2. Pagpapaganda o Pag-
aayos ng sarili
Edukasyon Komunikasyon
pulbo bolpen Cell phone
suklay libro earphones
1. Hahatiin ang klase sa apat na pangkat.
2. Pumili ng isang miyembro na magiging tagalista.
3. Ilalabas ng bawat miyembro ang laman ng kaniyang bag at sasabihin niya
kung ano-ano ito.
4. Ililista sa manila paper ng napiling tagalista ang laman ng bag ng bawat
miyembro.
5. Kapag nakatapos na ang lahat ng miyembro at nailista na ang lahat ng gamit,
pagtutulungan ng lahat ng miyembro na iklasipika ang mga gamit ayon sa
gawain o larangang pinaggagamitan ng mga ito. Halimbawa:
Iuulat sa harap ng klase ang naging resulta ng ginawa ng bawat grupo.
3. 1. Para sa anong Larangan o Gawain ang may
pinakamarami? At bakit?
2. Ano ang sinasabi ng laman ng mga bag ninyo may
kaugnay ng ating kultura?
3. Bakit kalimitan na sa mga Pilipino na maraming
laman ang mga bag?
4. document window
save copy cut
CPU RAM
memory
virus USB crash
Paste gig copy
Installer terminal
motherboard
wi-fi tab
Printer keypad
bug ink
Numlock drag
connection
5. May mga salita ba sa loob ng kahon na ginagamit
mo kapag wala ka sa harap n kompyuter o kapag
hindi ka nagkokompyuter? Ano-ano ito? • Alin-alin
naman sa mga salita ang tanging sa pagkokompyuter
mo lamang ginagamit?
Mapapansin na ang ilang termino ay ginagamit din sa
ibang larangan, at naiiba na ang taglay na kahulugan
nito. • Halimbawa: – Bug, ink, gig, copy, memory,
crash – Terminal, cut, paste, save
6. Varyasyon o Barayti ng Wika
Homogeneous ang wika kung pare-parehong
magsalita ang lahat ng gumagamit nito.
(Paz, et.al.2003).
Heterogenous na Wika – wikang iba-iba ayon sa lugar,
grupo, at pangangailangan ng paggamit nito, maraming
baryasyon na wika. Ito ay nagtataglay o binubuo ng
magkakaibang kontent o elemento heteros –
nangangahulugang magkaiba samantalang ang genos –
nangangahulugang uri o lahi.
7. Nag-uugat ang mga barayti ng wika sa
pagkakaiba-iba ng mga indibidwal at grupo,
maging ng kani-kanilang tirahan, interes,
gawain, pinag-aralan at iba pa.
8. Varyasyon o Barayti ng Wika
Ang ating wika ay may iba’t ibang barayti.
Ito ay sanhi ng pagkakaiba ng uri ng lipunan
na ating ginagalawan, heograpiya, antas ng
edukasyon, okupasyon, edad at kasarian at
uri ng pangkat etniko na ating
kinabibilangan. Dahil sa pagkakaroon ng
heterogenous na wika, tayo ay nagkaroon
ng iba’t ibang baryasyon nito, at dito nag-
ugat ang mga variety ng wika, ayon sa
pagkakaiba ng mga indibidwal.
9. 1.) Idyolek – bawat indibidwal ay may
sariling istilo ng pamamahayag at
pananalita na naiiba sa bawat isa.
Gaya ng pagkakaroon ng personal na
paggamit ng wika na nagsisilbing
simbolismo o tatak ng kanilang
pagkatao. Ito ay mga salitang
namumukod-tangi.
10. Mga halimbawa ng Idyolek:
“Magandang Gabi Bayan” ni Noli de Castro
“Hindi ka namin tatantanan” ni Mike Enriquez
“Ito ang iyong Igan” ni Arnold Clavio
“Hoy Gising!” ni Ted Failon
“Ang buhay ay weather weather lang” ni Kim Atienza
“I shall return” ni Douglas MacArthur
“P%@#!” ni Rodrigo Duterte
11. 2.) Dayalek – Ito ay varayti ng wika na nalililkha ng
dimensiyong heograpiko. Ito ang salitang gamit ng
mga tao ayon sa partikular na rehiyon o lalawigan na
kanilang kinabibilangan. Tayo ay may iba’t ibang uri
ng wikang panrehiyon na kung tawagin ay wikain.
May tatlong uri ng Dayalek:
a. Dayalek na heograpiko (batay sa espasyo)
b. Dayalek na Tempora (batay sa panahon)
c. Dayalek na Sosyal (batay sa katayuan)
12. Mga halimbawa ng Dayalek:
Tagalog = Bakit?
Batangas = Bakit ga?
Bataan = Baki ah?
Ilocos = Bakit ngay?
Pangasinan = Bakit ei?
