Mga Likas na Yaman ng Asya HILAGA AT TIMOG

1. MGA LIKAS NA YAMAN NG ASYA
HILAGANG ASYA AT TIMOG ASYA

2. HISTORY EVENTS

3. HISTORY EVENT On September 27, 1865, General Miguel Malvar, a revolutionary
general, was born in Santo Tomas Batangas to Maximo Malvar
locally known as Capitan Imoy and Tiburcia Carpio.
Malvar, a former gobernadorcillo of his hometown, played an
instrumental role during the Philippine revolution against
Spain, and the subsequent Philippine-American War.
Malvar joined the Katipunan before the Philippine Revolution
of 1896. When the revolution broke out, he emerged from a
leader of a small army to being the military commander of
Batangas. He coordinated offensives with General Emilio
Aguinaldo of the Cavite revolutionaries and with General
Paciano Rizal, leader of the revolutionaries in Laguna.
On February 1899, when the hostilities between Americans and
Filipinos began, Malvar was appointed second-in-command to
General Mariano Trias, who was the overall commander of the
Filipino forces in Southern Luzon.

4. On September 28, 1910, Diosdado Pangan Macapagal, 9th President of the
Philippines serving from 1961 to 1965, was born in Lubao, Pampanga.
Known as the "Poor Boy from Lubao", Macapagal, who finished law at the University
of Santo Tomas through the assistance from a friend, topped the 1936 Bar
examinations with a score of 89.95 percent.
He was the father of President Gloria Macapagal-Arroyo, 14th President of the
Philippines.
President Macapagal earned his Master of Laws degree in 1941, a Doctor of Civil
Law degree in 1947, and a Ph.D. in Economics in 1957.
Among his most significant career achievements was the abolition of tenancy
accompanying the land reform program in the Agricultural Land Reform Code of
1963 which underscored his endeavor to fight mass poverty.

5. On September 29, 1637, Lorenzo Ruiz, the first Filipino Saint, was hung upside down in a pit by
his tormentors until he suffocated to death in Nagasaki, Japan.
Ruiz was subjected to water torture. Needles were inserted through his finger nails and was
beaten until unconsciousness. Despite the torture inflicted on him, Ruiz did not renounce his
Christian faith. Ruiz body was cremated and the ashes were thrown into the sea.
In 1636, while working as a clerk for Binondo Church, Ruiz was falsely accused of killing a
Spaniard. He sought asylum on board a ship with three Dominican priests: Saint Antonio
Gonzalez; Saint Guillermo Cortet; Saint Miguel de Aozaraza, a Japanese priest; Saint Vicente
Shiwozuka de la Cruz; and a lay leper Saint Lazaro of Kyoto. Ruiz and his companions left for
Okinawa on June 10, 1636. His boat landed at Okinawa at the time when the Tokugawa
shogunate was persecuting Christians. The missionaries were arrested and thrown into prison,
and later transferred to Nagasaki to face trial by torture. Prior to his persecution, Ruiz and his
Filipino wife, two sons and a daughter, led a peaceful, religious life with full of contentment On
February 18, 1981, Lorenzo Ruiz was beatified by Pope John Paul II during his Papal visit to
Manila. It was the first beatification ceremony held outside the Vatican. San Lorenzo Ruiz was
elevated to sainthood and canonized by Pope John Paul II in the Vatican City, Rome on October
18, 1987, making him the first Filipino saint and the first Filipino martyr.

6. On September 30, 1876, Sofia Reyes de
Veyra, educator, social worker and first
secretary and co-founder (with Mary E.
Coleman) of Asociacion Feminista Filipina,
was born in Arevalo, Iloilo.
The Asociacion Feminista Filipina was the
first women's club in the Philippines. Its
establishment in June 1905 marked the
start of the Feminist Movement in the
country.

