2. Ang pagkakaroon nito ay bunga ng
paniniwala ng mga linggwista na ang
wika ay heterogeneous o nagkakaiba-
iba. Dala ito ng nagkakaibang pangkat
ng tao na may iba’t ibang lugar na
tinitirahan, interes, gawain, pinag-
aaralan at iba pa .
3. 1. Diyalekto / Dayalek
Ang barayti ng wikang
nalilikha ng dimensyong
heograpiko. Ito ang wikang
ginagamit sa isang
partikular na rehiyon,
lalawigan o pook, malaki
man o maliit.
5. 2. Idyolek
Nakagawiang pamamaraan o
estilo sa pagsasalita ng isang
indibidwal o ng isang pangkat ng
mga tao.
Ang wikang tipikal/
pangkaraniwang ginagamit ng
isang tao; ang personal na “wika”
ng isang tao.
7. 3. Sosyolek
Nakabatay ang pagkakaiba nito
sa katayuan o istatus ng isang
gumagamit ng wika sa lipunang
kanyang ginagalawan.
Barayting nabubuo batay sa
dimensyong sosyal. Tinatawag din
itong sosyal na barayti ng wika
dahil nakabatay ito sa mga
8. HALIMBAWA:
a. Wiz ko feel ang mga hombre
ditech, day! (bakla)
b. Oh my God, nakatabi ko kanina sa
bio ang crush ko! Tapos nakasabay
ko pa s'yang mag-lib! (estudyante)
c. Kosa, malabo 'yang plano n'yong
pagpuga. (preso)
9.
10. 4. Etnolek
Isang uri ng barayti ng wika na
nadebelop mula sa salita ng mga
etnolonggwistang grupo. Dahil sa
pagkakaroon ng maraming pangkat
etniko sumibol ang ibat ibang uri ng
Etnolek.
Ang mga salitang napapaloob sa
etnolek ay ang mga salitang
ginagamit ng mga mamamayan sa
11. HALIMBAWA
:
Vakuul
salitang Ivatan na tumutukoy sa kanilang panakip
sa ulo
Palangg
a
Iniirog sa salitang Cebuano
Solutan
tumutukoy sa pinuno ng isang komunidad o
kaharian sa salitang Meranaw; Sultan
Munsal
a
tawag sa isang uri ng tradisyonal na sayaw ng mga
Ifugao
Banas
tumutukoy sa mainit na pakiramdam o pagkabalisa
sa wika ng mga Tagalog
Batuk
isang uri o paraan ng paglalagay ng tradisyonal na
marka sa katawan mula sa Kalinga
Adlaw
salitang Visaya na tumutukoy sa araw, panibagong
12. 5. Ekolek
Barayti ng wika na
kadalasang ginagamit sa loob
ng ating tahanan. Ito ang mga
salitang madalas na
namumutawi sa bibig ng mga
bata at mga nakatatanda,
malimit itong ginagamit sa
pang araw-araw na
14. 6. Jargon
Ang jargon ay baryasyon o barayti
ng wika na tinatawag din bilang
natatanging bokabularyo ng isang
partikular na pangkat na gawain o
propesyon.
Dahil sa jargon, mas napapadali
ang paggawa o pagtatrabaho ng mga
propesyonal sa kanilang
kinabibilangang propesyon, trabaho,
15. HALIMBAWA:
Batas o Ligal na
Usapin
Defendant
Custody
Hearing
Evidence
Execute
Summon
Legal office
Dismissal
Science/Agham
/ Siyensiya
Bacteria
Cells
Fungus
Seismology
Tropical storm
Magnitude
Geology
Sports
Offense
Defense
Coach
Injury
Love
Track
Goal
Slam dunk
16. 7. Pidgin
Ito ay barayti ng wika na walang
pormal na estraktura. Ito ay
binansagang “nobody’s native
language” ng mga dayuhan. Ito ay
ginagamit ng dalawang indibidwal na
nag uusap na may dalawa ring
magkaibang wika. Sila ay walang
komong wikang ginagamit. Umaasa
lamang sila sa mga “make-shift” na
17. HALIMBAWA:
Kayo bili alak akin.
Ikaw wag upo d’yan. Para di ako
lugi.
Suki, ikaw bili akin ako bigay
diskawnt.
Ikaw aral buti para ikaw kuha
taas grado.
18. 8. Creole
Mga barayti ng wika na
nadebelop dahil sa mga
pinaghalo-halong salita ng
indibidwal, mula sa
magkaibang lugar hanggang
sa ito ay naging pangunahing
wika ng partikular na lugar. Ito
ay pinaghalong iba’t ibang
19. HALIMBAWA:
Chavacano – Ito ay isa sa mga
wikang sinasalita sa Pilipinas, lalo
na ang mga taga-Zamboanga at
ilang bahagi ng Cavite, Davao,
Maynila, at Basilan. Ito ay halong
Kastila at wikang Bisaya. Ang
salitang Chavacano ay
nangangahulugan mismo ng
20. HALIMBAWA:
CHAVACANO ENGLISH SPANISH
“Bienvenidos!”
“Muchisimas
Gracias”
“Buenas Dias;
Buenas Tardes;
Buenas Noches”
“Ta ama iyo
contigo”
“Bonita/Bonito
oste”
Welcome
Thank you very
much.
Good morning;
Good afternoon;
Good evening.
I love you
You are beautiful;
handsome.
Take care.
Bienvenidas /
bienvenidos
Muchísimas
gracias
Buenos dias;
Buenas tardes;
Buenas noches.
te quiero
Eres Hermosa
Cuídate
