Submit Search
Upload
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
•
Download as PPTX, PDF
•
6 likes
•
13,374 views
National University Of Mongolia
Follow
Найруулгын тухай удиртгал оршил хичээл
Read less
Read more
Education
Slideshow view
Report
Share
Slideshow view
Report
Share
1 of 31
Download now
Recommended
Chimeg
Chimeg
zayachimeg
эрдэм шинжилгээний найруулга
эрдэм шинжилгээний найруулга
National University Of Mongolia
лекц 3,
лекц 3,
Ge Go
монгол хэлний найруулгын төрөл Altantuya
монгол хэлний найруулгын төрөл Altantuya
Buyanjargal_b
Найруулга зүй
Найруулга зүй
NooyoJamgan
Нийгэмшилт
Нийгэмшилт
Munkhbaatar S. Uuld
Эссе
Эссе
Сэтгэмж Цогцолбор Сургууль
найруулгын төрөл
найруулгын төрөл
sainaa88
Recommended
Chimeg
Chimeg
zayachimeg
эрдэм шинжилгээний найруулга
эрдэм шинжилгээний найруулга
National University Of Mongolia
лекц 3,
лекц 3,
Ge Go
монгол хэлний найруулгын төрөл Altantuya
монгол хэлний найруулгын төрөл Altantuya
Buyanjargal_b
Найруулга зүй
Найруулга зүй
NooyoJamgan
Нийгэмшилт
Нийгэмшилт
Munkhbaatar S. Uuld
Эссе
Эссе
Сэтгэмж Цогцолбор Сургууль
найруулгын төрөл
найруулгын төрөл
sainaa88
монгол хэлний ярианы найруулга
монгол хэлний ярианы найруулга
National University Of Mongolia
Lecture 14 15
Lecture 14 15
telmenten
эсээ
эсээ
chimgee21
баймж бүтээврийн утга
баймж бүтээврийн утга
muuduu
№5 Найруулгын алдаа түүнийг ангилах
№5 Найруулгын алдаа түүнийг ангилах
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
Ugzuin zadlal
Ugzuin zadlal
lxagvaochir_sh
Лекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголт
Лекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголт
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
Үгийн утга гэж юу вэ
Үгийн утга гэж юу вэ
National University Of Mongolia
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
Sainbuyn Baagii
монголчуудын бичгийн соёл,түүх
монголчуудын бичгийн соёл,түүх
Temka Temuujin
Тууль
Тууль
Buyanaa Chuluunbaatar
сургалтын аргууд
сургалтын аргууд
bayarmaa_mish
Монгол хэлний үгийн сангийн судалгааны тухай
Монгол хэлний үгийн сангийн судалгааны тухай
National University Of Mongolia
лекц 4
лекц 4
Lha Bolorerdene
найруулгын алдаа түүний үндэс
найруулгын алдаа түүний үндэс
National University Of Mongolia
найруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах нь
National University Of Mongolia
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
BaigalBaigalmaa
эсээ бичвэр
эсээ бичвэр
sodko27
лекц 4
лекц 4
Lha Bolorerdene
өргөмжлөл
өргөмжлөл
Bama740517
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
National University Of Mongolia
Mongol helnii yorool haraal ugesiin sudlal
Mongol helnii yorool haraal ugesiin sudlal
National University Of Mongolia
More Related Content
What's hot
монгол хэлний ярианы найруулга
монгол хэлний ярианы найруулга
National University Of Mongolia
Lecture 14 15
Lecture 14 15
telmenten
эсээ
эсээ
chimgee21
баймж бүтээврийн утга
баймж бүтээврийн утга
muuduu
№5 Найруулгын алдаа түүнийг ангилах
№5 Найруулгын алдаа түүнийг ангилах
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
Ugzuin zadlal
Ugzuin zadlal
lxagvaochir_sh
Лекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголт
Лекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголт
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
Үгийн утга гэж юу вэ
Үгийн утга гэж юу вэ
National University Of Mongolia
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
Sainbuyn Baagii
монголчуудын бичгийн соёл,түүх
монголчуудын бичгийн соёл,түүх
Temka Temuujin
Тууль
Тууль
Buyanaa Chuluunbaatar
сургалтын аргууд
сургалтын аргууд
bayarmaa_mish
