Submit Search
Upload
эхийн тухай
•
Download as PPTX, PDF
•
4 likes
•
12,737 views
National University Of Mongolia
Follow
Эхийн найруулгын тухай
Read less
Read more
Education
Report
Share
Report
Share
1 of 32
Download now
Recommended
холбоо үг
холбоо үг
jiguurten
найруулгын төрөл
найруулгын төрөл
sainaa88
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
BaigalBaigalmaa
чингис задлал
чингис задлал
Oyuhai1127
өгүүлбэрийн гишүүд
өгүүлбэрийн гишүүд
Tsengelmaa Dovchindorj
9. Эсрэг утгатай үг
9. Эсрэг утгатай үг
oyunaadorj
найруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах нь
National University Of Mongolia
хэлц
хэлц
Би Бол Эрдэнэсүх
Recommended
холбоо үг
холбоо үг
jiguurten
найруулгын төрөл
найруулгын төрөл
sainaa88
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
BaigalBaigalmaa
чингис задлал
чингис задлал
Oyuhai1127
өгүүлбэрийн гишүүд
өгүүлбэрийн гишүүд
Tsengelmaa Dovchindorj
9. Эсрэг утгатай үг
9. Эсрэг утгатай үг
oyunaadorj
найруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах нь
National University Of Mongolia
хэлц
хэлц
Би Бол Эрдэнэсүх
үзүүлэн
үзүүлэн
Otgontungalag Moodoi
Тууль
Тууль
Buyanaa Chuluunbaatar
эсрэг ба ойролцоо үг
эсрэг ба ойролцоо үг
pvsa_8990
баймж бүтээврийн утга
баймж бүтээврийн утга
muuduu
монгол хэлний тест 11 анги
монгол хэлний тест 11 анги
Oyuhai1127
монгол xэлний зөв бичиx дүрэм
монгол xэлний зөв бичиx дүрэм
guest00835cf3
м.х5
м.х5
enhstesteg
үгийн утгын зүйлчлэл
үгийн утгын зүйлчлэл
muuduu
илтгэл хэрхэн бичих вэ
илтгэл хэрхэн бичих вэ
anaranar
эхийн утга санаа, дасгал
эхийн утга санаа, дасгал
shand1_Bondok
цөм ба цөм бус өгүүлбэр 5р анги
цөм ба цөм бус өгүүлбэр 5р анги
enhstesteg
Hicheel2
Hicheel2
chimka_75
мэндчилгээ
мэндчилгээ
Munkh Orgil
хүүрнэмж эхийн найруулга
хүүрнэмж эхийн найруулга
otgonerdeneotgonerdene
знө
знө
Doodoiigo
12. uiliin holboh nohtsol
12. uiliin holboh nohtsol
telmenten
тайлбарламж
тайлбарламж
jorjoo34
Balarhai egshgiin uureg
Balarhai egshgiin uureg
jiguurten
хичээл 5
хичээл 5
shand1_Bondok
Ugzuin zadlal
Ugzuin zadlal
lxagvaochir_sh
эхийн тухайд
эхийн тухайд
ehkhtuya
эхийн тухай
эхийн тухай
Naranbaatar Avirmed
More Related Content
What's hot
үзүүлэн
үзүүлэн
Otgontungalag Moodoi
Тууль
Тууль
Buyanaa Chuluunbaatar
эсрэг ба ойролцоо үг
эсрэг ба ойролцоо үг
pvsa_8990
баймж бүтээврийн утга
баймж бүтээврийн утга
muuduu
монгол хэлний тест 11 анги
монгол хэлний тест 11 анги
Oyuhai1127
монгол xэлний зөв бичиx дүрэм
монгол xэлний зөв бичиx дүрэм
guest00835cf3
м.х5
м.х5
enhstesteg
үгийн утгын зүйлчлэл
үгийн утгын зүйлчлэл
muuduu
илтгэл хэрхэн бичих вэ
илтгэл хэрхэн бичих вэ
anaranar
эхийн утга санаа, дасгал
эхийн утга санаа, дасгал
shand1_Bondok
цөм ба цөм бус өгүүлбэр 5р анги
цөм ба цөм бус өгүүлбэр 5р анги
enhstesteg
Hicheel2
Hicheel2
chimka_75
мэндчилгээ
мэндчилгээ
Munkh Orgil
хүүрнэмж эхийн найруулга
хүүрнэмж эхийн найруулга
otgonerdeneotgonerdene
знө
знө
Doodoiigo
12. uiliin holboh nohtsol
12. uiliin holboh nohtsol
telmenten
тайлбарламж
тайлбарламж
jorjoo34
Balarhai egshgiin uureg
Balarhai egshgiin uureg
jiguurten
хичээл 5
хичээл 5
shand1_Bondok
Ugzuin zadlal
Ugzuin zadlal
lxagvaochir_sh
What's hot
