این مقاله در رشد آموزش تعلیمات اجتماعی چاپ شده است

1. ‫نجفی‬ ‫حسن‬
‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫مطالعات‬ ‫دکترای‬
‫زردینی‬ ‫زارع‬ ‫آرش‬
‫تربیتی‬ ‫علوم‬ ‫کارشناس‬
‫مقدمه‬
‫درسی‬‫برنامة‬‫طراحی‬‫برای‬‫مهم‬‫بستری‬‫و‬‫کارساز‬‫مرجعی‬‫جامعه‬
‫‌هایی‬
‫ت‬‫ظرفی‬ ‫و‬ ‫ساختار‬ ،‫ماهیت‬ ‫براساس‬ ‫جامعه‬ ‫اصل‬ ‫در‬ .‫اســت‬
،‫‌گیرد‬
‫ی‬‫م‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫‌هایی‬
‫ص‬‫شاخ‬ ،‫خود‬ ‫آرمانی‬ ‫انسان‬ ‫برای‬ ،‫دارد‬ ‫که‬
.‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫پیدا‬ ‫ظهور‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫طراحی‬ ‫براساس‬ ‫‌ها‬
‫ص‬‫شاخ‬ ‫این‬
‫و‬ ‫عقالنی‬ ‫تدابیری‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫طراحی‬ ‌
‫ی‬‫سع‬
‫این‬‫بر‬.‫کند‬‫مشخص‬‫را‬‫‌ها‬
‫ص‬‫شاخ‬‫کاربست‬‫کیفیت‬‫و‬‫نحوه‬،‫منطقی‬
‫از‬ ‫تعدادی‬ ‫‌کوشیم‬
‫ی‬‫م‬ ‫حاضر‬ ‫تحلیلی‬ ‫ـ‬ ‫توصیفی‬ ‫مقالة‬ ‫در‬ ،‫اساس‬
‫معرفی‬ ‫را‬ ‫‌درسی‬‫برنامة‬ ‫طراحی‬ ‫در‬ ‫مؤثر‬ ‫‌شناختی‬
‫ه‬‫جامع‬ ‫عوامل‬
‫و‬ ‫ســاختار‬ ،‫ماهیت‬ ‫از‬ ‫‌شــناختی‬
‫ه‬‫جامع‬ ‫عوامل‬ ‫ما‬ ‫نظر‬ ‫به‬ .‫کنیم‬
‫از‬ ‫که‬ ‫‌هایی‬
‫م‬‫پیا‬ ‫براساس‬ ‫و‬ ‫‌گیرند‬
‫ی‬‫م‬ ‫نشئت‬ ‫اجتماعی‬ ‫‌های‬
‫ت‬‫ظرفی‬
‫‌سازی‬
‫ه‬‫آماد‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫طراح‬ ،‫‌سازند‬
‫ی‬‫م‬ ‫منعکس‬ ‫خود‬
‫وا‬ ‫کاری‬ ‫به‬ ‫یعنی‬ ‫‌دهند؛‬
‫ی‬‫م‬ ‫جهت‬ ‫جامعه‬ ‫آرمانی‬ ‫انسان‬ ‫رشد‬ ‫نقشة‬
.‫‌دارند‬
‫ی‬‫م‬ ‫باز‬ ‫کاری‬ ‫از‬ ‫یا‬ ‫‌دارند‬
‫ی‬‫م‬
‫نهادهای‬ ،‫فرهنــگ‬ ،‫‌درســی‬‫برنامة‬ ‫طراحی‬ :‫‌هــا‬
‫ه‬‫کلیدواژ‬
‫اجتماعی‬ ‫تغییرات‬ ،‫اجتماعی‬
‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫طراحی‬
،‫دانش‬ ‫چه‬ ‫کــه‬ ‫دارد‬ ‫تمرکز‬ ‫ايــن‬ ‫بر‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫طراحی‬
‫چه‬ ،‫بیاموزند‬ ‫مدارس‬ ‫در‬ ‫بايد‬ ‫متربیــان‬ ‫را‬ ‫‌هايی‬
‫ش‬‫ارز‬ ‫و‬ ‫مهارت‬
‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫يادگیری‬ ‫نتايج‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫بايد‬ ‫يادگیری‬ ‫تجارب‬
‫سیستم‬ ‫يا‬ ‫مدارس‬ ‫در‬ ‫يادگیری‬ ‫و‬ ‫آموزش‬ ‫و‬ ،‫شــوند‬ ‫ارائه‬ ‫شــده‬
‫ارزشیابی‬ ‫و‬ ‫‌گیری‬
‫ه‬‫انداز‬ ،‫‌ريزی‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬ ‫چگونه‬ ‫آموزشــی‬
.]Aimin & Yan, 2011: 2[‫شود‬
‫‌وتربیت‬
‫م‬‫تعلی‬ ‫نظام‬ ‫در‬ ‫بنیادین‬ ‫تحول‬ ‫نظری‬ ‫مبانی‬ ‫براســاس‬
،‫نیز‬ ]371 :1390[ ‫ایران‬ ‫اســامی‬ ‫جمهوری‬ ‫عمومی‬ ‫رســمی‬
‫نقشة‬ ‫یا‬ ‫طرح‬ ‫عام‬ ‫‌های‬
