2. Panuto: Isulat ang T kung ang pahayag ay tama at M
naman kung mali. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
1. Ang Pilipinas ay isang bansa.
2. Hindi malaya ang Pilipinas kaya hindi ito isang bansa.
3. Ang Asya ang pinakamalaking kalupaan o lupalop sa
buong daigdig.
4. Tao, teritoryo, at pamahalaan lamang ang kailangan para
maging isang ganap na bansa.
5. Ang Pilipinas ay tinatawag na Perlas ng Silangan.
5. TIMOG-SILANGANG ASYA
Ang Pilipinas ay
matatagpuan sa Timog-
Silangang Asya. Ito ay
nasa pagitan ng mga
latitud 4°23’ at 21°25’
sa Hilaga at sa pagitan
ng mga longhitud
116°00’ at 127°00’ sa
Silangan.
7. TIMOG-SILANGANG ASYA
Makikita sa silangang
bahagi ang Philippine Sea
at Karagatang Pasipiko,
Dagat Celebes sa timog,
Timog Dagat Tsina o
tinatawag ding Kanlurang
Dagat ng Pilipinas sa
kanluran at ang Bashi
Channel sa Kipot ng Luzon
sa Hilaga.
8. MAPA NG
PILIPINAS
Tinatayang may mahigit
sa 7,641 mga pulo ang
Pilipinas at nahahati ito sa
tatlong pangunahing mga
pulo ng Luzon, Visayas, at
Mindanao.
10. TIMOG-SILANGANG ASYA
Malapit ang Pilipinas
sa kalupaang Asya
kaya napadali ang
migrasyon ng mga
katutubong Negritos,
Indones at Malay at iba
pang pinaniniwalaang
mga unang taong
nanirahan sa bansa.
11.
12.
13. Ang Pilipinas ang naging
sentro ng pamamahagi ng
iba't ibang produkto mula sa
Timog-Silangang Asya dahil
daanan ito ng mga
sasakyang pandagat buhat sa
maraming panig ng mundo.
Bunga nito, umunlad din ang
ekonomiya ng bansa pati na
rin ang kultura nito.
P I L I P I N A S
14. Malapit ang Pilipinas sa
islang tinatawag na Spice
Islands o Moluccas na
hinahanap ng mga Europeo
para kumuha ng mga rekado
o pampalasa. Ito ay
nagbigay-daan sa pagdating
ng mga Espanyol sa bansa.
P I L I P I N A S
15. P I L I P I N A S
Dahil dito, nagka interes ang
mga Europeo lalo na ang
Espanya sa pagsakop ng
Pilipinas at nabago ang
ating paniniwala mula sa
pagiging pagano ay
ipinakilala ang relihiyong
Kristiyanismo partikular
ang paniniwalang Katoliko.
16. P I L I P I N A S
Maging ang bansang
Amerika ay may
malaki ring ambag
sa paghubog ng
ating kasaysayan
dahil sa ating
lokasyon sa mapa.
17. P I L I P I N A S
Ginamit ng mga
Amerikano ang mga
base militar bilang
arsenal o imbakan ng
mga kagamitang
pandigma at dito rin
ay nagsasanay sila.
18. P I L I P I N A S
Naging malaki rin
ang impluwensya ng
lokasyon ng
Pilipinas noong
panahon ng mga
Hapones.
19. P I L I P I N A S
May mga barko at
eroplano ang tumitigil
muna sa Pilipinas bago
magpatuloy sa
paglalakbay sa iba’t
ibang bansa sa Asya
maging sa Australya.
20. P I L I P I N A S
Sa aspektong kultural
ay sinasabing ang
Pilipinas ay sentro ng
pinaghalong kultura
ng mga bansang
kanluran at silangan.
21. P I L I P I N A S
Nakasalamuha ng
ating mga ninuno ang
iba’t ibang bansa sa
Asya at ibang mga
kontinente dala ang
mayamang kaugalian,
industriya, edukasyon
at iba pa.
22. P I L I P I N A S
Malaki ang papel na
ginampanan ng
lokasyon ng Pilipinas
sa paghubog ng ating
kasaysayan at ang
patuloy na pag-
usbong ng lahing
Pilipino
23.
24. Panuto: Isulat ang salitang TAMA kung
ito’y nagpapaliwanag sa lokasyon ng
Pilipinas sa paghubog ng kasaysayan at
MALI kung hindi ito nagsasaad ng
katotohanan.
25. 1. Kabilang ang bansang
Pilipinas sa rehiyon ng
Silangang Asya.
26. 2. Nasa 4°23’ at 21°25’ hilagang
latitud at 116°00 at 127°00
silangang ang tiyak o absolute na
lokasyon ng Pilipinas sa mapa.
27. 3. Tinatawag na arkipelago ang
Pilipinas dahil ito ay binubuo ng
maliliit at malalaking kapuluan
na napapalibutan ng kabundukan.
28. 4. Maraming mga karatig
bansa ang nakipagkalakalan
sa Pilipinas noong unang
panahon.
29. 5. Ang islang Spice Islands o
Moluccas ang hinahanap ng mga
Europeo na naging daan para
matuklasan ang Pilipinas.
30. 1. Estratehikong
lokasyon ng Pilipinas
2. Paghahanap ng Isla
ng Moluccas
3. Pananakop ng mga
Espanyol
4. Pananakop ng mga
Amerikano
5. Pananakop ng mga
Hapones
A. Naging malaya ang Pilipinas sa mga dayuhan
B. Naging sentro at tagpuan ang Pilipinas ng kultura,
ekonomiya at iba pa ng mga bansang Kanluranin
C. Napalitan ang paniniwalang pagano patungong
Kristiyano o Katoliko
D. Nagtatag ng mga base militar at naging suplayer
ang Pilipinas ng mga hilaw na materyal
E. Pinaghahandaan nila ang pagtatag ng imperyo sa
Asya at sa buong mundo
F. Nadiskubre ang Pilipinas ng mga Europeo
S A N H I B U N G A
32. 1. Ito ang tawag sa malaking masa
ng kalupaang may 240 milyong taon
na ang nakalipas.
A. Asthenosphere B. Kontinente C.
Pangaea D. Tectonic
33. 2. Teoryang nagsasabing nagmula ang
Pilipinas sa malalaking tipak ng lupain sa
daigdig na naghiwa-hiwalay ilang daang
milyong taon na ang nakalipas.
A. Land Bridges o Tulay na Lupa Theory B.
Pacific Theory o Teorya ng Bulkanism C.
Continental Drift Theory
D. Tectonic Plate
34. 3. Teoryang nagpapaliwanag na
dating karugtong ang Pilipinas ng
Timog - Silangang Asya.
A. Teorya ng Continental Drift
B. Teorya ng Tulay na Lupa
C. Teorya ng Ebolusyon
D. Teorya ng Bulkanismo
35. 4. Ayon sa teoryang ito, nabuo ang mga
kalupaan ng Pilipinas mula sa pagputok
ng mga bulkan sa ilalim ng karagatan.
A. Teorya ng Tulay na lupa
B. Teorya ng Ebolusyon
C. Teorya na Continental drift
D. Teorya ng Bulkanismo
36. 5. Siya ang naghain ng teoryang
nabuo ang kalupaan ng daigdig
mula sa isang Supercontinent.
A. Alfred Einstein
B. Alfred Wegener
C. Bailey Willis
D. Charles Darwin
37. 1. Matatagpuan ang bansang
Pilipinas sa Timog-Silangang
Asya.
2. Walang kinalaman ang
estratehikong lokasyon ng
Pilipinas sa paghubog ng
kasaysayan nito.
38. 3. Ang bansang Tsina, Hapon, India, at
Saudi Arabia ang mga bansang
nakipagkalakalan sa Pilipinas.
4. Malaki ang naging ambag ng lokasyon
ng Pilipinas sa paghubog ng kasaysayan
sa larangan ng paglalakbay at
nabigasyon sa Asya.
39. 5. Naging tagatustos o suplayer
ng mga hilaw na materyales ang
Pilipinas sa bansang Amerika.
40. 1. YAORET– itinuturing bilang tama
o tumpak, na maaaring gamitin
bilang mga prinsipyo ng paliwanag
at prediksiyon.
A. AREOTA C. TOERYA
B. TEORYA D. THEORYA
41. 2. IMOTOLIHAY- sali-salimuot na
kuwento na ang layunin ay maipaliwanag
ang sagisag ng mahahalagang balangkas
ng buhay.