(20)
үзүүлэн
үзүүлэн
Тууль
Тууль
эсрэг ба ойролцоо үг
эсрэг ба ойролцоо үг
баймж бүтээврийн утга
баймж бүтээврийн утга
монгол хэлний тест 11 анги
монгол хэлний тест 11 анги
монгол xэлний зөв бичиx дүрэм
монгол xэлний зөв бичиx дүрэм
м.х5
м.х5
үгийн утгын зүйлчлэл
үгийн утгын зүйлчлэл
илтгэл хэрхэн бичих вэ
илтгэл хэрхэн бичих вэ
эхийн утга санаа, дасгал
эхийн утга санаа, дасгал
цөм ба цөм бус өгүүлбэр 5р анги
цөм ба цөм бус өгүүлбэр 5р анги
Hicheel2
Hicheel2
мэндчилгээ
мэндчилгээ
хүүрнэмж эхийн найруулга
хүүрнэмж эхийн найруулга
знө
знө
12. uiliin holboh nohtsol
12. uiliin holboh nohtsol
тайлбарламж
тайлбарламж
Balarhai egshgiin uureg
Balarhai egshgiin uureg
хичээл 5
хичээл 5
Ugzuin zadlal
Ugzuin zadlal
Viewers also liked
эхийн тухайд
эхийн тухайд
ehkhtuya
эхийн тухай
эхийн тухай
Naranbaatar Avirmed
эхийн бүтэц 7ц
эхийн бүтэц 7ц
bolortuul
Эх, түүний үндсэн шинж
Эх, түүний үндсэн шинж
Sukhee Sukh-Ochir
золбоо3
золбоо3
Dorjderem Zolboo
Сэтгүүл зүйн бичлэгийн төрөл зүйл
Сэтгүүл зүйн бичлэгийн төрөл зүйл
National University Of Mongolia
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
Der Lehrer Studenten
С. Эрдэнэ Өвгөн шувуу өгүүллэг
С. Эрдэнэ Өвгөн шувуу өгүүллэг
Zoloojojo
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
National University Of Mongolia
монгол хэл
монгол хэл
uugiitseegii87
Лекц 3 (Давталт)
Лекц 3 (Давталт)
Мөнхбаярын Цэцэнцэнгэл
лекц 3,
лекц 3,
Ge Go
МОНГОЛ ХЭЛ БИЧГИЙН БОЛОВСРОЛ БА ХЭРЭГЛЭЭ
МОНГОЛ ХЭЛ БИЧГИЙН БОЛОВСРОЛ БА ХЭРЭГЛЭЭ
National University Of Mongolia
Mongol helnii esreg uge utgiin sudlal
Mongol helnii esreg uge utgiin sudlal
National University Of Mongolia
Mongol helnii tosoo uge sudlal
Mongol helnii tosoo uge sudlal
National University Of Mongolia
монгол хэлний тухай хууль
монгол хэлний тухай хууль
National University Of Mongolia
Үгийн утга гэж юу вэ
Үгийн утга гэж юу вэ
National University Of Mongolia
үгийн сангийн утга
үгийн сангийн утга
National University Of Mongolia
Mongol helnii horshih yos
Mongol helnii horshih yos
National University Of Mongolia
Mongol hel bichigiin bolovsrol hereglee
Mongol hel bichigiin bolovsrol hereglee
National University Of Mongolia
Viewers also liked
(20)
эхийн тухайд
эхийн тухайд
эхийн тухай
эхийн тухай
эхийн бүтэц 7ц
эхийн бүтэц 7ц
Эх, түүний үндсэн шинж
Эх, түүний үндсэн шинж
золбоо3
золбоо3
Сэтгүүл зүйн бичлэгийн төрөл зүйл
Сэтгүүл зүйн бичлэгийн төрөл зүйл
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
С. Эрдэнэ Өвгөн шувуу өгүүллэг
С. Эрдэнэ Өвгөн шувуу өгүүллэг
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
монгол хэл
монгол хэл
Лекц 3 (Давталт)
Лекц 3 (Давталт)
лекц 3,
лекц 3,
МОНГОЛ ХЭЛ БИЧГИЙН БОЛОВСРОЛ БА ХЭРЭГЛЭЭ
МОНГОЛ ХЭЛ БИЧГИЙН БОЛОВСРОЛ БА ХЭРЭГЛЭЭ
Mongol helnii esreg uge utgiin sudlal
Mongol helnii esreg uge utgiin sudlal
Mongol helnii tosoo uge sudlal
Mongol helnii tosoo uge sudlal
монгол хэлний тухай хууль
монгол хэлний тухай хууль
Үгийн утга гэж юу вэ
Үгийн утга гэж юу вэ
үгийн сангийн утга
үгийн сангийн утга
Mongol helnii horshih yos
Mongol helnii horshih yos
Mongol hel bichigiin bolovsrol hereglee
Mongol hel bichigiin bolovsrol hereglee
Similar to эхийн тухай