7. BALITAAN
BALITAAN

8. 1. Ang minsang binansagang FartherIndia at Little China
dahil sa impluwensiya ng mga nasabing kultura at
kabihasnan nito
A. Timog-Silangang Asya B. Klima
C. Hilagang Asya D. Asya
BALIK- ARAL

9. BALIK- ARAL
2. Ang kontinenteng may pinakamalawak na kalupaang
sakop sa buong mundo at pinaninirahan ng
pinakamaraming tao
A.Timog-Silangang Asya B. Klima
C. Hilagang Asya D. Asya

10. 3. Kilala ang rehiyong ito sa katawagang Central
Asia o Inner Asia
A.Timog-Silangang Asya B. Klima
C. Hilagang Asya D. Asya
BALIK- ARAL

11. 4. Kinapapalooban ito ng mga elemento tulad ng
temperatura, ulan at hangin
A.Timog-Silangang Asya B. Klima
C. Hilagang Asya D. Asya
BALIK- ARAL

12. Gawain: Hularawan Challenge
Panuto: Tingnan ang mga larawan sa ibaba. Alam
mo ba ang mga ito? Anong mga likas na yaman
ang tinutukoy dito? Isulat sa pisara ang iyong
sagot.

13. Yamang Mineral

14. Yamang Tubig

15. Yamang Lupa

16. Yamang Tao

17. Yamang Gubat

19. Likas na Yaman
---tinutukoy sa ekonomika bilang yamang lupa, lupain
o hilaw na materyal) likas na nagkakaroon sa loob ng
mga kapaligiran na hindi gaanong ginagambala ng tao,
sa isang likas na anyo. Kadalasang binibigyan ng
katangian ang likas na yaman sa laki ng kaibahan ng
biyolohika na mayroon sa iba't ibang mga ekosistema.

25. Mga Likas na Yaman ng Asya
Mayabong ang likas yaman sa Asya. Ito ay ang
pinakamalaking kontinente sa mundo at may
pinakamalawak na sakop ng lupain at baybay-
dagat. Sa lawak ng Asya, iba-iba rin ang klima ng
mga rehiyon at bansa rito. Ilan ito sa mga salik
kung bakit sagana sa likas na yaman ang
Asya.Magkakaiba ang likas na yaman ng mga
rehiyon sa Asya.

26. Mga Likas na Yaman ng Asya
--- tumutukoy sa mahahalagang kayamanan ng mga anyong
lupa at anyong tubig.
--- binubuo ng mga hilaw na materyales na nagmumula sa
likas na kapaligiran ng isang bansa. Nagkakaroon ng
hanapbuhay at kabuhayan ang mga tao dahil sa kasaganaan ng
likas na yaman. Ito rin ay nakatutulong sa pag -unlad ng mga
industriya sa pamamagitan ng mga materyales na gina gamit
sa paglikha ng mga produkto na nanggagaling sa mga uri ng
likas na yaman.

27. Mga Likas na Yaman ng Asya
LUPA
TUBIG
ENERHIYA
GUBAT
MINERAL

28. Mga Likas na Yaman ng Asya
Pinakikinabangan ng buong mundo ang mga
produktong mula sa likas na yaman ng bansa. Sagana
ito sa mga produktong may kinalaman sa agrikultura
tulad ng mga gulay, prutas, bigas, isda, at maging karne.
Mayaman din ang Asya sa mga mineral na mula rin sa
kalikasan. Sa Asya rin nagmumula ang pinakamalaking
reserba ng mundo sa mga produktong petrolyo.

29. Epekto ng Heograpiya at Klima sa Likas
Yaman
Ang Asya ay may sakop na 9% ng kabuuang lupain ng Daigdig.
Mayroon din itong pinakamahabang baybay-dagat na nasa
62,800 kilometro ang haba. Naliligiran din ito ng mga dagat ng
mundo tulad ng Pacific Ocean, Indian Ocean, at Arctic Ocean.
Nakararanas ng mataas na temperatura ang mga kanlurang
bahagi ng Asya habang ang timog-kanlurang bahagi naman ay
nakararanas ng iba-ibang panahon tulad ng tag-init at taglamig
(winter). Marami ring bahagi ng Asya ang nakararanas ng
mahabang panahon ng tag-ulan tulad ng Pilipinas, Japan, at
China.

