teknologjia bluetoth

1. TetknologjiaBluetooth
Universiteti Shteteror i Tetoves
Fakulteti i Shkencave Matematiko-Natyrore
Dega:Informatikë
Punim Seminarik
“Teknologjia Bluetooth”
Punoi: Muhamed Bilalli Mentor/e: Safije Sadiku

2. TetknologjiaBluetooth
Përmbajtja
Hyrje …………………………………………………………………3
Historia e emrit Bluetooth ………………………………………….4
Ç’farë është Bluetooth ………………………………………………4
Artitektura e Bluetooth ……………………………………………..5
Versionet e Bluetoothit ……………………………………………..6
Funksionimi i Bluetoothit ………………………………………….6
Përdorimi i Bluetoothit …………………………………………….7
Transmetimi i të dhënave …………………………………………8
Siguria e transferimit të të dhënave ……………………………….8
Dallimi i midis Wi-fi dhe Bluetooth ………………………………..9
Referencat ……………………………………………………………9

3. TetknologjiaBluetooth
Hyrje
Në këtë kapitull dot diskutojm mbi historin e Bluetooth, që nga zbulimi i saj gjer me ditët e
sotme.Do të shpjegojm historin e emrit , si u zbulua Bluetooth , nga kush u zbulua , për qfar
ishte e nevojshme një teknologji e till .Gjithashtu e rëndsishme është ta dim artitekturën e
Bluetooth, versionet që nga zbulimi i saj gjer më sot ,po ashtu është e rendësishme të kemi
njohuri se si funksionon Bluetooth, ku gjen përdorim Bluetooth , si bëhet lidhja n mes tyre,
transferimi i të dhënave nga celulari në celularë tjetër.Një hap tepër i rëndsishëm është
Siguria,sa është e sigurt që të transferojm të dhëna përmes Bluetoothit, a mundet ndonjë
përdorues nga jasht të na kompromentoje të dhënat të cilat i transferojm.Poashtu do tregojm
dallimin midis wi-fi’s dhe Bluetoothit.

4. TetknologjiaBluetooth
Historia e emrit Bluetooth
Emri Bluetooth vjen nga historia daneze.Harald Blatand i cili u quajt Bluetooth, ishte biri i
Mbretit Gorm i vjetër, i cili sundoi në Jutland, gadishullin kryesor të Denimarkes.Deri në
kohën që Harald u bo Mbret ai ishte një luftëtar i aft Viking.Kur motrës së tij i vdiq burri,ajo
kërkoi nga vëllai i saj ndihm për të siguruar kontrollin në Norvegji.Harald e shfyrtezoi rastin
për të bashkuar vendet dhe për të zgjeruar mbretërin e tij.Në vitin 960 pas Harald ishte në
kulmin e pushtetit të tij, ai vendoste si për Denimarken ashtu edhe për Norvegjin.Sipas
tregimeve të ndryshme thuhet se Harald Blatand kishte një dhëmb të kaltër (BLUE).Emri
Bluetooth është anglisht, si derivate i fjalës origjinale Viking është Blâtand.
Emri Bluetooth është zgjedhur për teknologjinë wireless sepse zhvilluesit e saj dhe nxitësit
shpresonin ta bashkonin botën celulare, ashtu si Mbreti Harald bashkoi botën e tij.
Ç’farë është Bluetooth
Sipas deklarates së “Bluetooth Special Interest Group” Bluetooth është teknologji pa tela, e
cila mund të përdoret në një distanc të larg deri më 10 metra.
Teknologjia Bluetooth është një ndër standartet më të përfolura kohëve të fundit,përveç Wi-
fi’s është Bluetooth.Kjo teknologji u zbulua nga kompania e Suedis L.M.Ericsson në vitin
1994.Është një teknologji e së ardhmes e quajtur Wireless personal area networking (WPAN)
e cila ka përfituar një përkrahje të madhe në industry dhe e cila do të koezistiojë me shumicën
e Lan-eve.Është një teknologji e re e cila do të mundsojë link prej 1mbps në mes pajisjeve të
ndryshme si: telefonave celulare, kompjuterëve mobile dhe pajisjeve tjera si dhe lidhje të
vazhdushme në internet pa ndërprerje.Kjo teknologji i ka mbledhur një numer të pajisjeve të
ndryshme dhe ka mundësuar komunikim në mes tyre.
Fig.1 Teknologji Bluetooth

