Cơ sở lý luận về phân tích hiệu quả sử dụng vốn trong doanh nghiệp.docx

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN
TRONG DOANH NGHIỆP
1.1 KHÁI NIỆM VỐN VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN
1.1.1 Khái niệm vốn
Để tiến hành sản xuất kinh doanh trước tiên doanh nghiệp cần có vốn, vốn đầu tư ban
đầu và vốn bổ sung để mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Do vậy
việc quản lý và sử dụng vốn sao cho có hiệu quả là mục tiêu hàng đầu của doanh nghiệp.
Nó đóng vai trò quyết định cho việc ra đời, hoạt động và phát triển của doanh nghiệp.
Vậy vốn là gì ?
Đứng trên mỗi góc độ và quan điểm khác nhau, với mục đích nghiên cứu khác nhau
thì có những quan niệm khác nhau về vốn.
Theo quan điểm của Marx, ông cho rằng “ Vốn chính là tư bản, là giá trị đem lại giá
trị thặng dư, là một đầu vào của quá trình sản xuất” Định nghĩa của Marx có tầm khái quát
lớn, tuy nhiên do hạn chế về mặt trình độ phát triển của nền kinh tế mà Marx chỉ quan niệm
về khu vực sản xuất vật chất mới tạo ra giá trị thặng dư cho nền kinh tế.
Paul.A.Samuelson nhà kinh tế học theo trường phái Tân cổ điển đã kế thừa các quan
điểm của trường phái cổ điển về yếu tố sản xuất để phân chia các yếu tố của đầu vào sản
xuất thành ba bộ phận là Đất đai, Lao động và Vốn. Theo ông vốn là các hàng hóa được
sản xuất ra để phục vụ cho một quá trình sản xuất mới, là đầu vào cho hoạt động sản xuất
kinh doanh của một doanh nghiệp, đó có thể là máy móc, thiết bị, vật tư, nguyên vật liệu,
công cụ dụng cụ... Trong quan niệm về vốn của Samuelson không đề cập đến các tài sản
tài chính những tài sản có thể đem lại giá trị lợi nhuận cho doanh nghiệp, ông đã đồng nhất
vốn với tài sản của doanh nghiệp.
Trong cuốn kinh tế học của David Beeg, tác giả đã đưa ra hai định nghĩa về vốn: Vốn
hiện vật và vốn tài chính của doanh nghiệp. Vốn hiện vật là dự trữ các hàng hóa, sản phẩm
đã sản xuất ra để sản xuất các hàng hóa khác. Vốn tài chính là tiền và các giấy tờ có giá trị
của doanh nghiệp. Như vậy David đã bổ sung định nghĩa vốn tài chính cho định nghĩa vốn
của Samuelson.

Nhìn chung, các nhà kinh tế đã thống nhất ở điểm chung cơ bản: Vốn là yếu tố đầu
vào cơ bản của quá trình sản xuất kinh doanh được sử dụng để sản xuất ra hàng hóa và dịch
vụ cung cấp cho thị trường. Như vậy, vốn của doanh nghiệp là biếu hiện bằng tiền của toàn
bộ vật tư, tài sản, được đầu tư vào sản xuất kinh doanh. Chính vì vậy vốn là một loại hàng
hóa đặc biệt.
Như cậy để nâng cao hiệu quả trong việc sử dụng nguồn vốn, doanh nghiệp phải dựa
vào các nguyên tắc cơ bản sau:
- Sử dụng nguồn vốn có mục đích rõ ràng
- Sử dụng đông vốn có lợi ích và tiết kiệm nhất
- Sử dụng đồng vốn một cách hợp pháp
- Tính toán kỹ hiệu quả đầu tư
- Mở rộng thị trường thông qua các chính sách bán hàng
- Kiểm soát tốt các chi phí hoạt động
1.1.2 Khái niệm hiệu quả sử dụng vốn:
Hiệu quả sử dụng vốn là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ khai thác, sử dụng
và quản lý nguồn vốn làm cho đồng vốn sinh lời tối đa nhắm đến mục tiêu cuối cùng của
doanh nghiệp là tối đa hóa lợi nhuận.
Hiệu quả sử dụng vốn được lượng hóa thông qua hệ thống các chỉ tiêu về hiệu quả sử
dụng vốn, tỷ suất doanh lợi, tốc độ luân chuyển vốn... nó còn phản ánh mối quan hệ giữa
đầu ra và đầu vào của quá trình sản xuất kinh doanh thông qua thước đo tiền tệ hay đây
chính là mối tương quan giữa kết quả lợi nhuận doanh thu đạt được và chi phí bỏ ra để thực
hiện sản xuất kinh doanh. Lợi nhuận thu được càng cao so với chi phí vốn bỏ ra thì hiệu
quả sự dụng vốn càng cao.
Kết quả lợi ích tạo ra sử dụng vốn phải thỏa mãn yêu cầu: đáp ứng được lợi ích của
doanh nghiệp, lợi ích của nhà đầu tư ở mức độ mong muốn cao nhất đồng thời nâng cao
lợi ích kinh tế xã hội. Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, bất kỳ một daonh nghiệp nào
hoạt động kinh doanh mang lại lợi nhuận cho mình, nhưng lại làm tổn hại đến lợi ích chung