Монгол хэлний үгийн сангийн судалгааны тухай
Монгол хэлний үгийн сангийн судалгааны тухай
National University Of Mongolia
лекц 4
лекц 4
Lha Bolorerdene
найруулгын алдаа түүний үндэс
найруулгын алдаа түүний үндэс
National University Of Mongolia
найруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах нь
National University Of Mongolia
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
BaigalBaigalmaa
эсээ бичвэр
эсээ бичвэр
sodko27
лекц 4
лекц 4
Lha Bolorerdene
өргөмжлөл
өргөмжлөл
Bama740517
What's hot
(20)
монгол хэлний ярианы найруулга
монгол хэлний ярианы найруулга
Lecture 14 15
Lecture 14 15
эсээ
эсээ
баймж бүтээврийн утга
баймж бүтээврийн утга
№5 Найруулгын алдаа түүнийг ангилах
№5 Найруулгын алдаа түүнийг ангилах
Ugzuin zadlal
Ugzuin zadlal
Лекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголт
Лекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголт
Үгийн утга гэж юу вэ
Үгийн утга гэж юу вэ
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
монголчуудын бичгийн соёл,түүх
монголчуудын бичгийн соёл,түүх
Тууль
Тууль
сургалтын аргууд
сургалтын аргууд
Монгол хэлний үгийн сангийн судалгааны тухай
Монгол хэлний үгийн сангийн судалгааны тухай
лекц 4
лекц 4
найруулгын алдаа түүний үндэс
найруулгын алдаа түүний үндэс
найруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах нь
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
эсээ бичвэр
эсээ бичвэр
лекц 4
лекц 4
өргөмжлөл
өргөмжлөл
Viewers also liked
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
National University Of Mongolia
Mongol helnii yorool haraal ugesiin sudlal
Mongol helnii yorool haraal ugesiin sudlal
National University Of Mongolia
Сэтгүүл зүйн бичлэгийн төрөл зүйл
Сэтгүүл зүйн бичлэгийн төрөл зүйл
National University Of Mongolia
золбоо3
золбоо3
Dorjderem Zolboo
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
Der Lehrer Studenten
С. Эрдэнэ Өвгөн шувуу өгүүллэг
С. Эрдэнэ Өвгөн шувуу өгүүллэг
Zoloojojo
Mongol helnii uge san sudlagch jodovjav tumurtseren
Mongol helnii uge san sudlagch jodovjav tumurtseren
National University Of Mongolia
найруулгын байр ба утга
найруулгын байр ба утга
National University Of Mongolia
хэлний дүрслэх хэрэглүүр
хэлний дүрслэх хэрэглүүр
National University Of Mongolia
эхийн тухай
эхийн тухай
National University Of Mongolia
Viewers also liked
(10)
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol helnii yorool haraal ugesiin sudlal
Mongol helnii yorool haraal ugesiin sudlal
Сэтгүүл зүйн бичлэгийн төрөл зүйл
Сэтгүүл зүйн бичлэгийн төрөл зүйл
золбоо3
золбоо3
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
С. Эрдэнэ Өвгөн шувуу өгүүллэг
С. Эрдэнэ Өвгөн шувуу өгүүллэг
Mongol helnii uge san sudlagch jodovjav tumurtseren
Mongol helnii uge san sudlagch jodovjav tumurtseren
найруулгын байр ба утга
найруулгын байр ба утга
хэлний дүрслэх хэрэглүүр
хэлний дүрслэх хэрэглүүр
эхийн тухай
эхийн тухай
Similar to Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
GLON303-Хичээл 9
GLON303-Хичээл 9
E-Gazarchin Online University
Дорнод аймаг, 1 дүгээр бүс, С.Энхбаяр "Утга зохиолын онол" номын хэлэлцүүлэг
Дорнод аймаг, 1 дүгээр бүс, С.Энхбаяр "Утга зохиолын онол" номын хэлэлцүүлэг
ErkhchuluuChimedregz
монгол ардын аман зохиолын учир
монгол ардын аман зохиолын учир
Subd85
эсээ бичих зөвлөмж
эсээ бичих зөвлөмж
Азжаргал Нинжбадгар
Delgerjargal
Delgerjargal
dj_d585
Iltgel mongol ardiin erool belge dembereliin ugs
Iltgel mongol ardiin erool belge dembereliin ugs
helsudlal
GLON303-Хичээл 11
GLON303-Хичээл 11
E-Gazarchin Online University
£+¬-+-à-+-â-+ -í-+-æ-+ -¦-+-à-+-+ -é-ì-+-¦-¦-+-¦-+ -é-+-¦-é-+-+-å-+-+ -¦-+-+...