5. TetknologjiaBluetooth
Artitektura e Bluetooth
Artitektura e Bluetoothit përbëhet nga karakteristikat e protokollit bërtham.Janë 5
elemente kryesorje që e përbejn Bluetooth-in:
 Radio
 Baseband
 Linkmenager Protocol (LMP)
 Logical link control and adaption protocol (L2CAP)
 Service discovery protocol (SDP)
Radio-bën specifikimin e detajve për frekuencat,luhatjen e saj fuqin e transmetimit.
Baseband- ka të bëj me vendosjen e lidhjes brenda një piconeti (një piconet ose një personal
area network (PAN) është një rrjet kompjuterik Ad-Hoc që lidh njl grup pajisjesh përmes
Bluetooth-i) , adresimin,formatin e paketes, kohën dhe kontrollin e fuqis së transmetimit.
Linkmenager Protocol (LMP)- ky protocol është përgjegjës për opsionet e lidhjes midis
pajisijeve që përdorin Bluetooth-in dhe menaxhimin e përgjithëshëm , ku përfshihen edhe
aspektet të siguris (vertetimi dhe enkriptimi), por edhe kontrolli i madhësis së paketave të
Baseband.
Logical link control and adaption protocol (L2CAP)- ky link protocol bën segmentimin
dhe bashkimin e paketave, menaxhimin e transferimit të të dhëenave , menaxhimin e cilësis
së shërbimit.
Service discovery protocol (SDP)- ky protocol tregon informacionet mbi pajisjen si dhe
karakteristikat që nevojiten për të krijuar lidhje me të.
Fig.2 Artitektura e Bluetoothit

6. TetknologjiaBluetooth
Versionet e Bluetoothit
Prej zbulimit të Bluetooth në vitin 1994 nga L.M Ericsson e gjer më sot Bluetooth-i ka
lansuar versione të shumta.Kjo ishte për arsye se teknologjia çdo ditë ecte te para dhe ishte e
nevojshme që Bluetoothi të rrinte me to dhe për kët arsye Bluetoothi duhej të lansonte
versione të ndryshme.
Më posht kemi paraqit versionet e Bluetooth-it ndërvite:
 Bluetooth v1.0 dhe v1.0b në vitin 1994
 Bluetooth v1.1 në vitin 2002
 Bluetooth v1.2 në vitin 2003
 Bluetooth v2.0 + EDR në vitin 2004
 Bluetooth v2.1 + EDR në vitin 2007
 Bluetooth v3.0 + HS në vitin 2009
 Bluetooth v4.0 në vitin 2010
 Bluetooth v4.1 në vitin 2013
Në fillim kur u lansua Bluetooth ishte me shum gabime i ngadalshëm gjat transferimit e të
dhënave ,ndërkoh Bluetoothi gjat lansimeve të versioneve të tjera filloi ti menjanoj këto
probleme të forcoj shpejtësin e transferimeve , të forcoj frekuencat etj.
Bluetooth-i kulminacionin arriti me versionet v2.1 + EDR në vitin 2007 e këtej, ku arriti të
gjej përdorim në shumë sfera.Më shumë Bluetoothi u përdor tek celularët për shkembim
foto,video etj, e gjer më sot ku Bluetoothi me lansimet e versioneve më të reja gjen edhe nj
përdorim shumë më të mëdha se sa veç transferimin e fotove ,videove etj.Versionin e fundit
të Bluetooth-it mund ta përdorim si zavendsim adekuat për kabllot.
Funksionimi i Bluetoothit
Një lidhje Bluetooth është pa kabell (wireless) dhe automatike , dhe ka disa karakteristika
interesante që na lehtsojn jetën e përditshme.
Kur dy pajisje duan të shkëmbejnë informacion midis tyre duhet të bien dakort për disa
pika para se të nisë shkëmbimi.Së pari si do të komunikojn fizikisht me kabell apo pa
kabëll.Së dyti sa informacione do të dergohen gjatë një intervali të përcaktuar kohe.Së treti si

7. TetknologjiaBluetooth
do të marin vesh njeri me tjetrin.Kjo do të thotë të përcaktohet se çfarë kuptimi ka biti dhe
nese mesazhi i mare është i njejtë me atë të derguar.
Bluetooth-i përdor vale radioje me frekuencë të vogel për të komunikuar të
dhëna.Karkteristikat e Bluetooth-i janë sigurimi i një përdorimi botëror në transmetim të
zëri dhe të dhënash menjanim i interferences nga pajisje të tjera,madhësia e vogël,konsum
energjie e vogël dhe kostoja e ulët.Bluetooth nuk mund të zëvendsoj kabllot e përdorur për
LAN dhe WAN. Kjo për faktin se përmes teknologjive të mësiprme transmetohen shumë her
më tepër të dhëna se sa me Bluetooth.
Teknologjia Bluetooth është mjaft komplekse megjithatë ajo bazohet më tepër në standardin
IEEE802.11.Ky standard komunikimi përcakton protokollin për dy lloj rrjetash: Ad-Hoc dhe
klient server.Ad-Hoc është pikërisht rrjeti që aplikohet për Bluetooth.Në ndryshim nga klient
server , ku egziston një accesspoint i cili kontrollon transmetimin e të dhënave me pajisjet
e tjera , në rastin Ad-Hoc nuk ka asnjë accesspoint apo server.Punën që bën serveri tashmë
bëjnë të gjithë elementet që lidhen me njëri tjetrin.
Përdorimi i Bluetoothit
Bluetooth gjen përdorim të shumt.Jo vetem sikur n fillim ku është përdor tek celularet për
transferim të foto apo video, në ditet e sotme Bluetooth na zavendson në shum vende kabllot.
Bluetooth mund ta përdorim p.sh në makin ku na mundëson lidhjen mes celularit dhe
headset,na mundson lidhjen n mes celularit dhe radios nese dëshirojm që të ndegjojm ndonjë
muzik, po ashtu mund ta përdorim në zanvendsim t kabllit që lidh testieren dhe mausin me
shëtpizen e kompjuterit,mund ta përdorim si lidhje me printerin , laptopin apo për lidhje
joystick.
Fig 3 Përdorimi I Bluetooth-it