của nền kinh tế xã hội sẽ không được phép hoạt động. Ngược lại, nếu doanh nghiệp đó
hoạt động đem lại lợi ích cho nền kinh tế nhưng bản thân lại bị thua lỗ thì sẽ làm cho doanh
nghiệp bị phá sản. Như vậy kết quả tạo ra do việc sử dụng vốn phải kết hợp giữa lợi ích
của doanh nghiệp với lợi ích của nền kinh tế xã hội.
Vậy, hiệu quả sử dụng vốn là chỉ tiêu biểu hiện một mặt về hiệu quả kinh doanh, là
một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ, năng lực khai thác và sử dụng vốn, tài sản vào hoạt
động sản xuất kinh doanh nhằm mục tiêu tối đa hóa lợi ích và tối thiểu hóa chi phí.
1.2 VAI TRÒ CỦA VỐN TRONG DOANH NGHIỆP
Vốn kinh doanh của các doanh nghiệp có thể thuộc sở hữu nhà nước, cá nhân, tập thể.
Vốn trong các doanh nghiệp nhà nước hình thành từ nguồn vốn do ngân sách nhà nước cấp
thuộc sở hữu nhà nước. Nhưng dù ở hình thức sở hữu nào thì vai trò của vốn cũng không
thay đổi. Với mọi doanh nghiệp dù ở hình thức nào thì muốn hoạt động được đều phải có
lượng vốn nhất đinh. Đây là điều kiện tiên quyết, quan trọng nhất cho sự ra đời tồn tại và
phát triển của doanh nghiệp. Tuỳ theo loại hình kinh doanh mà luật quy định doanh nghiệp
phải có số vốn pháp định nhất định. Tuỳ theo nguồn vốn kinh doanh cũng như phương thức
huy động vốn mà doanh nghiệp có các tên gọi khác nhau như: doanh nghiệp tư nhân, doanh
nghiệp nhà nước, công ty cổ phần, công ty TNHH…Do đó, doanh nghiệp có vốn mới có
điều kiện để trang bị các thiết bị, cơ sở vật chất cần thiết cho hoạt động sản xuất kinh doanh
như văn phòng, phương tiện hoạt động, … cùng với việc ứng dụng khoa học vào hoạt động
sản xuất kinh doanh, vốn cũng quyết định đến khả năng đổi mới thiết bị, công nghệ, phương
pháp quản lý…của doanh nghiệp trong suốt quá trình hoạt động. Số lượng vốn của doanh
nghiệp lớn hay nhỏ là một trong những tiêu thức quan trọng để xếp doanh nghiệp vào qui
mô lớn, hay nhỏ và nó cũng là điều kiện để sử dụng các tiềm năng hiện có cũng như các
yếu tố đầu vào doanh nghiệp
Trong doanh nghiệp vốn còn đóng vai trò thể hiện ở chức năng giám đốc tài chính
đối với hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp có thể đánh giá có hiệu quả kinh doanh hay không thông qua các chỉ tiêu sinh lợi.
Vốn đảm bảo cho quá trình sản xuất kinh doanh được diễn ra liên tục từ khoản mua sắm
vất tư, sản xuất cho đến tiêu thụ sản phẩm. Hơn nữa trong nền kinh tế thị trường tự do cạnh
tranh, các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển phải có các bí quyết công nghệ tiên tiến
để nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, hạ giá thành tiêu thị sản phẩm.