A. IMOLOHIYA
B. IMOTOLOHIYA
C. MITOLOHIYA
D. MITO
42. 3. NICTOCET ATEPL – malalaki at
makakapal na tipak ng lupa
A. TECTONIC PLATE
B. PLATONIC PLATE
C. COASTAL PLATE
D. ARIAL PLATE
43. 4. OBOGAB- mga katutubong
naniniwala na si Melu, ang kanilang
diyos ang gumawa ng Pilipinas.
A. BOGABO C. ABOGADO
B. BAGOBO D. GOBOGA
44. 5. SOYID- pinaniniwalaan ng
relihiyon na siya ang gumawa ng
daigdig kasama ang Pilipinas.
A. YIDSO C. DIYOS
B. DIYSO D. SOYDI
45. Mayroong uri ng
pagpapaliwanag tungkol sa
pinagmulan ng pagkakabuo
ng
Pilipinas. Ito ay ang teorya,
mitolohiya,
at relihiyon.
47. Ang teorya ay isang
paliwanag tungkol sa
isang penomena o
pangyayari na itinuturing
bilang
tama o tumpak na
maaaring gamitin bilang
prinsipyo ng paliwanag o
prediksyon.
48. Ipinaliwanag ni
Alfred Wegener
ang teoryang
Continental Drift,
na gumalaw ang
pangaea o
malaking masa ng
kalupaan ng
daigdig 240
milyong taon na
ang nakalipas.
49. Kaugnay nito ay
nakabuo ng
paniniwala sa
pakahati-hati
ng malalaki at
makakapal na
tipak ng lupa
kung tawagin
ay tectonic
plate.
50. Dulot ng pag-ikot at
paggalaw ng init sa
ilalim ng mga
tectonic plate sa
asthenosphere
(mantle) ay
napagalaw nito ang
mga tectonic plate
palayo, pasulong, at
pagilid sa isa’t-isa.
51. Ayon kay
Bailey Willis sa
kanyang Teoryang
Bulkanismo o
Theory, ang
ay nabuo bunsod ng
pagputok ng mga
bulkan sa ilalim ng
karagatan.
52. Ang Teoryang Tulay ng
Lupa o Land Bridges
naman ay
pinaniniwalaang dating
kabahagi ang Pilipinas sa
Continental Shelf o mga
tipak ng lupa sa
katubigan na nakakabit
sa mga kontinenteng
mga tulay na lupa ang
mga pulo sa isa’t-isa at
ang ilang karatig bansa
sa Timog-silangan Asya.
54. A. Continental Drift (Alfred Wegener)
gumalaw ang pangaea o malaking
masa ng kalupaan ng daigdig 240
milyong taon na ang nakalipas. Kaugnay
nito ay nakabuo ng paniniwala sa
pakahati-hati ng malalaki at makakapal
na tipak ng lupa kung tawagin ay
tectonic plate.
55. B. Teoryang Bulkanismo o Pacific Theory (Bailey
Willis)
ang Pilipinas ay nabuo bunsod ng pagputok ng mga
bulkan sa ilalim ng karagatan.
C. Teoryang Tulay ng Lupa o Land Bridges
pinaniniwalaang dating kabahagi ang Pilipinas sa
Continental Shelf o mga tipak ng lupa sa katubigan
na nakakabit sa mga kontinenteng mga tulay na lupa
ang mga pulo sa isa’t-isa at ang ilang karatig bansa
sa Timog-silangan Asya.
56. Ang mitolohiya ay mga sali-salimuot na
kwento na ang layunin ay maipaliwanag
ang sagisag ng mahahalagang balangkas
ng buhay.
57. Ayon sa mitolohiya, may tatlong higanteng
naglaban-laban gamit ang mga bato at mga dakot
ng lupa. Nahulog ito sa dagat at siyang bumuo sa
kapuluan ng Pilipinas.
62. 1. Nilikha ng Diyos ang sanlibutan kasama ang bansang
Pilipinas.
2. Ang continental shelf ay mga tipak na lupa sa ilalim ng
karagatan.
3. Nilikha ni Melu ang daigdig ayon sa paniniwala ng mga
Badjao.
4. Dahil sa tatlong higanteng naglabanan gamit ang bato
at dakot ng lupa nabuo ang bansang Pilipinas.
5. Pinaniniwalaan ng mga Manobo na ang daigdig ay
nilikha ng kanilang diyos mulas sa mga kuko nito.
67. 1. Ito ay tumutukoy sa salitang
Austronesian o Austronesyano na
ang kahulugan ay tao mula sa
timog.
A. Indones C. Nusantao
B. Malayo D. Polynesian
68. 2. Ang teoryang nagsasabi na ang
unang pangkat ng tao sa Pilipinas ay
nagmula sa TimogSilangang Asya.
A. Teoryang Austronesian Migration
B. Teoryang Core Population
C. Teoryang Nusanatao
D. Teoryang Wave Migration
69. 3. Anong teorya ang ipinakilala ni Wilheim
Solheim II na sinasabing galing sa
katimugang bahagi ng Pilipinas ang ating
mga ninuno?
A. Teoryang Bigbang
B. Teoryang Ebolusyon
C. Teoryang Galactic
D. Teoryang Nusantao
70. 4. Alin sa mga sumusunod na bansa ang
HINDI kasali sa pinuntahan ng ilang
pangkat ng Austronesyano.
A. Hawaii
B. Madagascar
C. New Guinea
D. Palau
71. 5. Sino ang nagpakilala sa
teoryang Wave Migration?
A. F. Landa Jocano
B. Peter Bellwood
C. Otley Beyer
D. Wilhelm Solheim II
72. 6. Ano ang naging batayan ni Peter Bellwood sa
kanyang teorya?
A. Ang pagkakatulad ng klima saTimog-Silangang
Asya at sa Pasipiko
B. Ang pagkakatulad ng pamahiin sa Timog-Silangang
Asya at sa Pasipiko
C. Ang pagkakatulad ng kulay ng balat ng mga tao sa
Timog-Silangang Asya at sa Pasipiko
D. Ang pagkakatulad ng wika, kultura, at pisikal na
katangian sa Timog-Silangang Asya at sa Pasipiko
73. 7. Ang lumikha sa mga sinaunang
Pilipino ayon sa relihiyon.
A. Babaylan C. Diyos o Allah
B. Datu D. Lakan
74. 8. Ayon sa Relihiyong Kristiyano at Islam,
nilikha ng Diyos o Allah ang unang
dalawang tao na sina _______.
A. Adan at Eba
B. Abraham at Sarah
C. David at Ester
D. Samson at Delilah
75. 9. Alin sa sumusunod ang
pinaniniwalaang puno o halaman na
pinagmulan ng sinaunang tao sa
bansa batay sa mitolohiya?
A. Gumamela C. Narra
B. Kawayan D. Mangga
76. 10. Ano ang dahilan ng
pagpapalawak ng teritoryo ng mga
Austronesyano?
A. Pananakop
B. Pakikipagkalakalan
C. Pakikipagkaibigan
D. Pagpapakilala ng relihiyon
77. _______ 1. Tinatawag na Pangaea ang
malaking masa ng kalupaang may 240
milyong taon na ang nakalilipas.
_______ 2. Gamit ang mga tulay na lupa,
narating ng mga unang tao ang
bansang Pilipinas.
78. _______ 3. Ang Teoryang Ebolusyon ay
nagpapaliwanag na nabuo ang mga kalupaan ng
Pilipinas mula sa pagputok ng mga bulkan sa ilalim
ng karagatan.
_______ 4. Naniniwala ang mga Igorot na nabuo ang
Pilipinas mula sa libag ng katawan ng kanilang
Diyos.
_______ 5. Ginawa ang daigdig kasama ang bansang
Pilipinas ng isang makapangyarihang Diyos.
79. 1. Ang mga ninuno ng mga taga Timog-
Silangang Asya kasama na ang bansang
Pilipinas.
80. 2. Teoryang ipinakilala ni Wilheim
Solheim II na sinasabing galing sa
katimugang bahagi ng Pilipinas ang
ating mga ninuno.
81. 3. Anong paniniwala ang
nagpapaliwanag na si Malakas at
Maganda ang unang tao sa bansa?
82. 4. Sino ang gumawa kina Adan at
Eba batay sa paniniwalang
relihiyon?
83. 5. Ano ang naging batayan ni Peter
Bellwood sa kanyang Teoryang
Austronesyano sa mga bansa sa Timog-
Silangang Asya?
84.