£+¬-+-à-+-â-+ -í-+-æ-+ -¦-+-à-+-+ -é-ì-+-¦-¦-+-¦-+ -é-+-¦-é-+-+-å-+-+ -¦-+-+...
А. Aku
Монгол хэлний хэлц үгийг ангилах асуудалд
Монгол хэлний хэлц үгийг ангилах асуудалд
National University Of Mongolia
хэл , шашин соёлын үзэгдэ л болох нь
хэл , шашин соёлын үзэгдэ л болох нь
А. Aku
GLON303-Хичээл 1, 2
GLON303-Хичээл 1, 2
E-Gazarchin Online University
____4__22.09.27.pptx
____4__22.09.27.pptx
BayarmaaBayarmaa22
Жинхэнэ нэр
Жинхэнэ нэр
Ge Go
Lecture 6.
Lecture 6.
Ge Go
Avarna
Avarna
bodongoo
Utga zohioliin helnii tuhai
Utga zohioliin helnii tuhai
Ge Go
Исээг хэрхэн ойлгох вэ
Исээг хэрхэн ойлгох вэ
National University Of Mongolia
Mongol helnii horshih yos
Mongol helnii horshih yos
National University Of Mongolia
Үлгэрүүд..
Үлгэрүүд..
Tuguldur Sanjid
Eshz ba niitelgee 7
Eshz ba niitelgee 7
oyunaadorj
Similar to Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
(20)
GLON303-Хичээл 9
GLON303-Хичээл 9
Дорнод аймаг, 1 дүгээр бүс, С.Энхбаяр "Утга зохиолын онол" номын хэлэлцүүлэг
Дорнод аймаг, 1 дүгээр бүс, С.Энхбаяр "Утга зохиолын онол" номын хэлэлцүүлэг
монгол ардын аман зохиолын учир
монгол ардын аман зохиолын учир
эсээ бичих зөвлөмж
эсээ бичих зөвлөмж
Delgerjargal
Delgerjargal
Iltgel mongol ardiin erool belge dembereliin ugs
Iltgel mongol ardiin erool belge dembereliin ugs
GLON303-Хичээл 11
GLON303-Хичээл 11
£+¬-+-à-+-â-+ -í-+-æ-+ -¦-+-à-+-+ -é-ì-+-¦-¦-+-¦-+ -é-+-¦-é-+-+-å-+-+ -¦-+-+...
£+¬-+-à-+-â-+ -í-+-æ-+ -¦-+-à-+-+ -é-ì-+-¦-¦-+-¦-+ -é-+-¦-é-+-+-å-+-+ -¦-+-+...
Монгол хэлний хэлц үгийг ангилах асуудалд
Монгол хэлний хэлц үгийг ангилах асуудалд
хэл , шашин соёлын үзэгдэ л болох нь
хэл , шашин соёлын үзэгдэ л болох нь
GLON303-Хичээл 1, 2
GLON303-Хичээл 1, 2
____4__22.09.27.pptx
____4__22.09.27.pptx
Жинхэнэ нэр
Жинхэнэ нэр
Lecture 6.
Lecture 6.
Avarna
Avarna
Utga zohioliin helnii tuhai
Utga zohioliin helnii tuhai
Исээг хэрхэн ойлгох вэ
Исээг хэрхэн ойлгох вэ
Mongol helnii horshih yos
Mongol helnii horshih yos
Үлгэрүүд..