Tagalog sa Rizal Tagalog sa Teresa, Morong, Cardona
at Baras
mongo balatong
makikipagkasalan magkakangay
biik kulig
lola Inda, pupu, nanang
13. pakiurong nga po ang plato
(Bulacan-hugasan)
pakiurong nga po ang plato
(Maynila – iusog)
14. 3.) Sosyolek – na minsan ay tinatawag na “Sosyalek”
Ito ay pansamantalang barayti lamang. Ito ay uri ng
wika na ginagamit ng isang partikular na grupo. Ang
mga salitang ito ay may kinalaman sa katayuang
sosyo ekonomiko at kasarian ng indibidwal na
gumagamit ng mga naturang salita.
Repapips, ala na ako datung eh (Pare, wala na akong pera)
Oh my God! It’s so mainit naman dito. (Naku, ang init naman dito!)
Wa facelak girlash mo (walang mukha o itsura ang gelpren mo o
kaya ay pangit ng gelpren mo)
Sige ka, jujumbagin kita! (sige ka, bubugbugin kita!)
15. Iba’t Ibang Sosyolek
1. Gay Lingo – ang wika ng mga bakla.
Ginamit ito ng mga bakla upang
mapanatili ang kanilang
pagkakakilanlan kaya binago nila ang
tunog o kahulugan ng salita.
Halimbawa: Churchill para sa sosyal,
Indiana jones para sa hindi sumipot,
begalo para sa malaki, Givenchy para
sa pahingi, Juli Andrews para sa mahuli.
16. 2. Coňo - tinatawag ding
coňotic o conyospeak isang
baryant ng Taglish o salitang
Ingles na hinahalo sa Filipino kaya
nagkaroon ng code switching.
Kadalasan din itong ginagamitan
ng pandiwang Ingles na make at
dinugtong sa Filipino. Minsan
kinakabitan pa ito ng ingklitik na
pa, na, lang at iba pa.
17. Halimbawa:
“ Let’s make kain na…
wait lang I’m calling Ana
pa… We’ll gonna make pila
pa…It’s so haba na naman
for sure.”
18. 3. Jejemon o Jejespeak – ay isang paraan ng
pagbaybay ng salita at mula sa Hapon na
pokemon. Ito ay nakabatay rin sa mga
Wikang Ingles at Filipino subalit isinusulat
nang may pinaghalo-halong numero, mga
simbolo, at may magkasamang malalaki at
maliliit na titik kaya’t mahirap basahin at
intindihin lalo na nang hindi pamilyar sa
jejejetyping. Madalas na nagagamit ang mga
titik H at Z.
19. 3ow phow, mUsZtAh nA phow kaOw? - Hello po,
kumusta po kayo?
aQcKuHh iT2h - Ako ito
iMiszqcHyuH - I miss you
20. -mga tanging bokabularyo ng isang
partikular na pangkat ng isang propesyon,
partikula na trabaho, o gawain ng tao.
Halimbawa: abogado – exhibit, appeal,
complainant
guro – lesson plan, class record,
Form 138
21. Vakuul – tumutukoy sa mga gamit ng mga ivatan na pantakip sa
kanilang ulo tuwing panahon ng tag-init at tag-ulan
Bulanim – salitang naglalarawan sa pagkahugis buo ng buwan
Laylaydek Sika – Salitang “iniirog kita” ng mga grupo ng
Kankanaey ng Mountain Province
Palangga – iniirog, sinisinta, minamahal
4.) Etnolek – Isang uri ng barayti ng wika na
nadebelop mula sa salita ng mga etnolingguwistang
grupo. Dahil sa pagkakaroon ng maraming pangkat
etniko sumibol ang iba’t ibang uri ng Etnolek. Taglay
nito ang mga wikang naging bahagi nang
pagkakakilanlan ng bawat pangkat etniko.
22. Palikuran – banyo o kubeta
Silid tulogan o pahingahan – kuwarto
Pamingganan – lalagyan ng plato
Pappy – ama/tatay
Mumsy – nanay/ina
5.) Ekolek – barayti ng wika na kadalasang
ginagamit sa loob ng ating tahanan. Ito ang mga
salitang madalas na namumutawi sa bibig ng mga
bata at mga nakatatanda, malimit itong ginagamit
sa pang araw-araw na pakikipagtalastasan.
23. Ako kita ganda babae. (Nakakita ako ng magandang babae.)
Ako tinda damit maganda. (Ang panindang damit ay maganda.)
Suki ikaw bili akin ako bigay diskawnt. (Suki, bumili ka na ng
paninda ko. Bibigyan kita ng diskawnt.)
Ikaw aral mabuti para ikaw kuha taas grado. (Mag-aral ka ng
mabuti upang mataas ang iyong grado.)
6.) Pidgin – Ito ay barayti ng wika na walang pormal
na estraktura. Ito ay binansagang “nobody’s native
language” ng mga dayuhan. Ito ay ginagamit ng
dalawang indibidwal na nag-uusap na may dalawa
ring magkaibang wika. Sila ay walang komong
wikang ginagamit. Umaasa lamang sila sa mga
“make-shift” na salita o mga pansamantalang wika
lamang.