85. Teorya ng Core
Population
sinabini Felipe Landa
Jocano na nagmula sila sa
Timog-Silangang Asya
batay sa pagkakatulad ng
mga labi ng Tabon Man,
isang Homo Sapiens at iba
pa. Ngunit ayon sa pag-
aaral may nauna pang
nanirahan dito at ito
ay ang Callao Man.
86. Teorya ng Core Population
sinabini Felipe Landa Jocano na nagmula
sila sa Timog-Silangang Asya batay sa
pagkakatulad ng mga labi ng Tabon Man,
isang Homo Sapiens at iba pa. Ngunit ayon
sa pag-aaral may nauna pang nanirahan
dito at ito ay ang Callao Man.
87. Teorya ng Wave Migration
Ayon kay Henry Otley Beyer
Beyer na dumating sa bansa
ang pangkat-pangkat na
mga tao mula sa iba’t ibang
bahagi ng Asya. Naglakad
sila mula sa Borneo gamit
ang tulay na lupa na
nagdurugtong sa
Pilipinas at sa Asya.
88. Teorya ng Wave Migration
Ayon kay Henry Otley Beyer na dumating
89. Teorya ng Austronesyano
Isa sa mga teorya na nabuo
ng mga arkeologo na
sinasabing nagmula sa Timog -
- Tsina. Ayon sa pag-aaral,
maaring dumating sila sa ating
bansa at nanatili dito
hanggang sa kumalat na sila sa
90. Teorya ng Austronesyano
Isa sa mga teorya na nabuo ng mga
arkeologo na sinasabing nagmula sa Timog -
Tsina. Ayon sa pag-aaral, maaring dumating
sila sa ating bansa at nanatili dito hanggang sa
kumalat na sila sa buong kapuluan. Sila ay
nakasakay daw sa mga balangay upang
makarating dito.
91. Ayon kay Peter Bellwood, isang
arkeologong Australian, ang mga
Austronesyano daw ang ninuno
ng mga Pilipino. Dumating sila sa
Pilipinas mula sa Taiwan noong
2500 B.C.E. ngunit orihinal na
nagmula sa Timog-Tsina.
Naglakbay ang ilang pangkat
patimog mula sa kapuluan ng
Indonesia, Malaysia, New Guinea,
Samoa, Hawaii, Easter Island
hanggang Madagascar. Ang
pagkakatulad ng wikang ginamit,
kultural, at pisikal na katangian sa
Timog-Silangang Asya at sa
Pasipiko ang naging batayan ni
Bellwood.
92. Ayon kay Peter Bellwood, isang
arkeologong Australian, ang mga
Austronesyano daw ang ninuno ng
mga Pilipino. Ang pagkakatulad ng
wikang ginamit, kultural, at pisikal na
katangian sa Timog-Silangang Asya at
sa Pasipiko ang naging batayan ni
Bellwood.
93.
94. •Si Wilhelm Solheim II, isang antropologong
Amerikano, ay naniniwalang ang mga Austronesyano
ang mga unang tao sa Pilipinas batay sa kanyang
Nusantao Maritime Trading and Communication
Network Hypothesis.
•Ang Nusantao ay mula sa salitang Austronesyan na
“nusa at tao” na ang ibig sabihin ay tao mula sa
•Sinasabi pa niya na ang pakikipagkalakalan ang
pangunahing dahilan ng kanilang pagpapalawak ng
teritoryo.
95. May paniniwala naman ang mga Pilipino
batay sa mitolohiya kung sino ang unang
tao sa Pilipinas.
102. ________ 5. Si Malakas at
Maganda ang
pinagmulan ng mga tao.
103. 1. Ayon kay Peter Bellwood, ang mga
Austronesyano ang mga ninuno ng
mga Pilipinong nagmula sa___________.
A. Taiwan C. Amerika
B. Mexico D. Saudi Arabia
104. 2. Sino sino ang dalawang taong
nagmula sa malaking kawayan?
A. Adan at Eba
B. Malakas at Maganda
C. Adan at Maganda
D. Malakas at Eba
105. 3. Ano ang tawag sa
paniniwala at pagsamba ng
Diyos?
A. mitolohiya C. relihiyon
B. alamat D. pabula
106. 4. Ayon sa Teoryang Austronesyano ni
Bellwood, nagpatuloy sa paglalakbay sa
ibat-ibang kapuluan ang mga
Austronesyano maliban sa isa. Alin sa mga
ito?
A. Samoa C. Kiribati
B. Hawaii D. Madagascar
107. 5. Ano ang tawag sa kuwentong
pabula na nagpapaliwanag sa
pangyayari at sumagisag ng
mahahalagang balangkas ng buhay?
A. mitolohiya C. relihiyon
B. Alamat D. pabula
108. 1. Siya ang naglikha ng mga
unang tao sa mundo ayon sa
Relihiyong Islam.
109. 2. Ayon sa mitolohiya, nailuwal sa
mundo ang tao mula sa isang uri
ng halaman.
110. 3. Sila ang unang babae at
lalaki na nailalang ng
Diyos.
111. 4. Sila ang babae at lalaki na
nailuwal mula sa malaking
kawayan.
113. 6. Siya ay isang antropologong
Amerikano na nagsabing ang mga
Austronesyano ang unang tao sa
Pilipinas batay sa kanyang teoryang
Nusantao.
114. 7. Ayon sa teoryang ito, ang mga
Austronesyano ay galing naman ng
Indonesia na nagtungo sa Pilipinas
hanggang makarating sa Timog-Tsina
dahil sa pakikipagkalakalan.
115. 8. Ang salitang Austronesyano
na nangangahulugang tao
mula sa timog
116. 9. Ang naniniwalang ang mga
Austronesyano ay nagmula sa
Timog-Tsina at Taiwan?
117. 10. Isang banal na aklat ng mga
Kristiyano na naglalaman ng
kwento sa pinagmulan ng unang
tao sa mundo.
121. 1. Sa anong panahon natutunan ng mga
sinaunang tao ang paggamit ng mga
tinapyas na batong magaspang?
A. Panahong Neolitiko
B. Panahong Paleolitiko
C. Maagang Panahon ng Metal
D. Maunlad na Panahon ng Metal
122. 2. Alin sa ibaba ang natutunan ng mga
sinaunang Pilipino noong Panahon ng Bagong
Bato?
A. tumira sa mga yungib
B. magsaka at mag-alaga ng mga hayop
C. mangaso at mangangalap ng pagkain
D. gumamit ng mga tinapyas na bato na
magagaspang
123. 3. Ang mga sumusunod na
kasangkapang metal ang mas higit na
napaghusay sa pamumuhay ng mga
sinaunang Pilipino maliban sa isa. Ano
ito?
A. sibat C. kutsilyo
B. kampit D. pinggan
124. 4. Ano tawag sa sistemang
panlipunan, pampulitika, at pang
ekonomiya ng mga Pilipino noong
pre-kolonyal?
A. siyudad C. pamilya
B. barangay D. lalawigan
125. 5. Ano ang tawag sa pinakamataas
na antas ng tao sa lipunang
Tagalog at Bisaya?
A. alipin C. maginoo o datu
B. timawa D. manggagawa
126. 6. Sila ang kinikilalang mga
mahuhusay na mandirigma mula
sa pangkat ng mga maharlika?
A. bagani C. pulis
B. bayani D. sundalo
127. 7. Ang mga sumusunod ay mga
natatamasang karapatan ng mga
kababaihan sa Ifugao maliban sa isa. Alin
sa mga ito?
A. bomoto o pumili ng lider
B. magkaroon ng kayamanan
C. pagiging kapalit ng datu
D. pumili ng mapangangasawa
128. 8. Alin sa mga sumusunod ang
hindi kasama sa batas na nakasulat
noong panahong prekolonyal?
A. ari-arian C. krimen
B. diborsyo D. pag-aaral
129. 9. Alin dito ang paraan para
mapalakas at mapagtibay ang
kasunduan ng bawat barangay?
A. pananakop
B. pagbili o pagbabayad
C. sanduguan
D. pag eespiya
130. 10. Sino ang naatasan ng datu para ibalita
ang mga kaganapan sa kanyang barangay
lalo na kung may mga pagtitipon?
A. bagani
B. gat
C. lakan
D. umalohokan
131. 1. Pag-unlad ng transportasyon
2. Nanirahan ang mga tao sa mga yungib.
3. Natututong magsaka at maghayupan ang mga Pilipino.
4. Gumamit ang mga tao ng magaspang na kasangkapang bato.
5. Nagawa nila ang mga talim ng sibat, kutsilyo at iba pang sandata.
6. Paggamit ng backloom weaving para sa paghahabi ng tela
7. Naging permanente o sedentaryo ang paninirahan ng mga tao
8. Natutong gumawa ng banga at palayok ang mga sinaunang Pilipino.
9. Gumawa ng mga alahas at kagamitang pandigma gamit ang tanso.
10.Naninirahan ang mga tao sa tabi ng mga dagat at ilog.