Үлгэрүүд..
Eshz ba niitelgee 7
Eshz ba niitelgee 7
More from National University Of Mongolia
монгол хэлний тухай хууль
монгол хэлний тухай хууль
National University Of Mongolia
МОНГОЛ-АНГЛИ БАЙМЖИЙН ЗЭРЭГЦҮҮЛЭЛ
МОНГОЛ-АНГЛИ БАЙМЖИЙН ЗЭРЭГЦҮҮЛЭЛ
National University Of Mongolia
МОНГОЛ ХЭЛ БИЧГИЙН БОЛОВСРОЛ БА ХЭРЭГЛЭЭ
МОНГОЛ ХЭЛ БИЧГИЙН БОЛОВСРОЛ БА ХЭРЭГЛЭЭ
National University Of Mongolia
Mongolist KARA GEORGE buyu KHAR DORJ
Mongolist KARA GEORGE buyu KHAR DORJ
National University Of Mongolia
Монголч эрдэмтэн НИКОЛАЙ ПОППЕ
Монголч эрдэмтэн НИКОЛАЙ ПОППЕ
National University Of Mongolia
Mongol helnii hoch neriin sudalgaa
Mongol helnii hoch neriin sudalgaa
National University Of Mongolia
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
National University Of Mongolia
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
National University Of Mongolia
Zadlal hiih argachilal
Zadlal hiih argachilal
National University Of Mongolia
Mongol gazar nutgiin ner
Mongol gazar nutgiin ner
National University Of Mongolia
Mongol helnii esreg uge utgiin sudlal
Mongol helnii esreg uge utgiin sudlal
National University Of Mongolia
Mongol helnii torol uge sudlal
Mongol helnii torol uge sudlal
National University Of Mongolia
Mongol helnii tosoo uge sudlal
Mongol helnii tosoo uge sudlal
National University Of Mongolia
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
National University Of Mongolia
Mongol angli helnii temdeg uge
Mongol angli helnii temdeg uge
National University Of Mongolia
Mongol angli toloonii uge zeregtsuulel
Mongol angli toloonii uge zeregtsuulel
National University Of Mongolia
Mongol angli helnii ugtvar uge shine
Mongol angli helnii ugtvar uge shine
National University Of Mongolia
Mongol hel bichigiin bolovsrol hereglee
Mongol hel bichigiin bolovsrol hereglee
National University Of Mongolia
Mongol helnii ijil uge
Mongol helnii ijil uge
National University Of Mongolia
More from National University Of Mongolia
(19)
монгол хэлний тухай хууль
монгол хэлний тухай хууль
МОНГОЛ-АНГЛИ БАЙМЖИЙН ЗЭРЭГЦҮҮЛЭЛ
МОНГОЛ-АНГЛИ БАЙМЖИЙН ЗЭРЭГЦҮҮЛЭЛ
МОНГОЛ ХЭЛ БИЧГИЙН БОЛОВСРОЛ БА ХЭРЭГЛЭЭ
МОНГОЛ ХЭЛ БИЧГИЙН БОЛОВСРОЛ БА ХЭРЭГЛЭЭ
Mongolist KARA GEORGE buyu KHAR DORJ
Mongolist KARA GEORGE buyu KHAR DORJ
Монголч эрдэмтэн НИКОЛАЙ ПОППЕ
Монголч эрдэмтэн НИКОЛАЙ ПОППЕ
Mongol helnii hoch neriin sudalgaa
Mongol helnii hoch neriin sudalgaa
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Zadlal hiih argachilal
Zadlal hiih argachilal
Mongol gazar nutgiin ner
Mongol gazar nutgiin ner
Mongol helnii esreg uge utgiin sudlal
Mongol helnii esreg uge utgiin sudlal
Mongol helnii torol uge sudlal
Mongol helnii torol uge sudlal
Mongol helnii tosoo uge sudlal
Mongol helnii tosoo uge sudlal
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii temdeg uge
Mongol angli helnii temdeg uge
Mongol angli toloonii uge zeregtsuulel
Mongol angli toloonii uge zeregtsuulel
Mongol angli helnii ugtvar uge shine
Mongol angli helnii ugtvar uge shine
Mongol hel bichigiin bolovsrol hereglee
Mongol hel bichigiin bolovsrol hereglee
Mongol helnii ijil uge
Mongol helnii ijil uge
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
1.