30. Epekto ng Heograpiya at Klima sa Likas
Yaman
Ang klima ang isa sa mga dahilan ng pagyabong o
pagiging salat sa likas-yaman ng isang bansa o kontinente.
Dahil iba-iba ang klima sa bawat rehiyon ng Asya, bawat
isa ay nagtataglay at nakakukuha ng iba’t ibang yaman
mula sa kalikasan.

34. 1
3
6
2
5
4
7&8

35. Hilagang Asya
Halos magkatulad ang kilima at heograpiya ng
Hilagang at Gitnang Asya kaya naman hindi rin
nagkakalayo ang kanilang mga likas na yaman.
Nakararanas ang parehong rehiyon ng matinding
tag-init at taglamig. Nakatuon sa agrikultura at
pagmimina ang ekonomiya ng dalawang rehiyon.

37. Hilagang Asya
Ang Hilagang Asya ay kilala sa pagluluwas ng caviar o itlog ng
mga sturgeon, isang uri ng malaking isda na likas sa karagatan
ng rehiyon. May panahong ding mayaman ang agrikultura ng
Hilagang Asya mula sa mga lambak-ilog, burol, at ilang
kabundukan. Tumutubo rito ang mga palay, trigo, barley, bulak,
tabako, asukal, ubas, mansanas, at sibuyas. Nakapagmimina
rin ng mga likas na yaman sa mga kabundukan. Nakukuha rito
ang ginto, natural gas, at phosphate.

38. Hilagang Asya
Ang Gitnang Asya naman ay may industriya rin ng pagsasaka
at pagtatanim ngunit umaasa sila sa irigasyon dahil madalas na
maranasan ang tag-init sa rehiyon. Nag-aangkat sila ng bulak
at uling sa iba’t ibang bahagi ng Russia. Marami ring disyerto
sa Gitnang Asya ka naman mayaman ang rehiyon sa langis at
gas. Mayroon ding namiminang maraming miniral tulad ng ginto
lalo na bansang Kazakhstan.

40. Hilagang Asya
Troso ---- mula sa Siberia ang tanging yamang
gubat sa rehiyong ito.
Sa yamang pangisdaan, produktong panluwas ng rehiyon ang
caviar.
CAVIAR --- (itlog) ng mga sturgeon, ang malalaking isdang
likas sa Hilagang Asya.

43. Hilagang Asya
Kyrgyzstan ---- Tinatayang pinakamalaki sa mundo ang
deposito ng ginto
Tajikistan ----- may tatlong uri ng yamang mineral; ang
metalikong mineral tulad ng ginto, mineral na panggatong
tulad ng natural gas, at industriyal na mineral tulad ng
phosphate
Turkmenistan --- Pangunahing industriya ng Turkmenistan ang
natural gas, pangalawa sa Russia sa produksiyon nito, at langis

49. Hilagang Asya
Uzbekistan ---- isa sa mga nagunguna sa produksiyon ng ginto
sa buong mundo
• Sa mga lambak-ilog at sa mabababang burol ng mga
bundok may produksiyon ng pagkaing butil na nakatuon sa
pagtatanim ng trigo, palay at barley, gayondin ng bulak,
gulay, tabako, sugar beets, sibuyas, ubas at mansanas.
• Sa pag-aalaga at pagpaparami ng mga hayop tulad ng
baka at tupa nagkakaroon ang mga tao ng lana, karne at
gatas.