буурал ижий минь
буурал ижий минь
Отгоо Т.Ж
Eh deer ajillah test
Eh deer ajillah test
urangua85
¡-ñ-ÿ-ö-¥ -í-é-¥-é-é
¡-ñ-ÿ-ö-¥ -í-é-¥-é-é
sod_11
хичээл 10
хичээл 10
shand1_Bondok
зайн сургалт
зайн сургалт
zagdsuren_jargal
зайн сургалт
зайн сургалт
zagdsuren_jargal
7 дугаар ангийн Уран зохиолын хичээл Д.Нацагдорж "Дөрвөн цаг" шүлэг
7 дугаар ангийн Уран зохиолын хичээл Д.Нацагдорж "Дөрвөн цаг" шүлэг
HurelB1
87 s.monxtsetseg унших эхэд задлал хийх нь шинэлэг
87 s.monxtsetseg унших эхэд задлал хийх нь шинэлэг
Zoogii
найруулан бичих м.х г.эрдэнэтуяа
найруулан бичих м.х г.эрдэнэтуяа
admin44
тусламж цахим хичээл
тусламж цахим хичээл
Dogi Doolloo
11р анги уран зохиол
11р анги уран зохиол
shand1_ch.tungaa
сэдэв
сэдэв
fruit_2011
б.лагвасүрэнгийн буруу энгэртэй дээл
б.лагвасүрэнгийн буруу энгэртэй дээл
shand1_Bondok
б.л б.э.д
б.л б.э.д
shand1_Bondok
Tuya eh
Tuya eh
enkhtuya7494
7 анги шалгалтанд бэлдэх
7 анги шалгалтанд бэлдэх
hadaaaaa
7 анги шалгалтанд бэлдэх
7 анги шалгалтанд бэлдэх
hadaaaaa
цахим хичээл 2
цахим хичээл 2
jagaa7120
нараа багш 1
нараа багш 1
nayna-1
сэдэв
сэдэв
bolortuul
Similar to эхийн тухай
(20)
буурал ижий минь
буурал ижий минь
Eh deer ajillah test
Eh deer ajillah test
¡-ñ-ÿ-ö-¥ -í-é-¥-é-é
¡-ñ-ÿ-ö-¥ -í-é-¥-é-é
хичээл 10
хичээл 10
зайн сургалт
зайн сургалт
зайн сургалт
зайн сургалт
7 дугаар ангийн Уран зохиолын хичээл Д.Нацагдорж "Дөрвөн цаг" шүлэг
7 дугаар ангийн Уран зохиолын хичээл Д.Нацагдорж "Дөрвөн цаг" шүлэг
87 s.monxtsetseg унших эхэд задлал хийх нь шинэлэг
87 s.monxtsetseg унших эхэд задлал хийх нь шинэлэг
найруулан бичих м.х г.эрдэнэтуяа
найруулан бичих м.х г.эрдэнэтуяа
тусламж цахим хичээл
тусламж цахим хичээл
11р анги уран зохиол
11р анги уран зохиол
сэдэв
сэдэв
б.лагвасүрэнгийн буруу энгэртэй дээл
б.лагвасүрэнгийн буруу энгэртэй дээл
б.л б.э.д
б.л б.э.д
Tuya eh
Tuya eh
7 анги шалгалтанд бэлдэх
7 анги шалгалтанд бэлдэх
7 анги шалгалтанд бэлдэх
7 анги шалгалтанд бэлдэх
цахим хичээл 2
цахим хичээл 2
нараа багш 1
нараа багш 1
сэдэв
сэдэв
More from National University Of Mongolia
найруулгын байр ба утга
найруулгын байр ба утга
National University Of Mongolia
найруулгын алдаа түүний үндэс
найруулгын алдаа түүний үндэс
National University Of Mongolia
эрдэм шинжилгээний найруулга
эрдэм шинжилгээний найруулга
National University Of Mongolia
хэлний дүрслэх хэрэглүүр
хэлний дүрслэх хэрэглүүр
National University Of Mongolia
монгол хэлний ярианы найруулга
монгол хэлний ярианы найруулга
National University Of Mongolia
МОНГОЛ-АНГЛИ БАЙМЖИЙН ЗЭРЭГЦҮҮЛЭЛ
МОНГОЛ-АНГЛИ БАЙМЖИЙН ЗЭРЭГЦҮҮЛЭЛ
National University Of Mongolia
Mongolist KARA GEORGE buyu KHAR DORJ
Mongolist KARA GEORGE buyu KHAR DORJ
National University Of Mongolia
Монголч эрдэмтэн НИКОЛАЙ ПОППЕ
Монголч эрдэмтэн НИКОЛАЙ ПОППЕ
National University Of Mongolia
Mongol helnii uge san sudlagch jodovjav tumurtseren
Mongol helnii uge san sudlagch jodovjav tumurtseren
National University Of Mongolia
Mongol helnii yorool haraal ugesiin sudlal
Mongol helnii yorool haraal ugesiin sudlal
National University Of Mongolia
Mongol helnii hoch neriin sudalgaa
Mongol helnii hoch neriin sudalgaa
National University Of Mongolia