МОНГОЛ ХЭЛНИЙ НАЙРУУЛГА ЗҮЙН УДИРТГАЛ
ЛЕКЦ Ж.БАТ-ИРЭЭДҮЙ МУИС-ийн ШУС-ийн ХУСургууль Монгол хэл, хэлшинжлэлийн тэнхим 2017/10/30
2.
Шугаман бус чанар
... Математикийн абстракт бүтэц фрактал, хаос гэдэг ойлголтыг Германы эрдэмтэн Г.Хакэн үүсгэсэн ба шинжлэх ухааны төрөл бүрд хэрэглэж байна. Энэ нь хүний нүдэнд үл өртөх зүйлээс сансрын орон зай, эгэл жирийн байгалийн уул, ус, өвс ургамал, гол мөрөнг судалдаг ухаан юм.
3.
Фрактал гэж юу
вэ? Бидний эргэн тойрон фракталаар дүүрэн. Үүний зарим нь тэр дороо өөрчлөгдөж байдаг бол зарим нь удаан хугацаагаар дүр төрхөө хадгалж байдаг. Мандуа Манделброт гэж хүн эвдэрхий хугархай, болхи, хэлбэргүй чулуу гэх утгат fractus гэдэг үгнээс үүсгэжээ. Байгалийн бүх үзэгдэл фрактал бүтэцтэй.
4.
Хаос гэж юу
вэ? Хаос анх грекийн домогт анх гарсан эцэс төгсгөлгүй анхдагч масс бөгөөд түүнээс бүхий л юм үзэгдэл үүссэн гэж үздэг. Шилжмэл утгаараа хаос гэдэг нь эмх замбараагүй, эх толгойгүй гэсэн утгатай үг ажээ. Хаос бол үйл явцыг урьдчилан таамаглаж үл болох тохиолдлын эмх замбараагүй процесс болж байгаа юм.
5.
Хаосын энгийн жишээ Ямар
нэгэн детермининант системийн тухай сөхвөл заавал шалтгаан - үйлт холбооны тухай яригдана. Энэ нь тухайн системийн анхдагч нөхцөл байдал хөдөлгөөнийх нь хуулийг мэдэх аваас түүний алс хэтийг шууд тодорхойлон зааж болно гэсэн үг. Тэгвэл хаос бол үүний эсрэг, үйл явцыг урьдчилан таамаглаж үл болох, эмх замбарааүй
6.
Амьдрал дээр Бид эмх
цэгцтэй, эмх цэгцгүй хоёрын дунд амьдарч байдаг. Нар өглөө мандаж, орой жаргаж, өвөл хавар ээлжилж, ажил төрөл, амралт, идэж уух, автобус унаа тогтсон журамтай. Гэвч урьдчилан тааж боломгүй процесс бас байнга болж парадокс, хаос байнга үүсэж байх нөхцөл болж байдаг.
7.
Хэлний шугаман бус
чанар Хэл хамгийн их хаос чанартай, фрактал бүтэцтэй юм. Энэ чанар хамгийн түрүүнд уран зохиолын хэл найруулгад тодорхой ажиглагдана. Үүний цаана утга зохиолын хэм хэмжээ гэдэг нэг ёсны дүрэм журам байдаг ч уран зохиолын хэл нь түүний дээд зэргээр зөрчдөг зүйл болдог байна.
8.
Үгсийн холбооны учир Үгийн
холбоо бол найруулгыг тодорхойлно. Холбогдож болох үг байхаас гадна, болохгүй үг гэж бий. Тийм учраас найруулга зүйд үгийн холбоог найруулгын утгын холбоо, найруулгын үгийн сангийн холбоо гэж хоёр хэсэгт авч үздэг.
9.