134. Nahati sa iba’t-ibang
yugto ang panahong
pre-kolonyal. Tinawag
ang mga yugtong ito ng
kasaysayan bilang
Panahon ng Bato na
nahahati sa Panahong
Paleolitiko o Lumang
Bato at Panahong
Neolitiko o Bagong
at Panahon ng Metal.
135. Naninirahan sila sa mga
yungib at gumamit ng
mga tinapyas na batong
magaspang bilang
kasangkapan ang mga
tao.
Panahon ng
Paleolitiko o Panahon
ng Lumang Bato
(500 000-6000 B. C. E.)
137. Isa pang patunay ng mga
dalubhasa ay ang mga
natagpuang buto ng
malalaking hayop tulad ng
baboy- ramo at usa
(nabuhay may 4000-8000
taong nakalilipas) sa Guri
Cave (Tabon Complex sa
Palawan), at kung
ihahambing ng mga
antropologo ay higit na
mahusay mangaso ang
mga sinaunang tao sa
naturang yungib kaysa
Taong Tabon.
139. Dahil sa kakulangan ng pagkain sa kanilang paligid,
nilisan ng mga sinaunang tao ang mga yungib at
hinasa at pinakinis nila ang dating magaspang na mga
kasangkapang bato.
Nagsimula silang
nanirahan sa tabi ng
mga dagat at ilog.
Panahong Neolitiko o Panahon ng Bagong Bato
(6000-500 B.C.E).
140. Nagsimula na silang magsaka at mag-
alaga ng hayop. Gumamit sila ng
irigasyon sa
pagsasaka ng
palay, taro, nipa
, at iba pa.
Panahong Neolitiko o Panahon ng Bagong Bato
(6000-500 B.C.E).
141. Ang pagkakaroon ng tiyak na mapagkukunan ng
pagkain ng mga sinaunang tao sa pamamagitan ng
pangingisda at pagsasaka ang dahilan ng
pagiging sedentaryo
o permanente ng
kanilang paninirahan.
Panahong Neolitiko o Panahon ng Bagong Bato
(6000-500 B.C.E).
142. Natuto ring gumawa ng mga banga at palayok
ang mga sinaunang Pilipino sa panahong ito.
Ginamit nila itong imbakan ng mga sobrang
pagkain
at sisidlan ng mga
buto ng kanilang mga
yumao.
Panahong Neolitiko o Panahon ng Bagong Bato
(6000-500 B.C.E).
143. Dahil sa pag-usbong ng kanilang uri ng pamumuhay ng
mga sinaunang Pilipino, nagkaroon sila ng mga
espesyalisasyon sa paggawa, tulad ng
pagsasaka,
pangingisda, at
pangangaso, gayun
din ng paghahabi,
paggawa ng bangka,
at pagpapalayok.
Panahong Neolitiko o Panahon ng Bagong Bato
(6000-500 B.C.E).
144. Sa pagdaan ng
panahon ay
natuklasan ng ating
mga ninuno ang
paggamit ng metal.
Panahong Metal
145. Nahati ito sa dalawa:
ang Maagang
Panahon ng Metal at
ang Maunlad na
Panahon ng Metal.
Panahong Metal
146. Samantala, pinaniniwalaan ng
mga antropologo na ang mga
bronse ay buhat sa mga
mangangalakal ng Timog –
Silangang Asya na
nakipagkalakalan sa mga
sinaunang Pilipino. Nahukay
rin ang ilang palamuti tulad
ng ling-ling-o at ilang yari sa
jade.
Panahong Metal
147. Noong maunlad na Panahon ng Metal, higit
na napaghusay ng mga sinaunang Pilipino
ang kanilang mga kasangkapang metal.
Patunay rito ang mga nahukay na talim ng
sibat, kampit, gulok, kutsilyo, at iba pang
sandata sa Kalanay, Masbate at Novaliches,
Quezon City
Panahong Metal
148. Panahong Metal
Naganap sa panahon ng Metal
ang pagsisimula ng paghahabi
sa pamamagitan ng backloom
tulad ng ginagawa ng mga
pangkat sa Bontoc, Ifugao at
ilang bahagi ng Mindanao
150. TATLONG ANTAS NG LIPUNAN
Maginoo – Tagalog
Datu – Bisaya
Maharlika/Timawa
Alipin – Tagalog
Oripun – Bisaya
151. Ang Maginoo sa mga Tagalog o
Datu sa mga Bisaya ang
pinakamataas na uri ng pangkat.
Maaaring maging datu ang kasapi
ng barangay kung siya ay matalino,
matapang at nakapagmana ng
kayamanan.
Maginoo – Tagalog
Datu – Bisaya
152. Ang mga maharlika ay
tumutulong sa datu sa
pagtatanggol at
ng kapayapaan sa barangay.
Ilan sa kanila ay mga
mahuhusay na mandirigma na
tinatawag na Bagani.
Maharlika/Timawa
153. Ang mga Timawa naman ay
mga malalaya at mga
lumayang tao mula sa
pagkakaalipin. Sila ay may
karapatan sa kanilang ani
nang hindi nagbabayad ng
tributo sa datu.
Maharlika/Timawa
154. Sila ang karaniwang
pambayad sa mga
nagawang krimen.
Naninilbihan sila sa datu at
nagbibigay ng taunang
tributo o buwis.
Alipin – Tagalog
Oripun - Bisaya
155. Ang pamayanan o
barangay na
pinamumunuan ng
datu ang
nagpapatupad ng mga
batas.
Alipin – Tagalog
Oripun - Bisaya
156. May dalawang uri ng batas na umiiral sa
barangay. Ang batas na nakasulat at
hindi nakasulat. Saklaw ng batas na
nakasulat ang usapin tungkol sa diborsyo,
krimen, pagkakaroon ng ari-arian at iba
pa.
Alipin – Tagalog
Oripun - Bisaya
157. Natatamasa ng mga kababaihan
ang pantay na karapatan sa mga
kalalakihan. Ipinapaalam sa buong
pamayanan ang mga batas na ito
sa isang pagtitipon sa
pamamagitan ng umalohokan o
tagapagbalita.
Umalohokan o Tagapagbalita
158. 1. Umunlad ang pamumuhay ng mga
sinaunang Pilipino nang matuto ang mga ito
sa_________.
A. pamamangka at paglalayag
B. paggamit ng magaspang na bato
C. pagpalipat-lipat ng mga tirahan
D. pagtatanim ng iba’t ibang halaman at
pagpapaunlad ng pagsasaka
159. 2. Ang pagkakaroon ng tiyak na mapagkukunan ng
pagkain ng mga sinaunang tao sa pamamagitan ng
pangingisda at pagsasaka ay dahilan ng ____
A. pagtira nila sa mga yungib
B. pagiging pagala-pagala nila
C. pagkakaroon nila ng maraming ginto
D. pagkakaroon nila ng permanenteng tirahan
160. 3. Ang mga sumusunod ay maaaring paraan
para maging isang datu maliban sa isa. Alin ito?
A. pumasa sa pagsusulit ng datu
B. anak o galing sa angkan ng mga datu
C. nakapangasawa ng isang anak ng datu
D. matapang, matalino, at nagmana ng mga
kayamanan
161. 4. Ang salitang barangay ay hango sa
salitang balanghai o balangay na
tumutukoy sa ______.
A. sasakyang panlupa
B. sasakyang pandagat
C. sasakyang panhimpapawid
D. wala sa nabanggit
162. 5. Paano magpasya ang datu kung
nagbibigay ng hatol sa mga
nagkakasalang kasapi ng barangay?
A. pinapatay agad
B. tumatawag sa diyos
C. kumukuha ng tagahatol
D. isinasailalim sa mga pagsubok
164. 1. Natutong gumamit ng makinis na bato ang mga
Pilipino noong Panahon ng Neolitiko.
2. Ang datu ang pinakamababang antas ng tao sa
lipunan.
3. Ang kababaihan ay walang karapatan sa lipunan.
4. Bukod sa pagiging tagapagbalita ay tagalitis din
ang umalohokan.
5. Mahalaga ang pakikipag-ugnayan ng bawat
barangay noon para sa tahimik at matiwasay na
pamumuhay.