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
National University Of Mongolia
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
National University Of Mongolia
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
National University Of Mongolia
Zadlal hiih argachilal
Zadlal hiih argachilal
National University Of Mongolia
Mongol gazar nutgiin ner
Mongol gazar nutgiin ner
National University Of Mongolia
Mongol helnii torol uge sudlal
Mongol helnii torol uge sudlal
National University Of Mongolia
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
National University Of Mongolia
Mongol angli helnii temdeg uge
Mongol angli helnii temdeg uge
National University Of Mongolia
Mongol angli toloonii uge zeregtsuulel
Mongol angli toloonii uge zeregtsuulel
National University Of Mongolia
More from National University Of Mongolia
(20)
найруулгын байр ба утга
найруулгын байр ба утга
найруулгын алдаа түүний үндэс
найруулгын алдаа түүний үндэс
эрдэм шинжилгээний найруулга
эрдэм шинжилгээний найруулга
хэлний дүрслэх хэрэглүүр
хэлний дүрслэх хэрэглүүр
монгол хэлний ярианы найруулга
монгол хэлний ярианы найруулга
МОНГОЛ-АНГЛИ БАЙМЖИЙН ЗЭРЭГЦҮҮЛЭЛ
МОНГОЛ-АНГЛИ БАЙМЖИЙН ЗЭРЭГЦҮҮЛЭЛ
Mongolist KARA GEORGE buyu KHAR DORJ
Mongolist KARA GEORGE buyu KHAR DORJ
Монголч эрдэмтэн НИКОЛАЙ ПОППЕ
Монголч эрдэмтэн НИКОЛАЙ ПОППЕ
Mongol helnii uge san sudlagch jodovjav tumurtseren
Mongol helnii uge san sudlagch jodovjav tumurtseren
Mongol helnii yorool haraal ugesiin sudlal
Mongol helnii yorool haraal ugesiin sudlal
Mongol helnii hoch neriin sudalgaa
Mongol helnii hoch neriin sudalgaa
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Zadlal hiih argachilal
Zadlal hiih argachilal
Mongol gazar nutgiin ner
Mongol gazar nutgiin ner
Mongol helnii torol uge sudlal
Mongol helnii torol uge sudlal
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii temdeg uge
Mongol angli helnii temdeg uge
Mongol angli toloonii uge zeregtsuulel
Mongol angli toloonii uge zeregtsuulel
эхийн тухай
1.
ЭХИЙН ТУХАЙ Ж.Бат-Ирээдүй, 2015
оны 05 сарын 22
2.
ЭХ ГЭЖ ЮУ
ВЭ? Эх бол бүхэлдээ тодорхой юм үзэгдэл, үйл явдлын тухай өөрийн хууль зүй, нарийн тогтолцоо бүхий нэг бүхэл бүтэн бичиг зохиол юм. Эх гэдэг нь сэдэв ба үндсэн санаагаар нэгдмэл холбоотой, утга санааг төгс нэвтрүүлдэг бүтэц юм. Өөрөөр хэлбэл эх гэдэг бол ертөнцийн элдэв хэрэг явдлыг хүн тархинаа тусган цэгцлэн боловсруулж бүтээлч шинэ сонин санаагаар баяжуулан ам ба бичгээр илэрхийлэхийг хэлнэ гэж тодорхойлж болно.
3.
Эхийн шинж: Эх нь
тодорхой сэдэвтэй байна Эх нь учир зүйн зөв дараалалтай байна. Эх нь тодорхой зохиомжтой байна. Аль нэг найруулгын төрлөөр илэрнэ. Эхийн аль нэг хэв маягаар илэрнэ. Найруулгын хэм хэмжээ шаардлагыг хангасан байна. Эхийн өгүүлбэрүүд нь хоорондоо нягт нэгдсэн холбоотой байна.
4.
Өгүүлбэрийн гинжин хамаарал
нь 1-р хэв маяг буюу битүү цогцолбор нь харьцангуй бие даасан өгүүлбэрээр эхэлж нэг бол тоочиж дүрсэлсэн, эсвэл хүүрнэсэн, аль эсвэл эргэцүүлж шүүсэн гэх мэт хэлэх өгүүлэхүйн аль нэг хэв шинжид хамааралтай бөгөөд эхний өгүүлбэртэйгээ утга санааны хувьд нөхцөлдөж, цаашид үргэлжлэн төгсдөг өвөрмөц шинжтэй байдаг.