57. 1
2
4
6
5
3
8
7

58. Timog Asya
Bagay ang klima sa pagtatanim sa rehiyon ng Timog Asya.
Mayaman sa mineral ang lupa kaya naman iba’t ibang
pananim ang kayang patubuin sa halos buong rehiyon at hindi
sa iilang bansa lamang.
---Agrikultural na rehiyon ang Timog Asya at ilan sa mga
produkto mula rito ay palay, trigo, mais, kape, patatas,
kamote, bulak, kasuy, at iba pang gulay.

60. Timog Asya
Pagsasaka ang pangunahing ikinabubuhay ng mga tao sa mga
bansang nabibilang dito.
Palay ang pangunahing produkto rito bagama’t may mga
taniman din ng trigo, jute, tubo, at mga gulay
LUPA ---Pinakamahalagang likas na yaman sa India lalo’t
higit ang mga kapatagan at lambak na pinagyayaman ng mga
ilog ng Indus, Ganges, at Brahmaputra.

61. Timog Asya
Malaki rin ang reserba ng bakal at karbon sa bansang ito.
Bagama’t ipinagbabawal ng pamahalaan, tanyag ang
Afghanistan sa pagtatanim ng opyo
Ang mga kagubatan ng Nepal ay matatagpuan sa mga gulod
ng bulubunduking Himalayas.
Sa mga baybaying dagat ng Pakistan ay matatagpuan ang
mga gubat bakawan.

62. Timog Asya
Makapal at mayabong ang gubat sa timog-kanlurang Sri
Lanka na hitik sa puno ng mahogany at iba’t ibang uri ng
palm.
Sa dakong gitna ng pulong ito lalo na sa matataas na lugar
ay makikita ang mga kagubatang evergreen samantalang sa
hilaga at silangang bahagi nito ay naroon ang mga punong
ebony at satinwood.

63. Timog Asya
Malaki ang kapakinabangan ng Indian Ocean sa rehiyon dahil
sa pagtustos nito sa iba’t ibang yamang dagat.
Sa ibang bahagi ng rehiyon tulad ng Afghanistan at
Bangladesh ay paghahayupan.
Batong apog, bakal, karbon, natural gas, langis, tanso, asin,
at gypsum ay ilan sa mga pangunahing yamang mineral ng
Timog Asya.

64. Timog Asya
India ----makikita ang malaking reserba ng karbon at metal.
Nepal ---- nakikinabang ng mga likas-yaman mula sa gulod ng
Himalayan mountain range.
Sri Lanka --- makikita ang malaking bilang ng mga punong
napagkukuhanan ng matitibay na uri ng kahoy tulad ng
mahogany at palm. Mayabong rin dito ng tsaa, niyog, at goma.

65. Suliranin sa Likas na Yaman
1. sariling pagpapalago at pagtuklas sa kanilang likas na yaman.
2. Maraming bansa sa Asya ang nasakop ng mga dayuhan na naging
dahilan upang matagal na hindi mapakinabangan ng mga lokal ang
kanilang likas na yaman.
3. Teknolohiya ---napakikinabangan ang mga likas na yaman na noon
ay hindi naman nagagamit sa produksiyon.
------nagiging sanhi ng pagkasira ng kalikasan. Halimbawa nito ay ang
mga kagamitan at prosesong pinagdaraanan sa pagmimina.

66. Gawain 2: Likas na Yaman Challenge!
Panuto: Tukuyin kung anong uri ng likas na yaman ang mga
sinalungguhitan sa pahayag. Maaaring isulat kung ito ay Yamang Lupa,
Yamang Tubig o Yamang Mineral. Gawin ito sa iyong sagutang papel.
1. Ang Ilog Mekong at Tonle Sap na matatagpuan sa Cambodia.
2. Ang Kanlurang Asya ay sagana sa langis at petrolyo.
3. Agrikulturang produkto tulad ng Palay, Trigo at Jute ang
pangunahing pananim sa Timog Asya.
4. Ang Hilagang Asya ay nagluluwas ng caviar mula sa mga Sturgeon.
5. Ang pangunahing industriya ng Turkmenistan ay ang Natural gas.