165. 1. Anong paraan ng pagsasaka ang
nililinis at sinusunog muna ang
burol bago taniman?
A. pag-aararo
B. pagbabakod
C. pagkakaingin
D. pagnarnarseri
166. 2. Alin sa mga sumusunod ang HINDI
hanapbuhay ng mga sinaunang Pilipino?
A. pagsasaka
B. pangingisda
C. pangangaso
D. pagiging katulong sa ibang bansa
167. 3. Naging tanyag ang mga Pilipino noon
dahil sa mga gawaing ito maliban sa isa.
Ano ito?
A. pagpapalayok
B. paghahabi
C. paggawa ng sasakyang pandagat
D. paggawa ng kasangkapang elektroniks
168. 4. Ano ang tawag sa sistema ng
pakikipagkalakalan noong pre-
kolonyal?
A. barter C. open trade
B. Komunismo D. sosyalismo
169. 5. Anong bansa ang HINDI
tuwirang nakipagkalakalan sa
Pilipinas noon?
A. Tsina C. Indonesia
B. India D. Saudi Arabia
170. 6. Anong lugar ang naging tanyag
at sentro ng kalakalan sa bansa
noong pre-kolonyal?
A. Cebu C. Leyte
B. Davao D. Manila
171. 7. Ano ang tawag sa gawaing pang
ekonomiko na gumagawa ng mga
bagay na mula sa metal tulad ng
ginto?
A. pangangaso
B. pangingisda
C. metalurhiya
D. pangangalap ng pagkain
172. 8. Ang ___________ ay ginagamit sa
paggawa ng mga palamuti tulad
ng pulseras at hikaw noong pre-
kolonyal.
A. bato C. Perlas
B. dahon D. plastik
173. 9. Alin sa mga sumusunod ang
HINDI dalang produkto ng mga
Tsino sa bansa?
A. kristal C. tapayan
B. salamin D. timbangan
174. 10. Kung ikaw ay nabuhay noong
pre-kolonyal at ang iyong trabaho
ay paggawa ng mga sandata mula
sa bakal, ano ang tawag sayo?
A. karpentero C. mason
B. latero D. panday
187. pagkakaingin o ang paghahawan at pagsusunog na
paraan pagsasaka ay ginagawa sa burol.
188. Ang isang paraan naman ay ang paggamit ng mga
irigasyon patubig sa mga sakahang nasa patag na lugar.
189. Ang mga palay, mais, niyog, t iba pang
mga punongkahoy ang ilan sa mga
pangunahing pananim ng mga katutubong
Pilipino.
190. Ang lokasyon ng bansa
ay napapalibutan ng
karagatan kaya
iniaayon ng mga
sinaunang Pilipino ang
kanilang pamumuhay.
191.
192. Natuklasan din nila ang
paggawa ng mga
produktong gawa sa
hilaw na materyal. Kaya
nabuhay ang industriya
ng pagpapalayok,
paghahabi, paggawa
mga sasakyang-
pandagat, at iba pa.
193. Bukod sa agrikultura, gawain ng mga ninuno natin
noon ay ang pagpapanday ng mga metal tulad
ng ginto na kung tawagin ay metalurhiya.
Mahusay
gumawa ng mga
produkto gawa
sa metal ang
mga Pilipino.
194.
195. Naging sentro ng
kalakalan ang
Sa simula ay
nagpapalitan sila ng
kani-kanilang
produkto. Ang
pagpapalitan ng
produkto na ito ay
tinatawag na
sistemang barter.
MANILA
196.
197. Sinasabing ang bansang
India ay hindi tuwiran
pakikipagkalakalan sa
bansa dahil ang mga
produktong kristal,
abaloryo at pulseras ay
nakarating sa bansa mula
sa Indonesia.
198. Di kalaunan, may
mga karatig bansa
rin ang
nakipagkalakalan
tulad ng Thailand
at Japan.
199. Marami tayong
natutunan sa kaugalian
at kultura ng mga
bansang
nakipagkalakalan sa
bansa. Ito ang tinatawag
na di-direktang
impluwensya sa atin.
200. ______1. Pagpapanday
______2. Panghuhuli ng mga isda
______3. Pagtatanim o
pagsasaka
______4. Paninisid ng perlas o
kabibe
______5. Pangangalakal ng mga
kagamitang di-kuryente
201. _________ 1. Paghahabi ng tela _________ 2.
Pagbebenta ng mga
kalakal o produkto
_________ 3. Pagkukumpuni ng sirang
kable ng koryente
_________ 4. Pagmimina ng ginto,
pilak, at iba pang mineral
_________ 5. Paggawa ng kagamitang
pinatakbo ng elektrisidad
202. _______ 1. Walang kaalaman sa pagmimina ang mga
ninuno noon.
_______ 2. Ang kalakalan noon ay kilala sa tawag na
sistemang barter.
_______ 3. Ang mga likas na yaman ay napakahalaga
sa pamumuhay ng mga katutubong Pilipino.
_______ 4. Ang paghahanapbuhay ng mga Pilipino
noon ay nakadepende sa katangian ng
lugar na kanilang tinitirahan.
_______ 5. Ang mga palay, mais, niyog, at iba pang
punongkahoy ang ilan sa mga
pangunahing pananim ng mga katutubong
Pilipino.
203.
204. IDALA BUKAS:
1.Larawan ng Pangingisda, Pangangaso,
Paghahabi, Pagtatanim, Barter o kalakalan,
Pagpapanday, at Paggawa ng Palayok
2.Bond papers/colored papers
3.Scissors
4.Glue
5.Other Art materials
206. ______ 1. Naging tanyag at sentro ng kalakalan sa
bansa ang Maynila.
______ 2. Metalurhiya ang tawag sa gawaing pang
ekonomiko na gumagawa ng mga bagay na
mula sa metal tulad ng ginto.
______ 3. Ang plastik ay ginagamit sa paggawa ng mga
palamuti tulad ng pulseras at hikaw noong pre-
kolonyal.
______ 4. Ang kristal ay dalang produkto ng mga Tsino sa
bansa.
______ 5. Kung ikaw ay nabuhay noong pre-kolonyal at
ang iyong trabaho ay paggawa ng mga
sandata mula sa bakal, karpentero ang tawag sa iyo.
207. 1. Ito ay isang yunit na pampolitika,
panlipunan, at pangkabuhayan
noong sinaunang panahon sa
Pilipinas.
A. bansa C. lungsod
B. barangay D. sultanato
208. 2. Nagbubuklod-buklod ang mga
barangay at bumuo ng alyansa sa
pamamagitan ng______________.
A. pagdiriwang C. paligsahan
B. pag-iinuman D. sanduguan
209. 3. Ang kaunaunahang Arabeng Muslim na
nagtatag ng pamahalaang Sultanato sa
Sulu noong 1450.
A. Sharif ul-Hashim o Sayyid Abu Bakr
B. Karim Ul-Makdum
C. Tuan Masha‘ika
D. Raja Baginda
210. 4. Ang Sultanato ay isang sistema ng
pamahalaan na batay sa katuruan ng
________.
A. Animismo C. Judismo
B. Islam D. Katoliko
211. 5. Upang maging isang datu, kailangang ikaw ay
kabilang sa pinakamataas na antas ng lipunan, at
kung sultan naman, kailangang ikaw
ay____________.
A. matapang at mayaman
B. magaling gumawa ng batas
C. galing sa angkan ni Muhammad
D. galing sa pinakamataas na antas ng lipunan
212. Naranas ng mga mamamayang Pilipino ang “Community Quarantine“
dahil sa pandemya ng COVID- 19. Dahil dito maraming mga
pagbabago sa pamumuhay ang naranasan ng mga Pilipino. Anong
pagbabago sa pamamaraan ng buhay at sistema ng mga batas ang
inyong nararanasan?
Pagbabago sa Pamamaraan
ng Buhay
Pagbabago sa
Politikal na Pamumuhay
216. Bago pa ilibing ang
bangkay, ito ay nililinis
muna, lalagyan ng langis,
at bihisan ng magarang
kasuotan.
Pinapabaunan din
ang bangkay ng mga
kasangkapan katulad ng
seramika at mga palamuti
upang may magamit siya
sa kabilang buhay.
219. Ang Datu ay
nagsusuot ng
pulang kangan,
habang asul o itim
naman ang mga
mas mababa pa kay
sa Datu.