5.
Хоёрдугаар хэв маяг
буюу: Задгай цогцолборыг бүрдүүлж байгаа өгүүлбэрийн бүлэг нь хэлэхүйн хувьд бүхэлдээ бие биеэсээ харилцан хамааралгүй нэг л хэв маягийн шинжтэй өгүүлбэрүүд цуварч байдаг.
6.
Гуравдугаар хэв маяг
буюу битүү цуварсан гинжин холбоо бүхий цогцолборын эхний өгүүлбэр нь бие даасан харин дараах өгүүлбэрүүд нь хэлэхүйн өөр өөр хэв маягтай байх бөгөөд нэг нь нөгөөгөөсөө урган гарсан өгүүлбэрүүд үргэлжилсээр бие даасан өгүүлбэрээр төгсөх шинжтэй хэв маяг байдаг.
7.
Дөрөвдүгээр хэв маяг
буюу Задгай цуварсан гинжин холбоо бүхий цогцолборын бүх өгүүлбэрүүд нь бие даасан бус хэлэхүйн холимог хэв шинжийн өөр өөр өгүүлбэрээр төгсдөг байна. Үүнээс үзвэл эхийн бие даасан өгүүлбэрийн холбогдох түгээмэл хэв шинж бол угсарсан ба зэрэгцсэн холбоо юм.
8.
Цогцолбор нь Угсарсан ба
зэрэгцсэн харьцаа бүхий өгүүлбэрээс бүтнэ. Хэрэг явдал нь эхийг бүтээнэ. Ертөнцийн юм үзэгдэл нь орон зай, цаг хугацаанаас ангид байх нь үгүй. Тэдгээрт хэзээ нэгэн цагт хаа нэг газар тохиолдож байсан, тохиолдож байгаа, тохиолдож болох үйл явдлын цогцыг хэрэг явдал гэнэ.
9.
Эх судлалд хэрэг явдлыг
цогцолбор, үйл явдлыг өгүүлбэрээр илэрхийлнэ. Эхийн хэрэг явдал нь зэрэгцсэн ба угсарсан харьцаагаар илэрнэ. Учирзүйн уялдаатай, агуулгыг гүнзгийрүүлсэн, тунгаан бодууштай, хэв шинжтэй байх бөгөөд өгүүлбэрүүд нь нягт нэгдсэн угсарсан холбоотой эх байна.
10.
Оролдлогоос илүү арга
барилыг ...Би багад усанд сэлэх маш дуртай байсан. Тэр үед усанд сэлэх аргыг зааж өгөх багш байгаагүйгээс өөрөө л нэг юм самардан сэлдэг байлаа. Самардан сэлэх минь маш инээдэмтэй ч хичээнгүйлээд оролдвол болох юм байна гэдгийг мэдээд гэрийнхээ өмнөх хиймэл нууранд үргэлж сэлдэг байв. Хожим нь миний хүү хотын нэгэн усан санд нэрт дасгалжуулагчаар чөлөөт сэлэлтийг заалгасан юм. Хэдэн сарын дараа хүү минь усанд надаас илүү сэлдэг болсныг хараад 30 гаруй жил сэлсэн надаас илүү байх чинь гэж бодож билээ. Хэрвээ би Хүүгээсээ илүү усанд сэлдэг больё гэвэл яах ёстой байсан юм бэ? Мэдээжийн хэрэг хичээнгүйлэн шамдах байсан биз. Гэхдээ л би зөв тогтолцоот сургалтаар сурсан хүүгээсээ илүү болж чадахгүй байв. Яагаад гэвэл би тодорхой арга барил эзэмшээгүй. Энэхүү жишээг татсаны учир бол аливаа зүйлийг хийхдээ зөвхөн хичээнгүйлэн оролдсоноор биш, харин тодорхой арга барил хэрэгтэй гэдгийг л хэлэх гэсэн юм. Д-р Вон Дүн Ёнь “Бүх талын боловсрол олгох таван талт зарчим”
11.
Энэ бичил эхэд батлах,
хүүрнэх өгүүлбэрүүд голлож, хэлэх өгүүлэхүйн тоочсон, хүүрнэсэн гэсэн хоёр хэв маяг давамгайлжээ. Мэдээллийг дамжуулж буй өгүүлбэрүүд нь эхнээсээ эцсийн өгүүлбэрээ хүртэл нэг нь нөгөөгөөсөө урган гарсан энгийн ба нийлмэл өгүүлбэрүүд учирзүйн нарийн дэс дарааллаар сүлжилдэн байрласан байна.
12.