8. TetknologjiaBluetooth
Transmetimi i të dhënave
Bluetoothi transmeton të dhëna përmes valëve radio me fuqi të ulët.Ai komunikon me një
frekuancë prej 2.45gigaherz.Një nga menyrat se si Bluetoothi eviton interferencen është fakti
që dërgon sinjale të dobëta prej rreth 1 milivati.Megjithatë një celularë më i fuqishëm
transmeton edhe me 3 vat.Pikërisht keto sinjale kaq të dobëta e bëjn Bluetoothin që të ketë
shtrirje prej deri më 10 metra.Bluetooth nuk pengohet nga muret e shtëpis gjë që bën atë ideal
për të kontrolluar pajisjet që ndodhen në dhoma të ndryshme.
Karakteristik kryesore se si evitohet interference në një lidhje Bluetooth është aplikimi i
teknikes spread-spectrum frequencyhopping.Sipas kësaj teknike një pajisje përdor 79
frekuenca individuale të zgjedhura në menyrë rastëesore dhe ndyshon frekuencën e
transmetimit 1600 herë brenda 1 sekondi gjë që bën pothuajse të pamundër që dy pajisje të
interferojnë me njëra tjetren për shkakun se probabiliteti i transmetimit me të njejtën
frekuencë,në të njejtin interval kohe është shumë e vogel,edhe në rast se ndodh një gjë e till
ajo zgjatë vetem disa milisekonda.Bluetooth është projektuar për të punuar edhe si half-
duplex edhe si full-duplex.
Siguria e transferimit të të dhënave
Për çdo rrjet wireless siguaria mbetet gjithmon një shqetsim.Të gjithë njerzit që transferojnë
informacione konfidenciale nëpërmjet ajrit,duhet të marrim masa për të mos lejuar kapjen e
tyre nga persona të pa autorizuar.
Service-level security dhe device-level security punojnë së bashku për të mbrojtur pajisjet me
Bluetooth nga transmetimi i paautorizuar i të dhënave.Këto metoda përfshijn procedurat e
autorizimit dhe indetifikimit që kufizojn çdo ndërhyrje të palejuar nga marësi në rast se ai
kërkon të marrë informacion,duhet të pranojë më pare shkëmbimin e të dhënave me pajisjen
tjetër.Një përdorues mund ta vendos pajisjen e tij në “jo të zbulushme” për të evituar totalisht
lidhjen me pajisje tjera.Një mënyr tjetër është vendosja e një PIN-CODEnë lidhjen midis dy
pajisjeve.Përdorusi është i vetmi që duhet të kujdeset për sigurin e të dhënave të tij.

9. TetknologjiaBluetooth
Dallimi i midis Wi-fi dhe Bluetooth
Wi-fi dhe Bluetooth janë të dizajnuara që të “bashkëjetojnë” në rrjet.Diferencat më të mëdha
midis Wi-fi’s dhe Bluetooth janë:
Distanca-Bluetoothi ka fuqi më të vogel që dmth se sinjalin e përqon në distance të vogel
rreth 10 metra.
Ndërsa ngjajshmëri e tyre pra të Wi-fi(802.11a, 802.11b dhe 802.11g) dhe Bluetoothit janë se
të dyjat komunikojn me pajisjet elektronike pa ndihmën e telave.Bluetooth mund të përdoret
edhe si një zëvendsim i teknologjisë IrDA,teknologji pa tela, që më së shumti e hasim tek
kompjuterët Laptopa,PDA dhe në disa printerë.
Referencat
1. Bluetooth End to end
(http://www.thewirelessdirectory.com/Scripts/Downloads/Bluetooth%20End%20to%
20End.pdf)
2. http://www.pcworld.al/si-funksionon-bluetooth-i/
3. Rrjete Kompjuterike Dr. Edmond Beqiri