Ang dokumento ay tumatalakay sa ebolusyong kultural ng mga sinaunang tao, na nahahati sa mga panahong paleolitiko at neolitiko. Sa panahong paleolitiko, umaasa ang mga tao sa kanilang kapaligiran para sa kanilang kabuhayan sa pamamagitan ng pangangaso at pangangalap, habang sa neolitiko naman, nag-develop sila ng agrikultura at permanenteng paninirahan. Ang mga pagbabagong ito ay naging mahalaga sa pagbuo ng mga sinaunang kabihasnan.

1. MGA SINAUNANG TAO SA
DAIGDIG

2. EBOLUSYONG KULTURAL
 Tumutukoy sa proseso ng pag-unlad sa paraan ng
pamumuhay ng mga unang tao dulot ng pakikiayon
sa mga pagbabagong naganap sa kanilang
paggawa ng kasangkapan, panirahan, at sa uri ng
kanilang kabuhayan.
 Karaniwang nahahati sa dalawang malalawak na
kultura:
 Panahong Paleotiko (Panahon ng Lumang Bato)
 Panahong Neolitiko (Pananhon ng Bagong Bato)

3.  Samantala, may ilang bansa sa Asya, tulad ng
Japan, na dumaan sa Panahong Mesolitiko o
transisyonal na panahon sa pagitan ng Panahong
Paleolitiko at Panahong Neolitiko.

4. PANAHONG PALEOLITIKO
 Nagsimula may 2.5 milyong taon na ang
nakakalipas at tumagal hanggang noong 8500
B.C.E.
 Nagmula ang salitang “paleolitiko” sa pinagsamang
salitang Greek na palaois na nangangahulugang
“luma”, at lithos, na nangangahulugang “bato”.

5. PARAAN NG PAMUMUHAY
 Lubhang umaasa sa kanilang kapaligiran.
Nakukuha nila mula sa kalikasan ang mga
pangngailangan nila.
 Pangangaso at pangangalap ang mga
pangunahing gawaing pangkabuhayan ng mga tao.
 Ang pangkat ng mga kalalakihan ang karaniwang
nangangaso samantalang ang kababaihan ang
nangangalap ng pagkain at kumakalinga sa
kanilang mga anak.

6.  Bumuo ng tribo ang mga unang tao. Karaniwang
may 50 hanggang 100 na kasapi ang bawat tribo.
 Nagkaroon ng paghahati ng tungkulin ang mga
kasapi nito.
 Lalaki ang kalimitang pinuno ng tribo. Ang
pinakamalakas mangaso ang itinuturing na pinuno.
 Ang mga babae na nangangalap ng pagkain at sila rin
ang nagpapanatili ng kaayusan at kaligtasan ng tribo

7.  Malaki ang bahaging ginagampanan ng pinuno sa
tribo.
 Siya ang napasiya kung paano haharapin ng mga tribo
ang mga pagsubok mula sa ibang tribo at panganib
mula sa kapaligiran tulad ng mga kalamidad.
 Siya rin ang nagpapanatili ng kaayusan sa lipunan sa
pamamagitan ng pangangasiwa ng distribusyon ng mga
imbak na pagkain.

8.  LAGALAG o NOMADIC, dahil walang
permanenteng tirahan, ang mga sinaunang mga
tao.
 Malimit silang sumilong sa mga yungib tuwing
sasapit ang gabi, tuwing umuulan, at sa panahon
ng taglamig.

9. MGA KASANGKAPAN NOONG KULTURANG
PALEOLITIKO
 Gumagamit ng kagamitang bato ang mga
sinaunang tao.
 Inilarawan ito bilang “magaspang na bato” sapagkat
hindi pulido o makinis ang pagkakagawa ng
kagamitan.
 Ginawa ang mga kagamitang ito sa pamamagitan
ng pagtapyas ng bahagi ng malaking bato.

10. PAGTUKLAS NG APOY
 Itinuturing na isa sa pinakamahalagang tuklas ng
unang tao.
 Ayon sa isang teorya, natuklasan ng unang tao ang
apoy sa pagtama ng kidlat sa isang punong kahoy.
Nagliyab ito at nabuwal sa isang mabangis na
hayop. Nang matikman nila ang lasa ng lutong
karne ay nagustuhan nila ito at nagsimulang
gumawa ng apoy sa pamamagitan ng pagkiskis ng
bato. Kinalaunan ay natutuhan na rin nilang
gumawa ng apoy sa pamamagitan ng pagkiskis ng
kahoy.

11. PAGLALARAWAN SA PAGGAWA NG MGA
UNANG TAO NG APOY
 Ginamit ito upang lutuin ang kanilang pagkain
 Nakatulong ito upang maibsan ang lamig ng
kapaligiran
 Nagsilbi itong proteksiyon laban sa mababangis na
hayop
 Nagbigay-liwanag ito sa madidilim na yungib

12. PANAHONG NEOLITIKO
 Tinatayang nagsimula noong 7000 hanggang 3000
B.C.E.
 Nagmula ang salitang “neolitiko” sa salitang Greek
na naois na nangangahulugang “bago”, at lithos
na nangangahulugang “bato”
 Sa panahong ito higit na umasa ang mga
sinaunang tao sa kanyang kakayahan kaysa sa
kaniyang kapaligiran.
 Naging sedentary o may permanenteng tirahan
ang mga sinaunang tao.

