಗಲ್ ರವಕ್ ಗವಡ್ಮನುದುದಬೊಾಗಲ್ ರವಕ್ ಉದವಾನವು
ದೊಡ್ಡ ಗಣ ೇಶ್ ದ ೇವಸ್ವಾನದ ಹಿಂದ ಮತುು ಬುಲ್
ದ ೇವಸ್ವಾನದ ಪಕೆದಲ್ಲಿದ .
ಹತಿುರದ ನವವಸಿಗಳನುು ಎಚಚರಿಸಲು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಕಲ್ಲಿನ
ರಚನ ಯ ಮೇಲ ಮವಡಿದ ಬಗಲ್ ಕರ ಯಿಂದ ಉದವಾನಕ ೆ
ಅದರ ಹ ಸರು ಬಂದಿದ .
ಇದು ದಟಟವವಗಿ ಮರಗಳಿಂದ ಆವೃತವವಗಿದ ಮತುು
ಸ್ವಮವನಾವವಗಿ ಮರಗಳ ಮೇಲ ಹಲವವರು ಬವವಲ್ಲಗಳು
ಕುಳಿತುಕ ೊಳುಿವುದನುು ನೊೇಡ್ಬಹುದು ಮತುು ಕ ೇಳಬಹುದು.
ಕನವಮಟಕದ ಪರಸಿದಧ ವಾಕಿುಗಳ ಮವದರಿಗಳೂಂದಿಗ ನೇರಿನ
ಟವಾಂಕ್ ಇದ .
19. ಜವತ್ ರ' (ಕಡ್ಲ ಕವಯಿ ಪರಿಷ )
ಬಸವಣ್ಣನ ದ ೇವಸ್ವಾನ ಇರುವ ಸಾಳ ಹಿಂದ ಸುಂಕ ೇನ ಹಳಿಿ ಎಂದು
ಹ ಸರವಗಿತುು.
ಇಲ್ಲಿ ಹೊಲ ಗದ ದಗಳಿದದವು. ರ ೈತ್ವಪವಗಮದ ಜನ ಇಲ್ಲಿ
ವವಸಿಸುತಿುದದರು. ಇವರು ಪರಧವನವವಗಿ ತಮಮ ಹೊಲಗಳಲ್ಲಿ ಕಡ್ಲ ೇ
ಕವಯಿ ಬ ಳ ಯುತಿುದದರು.
ಸವಮರಿಗು ಸಮಪವಲು, ಸವಮರದು ಸಹಬವಳ ಾ ಎಂದು ಬದುಕುತಿುದದ
ಆ ರ ೈತ್ವಪ ವಗಮ, ಕಡ್ಲ ಕವಯಿ ಫಸಲು ಬರುವ ಕವತಿೇಮಕದಲ್ಲಿ ತ್ವವು
ಬ ಳ ದ ಕಡ್ಲ ಕವಯಿಯನುು ರವಶಿ ಮವಡಿ ಕಣ್ದ ಪೂಜ ಮವಡಿ
ಮವರನ ದಿನ ಸಮನವಗಿ ಹಂಚಿಕ ೊಳುಿತಿುದದರು.
ಒಮಮ ಹಿೇಗ ಕಣ್ ಮವಡಿದದ ಸಂದಭಮದಲ್ಲಿ ಗೊಳಿಯಂದು ಬಂದು ರವಶಿ
ರವಶಿ ಕಡ್ಲ ಕವಯಿ ತಿಂದು ಹೊೇಗುತಿುತುಂತ್ .
ಈ ಗೊಳಿ ಅರ್ವಮತ್ ಬಸವನ ಕವಟ ತ್ವಳಲವರದ ರ ೈತರು ಒಂದು
ದಿನ ರವತಿರಯಿಡಿೇ ಕವದಿದುದ ಬಡಿಗ ಹಿಡಿದು ಬಸವನ ಬಡಿಯಲು
ಕವದಿದದರಂತ್ .