Bên cạnh đó vốn còn ảnh hưởng đến phạm vi hoạt động đa dạng hóa ngành nghề kinh
doanh của doanh nghiệp bởi tất cả hoạt động xây dựng phương án kinh doanh, đầu tư máy
móc sản xuất, dây chuyền công nghệ, xây dựng hệ thống phân phối sản phẩm, phân tích
thị trường... đều phụ thuộc vào quy mô vốn nhất định
Việc đảm bảo tốt nguồn vốn kinh doanh còn giúp doanh nghiệp trong việc chống đỡ
được những tổn thất, rủi ro, biến động thị trường, khủng hoảng tài chính…trong quá trình
hoạt động, đặc biệt là những ngành kinh doanh nhiều rủi ro như ngân hàng.
Trong cơ chế thị trường cùng với việc mở rộng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm
trong sản xuất kinh doanh, việc có vốn và tập trung vốn nhiều hay ít vào doanh nghiệp có
vai trò cực kỳ quan trọng trong việc đẩy mạnh kinh doanh. Đồng thời nó cũng là nguồn lực
để phát huy tài năng của ban lãnh đạo doanh nghiệp, là điều kiện để thực hiện các chiến
lược, sách lược, kinh doanh, và nó cũng là chất keo để chắp nối, kết dính các quá trình kinh
tế là dầu nhớt để bôi trơn cỗ máy kinh tế vận động.
Như vậy vai trò của vốn rất quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển doanh nghiệp,
thực tiễn nền kinh tế trong những năm qua cũng chi thấy doanh nghiệp nào có lượng vốn
càng lớn thì càng có thể chủ động trong kinh doanh. Ngược lại doanh nghiệp nào thiếu vốn
kinh doanh không có chiến lược tài trợ trước mắt cũng như lâu dài thường đánh mất cơ hội
kinh doanh, cũng như vai trò của mình trên thị trường mất bạn hàng thường xuyên ổn định
không tạo ra sức mạnh và hiệu quả tổng hợp trong kinh doanh.
Nhận biết được vai trò của vốn trong kinh doanh, nhưng để có được lượng vốn cần
thiết thì doanh nghiệp phải có các biện pháp tạo lập hữu hiệu và phù hợp, đồng thời phải
có chính sách sử dụng hiệu quả và hợp lý. Tuy nhiên sử dụng hình thức tạo lập nào, thời
hạn dài hay ngắn, chi phí huy động cao hay thấp… bắt buộc doanh nghiệp phải luôn có sự
cân nhắc, vừa đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh, vừa tối thiểu hoá chi phí, hạn chế
thấp nhất rủi ro nhằm thực hiện được các mục tiêu của mình. Mặt khác mỗi doanh nghiệp
đều có các đặc điểm riêng, có những lợi thế riêng và những hạn chế nhất định. Chính vì
vậy mỗi doanh nghiệp phải tự đánh giá phân tích những ưu và nhược điểm của mình để
tìm ra những phương thức tạo lập vốn phù hợp nhất hiệu quả nhất phát huy khả năng tiểm
ẩn và hạn chế những nhược điểm của doanh nghiệp mình. Đây chính là chìa khóa thành
công của các doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường với nhiều cạnh tranh hiện nay trong
việc sử dụng vốn để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, tối đa hóa lợi nhuận.

1.3 PHÂN LOẠI VỐN
1.3.1 Phân loại vốn theo tài sản:
1.3.1.1 Vốn lưu động ( Tài sản ):
Tài sản lưu động được biểu hiện bằng tiền góp toàn bộ tài sản của doanh nghiệp có
thời gian luân chuyển ngắn, thường trong một kỳ kinh doanh hay trong vòng một năm. Có
thể phân tài sản lưu động thành hai loại:
+ Tài sản lưu động sản xuất: là nhừng tài sản dự trữ trong quá trình sản suất như
nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ tồn kho...
+ Tài sản lưu động lưu thông: là thành phẩm hàng hóa dự trữ trong kho hay gởi đi
bán, tiền mặt, tiền gởi
1.3.1.2 Tài sản cố định:
- Là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ tài sản của doanh nghiệp có thời gian di chuyển
dài, thường trên một năm tùy theo tính chất đầu tư.
- Tài sản cố định hữu hình: là biểu hiện bằng tiền có giá trị lớn, thời gian sử dụng dài
( máy móc thiết bị, nhà xưởng ). Tài sản có thể từ doanh nghiệp mua sắm hoặc xây dựng
hay đi thuê dài hạn.
- Tài sản cố định vô hình: là tài sản phản ánh một lượng giá trị mà doanh nghiệp đã
thực sự đầu tư, xuất phát từ lợi ích hay đặc quyền đặc lợi doanh nghiệp (bằng phát minh,
sáng chế, quyền sử dụng đất)
- Tài sản cố định tài chính: là các khoản đầu tư tài chính dài hạn, với mục đích kiếm
lời, đầu tư liên kết, liên doanh, mua chứng khoán, cho vay. Đây là khoản đầu tư dài hạn (
trên 1 năm )
1.3.2 Phân loại vốn theo nguồn hình thành
Toàn bộ vốn của doanh nghiệp được hình thành từ nguồn vốn chủ sở hữu và nguồn
vốn nợ phải trả.
1.3.2.1 Nguồn vốn chủ sở hữu:

Là số tiền của các ông chủ, các nhà đầu tư đóng góp vào tùy theo từng loại hình doanh
nghiệp ( Nhà nước, tư nhân, liên doanh, liên kết, công ty cổ phần ). Vốn chủ sở hữu được
hình thành bằng nhiều nguồn khác nhau bao gồm:
- Vốn góp: là số vốn do các bên tham gia thành lập doanh nghiệp tiến hành đóng góp
vào nhằm phục vụ mục đích kinh doanh. Số vốn này tăng thêm hay giảm đi trong quá trình
điều hành hoạt động kinh doanh.
- Lợi nhuận chưa phân phối (Lãi): là phần chênh lệch giữa doanh thu thuần của các
hoạt động tài chính và các khoản thu nhập bất thường trừ các chi phí công đoàn, chi phí tài
chính và các chi phí bất thường khác.
- Vốn chủ sở hữu khác là số vốn sở hữu có nguồn gốc lợi nhuận để lại (các quỹ của
doanh nghiệp) hoặc là các loại vốn khác như vốn xây dựng cơ bản kinh phí nhà nước cấp.
1.3.2.2 Công nợ phải trả
Là số tiền doanh nghiệp phải đi vay, đi chiếm dụng của các đơn vị, của cá nhân mà
doanh nghiệp phải có trách nhiệm trả, vay ngắn hạn, nợ ngắn hạn.
1.4 NỘI DUNG PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN TRONG CÔNG TY
1.4.1 Phân tích hiệu quả sử dụng vốn dưới hình thái tài sản:
1.4.1.1 Phân tích hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn:
Trước hết để đánh giá tốc độ luân chuyển tài sản ngắn hạn nhà phân tích sẽ tính toán
và so sánh hai chỉ tiêu sau:
Số vòng quay TSNH
HTSNH
=
Doanh thu thuần
Gía trị TSNH bình quân
Đơn vị tính là vòng / kỳ (lần)
Thời gian một vòng quay TSNH
NTSNH
=
Thời gian kỳ phân tích
Số vòng quay TSNH
Đơn vị tính là ngày/vòng

Trong đó: Nếu ký hiệu V1, V2....Vn lần lượt là giá trị tài sản ngắn hạn được lấy ở
nhiều thời điểm khác nhau của kỳ kinh doanh (phải lấy nhiều thời điểm mới đảm bảo tính
chính xác vì tài sản ngắn hạn luân chuyển nhiều lần trong 1 kỳ), ta có:
Giá trị TSNH
bình quân =
½ V1 + V2 + V3...... + Vn-2 + Vn-1 + ½ Vn
n-1
Công thức tính bình quân này áp dụng cho tất cả các loại tài sản thuộc tài sản ngắn
hạn. Nếu không lấy được số liệu nhiều kỳ thì có thể lấy trung bình của đầu năm và cuối
năm hoặc của chính kỳ phân tích.
Nếu chỉ tiêu HTSNH tăng thì tương ứng chỉ tiêu NTSNH sẽ giảm, có nghĩa là tốc độ
luân chuyển tài sản ngắn hạn tăng hay doanh nghiệp sử dụng tài sản ngắn hạn hiệu quả
(tiết kiệm).
Bên cạnh đó, nhà phân tích sử dụng phương pháp thay thế liên hoàn để đánh giá ảnh
hưởng của tài sản ngắn hạn và doanh thu thuần đến tốc độ luân chuyển tài sản ngắn hạn
thông qua phương trình sau:
Thời gian một vòng
quay TSNH (NTSNH) =
Thời gian kỳ phân tích x TSNH bình quân
Doanh thu thuần
Nếu sử dụng hiệu quả tài sản ngắn hạn thì doanh nghiệp sẽ tiết kiệm được tài sản
ngắn hạn, ngược lại sẽ bị lãng phí. Con số tiết kiệm hay lãng phí được xác định như sau:
Giá trị TSNH tiết kiệm
hoặc lãng phí =
DTT1 x (NTSNH1- NTSNH0)
Nhà phân tích tiếp tục tiến hành những nội dung phân tích như vậy đối với hàng tồn
kho và khoản phải thu. Cụ thể như sau:
- Một là tốc độ luân chuyển hàng tồn kho: được đánh giá bằng cách tính toán và so sánh
hai chỉ tiêu sau:
Số vòng quay HTK = Doanh thu thuần (giá vốn hàng bán)