13. MGA KASANGKAPAN NOONG PANAHON NG
NEOLITIKO
 Napaghusay ng mga unang tao ang kanilang
kasangakapan.
 Gumamit sila ng makikinis na kagamitang bato.
 Gamit sa paggawa ng mga kasangkapang ito ang
matigas na bato tulad ng jade.
 Ginamitan na rin ng ibang materyales ang mga
kasangkapan upang higit na mapaghusay ang
paggamit ng mga ito.

14. PAGSISIMULA NG AGRIKULTURA
 Sa pag-init ng temperatura ng daigdig, natunaw
ang yelo na bumabalot sa daigdig, nalantad ang
lupang dating nababalutan ng yelo, at nabuo ang
mga ilog at batis.
 Naging angkop din ang temperatura ng daigdig
para sa pagtatanim.
 Dahil sa pagdami ng tao, umigting ang kompetisyon
para sa limitadong pagkain.

15.  Kinailangan ng unang tao na humanap ng iba pang
mapagkukunan ng pagkain.

16. NEOLITHIC REVOLUTION
 Isang rebolusyong agrikultural.
 Mula sa pangangaso at pangangalap ng pagkain ay
natuto ang mga unang tao na magtanim at
magsaka.
 Karaniwang nagsaka ang mga unang tao sa
pamamagitan ng pagkakaingin.
 Natutuhan din nilang magpaamo ng mga hayop
tulad ng tupa, kambing kamelyo, baka, manok, at
baboy

17.  Ang araro ang isa sa mga kontribusyon ng mga
unang Asyano sa agriklutura.
 Bunsod sa pag-usbong at pag-unlad ng agrikultura,
nagkaroon ng seguridad sa pagkain ang mga
sinaunang tao.
 Hindi na nila kailangang magpalipat-lipat ng tirahan
upang mangaso at mangalap ng pagkain.
Nadagdagan din ang mapagpipilian nila ng
nakakain.

18.  Dahil sa seguridad sa pagkain ay nalinang ng mga
unang tao ang iba pang mga kabuhayan.
 Halimbawa nito ang paggawa ng mga imabakan,
tulad ng palayok, upang gawing sisidlan ngkanilang
sobrang suplay ng pagkain.

19. URBAN REVOLUTION
 Dulot ng mga pagbabago sa kanilang kabuhayan
ay nagsimulang magtayo ng permanenteng tirahan
ang mga unang tao.

20. KAUGNAYAN NG NEOLITHIC REVOLUTION AT
URBAN REVOLUTION
 Sa pagkakatuto ng tao sa pagsasaka at
pagpapaamo ng hayop ay kinailangan niyang
magtayo ng tirahan malapit sa kaniyang mga
pananim. Ito ay upang mabantayan niya ang mga
ito mula sa mababangis na hayop at mula sa iba
pang tribo. Kalaunan ay naitatag ang mga
pamayanan ng mga unang tao

21. KAHALAGAHAN NG NEOLITHIC REVOLUTION AT
URBAN REVOLUTION
 Mahalagang yugto ng kasaysayan ang Neolithic
Revolution at Urban Revolution. Ang mga
pagbabagong ito ang nagsilbing tulay mula sa
panahong rehistoriko tungo sa panahong historiko.
Gamit ang kanilang mga natutunan ay higit na
napaunlad ng mga tao ang antas ng kanilang
pamumuhay tungo sa pagbuo ng mga sinaunang
kabihasnan sa daigdig.

22. ISIP, HAMUNIN
 Tukuyin ang konsepto o kaalaman na inilalarawan
sa bawat bilang
1. Paraan ng pamumuhay ng mga unang tao sa
daigdig noong Panahong Paleolitiko.
2. Nagsimula ang panahong ito noong 3000 B.C.E.
sa pagkaimbento ng tao sa sistema ng pagsulat.
3. Tawag sa pagpapalipat-lipat ng tirahan ng mga
unang tao.
4. Pagbabagong naganap noong Panahong
Neolitiko kung kailan nagsimulang magtayo ng
bahay ang mga unang tao.

23. 5. Itinuturing itong isa sa pinakamahalagang tuklas ng
tao noong Panahon ng Paleolitiko.
6. Panahon kung kailan gumamit ng “magaspang na
bato” ang mga unang tao.
7. Tawag sa proseso kung saan ay natutong
magtanim at magpaamo ng hayop ang mga unang
tao
8. Salitang Greek na nangangahulugang “bato”
9. Sa panahong ito gumawa ang mga unang tao ng
makinis na kagamitang bato.
10. Sumasaklaw ang panahong ito mula 2.5 milyon
hanggang 8000 B.C.E.