Цогцолборын угсарсан харьцаа Эхийн
цогцолборын хэрэг явдал хэлэх ба бичихийн цуваанд ийнхүү дэлгэрэх, хураагдах, салаалах, тонгорох, сэлгэх солих, урагшаа ба хойшоо холбох зэргээр хувирч шинэ санааг ургуулж байдаг. Үүнийг цогцолборын угсарсан харьцаа гэх ба мэдээллийн эхлэл хэсэг буюу дэвсвэр, уул дэвсвэрийн тухай тодотгон өгүүлж буй хэсэг буюу онцолбор гэсэн хэсгээс бүтдэг. Ийнхүү дэвсвэр ба онцолбор мэдээлэл нь хэлзүйн янз бүрийн холбоос, оруулбар нэгжээр дамжин сүлжилдсээр төгс эхийн утга санаа мэдээллийн бүтцийг цогцлоодог байна.
13.
Дэвсвэр мэдээлэл нь Тодосгуулагч,
онцолбор мэдээлэл нь тодосгогч болж эхийн санааг дэлгэрүүлнэ. Жнь: Сарман зээрд: Сургуульд орохын урьд жилээс миний унадаг болсон морь. Хөнгөн хөлтэй, бүдэрнэ гэж байдаггүй, бэсрэгхэн зээрд морь сон. Нэрлэсэн өгүүлбэрээр илэрсэн суурь буюу дэвсвэр мэдээлэл. Эхийн мэдээллийн эх үндэс болно.
14.
Үргэлжлэл Аавын ах Амбаа
унага байхад нь надад зүсэлж өгсөн юм гэнэ лээ. Ганцхан гэм нь гэрт ойрхон олмыг нь чангалбал ухасхийн очоод хаздаг сан. Би хожим “сарман зээрд унаанд сургасан, саруул талаар давхиулж дасгасан” гэсэн шүлэг бичсэн. Мэдээллийн эх дэвсвэрийг цаг, чанарын утгаар тодосгон, шинэ мэдээлэл бүхий өгүүлбэрүүд.
15.
Тодосгогчийн арга: Өгүүлэгчийн сэтгэл
хөдлөл, үнэлэмж, харилцааны нөхцөл, зорилго зэргээс хамаарч, өгүүлбэрийн доторх үгс түүнчлэн цогцолбор ба эхийн доторх өгүүлбэрийн дэс дараалал байрлал нь утга ялгахад чухал үүрэгтэй байдаг. Өөрөөр хэлбэл, хүмүүсийн санаа бодлоо солилцож байгаа өгүүлбэрүүдийн дэс дараалал, тэдгээр өгүүлбэрийн доторх үгсийн байрлал нь нэг талаас бодит байдал буюу хэлэлцэж байгаа хэрэг явдлаас хамаарч болох, нөгөө талаас хэлэлцэж байгаа хүний санаа зорилго, сэтгэлгээний хөгжил, хэл ярианы чадвар, агшинд мэдээллийг ялгах, онцлох янз бүрийн арга байдлаас хамгийн түгээмэл нь тодосгогчийн
16.
Жишээ нь: Үтэл тэнгэр
хүн тэргүүтний дотор Үнэхээр сохор нь хоёр зүйл байдаг. Үзэх нүдгүй нэгдүгээр сохор бөгөөд Үнэн номгүй хоёрдугаар сохор болой. гэхэд ерөнхийлөх утга бүхий өмнөх өгүүлбэрийн санааг сүүлчийн хоёр өгүүлбэр нь шинэ тулгар мэдээллээр нэмэн дэлгэрүүлж, тодосгосон учраас мэдээллийн онцолбор болно.
17.
Эхийг тодруулсан онцолбор
нь Балдан гуайн цавьдар үрээ чухам л ганзага цацалсан, цохилсон хар алхаатай, зурмал хөрөг шиг сайхан амьтан байж билээ. Хурга тугалын бэлчээрээс холдож үзээгүй балчирхан хүү би бээр юм юманд нүд алдан үүнийг гайхан түүнийг шохоорхон явавч шөнөдөө дөрөөнд минь сүү дусаан, боргоцой борхон хацрыг маань үнэсэн хоцорсон ээжийгээ өдөлж амжаагүй нялх балчир ухаандаа зүүдлэн, нүд сормуусандаа доголон нулимстай унтдаг байжээ. Б.Догмид
18.
Эхийн өгүүлбэрүүд угсарсан холбоотой
байхаас гадна зэрэгцсэн холбоотой байж болно. Д.Нямсүрэн, Дөрвөн цаг, Айлын бүсгүй усанд явах нь сайхан Арын булаг руу дурандах минь сайхан Цэнхэр зэрэглээ сүүмэлзэх нь сайхан Цэнхэр дээл чамд зохих нь сайхан Толгодын орой зэрэглээтэх сайхан Торгон салхи сэвэлзэх сайхан Хөх ногооны униар татах сайхан, Хөх мананд ороолгон суух сайхан.