HHTK Gía trị HTK bình quân
Đơn vị tính là vòng/kỳ
Thời gian một vòng quay HTK
NHTK
=
Số vòng quay HTK
Nếu HHTK tằn thì tương ứng NHTK giảm, có nghĩa là tốc độ luân chuyển của hàng tồn
kho càng nhanh chứng tỏ công tác quản lý hàng tồn kho tốt . điều này góp phần đẩy
nhanh tốc độ luân chuyển tài sản ngắn hạn đồng thời thể hiện khả năng chuyển đổi hàng
tồn kho thành tiền hoặc các khoản phải thu càng lớn, đáp ứng tốt nhu cầu thanh toán nợ
ngắn hạn của doanh nghiệp.
- Hai là tốc độ luân chuyển khoản phải thu: được đánh giá bằng cách tính toán và so sánh
hai chỉ tiêu sau:
Số vòng quay khoản phải thu
HPTh
=
Doanh thu thuần (hoặc doanh thu bán chịu)
Giá trị khoản phải thu bình quân
Đơn vị tính là vòng/kỳ (lần)
Thời gian một vòng quay
khoản phải thu ( NPTh ) =
Số vòng quay khoản phải thu
Nếu HPTh tăng thì tương ứng NPTh giảm có nghĩa tốc độ luân chuyển khoản phải thu
càng nhanh chứng tỏ công tác quản lý và thu hồi nợ của doanh nghiệp có hiệu quả. Điều
này đã góp phần đẩy nhanh tốc độ luân chuyển tài sản ngắn hạn. Đồng thời thể hiện khả
năng chuyển đổi khoản phải thu thành tiền càng nhanh, góp phần đáp ứng nhu cầu thanh
toán nợ ngắn hạn của doanh nghiệp.

Các chỉ tiêu này có thể tính riêng cho từng khoản mục phải thu ngắn hạn, dài hạn của
khách hàng nhưng cần lưu ý phải lựa chọn chỉ tiêu ở tử số cho phù hợp.
1.4.1.2 Phân tích hiệu quả sử dụng tài sản dài hạn:
Trước hết nhà phân tích đánh giá hiệu suất sử dụng tài sản dài hạn:
Hiệu suất sử dụng TSDH
HTSDH
=
Doanh thu thuần
Giá trị tài sản dài hạn bình quân
Sau đó phân tích đánh giá sức sinh lợi của tài sản dài hạn
Sức sinh lợi của TSDH =
Lợi nhuận sau thuế
Tổng tài sản dài hạn bình quân
Sức sinh lợi của tài sản dài hạn cho biết: cứ một đơn vị tài sản dài hạn bình quân đưa
vào kinh doanh đem lại bao nhiêu đơn vị lợi nhuận sau thuế. Sức sinh lợi của tài sản dài
hạn càng lớn, hiệu quả hoạt động càng cao, do vậy hiệu quả kinh doanh càng cao và ngược
lại.
Ngoài ra cần thiết phải phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sức sinh lợi của tài sản
dài hạn bằng cách sử dụng phương trình Dupont kết hợp với phương pháp loại trừ để thấy
rõ ảnh hưởng sự biến động hiệu suất sử dụng tài sản dài hạn (HTSDH) và ROS đến sức sinh
lợi của tài sản dài hạn.
Sức sinh lợi
của TSDH =
Doanh thu thuần
x
Lợi nhuận trước thuế
Tổng TSDH bình quân Doanh thu thuần
= HTSDH x ROS
Nhà phân tích tiếp tục đánh giá hiệu suất sử dụng tài sản cố định:
Hiệu suất sử dụng TSCĐ
HTSCĐ
=
Doanh thu thuần
Giá trị còn lại của TSCĐ bình quân