220. Upang maging isang
datu, kailangang ikaw ay
kabilang sa
pinakamataas na antas
ng lipunan, at kung
sultan naman, kailangang
ikaw ay galing sa angkan
ni Muhammad
221. Ang mandirigmang
nagsusuot ng pulang
putong ay
nagpapahiwatig na
nakapatay na siya ng
isang tao, at
Burdadong Putong
naman para sa mga
nakapatay na ng pito
o mahigit pa
222. Ang mga kababaihan ay
nagsusuot ng baro,
kasuotang pang-itaas at
saya ng mga Tagalog at
patadyong ng mga
Bisaya na isang
maluwag na palda na
isinusuot pang –ibaba
223. Kilala sa Mindanao
ang Tribong B’laan
sa pagsusuot ng
pang-itaas na damit
na tinatawag na
Saul Laki at ang
kanilang pang-
ibabang kasuotan
ay tinatawag na
Salwal B’laan.
224. Ang mga kababaihan ay
nagsusuot ng pang-itaas
na damit na kung
tawagin ay Saul S’lah at
ang kanilang
pangibabang kasuotan
ay tinatawag na Dafeng
225. Ang mga Maranao ay kilala
sa kanilang tradisyunal na
kasuotan na tinatawag na
Malong. Ito ay malaki at
makulay na tela na
isinusuot sa pamamagitan
ng pagtapis sa katawan.
226. Ang mga ninuno natin
ay kilala sa paggawa ng
mga sopistikadong mga
bangka. Matitibay,
matutulin, at
hinahangaan ang mga
bangkang nagmula sa
Pilipinas, katulad ng
natagpuan sa Butuan.
227. Ito ay pinagbuklod lang ng
tinatawag na “wooden peg”
hindi ng pako. Maraming
mga lumang bangka ang
nahukay ng mga eksperto sa
Pilipinas. Ang mga bangkang
ito ay tinawag ni Antonio
Pigafetta, isang historyador
na “Balangay”.
228. Ang mga sinaunang
Pilipino ay may
sariling paraan ng
pamumuno at mga
batas bago pa man
dumating ang mga
Espanyol.
229. May dalawang uri
ng pamahalaan na
umiiral sa
sinaunang panahon
sa Pilipinas-ang
barangay at
sultanato.
230. Datu ang tawag sa
namumuno sa isang
barangay at sultan
naman ang tawag sa
namuno sa isang
sultanato. Higit na
mas malaki ang
sakop ng sultanato
kaysa baranggay.
231. Katulong ng datu ang Lupon
ng Matatanda sa paggawa at
pagpatupad ng batas, habang
katulong naman ng sultan ang
Ruma Bichara na kanyang
tagapayo.
232. •May dalawang
uri ng batas ang
umiiral sa isang
barangay-ang
Batas na
Nakasulat at
Batas na Hindi
Nakasulat.
233. •Napaloob sa batas
na nakasulat ang mga
usapin tungkol sa
deborsiyo, krimen,
pagmamay-ari ng ari-
arian, at iba pa.
• Sa hindi nakasulat
na batas, nakasulat
ang tungkol sa mga
tradisyon,
at kaugalian.
235. • Ang sanduguan ay
isinasagawa sa
pamamagitan ng
paghiwa sa bisig
gamit ang punyal at
pagpapatulo ng
dugo sa kopang may
alak. Ang pag-inom
ng magkabilang
panig sa
pinaghalong alak at
dugo ay nagsisilbing
simbolo ng
pagkakaibigan.
236. Ang batas ng sultanato ay batay sa tatlong Sistema.
Ang una ay ang Adat , ang batas tungkol sa tradisyon.
Ikalawa ay ang Sharia, ang batas na naaayon sa
paniniwalang Islam.
Ikatlo ay ang Qur’an, ang banal na aklat ng Islam.
237. Si Sharif ul-Hashim
o Sayyid Abu Bak’r
na isang Arabe ang
kauna-unahang
nagtatag ng
pamahalaang
sultanato sa Sulu
noong 1450.
241. Panuto: Pumalakpak ng isang
beses kung TAMA ang tinutukoy
ng pahayag. Pumalakpak naman
ng dalawang beses kung MALI ito.
242. 1. Ang Sultanato ay
pamahalaang naitatag sa
Mindanao ng mga
Muslim.
243. 2. Ang Ruma Bichara ay
ang nagsisilbing katulong
sa pagpapatupad ng
batas ng Islam.
244. 3. Ang Qur’an ang
nagsisilbing banal
na aklat ng mga
Katoliko.
245. Iwasan ang pakikipag-usap sa katabi.
Sa bawat pagkakataon, makilahok ng husto
sa buong talakayan.
Laging itaas ang kamay kung gustong
sumagot.
Ang pag-iingay sa klase ay mahigpit na
ipinagbabawal.
Marapat na tandaan na ang batang nakikinig
sa talakayan ay may magandang kinabukasan.
246.
247. Ang mga sinaunang Pilipino ay may sariling sistema ng paniniwala bago pa man sila masakop ng mga
dayuhan. Isa na rito ang Relihiyong Islam.
248. Ang Islam ay isang relihiyong may
paniniwala sa iisang diyos.
251. Qur’an o koran ang
tawag sa
pinakabanal na aklat
ng mga Muslim.
Naniniwala ang mga
Muslim na ang
bawat salita na
nakasulat sa Qur’an
ay nagmula sa salita
ni Allah.
252. Mosque – ang tawag ng banal na
simbahan ng mga Muslim.
258. Dumating mula sa
Palembang si Abu Bakr o
Sharif ul-Hashim at
nagpalaganap ng Islam sa
Sulu. Siya ang kauna-
unahang sultan ng itatag
ang Sultanato sa Sulu.
1450
259. Si Abu Bakr ang
nagpalaganap ng
sa Sulu.
siya ng pangalang
Sharif ul- Hashim
maging kauna-
unahang sultan ng
itinatag niyang
pamahalaang batay sa
Sultanato ng Arabia.
260. Sa panahon niya ay
mabilis na
lumaganap ang
Islam sa Sulu. Mula
sa Mindanao ay
mabilis na
lumaganap ang
Islam sa Luzon at
Visayas.
261. Gayunpaman, mabilis ding natuldukan ang paglaganap na ito
pagdating ng mga Espanyol. Nagtungo ang mga Pilipinong
Muslim sa katimugang bahagi ng Pilipinas upang mapanatili ang
kanilang pagsasarili kaya patuloy pa ring pangunahing
paniniwala ang Relihiyong Islam sa rehiyon ng Mindanao. Sa
ngayon, karamihan sa mga naniniwala ng Relihiyong Islam ay
matatagpuan sa Mindanao.
262. 1. Ito ay tawag sa mga taong
naniniwala kay Allah.
SMULIM
263. 2. Ang tawag sa banal na
aklat ng mga Muslim.
NAQUR
271. Paano ang paraan ng
paglilibing sa mga
namayapang
sinaunang Pilipino?
272. Ang kabihasnan o
sibilisasyon ay isang yugto
ng ating kasaysayan kung
saan ang mga tao ay may
mataas na kaalaman sa mga
bagay-bagay katulad ng
agham at matematika. Isang
sukatan ng isang mayaman o
mataas na kabihasnan o
sibilisasyon ay ang
impluwensyang naipamana
nito na humubog ng
kasaysayan at ang bunga
nito sa kasalukuyan at sa
susunod pang henerasyon.
274. Mataas ang pagpapahalaga
ng mga ninuno sa yumao,
ito ay kanilang nililinis,
dinadamitan ng
espesyal na damit at
pinababaunan ng
mahahalagang gamit
sa loob ng kabaong, at
hinuhukay na muli,
kinukuha ang tuyong mga
buto at inilalagay sa
espesyal na banga.
275. Ang Islam ay nagsimulang lumaganap sa
bansa nang makipagkalakalan ang mga
sinaunang Pilipino sa mga Arabo.
277. Muslim ang tawag sa mga taong kaanib sa Relihiyong Islam.
Ang mga Muslim ay maaaring makita natin sa iba’t- ibang
bahagi ng bansa bagamat ang karamihan sa kanila ay nakatira
sa Mindanao.
279. Mayaman sa musika ang
mga sinaunang Pilipino.
Gumamit ang mga Pilipino
sa Cordillera ng instrument
gangsa, sa mga taga
Bontok naman ay
kalelang, at sa mga
Tagalog tambuli.
280. Ang dallot naman ay
isang kilalang awit na
inaawit tuwing
naghaharana ang mga
Ilokano. Ang sayaw na
Tinikling, Pagdiwata ng
Palawan, Salisid ng
Kalinga at Bangibang
Ifugao ay nagpapakilala
din sa atin bilang
Pilipino.