Уран зохиолын хэл Үгсийн
болоод найруулгын холбоос нь уран зохиолын хэл найруулгын хувьд тун онцлог шинжтэй агаад үүнийг нэг талаас дүр дүрслэлийг тод томруун, хурц болгох хэрэглүүр болох талаас нь тайлбарлах ёстой. Уран зохиолын хэлний боломж бол хэл маш нарийн төгс тансаг болох шинжийг олдог.
10.
Уран зохиолын жишээ: Өнө
эртнээс надад зориулж бэлтгэсэн өгөөмөр зовлонг жаргал шиг эдлэх сайхан. Б.Галсансүх Алтан тариа алган дээр шаргин буух шиг Есенин шүлгээ уншина. Аглагт нэгэн цэцгийн дэлбээ цоморлигоо нээхийг сонсвол шүлэг төрөхийн дайтай … … Хундага дарсанд оч харвахад шинэхэн санаа гялсхийгээд, шилэн оймстой бүсгүйн алхаа хүслийн улаан торгыг хайчилж, зүрхэн дээр навч эсгэхэд - хавар айсуй. Б.Идэрбаяр.
11.
Хэлний хаос гэдэг
нь Хэлний үгийн сангийн түвшин: Ж нь: будаа агшаагч, цоо ширтэх, үнэг залгисан юм шиг, олдохгүйд мундахгүй гм. Хэлний зүйн хувьд: хогийн машин, хогны машин, харааны шил, хараагийн гол, бичгийг тараах, бичгүүдийг тараах. Манай дайсны цэрэг таваг нураана шүү, гурваас нь асуух, дөрвийг задлах, улаанаас нь авчрах гэх мэт.
12.
Google english mongol
trans. Өнөөдрийн бидний хэрэгцээнд орж ирж байгаа гүүглийн орчуулгын программ асар их учир дутагдалтай. Энд гол нь машин маань таних сонгох үйлдэл бүхий тодорхой шугаман зарчим дээр суурилсан боловч тэр хаосорхог, фрактал, шугаман бус чанар эзэмшиж чадахгүйд гол “дутагдал” оршиж байгаа юм. Хэрэв эзэмшвэл хүн хэрэггүй.
13.
Хүний хэлний хаос
чанар Хүний хэлний иррациональ шинж, хаос чанар нь хэлийг улам бүр баяжуулан хөгжүүлэх үндэс суурь болдог хийгээд ялангуяа төрөлх хэлний нь бусдаас ялгарах онцлог парадокс тухайн үндэстний, хувь хүний сэтгэлгээнд юугаар ч сольшгүй, мөн хаана ч гээж алдаж боломгүй үнэт чанар юм.
14.
Монгол сэтгэлгээ Мянга мянган
жилийн нүүдэлчин соёлын өв уламжлалтай, дорнын гүн ухааны сэтгэлгээ бэлгэтэй, ахуй нөхцлөөсөө болоод маш уужуу, бас хурдан, олон вариантаар сэтгэдэг сэтгэлгээтэй, сэтгэлгээний дархлаатай ард түмэн билээ. Харин үүний эсрэг хэлний замбараагүй байдал мохоох аюултай болно. Хэл хэзээ мөхдөг вэ та нар мэдэх үү?
15.
Хэл сэтгэхүйн хамаарал Хэл
сэтгэхүй харилцан холбоотой. Яаж сэтгэнэ тэгж ярина. Хүний хэлний мэдлэг, мөн хэлний хэрэглүүрийн баялаг чанар, шугаман бус шинж, хаос фрактал шинж байхгүй, эсвэл гүехэн аваас тэдний сэтгэлгээ улмаар үндэсний сэтгэлгээний онцлог мохон, уруудан доройтож болзошгүй. Өөрөөр хэлбэл хүний сэтгэлгээний бүтээлч чанарт энэ харь үг, модон орчуулга чинь гай болж мэдэх нь гэсэн үг.
16.
Найруулга зүй гэж
юу вэ? Ерөөсөө санаа бодлоо зөв оновчтой, уран яруу, эмх цэгцтэй, энгийн ойлгомжтой, тодорхой илэрхийлэх аргыг судалдаг ухааныг найруулга зүй гэнэ гэдэг тодорхойлолт түгээмэл байдаг.