67. Likas na Yaman Challenge
1. Yamang Tubig
2. Yamang Mineral
3. Yamang Lupa
4. Yamang Tubig
5. Yamang Mineral

68. Gawain 1: Maglista Tayo!
Panuto: Maglista ng mga likas na yaman na matatagpuan sa
mga rehiyon sa Asya. Maaaring kumuha ng sagot mula sa
tekstong iyong binasa. Gawin ito sa iyong sagutang papel.
HILAGANG ASYA SILANGANG ASYA TIMOG ASYA KANLURANG ASYA TIMOG SILANGANG
ASYA

69. Gawain: Maglista tayo!
Hilagang Asya –
ginto, natural gas, trigo, barley, tabako, sugar Caviar, - Hilagang Asya
Silangang Asya --- beets, sibuyas Paghahayupan at Pagtatanim ng Palay, Silkworm,
Timog Asya
Industriya ng telang sutla Pagtatanim ng jute, tubo, palay, puno ng mahogany,
Kanlurang Asya
- Ilog , gas, langis at tanso Langis at Petrolyo, Potash, Bauxite, dates, dalandan, -
- Timog Silangang Asya
trigo at barley Mammals at Reptiles, Iba’t ibang species ng dapo,
matabang lupa at mga ilog.

70. PAMPROSESONG TANONG:
1.Paano makatutulong ang yamang likas sa
pamumuhay ng mga tao sa Asia?
2.Paano mo pahahalagahan ang inyong yamang
likas?
3.Sa paanong paraan ka makatutulong sa
pagpapanatili at pagpepreserba ng likas na
yaman?

71. Gawain 1. Cluster Map
• Panuto: Matapos sagutan
ang mga gawaing
nagpalawak ng iyong
kaalaman ukol sa mga
yamang likas ng Asya,
ngayon ay subukan mong
punuin ng mga impormasyon
ang concept map ng mga
likas na yaman na makikita
sa mga rehiyon sa Asya.
Gawin ito sa iyong sagutang
papel.

72. PAGSUSULIT
Panuto: Basahin at unawain ang mga katanungan. Isulat ang titik ng
tamang sagot sa iyong sagutang-papel.
1. Anong bansa sa Hilagang Asya ang may pinakamaraming deposito
ng ginto sa buong mundo?
A. Tajikistan B. Kyrgyztan C. Turkmenistan D. Uzbekistan
2. Aling rehiyon ang may pinakamaraming deposito ng gas at
petrolyo?
A. Kanlurang Asya B. Timog Asya
C. Silangang Asya D. Timog Silangang Asya

73. PAGSUSULIT
3. Hindi lingid sa ating kaalaman na lahat ng bagay ay may limitasyon at
katapusan. Bilang mag-aaral, papaano ka makatutulong upang
mapanatili ang mga likas na yaman ng iyong lugar para sa susunod pang
henerasyon?
A. Sasama ako sa mga illegal loggers na walang habas na pumuputol ng
mga puno sa kagubatan.
B. Makikiisa ako sa pagsusulong ng mga gawaing makabubuti sa aming
barangay tulad ng pagtatanim ng puno sa mga nakakalbong kabundukan.
C. Ipagwawalang bahala ko na lamang ang lahat dahil naririyan ang
aking mga kapwa para sila ang gumawa ng mga hakbang sa paglutas.
D. Mananahimik na lamang ako upang hindi madamay.

74. 4. Malaki ang bahaging ginagampanan ng likas na yaman sa pamumuhay
ng mga tao. Mas higit na napaunlad ng tao ang antas ng pamumuhay at
natutugunan ang pangunahing pangangailangan. Kung kayo ang mag-iisip
ng pamamaraan, ano ang inyong gagawin upang higit na
mapakinabangan ang likas na yaman at makatulong sa pag-unlad ng
ating bansa?
A. Gagamitin ng wasto ang mga likas na yaman upang makatugon sa
pangangailangan ng tao.
B. Hindi makikialam sa mga usapin sa likas na yaman dahil ito ay usapin
ng Pamahalaan.
C. Kinakailangang iluwas ang mga produkto sa ibang bansa upang higit
na pakinabangan ng mamamayan.
D. D. Hindi na gagamitin ang mga likas na yaman upang higit na
mapagyaman.