24. 7.) Creole – mga barayti ng wika na nadebelop dahil
sa mga pinaghalo-halong salita ng indibidwal, mula
sa magkaibang lugar hanggang sa ito ay naging
pangunahing wika ng partikular na lugar. Halimbawa
dito ay pinaghalong salita ng Tagalog at Espanyol
(ang Chavacano), halong African at Espanyol (ang
Palenquero), at ang halong Portuguese at Espanyol
(ang Annobonese).
Mi nombre – Ang pangalan ko
Di donde lugar to? –Taga saan ka?
Buenas dias – Magandang umaga
Buenas tardes – magandang hapon
Buenas noches – Magandang gabi
25. Tagalog
1.Aalis
2.Aalisin
3. Kumusta ka?
4.Taga-saan ka?
5. Magkano ito?
English
Will leave
Will remove
How are you?
Where are you from?
How much is this?
Chavacano
Di Sali
Di quita
Como esta usted?
De donde lugar tu?
Cuanto este?
26. minsan sinusulat na “rejister”, ito ay
barayti ng wikang espisyalisadong
ginagamit ng isang partikular na
domeyn.
27. Ito ay may tatlong uri ng dimensyon.
a.) Field o larangan – ang layunin at paksa nito ay
naayon sa larangan ng mga taong gumagamit nito.
b.) Mode o Modo – paraan kung paano
isinasagawa ang uri ng komunikasyon.
c.) Tenor – ito ay naayon sa relasyon ng mga nag-
uusap.
28. Ang isang salita o
termino ay maaring
magkaroon ng iba’t
ibang kahulugan ayon
sa larangan o
disiplinang
pinaggamitan nito.
29. Mga Halimbawa ng Register:
Mga salitang jejemon
Mga salitang binabaliktad
Mga salitang ginagamit sa teks
Mga salitang ginagamit ng mga iba’t ibang
propesyon gaya ng mga doktor
30. Dahil iba -iba ang register ng wika ng
bawat propesyon at nababago ang
kahulugang taglay ng register kapag
naiba ang larangang pinaggagamitan
nito, itinuturing ang register bilang
isang salik sa varayti ng wika.
31.
32.
33. LALAWIGANIN - ITO ANG MGA SALITANG
KARANIWANG SALITAIN O DAYALEKTO NG
MGA KATUTUBO SA LALAWIGAN GAYA NG
CEBUANO, BICOLANO, BATANGUENO AT IBA
PA NA MAY TATAK –LALAWIGANIN SA
KANILANG PAGSASALITA. ISANG
PALATANDAAN NG LALAWIGANING TATAK AY
ANG PUNTO O ACCENT.
35. PAMBANSA - Ang mga salitang ito ang ginagamit sa
mga aklat, babasahin at sirkulasyong pangmadla. Ito
rin ang wikang ginagamit sa mga paaralan at sa
pamahalaan.
PAMPANITIKAN - Ito ang may pinakamayamang uri.
Ginagamit ang salita sa ibang kahulugan. Mayaman sa
paggamit ng idyoma, tayutay. Ginagamit ng mga
manunulat, dalubhasa at mananaliksik. Ito ay
nagaganap sa tuwing ang wikang pampanitikan
36.
37. Balbal - May katumbas itong slang sa
Ingles at itinuturing na pinakamababang
antas ng wika. Singaw ng panahon
sapagkat bawat panahon ay may
nabubuong salita. Ito ang nagpapatunay
ng pagiging dinamiko ng wika.
Itinuturing din itong pinakamababang
antas ng wika na karaniwang ginagamit
sa lansangan.
38.
39.
40. Pag-aralan ang sumusunod na halimbawa ng register.
1. bituin- sa larangan ng astrolohiya→flaming ball of gas
na makikita sa kalawakan
Masasabi mo ba kung ano ang kahulugan ng bituin sa
iba pang larangang nakatala sa ibaba? Isulat sa kahon
ang iyong sagot.
Pelikula
Edukasyon
41. 2. dressing- sa larangan ng medisina→paglilinis ng
sugat o pagpapalit ng benda o takip ng sugat upang
maiwasan ang impeksiyon o paglala nito.
Masasabi mo ba kung ano ang kahulugan ng dressing
sa iba pang larangang nakatala sa ibaba? Isulat sa
kahon ang iyong sagot.
Agrikultura
Fashion
Pagluluto
42. 3. beat- sa larangan ng isports→ tinalo o
pagkatalo
Masasabi mo ba kung ano ang kahulugan
ng beat sa iba pang larangang nakatala sa
ibaba? Isulat sa kahon ang iyong sagot.
Sayaw at awit-
Pagluluto-
Pamamahayag-
Batas trapiko
Medisina-