17.
НАЙРУУЛГА БА НАЙРУУЛГА
ЗҮЙ Аливаа улсын үндэсний бичгийн хэл (national language of literature) бий болсон цагаас найруулга зүйн ухаан хөгжиж эхлэдэг аж. Латин хэлний stilus буюу юм бичихэд зориулсан шовх үзүүртэй савх мод буюу модон үзэгний нэр байжээ. Яваандаа үзэг гэсэн утгаас бичгийн хэв тэгээд зохион бичих арга болж хувирчээ.
18.
үргэлжлэл Англи, франц хэлэнд
энэ утгаар нь хэрэглэхдээ греек хэлний шон, багана гэсэн үгтэй андуурч Stylos гэж бичиж байгаад францууд энэ үгээс хэлний найруулга, яруу хэрэглүүрийг судлах stylistique гэдэг үгийг бий болгожээ. Англи хэлээр stylistics, орос хэлээр стилистика гэж нэрлэдэг. Мөн англи хэлээр pragmatics, linguo-stylistics гэх нь ч бий.
19.
НАЙРУУЛГА ЗҮЙН ОНЦЛОГ 1.
Хэлний бүх түвшний нэгжийг хамардаг. 2. Эдгээрийг үүргийн талаас судлан тайлдаг. 3. Найруулгын тухай ерөнхий ойлголт 4. Бичгийн хэлний бүх төрөл зүйл 5. Нэмэлт мэдээлэл бүхий хэлний хэрэглүүр 6. Зохиогчийн хувийн найруулга 7. Яруу найргийн хэл, хэлбэр, утга зүй 8. Мэдээллийн онол, УЗ, сэтгэл судлал, логик, статистик гэх мэт ШУ-тай холбоотой.
20.
НАЙРУУЛГА ЗҮЙ ГЭЖ
ЮУ ВЭ? “Найруулга гэдэг бол аливаа нийт ард түмэн, үндэстний хэлний хүрээнд үг ярианы харилцуурын арга хэрэглүүрийг холбох, шилж сонгох, хэрэглэх барилын нийт хүмүүсийн ухамсарлан мэдсэн хэрэглэгдэх үүрэг нь нөхцөлдсөн, дотоод нэгдэл бүхий цогц бөгөөд тухайн ард түмний үг ярианы практикт өөр үүрэг гүйцэтгэдэг, өөр зориулалттай илэрхийлэмжийн мөн тийм өөр арга хэрэглэлтэй тодорхой харьцаанд оршино.” В.В.Виноградов, “Стилистика” Теория поэтической речи, М., 1963
21.
Проф. Ц.Сүхбаатар: Найруулга... “НЗ
хүний бодол санаа юм үзэгдлийг хэрхэн уран яруу тов тодорхой цэгц чадамгай илэрхийлэх аргыг олох зорилгоор хэлэнд байгаа тэрхүү учир зорилгод нийцэхүйц арга хэрэглүүрийг задлан шинжилж, нягтлан тайлбарладаг. Өөрөөр хэлбэл, хэлний хэм хэмжээний хүрээнд хэрхэн зөв товч тодорхой, ойлгомжтой хэл бичиж, туурвиж, ярьж болохыг судалдаг гэсэн үг.”
22.
Д-р Б.Бямбадорж “Хүний бодол
санаа, сэтгэл хөдлөлийг илрүүлэх чадлын өвөрмөц шинжүүдийн нийлбэрийг хэлний найруулга зүй гэнэ. Найруулга зүй гэдэг нь чухам энэхүү хэлний илрүүлэх чадлыг судалдаг хэл шинжлэлийн биеэ даасан салбар ухаан болно.
23.
Үргэлжлэл “НЗ-н ухаан бол
хэл шинжлэлийн салбар ухаан төдийхөн зүйл биш, нийгмийн янз бүрийн салбарт хүн хэлийг ашиглан санаа бодлоо хэрхэн зөв боловсон илэрхийлж ажил үйлээ амжилттай гүйцэлдүүлэх, бусдад ямар мэдлэг боловсролтой хүн гэдгээ таниулах тухайд холбогдох чухан ухаан…”
24.