281. Sa panitikang Pilipino ay
kilala ang Darangan ng
mga Maranao at Ibalon
ng mga Bicolano.
Mayaman din sa larangan
ng sining ang ating mga
ninuno. Makikita ito sa
mga kasangkapang gamit
nila na yari sa mga metal.
282. Iniaayon ng mga
Pilipino ang kanilang
pagpili ng tirahan sa
kanilang lugar. May
nakatira sa tabing
ilog, dagat, yungib, at
kabundukan.
283. Naging kilala ang
bahay-kubo bilang
tirahan nila sa
pagdaan ng panahon.
Tinatawag na Fayu o
Fale ang tirahan ng
mga taga Cordillera.
284. Samantalang sa Mindanao ay
makikita ang pamamahay na
may impluwensyang Islam na
kung tawagin ay Torogan.
Ang mga Badjao sa Sulu ay
kapansin-pansin ang mga
tirahan na may tiyakad na
nakaangat sa katubugan sa
baybaying-dagat.
Editor's Notes
Panuto: Gamit ang compass at mapa sa ibaba, hanapin at bilugan ang isla at mga dagat o karagatang matatagpuan sa iba’t ibang direksyon ng Pilipinas. Isulat kung saang direksyon mula sa Pilipinas ito matatagpuan. Isulat ang sagot sa iyong kuwaderno.
Malapit ang Pilipinas sa kalupaang Asya kaya napadali ang migrasyon ng mga katutubong Negritos, Indones at Malay at iba pang pinaniniwalaang mga unang taong nanirahan sa bansa.
Ang lokasyon ng Pilipinas ay naging bentahe sa mabilis na pag-unlad ng kalakalan sa mga kalapit-bansa nito gaya ng China, India, Japan, at Saudi Arabia. A
Sinakop tayo ng mga Amerikano at nagtayo sila ng mga pangkaligtasang base militar laban sa pagsalakay ng mga bansa sa silangan.
Ang Pilipinas ay naging taga tustos o ang suplayer ng mga hilaw na materyal ng bansang Amerika kapalit ang proteksyon o pagiging alyado natin sa kanila.
Dahil sa estratehikong lugar ng Pilipinas ay sinakop din nila tayo para mapadali ang kanilang pagtatag ng emperyo sa buong Asya o saan mang bahagi ng daigdig.
Ang estratehikong lokasyon ng Pilipinas ay naging batayan para maging sentro ng komunikasyon at transportasyon at mga gawaing pangkabuhayan ang Pilipinas.
Ang estratehikong lokasyon ng Pilipinas ay naging batayan para maging sentro ng komunikasyon at transportasyon at mga gawaing pangkabuhayan ang Pilipinas.
Ang estratehikong lokasyon ng Pilipinas ay naging batayan para maging sentro ng komunikasyon at transportasyon at mga gawaing pangkabuhayan ang Pilipinas.
Ang estratehikong lokasyon ng Pilipinas ay naging batayan para maging sentro ng komunikasyon at transportasyon at mga gawaing pangkabuhayan ang Pilipinas.
Panuto: Maglaro ng Loop a Word: Bilugan sa loob ng kahon ang salitang tinutukoy sa bawat bilang. Isulat ang inyong sagot sa kuwaderno
1. Anyong lupa na binubuo ng mga malalaki at maliliit na pulo at napapalibutan ng tubig. 2. Ang islang hinahanap ng mga Europeo na naging daan sa pagkakatuklas sa ating bansa. 3. Tawag sa magandang lokasyon ng Pilipinas kaya naging tagpuan ito ng kulturang Kanluranin at Silangan. 4. Bansang nagtatag ng mga base militar sa Pilipinas 5. Ang bansa ang nagbalak magtayo ng imperyo sa Asya kaya sinakop nito ang Pilipinas.
Panuto: Sanhi at Bunga: Pagparisin ang mga magkakaugnay na mga pahayag para maipaliwanag kung paano ang lokasyon ng bansa ay may kinalaman sa paghubog ng ating kasaysayan. Isulat ang titik ng tamang sagot sa inyong kuwaderno.
Review
Panuto: Basahing mabuti ang bawat pangungusap. Isulat ang T kung ang pahayag ay tama at M naman kung ito ay mali at isulat ito sa sagutang papel.
Review
Panuto: Basahing mabuti ang bawat pangungusap. Isulat ang T kung ang pahayag ay tama at M naman kung ito ay mali at isulat ito sa sagutang papel.
Review
Panuto: Basahing mabuti ang bawat pangungusap. Isulat ang T kung ang pahayag ay tama at M naman kung ito ay mali at isulat ito sa sagutang papel.
Panuto: Isalin ang mga nagkahalong letra upang mabuo ang tamang salita. (Arrange the Jumbled Letters) sa pamamagitan ng “hint/clue” na nasa kabila. Isulat ang titik ng tamang sagot sa sagutang papel.
Mayroong uri ng pagpapaliwanag tungkol sa pinagmulan ng pagkakabuo ng Pilipinas. Ito ay ang teorya, mitolohiya, at relihiyon.
Panuto: Basahing mabuti ang bawat pahayag ukol sa pinagmulan ng sinunang tao sa Pilipinas. Isulat ang T kung ito ay batay sa Tectonic plate; M kung ito ay batay sa Mitolohiya at R kung itoy batay sa Relihiyon.
1. Ano ang tawag sa sali-salimuot na kuwento na ang layunin ay maipaliwanag ang sagisag ng mga mahahalagang balangkas ng buhay? 2. Ano ang paniniwala sa pagkahati-hati ng malalaki at makakapal na tipak ng lupa? 3. Ano ang paniniwalang nilikha ng isang makapangyarihang Diyos ang buong sanlibutan kasama na ang bansang Pilipinas? 4. Sino ang dakilang lumikha sa sanlibutan kasama ang bansang Pilipinas? 5. Ano ang tawag sa diyos ng mga Bagobo na lumikha ng Plipinas mula sa kanyang libag?
Pababa
1. Ayon sa teoryang ito, nilikha ng isang makapangyarihang Diyos o Bathala ang buong sanlibutan kasama na ang bansang Pilipinas.
2. Isang paliwanag tungkol sa isang penomena o pangyayari na itinuturing bilang tama o tumpak na maaaring gamitin bilang prinsipyo ng paliwanag o prediksyon.
3. Siya ang gumawa ng daigdig kasama ang Pilipinas ayon sa relihiyon.
Pahalang
4. Mga sali-salimuot na kwento na ang layunin ay maipaliwanag ang sagisag ng mahahalagang balangkas ng buhay
5. Teorya na nagpapapaliwanag na ang Pilipinas ay nabuo batay sa paggalaw ng kalupaan ng daigdig libong taon na ang nakalipas.
Matututunan mo sa modyul na ito ang pinagmulan ng unang pangkat ng tao sa Pilipinas batay sa Teoryang Austronesyano, Mitolohiya at Relihiyon. Ayon sa teoryang Austronesyano, nagsimula ang lahing Pilipino sa Timog Tsina o Taiwan at naglakbay patungo sa ating bansa. Ayon sa mitolohiya, nagmula ang lahing Pilipino kay Malakas at Maganda. Samantala, sa relihiyon naman ay sinasabing ang lahing Pilipino ay nagmula kay Adan at Eba. Pagkatapos mong mapag-aralan ang modyul na ito, ikaw ay inaasahang makapagtatalakay sa pinagmulan ng unang pangkat ng tao sa Pilipinas batay sa Teorya (Austronesyano), Mitolohiya (Luzon, Visayas, at Mindanao), at Relihiyon.
subukan
Balikan
tama o mali
Maglaro ng Loop-A-Word. Bilugan sa loob ng kahon ang salitang tinutukoy sa bawat bilang. Isulat ang sagot sa kuwaderno.