75. 5. Anong rehiyon sa Asya ang sagana sa yamang mineral na
langis at petrolyo?
A. Hilagang Asya B. Silangang Asya
C. Kanlurang Asya D. Timog-Silangang Asya
6. Ang Pilipinas ay isa sa mga bansang kabilang sa Timog-
Silangang Asya na nagtataglay ng mayamang likas na yaman.
Ano ang pangunahing produkto na iniluluwas ng bansang
Pilipinas?
A. Langis ng niyog at kopra, palay, at trigo
B. Natural gas at liquefied gas
C. Palay at trigo
D. Tilapia at bangus

76. 7. Ang Hilagang Asya ay sagana sa likas na yaman, at
kinikilala ang rehiyon na nangunguna sa produksiyon at
pinakamalaking deposito ng ginto. Kung ating tutukuyin, saan
yamang likas napapabilang ang ginto?
A. Yamang Lupa B. Yamang Tubig
C. Yamang Gubat D. Yamang Mineral
8. Sa pagkakaroon ng lambak-ilog at mababang burol ng mga
bundok na mainam na pagtaniman sa Hilagang Asya, ano ang
mahihinuha mong maaaring maging hanapbuhay ng mga
naninirahan dito?
A. Pangingisda B. Pagmimina
C. Pagsasaka D. Pagpipinta

77. 9. Ang rehiyon ng Timog-Silangang Asya ay sagana sa lahat ng
uri ng likas na yaman. Kung totoo iyon, bakit may mga bansa
pa rin dito na hindi maunlad? Pangatuwiranan.
A. Ang pag-unlad ng bansa ay nakasalalay sa taglay nitong
likas na yaman.
B. Ang mga bansang maunlad ay may masaganang likas na
yaman, ang mga bansang hindi maunlad ay salat sa
pinagkukunang yaman.
C. Nasa tao nakasalalay ang pag-unlad ng isang bansa.
D. Ang pag-unlad ng bansa ay nakasalalay sa wasto at tamang
paglinang at paggamit ng tao sa kanilang likas na yaman.

78. 10.Ang bawat bansa sa rehiyon ng Timog-Silangang Asya ay
may taglay na iba’t ibang uri ng likas yaman na nakatutulong
sa pag-unlad ng mga bansa sa rehiyon. Alin sa sumusunod ang
HINDI naglalarawan sa likas na yaman na taglay nito?
A. Salat sa likas na yaman ang rehiyon ng Timog-Silangang
Asya.
B. Ang rehiyon ng Timog-Silangang Asya ay nangunguna sa
larangan ng magagandang aplaya o beaches.
C. Ang Timog-Silangang Asya ay kilala sa mala-paraisong mga
pulo at baybayin na may pinong-pinong buhangin.
D. Ang Timog-Silangang Asya ay tahanan ng mga natural
wonders o kahanga-hangang tanawin na likha ng kalikasan.

90. Implikasyon sa Panahanan
Sa patuloy na pagdami ng tao ay patuloy din ang pagdami ng
nangangailangan ng ikabubuhay at pananahanan nito. Ang dami ng
populasyon sa isang lugar ay nakabatay sa katangian ng likas na yaman
nito. Isang katotohanan na ang populasyon ay lumalaki ngunit ang lupa
ay hindi, kung kaya’t ang ilan ay nagsasagawa ng land conversion, na
nagdudulot naman ng pagkasira ng tirahan ng mga hayop. Gumagamit
ang tao ng teknolohiya upang baguhin ang kakayahan ng lupa at ng
kanilang kapaligiran.

94. Epekto ng malaking Populasyon sa Kalikasan