19.
Эхийн сэдэв: Эх гэдэг
нь нэг талаас бодит ертөнцийн юм үзэгдэл, шинж чанар, үйл хөдөлгөөн эдгээрийн хоорондын харьцаа, нөгөө талаас өгүүлэгчээс өгүүлэхүйн зорилго зэргийг хэлний ба хэлний бус хэрэглүүрийн тусламжтайгаар илэрхийлсэн бодит байдал ба сэтгэхүй хэлэхүйн цогц юм.
20.
Эх нь Утга, хэлбэр,
үүрэг гэсэн гурван хэмжигдэхүүнтэй бөгөөд үүний дундаас эхийн гол санаа урган гарна. Эх нь нэг сэдэв, нэг утгад зангидагдсан бүхэллэг төгс дохио болох ба төгс утга санааг илэрхийлнэ. Эх нь сэдэв ба утга санааны нэгдэл бөгөөд утга санаа нь сэдвийн төгөлдөржсөн хэлбэр юм. Тодорхой сэдэв үйл явдалаар дамжуулан ямар нэгэн санаа, дүгнэлт гаргасныг эхийн утга санаа гэх ба энэ нь эхийн мөн чанар, амин сүнс нь юм. Утга санаагүй эх, эхээр илэрхийлээгүй утга санаа гэж үгүй.
21.
Эхийн сэдэв Эхийн гол
санааг гаргах гэж сэдэн дэвшүүлсэн санааг эхийн сэдэв гэнэ. Өөрөөр хэлбэл уул эхэд дэвшүүлсэн асуудлыг эхийн сэдэв гэнэ. Сэдэв нь эхийн нэртэй таарах ч бий, таарахгүй ч бий. Гарчиг гэдэг нь эхийн элдэв санаанаас үүдэн зохиогчид төрсөн сэтгэгдэл гэж болно. Иймээс эхийн сэдэв нь эх бүтэх шалтаг шалтгаан болдог бол гол санаа нь эх бүтэж дууссаныг илтгэнэ. Тухайн эхийн сэдэв нь хэд хэдэн дэд сэдвээс, гол санаа нь хэд хэдэн санаанаас тус тус бүтнэ.
22.
Эх нь хэрэг явдлыг
агуулсан цогцолборуудаас бүтэх ба цогцолбор нь дэвсвэр байснаа онцолбороор дэлгэрч онцолбор нь буцаад дэвсвэр болсоор уншигч ба зохиогчийг хөтлөн төгсгөлд хүрдэг. Энэ нь шинэ санаа болон баймж санаа нэмэн нэмсээр бүтээлч сэтгэлгээгээр ертөнцийн явдлыг ухаарна гэсэн үг юм.
23.
Р.ГАМЗАТОВ: “Сэдэв бол эрдэнэсийн
авдар, үг бол тэр авдрын түлхүүр юм. Мэдрэхүйгээс хөгжим үүсдэг, хөгжмөөс мэдрэхүй үүсдэг. Алийг нь эхэнд нь тавих вэ? Өндөг тахиа хоёрын аль нь эхэлж гардаг вэ гэдэг нь эдүгээ хүртэл шийдэгдээгүй асуудал юм. Тэрчлэн зохиогчоос сэдэв гардаг уу, сэдвээс зохиол төрдөг үү? Сэдэв бол зохиогчийн бүх ертөнц, зохиолч тэр чигээрээ мөн. Сэтгэл мэдрэхүй бол шувуу, сэдэв нь тэнгэр, сэтгэл мэдрэхүй бол буга, сэдэв нь ой, сэтгэл мэдрэхүй бол гөрөөс, сэдэв нь уул, сэтгэл мэдрэхүй бол зам, сэдэв нь тэр зам хүрэх ёстой хот юм. Зохиогч хүн сэдэвтэйгээ холбоо тогтоохын өмнө зүрхнийхээ дуудлагыг сонсох ёстой.”
24.
ЭХИЙН ЗОХИОМЖ ● Эхийн
зохиомж нь эхийн утга санаа өгүүлэмжийн эхлэл, дэлгэрүүлсэн хэсэг, төгсгөлийг илэрхийлж байдаг. ● Эхийн хэсгүүдийг хэлзүйн үүднээс зөв нөхцөлдүүлж, тохиромжтой уялдаа холбоонд оруулан, хэрэг явдал санаа дүрийг элдэв аргаар бүтээх дотоод харьцааг зохиомж гэнэ. ● Эхийн доторх хэсгүүдийг нэгээс нөгөөд ургуулан шинэ санаа буюу уран дүрслэлийг хэрхэн яаж гаргав гэдгээр зохиомжийн онцлог тодорхойлогдоно.
25.