Pinagmulan ng Unang Pangkat ng Tao sa Pilipinas
Manonood ng video
Manood ng video
Panuto: Basahing mabuti ang bawat pahayag ukol sa pinagmulan ng sinaunang tao sa Pilipinas. Isulat ang M kung ito ay batay sa mitolohiya at R kung itoy batay sa relihiyon at T kung teorya. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
Panuto: Basahing mabuti ang bawat pahayag ukol sa pinagmulan ng sinaunang tao sa Pilipinas. Isulat ang M kung ito ay batay sa mitolohiya at R kung itoy batay sa relihiyon at T kung teorya. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
Panuto: Basahing mabuti ang bawat pahayag ukol sa pinagmulan ng sinaunang tao sa Pilipinas. Isulat ang M kung ito ay batay sa mitolohiya at R kung itoy batay sa relihiyon at T kung teorya. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
Panuto: Basahing mabuti ang bawat pahayag ukol sa pinagmulan ng sinaunang tao sa Pilipinas. Isulat ang M kung ito ay batay sa mitolohiya at R kung itoy batay sa relihiyon at T kung teorya. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
Panuto: Basahing mabuti ang bawat pahayag ukol sa pinagmulan ng sinaunang tao sa Pilipinas. Isulat ang M kung ito ay batay sa mitolohiya at R kung itoy batay sa relihiyon at T kung teorya. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
Tayahin
Tayahin
Tayahin
Tayahin
Tayahin
Tayahin
Tayahin
Tayahin
Tayahin
Tayahin
balikan
Isang malaking kayaman ng ating bansa ang balikan natin ang kasaysayan kung paano namuhay ang ating mga ninuno bago paman dumating ang mga dayuhan o tinatawag na pre-kolonyal. Mayaman sila sa kultura at ito ay napatunayan sa kanilang uri ng pamumuhay. Nahati sa iba’t-ibang yugto ang panahong pre-kolonyal.
Ibinatay ang katawagan ng panahong pre-kolonyal sa mga uri ng gamit na natuklasan ng mga tao. Natutunan ng mga sinaunang Pilipino ang paggamit ng mga kasangkapang yari bato.
Nagsimulang umunlad ang pamumuhay ng mga sinaunang Pilipino. Nagkaroon ng antas o nahati ang mga mamayan sa iba’t-ibang pangkat na may iba’t-ibang katangian, tungkuling ginagampanan, at pribiliheyong tinatamasa sa pamayanang kinabibilangan.
Pangalawang uri ng lipunan
Balikan
Tama o Mali
subukin
subukin
subukin
subukin
subukin
subukin
subukin
subukin
subukin
subukin
Sa araling ito ay mapag-aaralan mo ang iba’t ibang uri ng mga gawaing pang ekonomiko ng mga Pilipino sa panahon ng pre-kolonyal. Masusuri mo rin kung ano anong mga bansa ang nakipagkalakalan sa atin at ang mga produktong dala nila bilang kapalit sa ating mga sariling produkto.
Suriin at kilalanin nang mabuti ang mga uri ng kabuhayan na ipinapakita sa ibaba. Tukuyin kung anong produkto ang makukuha o magagawa nila. Isulat ang sagot sa inyong sagutang papel.
Sinasabing mayaman ang bansang Pilipinas noon pa man. Ito ay makikita sa uri ng kabuhayan mayroon ang ating mga ninuno. Nakasalalay sa likas na yaman ang uri ng hanapbuhay nila sa kapuluan. Natuto ang mga Pilipino na iangkop ang kanilang kabuhayan sa kanilang kapaligiran.
Sila ay naging mangingisda, at paninisid ng mga kabibe lalo na yung mga nasa malapit sa dagat at ilog.
Mahusay gumawa ng mga produkto gawa sa metal ang mga Pilipino.
Sa huling bahagi ng Panahon ng Bakal, nagsimulang makipagkalakalan ang mga ninuno natin sa mga karatig bansa sa Timog Silangang Asya.
Sa huling bahagi ng Panahon ng Bakal, nagsimulang makipagkalakalan ang mga ninuno natin sa mga karatig bansa sa Timog Silangang Asya.
Ang mga bansang Tsina, Indonesia, at Saudi Arabia ang mga nakikipagkalakalan sa bansa
Ang mga bansang Tsina, Indonesia, at Saudi Arabia ang mga nakikipagkalakalan sa bansa
Ang mga bansang Tsina, Indonesia, at Saudi Arabia ang mga nakikipagkalakalan sa bansa
Ang mga bansang Tsina, Indonesia, at Saudi Arabia ang mga nakikipagkalakalan sa bansa
Lagyan ng mukhang nakangiti ( ) ang ginagawa o hanapbuhay ng mga Pilipino noon at malungkot na mukha ( ) naman kung hindi. Isulat ito sa inyong sagutang papel.
Panuto: Lagyan ng tsek (✔) ang ginagawa o hanapbuhay ng mga Pilipino noon at ekis (✖) naman kung hindi. Isulat ito sa inyong sagutang papel.
Panuto: Suriin kung Tama o Mali ang mga sumusunod na mga pahayag. Isulat ang sagot sa sagutang papel
Balikan
Panuto: Sagutin ng TAMA kung ang pangungusap sa ibaba ay tama, at MALI naman kung ang mga ito ay hindi wasto.
tuklasin
tuklasin
tuklasin
tuklasin
tuklasin
Ang kagalingan sa larangan ng sining, paniniwala, pakikipagkapwa-tao at pag-aaral ng pag-uugali ng tao ay tinatawag na kalinangang sosyo-kultural.
Makikita ang pamamaraan ng pamumuhay sa kasaysayan, modernisasyon at teknolohiya ng isang bansa
Ang ating mga ninuno ay sumasamba sa kalikasan, katulad ng kahoy, ilog, araw, bato, at iba pa dahil naniniwala sila na ang mga ito ay may kaluluwa. Tinatawag na animismo ang paniniwalang.
Pinapahalagahan ng ating mga ninuno ang kanilang mga patay. Bago pa ilibing ang bangkay, ito ay nililinis muna, lalagyan ng langis, at bihisan ng magarang kasuotan.Pinapabaunan din ang bangkay ng mga kasangkapan katulad ng seramika at mga palamuti upang may magamit siya sa kabilang buhay.Matapos malibing at matuyo na ang mga buto ng bangkay, ito ay huhukayin at isisilid sa banga.
Sa Bisayas, ang mga ninuno natin ay nagsusuot ng mga palamuti katulad ng ginto katulad ng pomares na isang alahas na hugis rosas, at gambanes na isang gintong pulseras na isinusuot sa braso at binti. Ginagamit din ang ginto bilang palamuti sa ngipin. Naglagay din sila ng mga tattoo sa katawan bilang simbolo ng kagitingan at kagandahan.
Ang mga ninuno natin ay nagsagawa ng ibat-ibang ritwal at pagdiriwang katulad ng Pag-anito at Pandot. Ang pag-anito ay pagbibigay alay sa mga anito, at ang pandot naman ay isang pampamayanang alay na isinagawa sa puno ng balete. Ang mga ritwal ay pinangunahan ng mga Katalonan (sa mga Tagalog) at Babaylan (sa mga Bisaya). Sila ang katumbas ng mga pari sa ngayon.
Ang kasuotan ng ating mga ninuno ay batay sa kanilang katayuan sa buhay.
Mga bata, mayroon akong kaibigan dito. Gusto ba ninyo siyang makilala?
Siya si Mam Sohaylah Alamada, guro ng MADRASAH dito sa ating paaralan. Mayroon siyang dala na mga munting paalala para sa ating talakayan.
Panuto: Tingnan ang larawan. Sagutin ang mga katanungan. Isulat ang sagot sa iyong kuwaderno.
1. Sino-sino ang nakikita mo sa larawan?
2. Ano kaya ang kanilang relihiyon?
3. Bakit mo nasabing Islam ang relihiyon nila?
4. Saang bahagi ng Pilipinas nakatira ang karamihan sa kanila?
5. Sila ba ay mga mamamayang Pilipino tulad mo?
Suriin ang timeline sa pagkakasunod-sunod ng mga pangyayaring nagbigay-daan sa paglaganap ng Relihiyong Islam sa bansa.
Magbase sa mapa
Panuto: Punan ng tamang pangalan ang tsart para mabuo ang timeline ng pagdating ng Islam sa bansa. Piliin ang sagot sa kahon.
Malaki ang naging kontribusyon ng sinaunang kabihasnang Asyano sa pagkakabuo ng lipunan at pagkakakilanlang Pilipino. Isang patunay sa mga kontribusyong ito ay ang paniniwala nila sa iba’t- ibang Diyos. Naniniwala din sila na may mga espiritu sa kalikasan na tinatawag nila ang paniniwalang ito na animism.
Ang Relihiyong Islam naman ay nagsimulang lumaganap sa bansa nang nakipagkalakalan ang mga sinaunang Pilipino sa mga Arabo.
Nagkaroon ng ambag ang mga sinaunang Pilipino sa larangan ng pagsulat. Ginamit nila ang Baybayin bilang alpabeto ng mga sinaunang Pilipino. Binubuo ito ng 17 titik na may tatlong patinig at 14 na katinig.