20. ನರಿೇಕ್ಷ ಯಂತ್ ಬಸವ ಬಂದ, ಕಡ್ಲ ಕವಯಿ ತಿನುುತಿುದದ. ಇದನುು ನ ೊೇಡಿ ಕ ೊೇಪಗ ೊಂಡ್ ರ ೈತರು, ತ್ವವು ತಂದಿದದ ಬಡಿಗ ಹಿಡಿದು
ಬಸವನುು ಅಟ್ಟಟಸಿಕ ೊಂಡ್ು ಹೊೇದರಂತ್ ಆಗ ರ ೈತರ ಹ ೊಡ ತ ತಪಪಸಿಕ ೊಳಿಲ ಂದು ಓಡಿದ ಬಸವ ಸುಂಕ ೇನಹಳಿಿಯಿಂದ ಸಾಲಪದೊರ
ಓಡಿಬಂದು ಗುಡ್ಡ ಏರಿ ಕಲವಿದನಂತ್ .
ಈ ಸ್ೊೇಜಿಗವನುು ಕಣವಣರ ಕಂಡ್ ರ ೈತರಿಗ ಇದು ಸ್ವಮವನಾ ಗೊಳಿಯಲಿ. ಶಿವನ ವವಹನ ನಂದಿ ಎಂಬ ಸತಾ ತಿಳಿಯಿತಂತ್
ಕ ೈಲವಸದಿಂದ ಧ್ರ ಗಿಳಿದುಬಂದ ನಂದಿಕ ೇಶ್ಾರನನ ುೇ ಹ ೊಡ ದು ಎಂಥ ತಪುಪ ಮವಡಿದ ವ ಂದು ಮರುಗಿದರಂತ್ . ಅರಿಯದ ತ್ವವು
ಮವಡಿದ ತಪುಪ ಮನುಸ್ ಂದು ಪರಿಪರಿಯವಗಿ ಬ ೇಡಿದರಂತ್ .
ಅಂದಿನಂದ ರ ೈತರು ತಪ್ಪಪಪಪಗ ಯವಗಿ ಪರತಿವಷಮ ಕಡ್ಲ ಕವಯಿ ಬ ಳ ಬಂದ ತತ್ಕ್ಷಣ್ ತಮಮ ಮೊದಲ ಬ ಳ ಯನುು ಈ ಕಲ್ಲಿನ
ಬಸವಣ್ಣನಗ ತಂದು ಒಪಪಸಿ ನ ೇವ ೇದಾ ಮವಡಿ, ಕ್ಷಮಸ್ ಂದು ಕ ೇಳಿ ನಂತರ ಮವರವಟ ಮವಡ್ುತಿುದದರಂತ್ . ಇಂದಿಗೊ ಈ ಪರಂಪರ
ಅನೊಚವನವವಗಿ ನಡ ದುಕ ೊಂಡ್ು ಬಂದಿದ .
ಪರತಿವಷಮ ಕವತಿೇಮಕ ಮವಸದಲ್ಲಿ ನಡ ಯುವ ಜವತ್ ರ ಕಡ್ಲ ಕವಯಿ ಪರಿಷ ಎಂದ ೇ ಖ್ವಾತವವಗಿದ .
ಈ ಜವತ್ ರಗ ಬಸವನ ಭಕುರು ಬಂದು ಬಂದು ಕಡ್ಲ ೇ ಕವಯಿ ತಿಂದರ , ನಂದಿ ತೃಪುನವಗುತ್ವುನ ಂಬುದು ಹಲವು ಹಿರಿಯರ ನಂಬಿಕ .
ಭಕುರು ತಿಂದು ಎಸ್ ವ ಸಿಪ ಪಯನುು ರವತಿರಯ ವ ೇಳ ಕಲುಿ ಬಸವ ನಜರೊಪ ತ್ವಳಿ ಆ ಸಿಪ ಪಯನುು ತಿನುುತ್ವುನ ಎಂದು ಇಂದಿಗೊ ಜನ
ನಂಬಿದವದರ .
21. ದೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿ ದ ೇವವಲಯದ ಇತಿಹವಸ
ದೊಡ್ಡ ಗಣ ೇಶ್ ದ ೇವಸ್ವಾನವು ಬಸವನಗುಡಿ, ಬ ಂಗಳೂರು, ಬುಲ್ ಟ ಂಪಲ್ ರಸ್ ು,
ಬ ಂಗಳೂರು ಕನವಮಟಕದಲ್ಲಿದ .
ಈ ದ ೇವವಲಯವನುು ಬ ಂಗಳೂರು ನಗರದ ಸಂಸ್ವಾಪಕ ಕ ಂಪ ೇಗೌಡ್ರು
ನಮಮಸಿದವದರ . ಈ ದ ೇವವಲಯವು ಗಣ ೇಶ್ನಗ ಸಮಪಮತವವಗಿದ .
ದ ೇವವಲಯವು ಗಣ್ಪತಿಯ ಬೃಹತ್ ಏಕಶಿಲ ಯ ಪರತಿಮಯನುು ಹೊಂದಿದ .
ಸುಮವರು 18 ಅಡಿ ಎತುರ ಮತುು 16 ಅಡಿ ಅಗಲ. ಶ್ಕಿು ಗಣ್ಪತಿ ಮತುು ಸತಾ ಗಣ್ಪತಿ
ಎಂದೊ ಕರ ಯಲಪಡ್ುವ ಈ ಗಣ ೇಶ್ನ ವಿಗರಹವು ಬಲಭವಗದಲ್ಲಿ ಬ ಳ ಯುತಿುದ ಎಂದು
ನಂಬಲವಗಿದ
.ದ ೊಡ್ ಗಣ ೇಶ್ನ ದಂತಕರ್ ಯ ಹ ಸರು ಕನುಡ್ ಭವಷ ಯಲ್ಲಿ 'ದೊಡ್ಡ' ಎಂದರ
ದೊಡ್ಡದು, 'ದೊಡ್ಡ ಗಣ ೇಶ್'ಗ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ .
22. ದ ೊಡ್ಡ ಗಣ ೇಶ್ ದ ೇವಸ್ವಾನವನುು ಶ್ಕಿು ಗಣ್ಪತಿ ಮತುು ಸತಾ ಗಣ್ಪತಿ ಎಂದೊ ಕರ ಯುತ್ವುರ .ಈ ದ ೇವವಲಯವು ಗಣ ೇಶ್ ಹಬಬಕ ೆ
ಹ ಸರುವವಸಿಯವಗಿದ ,
ಇದು ಎಲ ಿಡ ಯಿಂದ ಪರವವಸಿಗರನುು ಆಕಷ್ಟಮಸುತುದ . ಒಂದು ವವರಗಳ ಕವಲ ನಡ ಯುವ ಉತಸವದಲ್ಲಿ ಗಣ ೇಶ್ನ ಮೊತಿಮಯನುು ವಿವಿಧ್
ರಿೇತಿಯಲ್ಲಿ ಅಲಂಕರಿಸಲವಗುತುದ .
ಅತಾಂತ ಆಕಷಮಕವವದದುದ ಬ ಣ ಣ ಅಲಂಕವರ, ಅಲ್ಲಿ ವಿಗರಹವನುು 100 ಕ ಜಿ ಬ ಣ ಣಯಿಂದ ಲ ೇಪಸಲವಗಿದ .
ಗಣ ೇಶ್ನ ವಿಗರಹವನುು ಕ ನ ಬಣ್ಣದಿಂದ ಮುಚಚಲವಗುತುದ ಮತುು ಚಿನುದ ಲ ೇಸ್ ಮತುು ಬಟನಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲವಗಿದ .
ಹಬಬದ ವಣ್ಮರಂಜಿತ ಉತ್ವಸಹದ ನೊೇಟವನುು ನೇವು ಪಡ ಯುವುದರಿಂದ ಈ ದ ೇವವಲಯಕ ೆ ಭ ೇಟ್ಟ ನೇಡ್ಲು ಇದು ಅತುಾತುಮ
ಸಮಯವವಗಿದ .
23. ದೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿ
ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಸಾನದ ಮುಂಬಕ ಸಿಲಪಪದೊರದಲ್ಲಿ ಏಕಶಿಲ ಯಲ್ಲಿ
ರಚಿಸಿದ ದ ೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿಯ ಇದನುು ದೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿಯ ಶಿಲಪ ವಿರುವ
ದ ೇವವಸಾನವಿದ
ದೊಡ್ಡ ಗವತರದ ಇರುವುದರಿಂದ ಇದನುು ದ ೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿ ದ ೇವಸ್ವಾನವ ಂದು
ಕರ ಯುತ್ವುರ .
ಬ ಂಗಳೂರು ನಗರದ ಸಂಸ್ವಾಪಕ ಕ ಂಪ ೇಗೌಡ್ರು ನಮಮಸಿದವದರ ..
ದ ೇವವಲಯವು ಗಣ್ಪತಿಯ ಬೃಹತ್ ಏಕಶಿಲ ಯ ಪರತಿಮಯನುು ಹೊಂದಿದ .
ಸುಮವರು 18 ಅಡಿ ಎತುರ ಮತುು 16 ಅಡಿ ಅಗಲ. ಶ್ಕಿು ಗಣ್ಪತಿ ಮತುು ಸತಾ
ಗಣ್ಪತಿ ಎಂದೊ ಕರ ಯಲಪಡ್ುವ ಈ ಗಣ ೇಶ್ನ ವಿಗರಹವು ಬಲಭವಗದಲ್ಲಿ
ಬ ಳ ಯುತಿುದ ಎಂದು ನಂಬಲವಗಿದ .
24. ಈ ದ ೇವಸ್ವಾನ ಪಶಿಚಮವಭಿಯವವಗಿದ . ಈ ದ ೇವಸ್ವಾನದ ಗಣ ೇಶ್ ವಿಗರಹ ಮೊಲತ ಬಯಲ್ಲನಲ್ಲಿದದ ಏಕಶಿಲ ಯ ಬಂಡ ಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ ದ ೊಡ್ಡ
ಗವತರದ ಗಣ ೇಶ್ನ ಶಿಲಪವವಗಿತುು.
ಈ ಶಿಲಪವನುು ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ಬ ಟಟದ ಉತುರದ ಒಂದು ಬಂಡ ಯ ಮೇಲ ರಚಿಸಲವಗಿದುದ ಇದು ಕುಳಿತಿರುವ ಗಣ ೇಶ್ನ ಶಿಶ್ುವವಗಿದ .
ದೊಡ್ಡ ಗವತರದ ದ ೇಹ, ಉದದನ ಯ ಸ್ ೊಂಡಿಲು, ಅಗಲವವದ ಕಿವಿಗಳು ಹವಗೊ ವಿವಿಧ್ ಆಭರಣ್ಗಳು, ತಲ ಯ ಮೇಲ ಕಿರುಗವತರದ ಕಿರಿೇಟ
ಇತ್ವಾದಿ .
ಈ ಶಿಲಪದ ಲಕ್ಷಣ್ಗಳವಗಿವ . ದ ೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿ ಶಿಲಪವು ಶಿವಗಂಗ ಯಲ್ಲಿನ ಗಣ ೇಶ್ನ ಶಿಲಪ ಅಥವವ ಬ ಂಗಳೂರಿನ ಕ ಂಪವಂಬುದಿ ಕ ರ ಯ
ಪಕೆದಲ್ಲಿರುವ ಗಣ ೇಶ್ನ ಶಿಲಪದ ಶ ೈಲ್ಲಯನುು ಹೊೇಲುತುದ .
ಬಯಲ್ಲನಲ್ಲಿದದ ಬೃಹತ್ ಗಣ ೇಶ್ನ ಶಿಲಪವನುು ಪೂಜ ಗ ೈಯುತು ಬಂದಿದದರಿಂದ ಇತಿುೇಚ ಗ ದ ೇವಸ್ವಾನವನವುಗಿ ಮವಡ್ಲವಗಿದ