1.4.1.3 Phân tích hiệu quả sử dụng tổng tài sản:
Việc phân tích hiệu quả sử dụng tổng tài sản của doanh nghiệp có thể tiến hành
thông qua các chỉ tiêu sau:
Hiệu suất sử dụng tổng TS
HTS
=
Doanh thu thuần
Tổng tài sản bình quân
Nếu không tính được giá trị bình quân của tổng tài sản, nhà phân tích có thể lấy
ngay giá trị ở kỳ phân tích. Qua chỉ tiêu này nhà phân tích có thể đánh giá hiệu quả của
quá trình quản lý và sử dụng tài sản của doanh nghiệp.
Sức sinh lợi của TS
(ROA)
=
Chỉ tiêu này cho biết cứ một đơn vị tài sản bình quân dùng vào hoạt động kinh
doanh của doanh nghiệp sẽ tạo ra được bao nhiêu đồng lợi nhuận sau thuế. Trị số của chỉ
tiêu nàu càng cao chứng tỏ doanh nghiệp sử dụng tài sản có hiệu quả.
Ngoài ra cần thiết phải phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sức sinh lợi của tài sản
bằng cách sử dụng phương trình Dupont kết hợp với phương pháp loại trừ để thấy rõ ảnh
hưởng sự biến động hiệu suất sử dụng tài sản (HTS) và ROS đến sức sinh lợi của tài sản.
Sức sinh lợi của TS
(ROA)
=
Doanh thu thuần
x
Lợi nhuận trước thuế
Tổng TS bình quân Doanh thu thuần
= HTS x ROS
Mặc dù, chỉ tiêu ROA phản ảnh một cách tổng hợp về hiệu quả sử dụng tài sản của
doanh nghiệp. Tuy nhiên chỉ tiêu này chịu ảnh hưởng của cấu trúc nguồn vốn, do đó để
xác định hiệu quả kinh doanh trong điều kiện giả định doanh nghiệp không đi vay (loại
trừ ảnh hưởng của cấu trúc nguồn vốn) nhà phân tích có thể sử dụng chỉ tiêu sau:
Sức sinh lời kinh tế của TS
(RE)
=
Lợi nhuận trước thuế và lãi vay

Chỉ tiêu này khi phân tích thường được các nhà phân tích só sánh với lãi suất vay
ngân hàng để ra quyết định có nên vay hay sử dụng vốn tự có. Nếu RE > r thì doanh
nghiệp nên tiếp nhận các khoản vay và tạo ra phần tích lũy cho chủ sở hữu. Về phía nhà
đầu tư, chỉ tiêu này là căn cứ để xem xét có nên đầu tư hay không.
1.4.2 Phân tích hiệu quả sử dụng vốn dưới hình thái nguồn hình thành tài sản:
1.4.2.1 Phân tích hiệu quả sử dụng vốn chủ sở hữu:
Trước hết nhà phân tích tính toán và so sánh chỉ tiêu sức sinh lợi vốn chủ sở hữu:
Sức sinh lợi của VCSH
(ROE)
=
VCSH bình quân
Chỉ tiêu này cho biết một đơn vị vốn chủ sở hữu đầu tư sẽ mang lại cho doanh
nghiệp bao nhiêu đơn vị lợi nhuận sau thuế. Chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ hiệu quả sử
dụng vốn chủ sở hữu ngày càng cao và do đó doanh nghiệp có cơ hội tìm được nguồn
vốn mới (huy động qua thị trường tài chính). Ngược lại, chỉ tiêu này càng thấp dưới mức
sinh lợi cần thiết của thị trường thì khả năng thu hút vốn đầu tư, thu hút vốn chủ siwr hữu
vào doanh nghiệp càng khó.
Như vậy có thể thấy mọi nỗ lực của doanh nghiệp nhằm tăng hiệu quả hoạt động
đều hướng đến mục đích cuối cùng là tăng ROE.
Tiếp theo nhà phân tích phải phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến ROE bằng cách
sử dụng các phương trình Dupont kết hợp với phương pháp loại trừ để thấy rõ ảnh hưởng
của các nhân tố đến ROE qua phương trình Dupont sau:
ROE =
LNST (LNST)
x
DTT
x
TS
{ x(1-t)}
DTT TS VCSH
=
HTS x ROS x
1
{ x(1-t)}
Tỷ suất tự tài trợ
Như vậy:

(1)
Hoặc:
(1’)
Hoặc:
ROE = ROA x ( 1+ Đòn bẩy tài chính) {x(1-t)} (2)
Từ phương trình (1) và (2) có thể xác định các nhân tố ảnh hưởng đến ROE bao
gồm: ROA, độ lớn của đòn bẩy tài chính (sự tự chủ về tài chính) , thuế suất thuế thu
nhaaph doanh nghiệp. Tuy nhiên trên thực tế thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp không
ảnh hưởng đến ROE vì t luôn ở một mức độ cố định. Do vậy các nhân tố ảnh hưởng đến
ROE bao gồm:
- Một là hiệu quả sử dụng tài sản (ROA): Từ phương trình (1) và (2) cho thấy hiệu quả sử
dụng tài sản tỷ lệ thuận với hiệu quả sử dụng vốn chủ sở hữu. Do vậy, hiệu quả sử dụng
tài sản (ROA) càng cao thì hiệu quả sử sụng vốn chủ sở hữu (ROE) càng cao.
- Hai là độ lớn của đòn bẩy tài chính: Từ phương trình (2) ta thấy đọ lớn đòn bẩy tài
chính càng cao ( khả năng tự chủ về tài chính càng thấp) thì hiệu quả sử dụng vốn chủ sở
hữu (ROE) càng cao,chính sách tài chính tốt.
Tuy nhiên, nếu liên tục tăng nợ phải trả và giảm vốn chủ sở hữu thì doanh nghiệp có
thể rơi vào tình trạng phá sản. Đồng thời trong phương trình (2) vẫn xuất hiện chỉ tiêu
ROE = ROA x
1
{ x(1-t)}
Tỷ suất tự tài trợ
ROE = ROA x
1
{ x(1-t)}
1-Tỷ suất nợ
ROE = ROA x
VCSH + NPT
{ x(1-t)}
VCSH
ROE = ROA x (1+
NPT
) { x(1-t)}
VCSH

ROA là chỉ tiêu bị ảnh hưởng bởi cấu trúc nguồn vốn. Do đó, để đánh giá riêng ảnh
hưởng của việc tăng nguồn vốn vay và đòn bẩy tài chính đối với hiệu quả sử dụng vốn
chủ sở hữu (ROE) cần biến đổi chỉ tiêu ROE như sau:
Với:
Ta có: Cv =
NPT * r
ROE =
EBIT
=
LNTT +Cv
=
LNTT + NPT * r
TS TS TS
LNTT = (RE * TS) – (NPT * r)
= RE * (NPT + VCSH) – NPT * r
= NPT * (RE – r) + VCSH * RE
LNST = LNTT * (1-t) = [NPT * (RE – r) + VCSH * RE] * (1-t)
Như vậy:
ROE =
NPT * (RE – r) + VCSH * RE
* (1-t)
VCSH
ROE = [(RE – r) * Đòn bẩy tài chính + RE ] * (1-t) (3)
Từ phương trình (3) ta thấy:
Khi RE > r (sức sinh lời kinh tế của tài sản > lãi suất vay): Lúc này nếu đòn bẩy tài
chính càng cao thì ROE sẽ càng cao, nghĩa là việc vay nợ sẽ làm cho hiệu quả sử dụng
vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp tăng. Trong trường hợp này, nếu doanh nghiệp có nhu
cầu mở rộng sản xuất kinh doanh mà vẫn muốn giữ được, thậm chí tăng hiệu quả sử dụng
Cv : Chi phí lãi vay
NPT : Nợ phải trả (chỉ bao gồm nợ vay, không có nợ đi chiếm dụng)
r : Lãi suất vay
VCSH : Vốn chủ sở hữu
TS : Tổng tài sản