Т.ГАЛСАН: ӨГСҮҮР ЗАМЫН
ДУУН Онхол цонхолгүй вандан ширээ говийн Оонон халиун толгод минь намайгаа өршөө Олонцог элээгээгүй дэгдээхий насандаа би чинь Олон бор толгодоо уул гэж эндүүрч явлаа Оцор цацар довцгууд дундаа сүмбэр Очир хэлбэрт уулс минь намайгаа өршөө Отгон тэнгэрийн зулайг гишгэхээсээ урьд би Оргил өндөр гэж уулсаа эндүүрч явжээ
26.
Үргэлжлэл Овоо тахилга бэлийн
чулуугаар өндөрлөсөн Отгонтэнгэр хайрхан минь намайгаа өршөө Отго жинстэй Алтайг давахаасаа өмнө би Огторгуйн багана гэж таныг эндүүрч явжээ Он цагийн түүхийг мөнх цасандаа ботилсон Онгод билгийн эх Алтай минь намайгаа өршөө Од зүлгэсэн Гималайг харахаасаа өмнө би Орчлонгийн зулай гэж таныгаа биширч явжээ.
27.
Үргэлжлэл Онхол цонхолгүй вандан
ширээ говийн Оорцог тоорцог толгод минь намайгаа бүү өршөө Оосор бүчгүй сансрын уудмаас халиахад Оргил бүхний оргил нутгийн минь толгод л байж шүү дээ. Ийнхүү утга санааг илэрхийлэхэд тохиромжтой дэс дараа сонгосныг зохиомж гэнэ. Уран зохиолын зохиомжийн анхдагч төрх нь эхийн төлөвлөгөө юм. Төлөвлөгөө хэр сайн хийнэ төдийчинээ сайн болно.
28.
Дарамын Батбаяр: “ДӨЧИН
НАС” “Гол урсаад л байна. Заримдаа нүдэнд чинь ил, заримдаа далд. Чи юу ч бодохгүй яваад л бай. Гол урсаад л байх вий.” гэж айлын хүн өглөөгүүр хүүгээ загнав. Тэрийг дуулж буй миний нас хэдийнээ дөч хүрсэн байлаа.
29.
ЭХИЙН ШИНЭ САНАА Эхийн
санаа бол гүн ухаарах буюу гүн түвшний зүйл ажээ. Д.Батбаяр, “Зохиол бүтээлийн урган төлжиж биежин боджих үр бол уран санаа юм. Уран санааг ургамлын үртэй зүйрлэж болно. Хурууны өндгөнд тэмтрэгдэхийн төдий тэр бяцхан үрэнд үндэс ч байдаг, үр ч байдаг. Зохиолын уран санаа үүнтэй төслүү, уран санааг хөгжүүлэн дэлгэрүүлээд ирэхээр зохиолын эхлэл төгсгөл нь хар аяндаа түүн дотроос ургаад ургаад гараад ирдэг. Хөгжин дэлгэрэх боломжийг өөртөө агуулсан байдаг учраас уран бүтээлчийн сэтгэл санаанд уран санаа төрмөгцөө л урган төлжиж, бараг тэр даруйдаа ямаршуухан зохиол бүтээл болохынх нь ерөнхий дүр төрх буй болчихдог. Уран санааг хэрхэн боловсруулсанаас зохиол бүтээлийн чанар чансаа их шалтгаалдаг болох нь ажиглагддаг” гэжээ.
30.
Үргэлжлэл Эхийн шинэ санаа
нь зохиолын зохиомжтой холбоотой. Зохиомж нь хэрэг явдлуудыг өвөрмөцөөр холбох, уран дүрслэлийг бүтээх явц юм. Зохиомжид ганцаар ба харилцан яриа, баатрын ба байгалийн хөрөг, баатрын ба зохиогчийн үг, дотоод ба гадаад яриа зэрэг зүйлс багтана. Өгүүлэгдэхүүн, явдал хоёрыг холбохын хамт уран сайхны хувьд үл давтагдах нарийн ширийн дүрслэлийг шинэ санаа буюу нарийвчилбар гэж болно.
31.
Б.Лхагвасүрэн, Унага дэгэнцэх
намар Унага тамгалах намрын Урт шар өдрүүд Гүүн зэлний чагтанд бүдрэн цувж Гүүргийн дуугаар цагаан хяруу хотолно Хасаг тэрэгний дугуй шиг Хяхналдан нисэх шувууд даган Уйтай намрын зүсрээ гуниг Урд намхан ухаа давна
32.
Үргэлжлэл Мөндөр цагаан мөөг
савируулан Мөлхөө манан уулнаас уугчина Саамын шивнээ нэвчсэн зэл Санаа алдан эвхэрч үлдэнэ Тамгандаа эмзэглэсэн унага Талын дундуур дэгэнцэн давхина Урдын дууны шуранхай тоолон Унаганы эмзэг аяндаа арилна.
Download now