Найруулгазүйн судлагдахуун ● Найруулгын
стандарт болон чанарыг судладаг ухааныг найруулга зүй гэнэ. ● НЗ хэлний бусад салбар нэгжийг нэгтгэн үздэг олон талын нягт холбоотой. ● НЗ бол хүнийг хэлний хэм хэмжээний хүрээнд хэрхэн уран яруу, товч тодорхой, цэгцтэй ярих бичих аргыг судладаг ухаан юм.
25.
Онцлог НЗ бол сэтгэц,
нийгэм, угсаа хэл шинжлэлийн уулзварт судлагддаг учраас хүний сэтгэхүй, харилцаа, байгаль, ертөнц орон зай, нийгмийг таних, мэдэх, ёс заншил зэрэг олон зүйлтэй холбоотойгоороо бусад шинжлэх ухаанаас онцлогтой.
26.
Хэлний хэм хэмжээ
гэж юу вэ? “Бичиг зохиолын хэлний хэм хэмжээ гэдэг нь хэлний хөгжлийн тодорхой нэгэн үед нийгэм олноороо хамгийн зөв, үлгэр жишээ болгон авч хэрэглэж байгаа хэлний тогтолцоо юм.” Найруулга зүйн хэм хэмжээ гэдэг бол тухайн улс үндэстний бичиг зохиолын хэлний хэм хэмжээ юм.
27.
Хэлшинжлэл ба найруулга Хэлшинжлэлд
авиа, бүтээвэр, хэллэг, өгүүлбэр, цогцолбор бол тэр хэлний яруу хэрэглүүр байдаг. Хэлшинжлэлд авиа, үгзүй, өгүүлбэр зүй, үгийн сан, найруулга зүй нь хэлний хэрэглэгдэхүүнийг тал талаас нь судалдаг бол найруулга зүйд авианы эгшгийн зохицол, хөгжимлөг чанар, уран яруу өгүүлэх, авианы хөгийг голлон анхаарна. Найруулгын өнгө аяст ганц үгийн байтугай ганц авианы ч учир холбогдол их байдаг нь илт юм.
28.
Д.Нацагдорж: “Хуучин хүү” “Тав
хийтэл мориноосоо бууж, тас хийтэл жолоогоо сойгоод, тоосонд дарагдсан урд хормойгоороо наранд шарагдсан нүүрнийхээ хөлсийг арчиж, нусаа хүр хийтэл нийгээд гэрт оров.”
29.
Найруулга ба өгүүлбэр Өгүүлбэр
нь үг болон нийлэмж үгийг холбох ёс, үгийн харьцаа, дэс дараа, зүй тогтдлыг судалдаг бол аливаа утга санаа, өнгө аясыг өгүүлбэрийн байгуулалтаар илэрхийлэх боломжийг найруулга зүй судалдаг. Жишээ нь: анхаарсан, эгдүүцсэн, дургүйцсэн, батласан, лавшруулсан, хүлээн зөвшөөрсөн, егөөдсөн, бассан гэх мэт сэтгэлийн өнгө аяс.
30.
НОМЗҮЙ Ц.Сүхбаатар, “Монгол хэлний
найруулга зүйн нэр томьёоны тайлбар толь”, Уб., 2003 Ц.Сүхбаатар, “Илтгэх урлаг суралцах бичиг”, Уб., 2004 Ц.Сүхбаатар, “Найруулга зүйн судалбар”, Уб., 2006 Г.Сүхбат нар, “Найруулах эрдэм хэл ярианы соёл”, Уб., 2007 Д.Баттогтох, “Эрдэм шинжилгээний зохиолын найруулга”, Уб., 2007 Ц.Сүхбаатар, “Монгол хэлний найруулгазүй”, Уб., 2009 Б.Бямбадорж, “Монгол хэлний найруулгазүй”, Уб., 2014 Хамтын, “Нийтээр эзэмших монгол хэл”, Уб., 2017
Download now