vốn chủ sở hữu thì doanh nghiệp nên tăng cường đi vay. Trường hợp này được gọi là
hiệu ứng đòn bẩy tài chính dương.
Khi RE < r (sức sinh lời kinh tế của tài sản < lãi suất vay): Lúc này nếu đòn bẩy tài
chính càng cao thì ROE sẽ càng giảm, nghĩa là việc vay nợ sẽ làm cho hiệu quả sử dụng
vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp giảm và rủi ro phá sản tăng lên. Trong trường hợp này,
nếu doanh nghiệp muốn mở rộng sản xuất kinh doanh thì doanh nghiệp nên tăng cường
huy động vốn chủ sở hữu. Trường hợp này được gọi là hiệu ứng đòn bẩy tài chính âm.
1.4.2.2 Phân tích hiệu quả sử dụng vốn vay:
Khi sử dụng vốn vay doanh nghiệp tự đặt mình vào áp lực thanh toán: thanh toán
tiền gốc vay và thanh toán lãi vay. Vì thế nếu không tính toán, cân nhắc kỹ càng cả về
mức vay, thời hạn vay, hiệu quả sử dụng vốn vay, doanh nghiệp rất dễ rơi vào tình trạng
mất khả năng thanh toán cũng như lâm vào tình trạng phá sản.
Khả năng chi trả lãi vay là chỉ tiêu tổng hợp phản ánh hiệu quả kinh doanh nói
chung và hiệu quả sử dụng vốn vay nói riêng. Nếu kinh doanh có hiệu quả doanh nghiệp
không những có thừa khả năng thanh toán lãi vay mà còn đóng góp cho Ngân sách Nhà
nước, chia cho các chủ sở hữu, trích lập các quỹ doanh nghiệp, đảm bảo và không ngừng
nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người lao động. Ngược lại nếu kinh doanh
không hiệu quả, doanh nghiệp không những không đủ bù đắp chi phí lãi vay mà thậm chí
thua lỗ kéo dài dẫn đến phá sản.
Phân tích khả năng chi trả lãi vay của doanh nghiệp được thực hiện bằng cách tính
ra trị số của chỉ tiêu “Hệ số khả năng chi trả lãi vay” và dựa vào trị số chỉ tiêu để đánh giá
khả năng chi trả lãi vay.
Hệ số khả năng chi
trả lãi vay ( KL ) =
Lợi nhuận trước thuế và lãi vay
Lãi vay
=
Lợi nhuận trước thuế + Lãi vay
Lãi vay
= Lợi nhuận trước thuế + 1

(*)
Từ đẳng thức (*) ở trên, liên hệ với thực
tế có thể xảy ra một trong các trường hợp sau:
- Hệ số khả năng chi trả lãi vay = 1: Trong trường hợp này doanh nghiệp kinh
doanh có lãi nhưng số lãi này chỉ vừa đủ để thanh toán lãi vay, không còn để nộp Ngân
sách Nhà nước, tích lũy hay phân chia cho chủ sở hữu.
- Hệ số khả năng chi trả lãi vay < 1: Trong trường hợp này doanh nghiệp kinh
doanh thua lỗ, lợi nhuận thu được không đủ để thanh toán lãi vay.
- Hệ số khả năng chi trả lãi vay > 1: Trong trường hợp này doanh nghiệp kinh
doanh có lãi, sau khi thanh toán lãi vay còn có thể nộp thuế cho Ngân sách Nhà nước,
trích lập các quỹ của doanh nghiệp, tích lũy và phân chia cho chủ sở hữu.
1.4.2.3 Phân tích hiệu quả sử dụng nợ phải trả
Nhà phân tích có thể đánh giá hiệu quả sử dụng nợ phải trả thông qua các chỉ tiêu
đánh giá tốc độ luân chuyển các khoản phải trả như sau:
Số vòng quay khoản phải trả
HPTr
=
Tổng tiền hàng mua chịu
Các khoản nợ phải trả bình quân
Đơn vị tính là vòng/kỳ (lần)
Thời gian một vòng quay
khoản phải trả ( NPTr ) =
Số vòng quay khoản phải trả
Nếu số vòng quay các khoản phải trả càng lớn thì tương ứng thời gian một vòng
quay khoản phải trả càng nhỏ, có nghĩa là tốc độ luân chuyển khoản phải trả càng nhanh.
Điều này chứng tỏ doanh nghiệp thanh toán tiền hàng kịp thời, ít đi chiếm dụng vốn, uy tín
của doanh nghiệp càng nâng cao. Ngược lại, trị số của chỉ tiêu này càng thấp, chứng tỏ tốc
độ thanh toán tiền hàng của doanh nghiệp càng chậm, doanh nghiệp đi chiếm dụng vốn
nhiều, ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp đối với nhà đầu tư, nhà đầu tư cũng như
khách hàng.
Lãi vay

Nhà phân tích có thể tính toán chi tiết cho từng khoản mục nợ phải trả, nhưng cần lưu
ý lựa chọn chỉ tiêu ở tỷ số cho phù hợp

Cơ sở lý luận về phân tích hiệu quả sử dụng vốn trong doanh nghiệp.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Cơ sở lý luận về phân tích hiệu quả sử dụng vốn trong doanh nghiệp.docx

Similar to Cơ sở lý luận về phân tích hiệu quả sử dụng vốn trong doanh nghiệp.docx (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 📢📢📢 Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 📢📢📢 Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Cơ sở lý luận về phân tích hiệu quả sử dụng vốn trong doanh nghiệp.docx