‫ی‬‫ویژگ‬ ‫بر‬ ‫ناظر‬ ‫نخست‬ ‫درجة‬ ‫در‬ ‫طراحی‬
‫برنامة‬ ‫ارزشی‬ ‫خاستگاه‬ ‫یا‬ ‫دیدگاه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫بر‬ ‫حاکم‬
‫برای‬ ،‫پایگاهی‬ ‫چنین‬ ‫به‬ ‫ابتنا‬ ‫با‬ ‫دوم‬ ‫درجة‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫تبیین‬ ‫را‬ ‫درسی‬
‫بر‬ ‫مقاله‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫ما‬ .‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫تکلیف‬ ‫تعیین‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫عناصر‬
‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫در‬ ‫جامعه‬ ‫جایگاه‬ ‫‌کنندة‬
‫ن‬‫تبیی‬ ‫که‬ ‫عام‬ ‫‌های‬
‫ی‬‫ویژگ‬
.‫‌ایم‬
‫ه‬‫داشت‬ ‫تأکید‬ ،‫است‬
‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫طراحی‬ ‫در‬ ‫جامعه‬ ‫اثرگذاری‬
‫‌ترین‬
‫م‬‫مه‬ ‫جامعه‬ ،‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫اجتماعی‬ ‫دیدگاه‬ ‫براســاس‬
]1396[۱
‫میلر‬ .‫اســت‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫ســاختی‬ ‫عنصر‬ ‫و‬ ‫بســتر‬
‫و‬ ‫زمینه‬ ‫در‬ ‫فــرد‬ ‫به‬ ،‫اجتماعی‬ ‫دیدگاه‬ ‫در‬ ‫کــه‬ ‫‌دارد‬
‫ی‬‫م‬ ‫اذعــان‬
‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫بر‬ ‫تالش‬ ‫و‬ ‫‌شــود‬
‫ی‬‫م‬ ‫نگاه‬ ‫اجتماعی‬ ‫خاص‬ ‫شــرایط‬
‫طراحان‬ .‫شوند‬ ‫آماده‬ ‫شرایط‬ ‫و‬ ‫زمینه‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫‌هایی‬
‫ه‬‫برنام‬
‫درســی‬ ‫موضوع‬ ‫و‬ ‫تحصیلی‬ ‫دورة‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫باید‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬
‫بشناسند‬ ‫را‬ ‫جامعه‬ ‫مشــکالت‬ ‫و‬ ‫انتظارات‬ ،‫نیازها‬ ،‫کنند‬ ‫ســعی‬
‫بدانند‬ ‫باید‬ ‫آنان‬ ،‫عالوه‬ ‫به‬ .‫ســازند‬ ‫منعکس‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫در‬ ‫و‬
،‫آن‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫مطلــوب‬ ‫اجرای‬ ‫و‬ ‫مناســب‬ ‫‌وپرورش‬
‫ش‬‫آموز‬ ‫که‬
‫کالس‬ ‫در‬ ‫اجتماعی‬ ‫جریانات‬ ‫و‬ ‫‌ها‬
‫م‬‫نظا‬ ‫برقراری‬ ‫مستلزم‬ ‫همواره‬
‫از‬ ‫پیش‬ ‫که‬ ‫‌دارد‬
‫ی‬‫م‬ ‫آن‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫درسی‬ ‫‌ریزان‬
‫ه‬‫برنام‬ ،‫مهم‬ ‫این‬ .‫است‬
‫آن‬ ‫‌دهندة‬
‫ل‬‫تشکی‬ ‫عناصر‬ ‫و‬ ‫جامعه‬ ‫ماهیت‬ ،‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫تهیة‬
‫شده‬ ‫برگرفته‬ ‫جامعه‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫کنند‬ ‫تهیه‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫تا‬ ‫بشناســند‬ ‫را‬
‫قرار‬ ‫تأکید‬ ‫مورد‬ ‫را‬ ‫جامعه‬ ‫انتظارات‬ ‫و‬ ‫مشــکالت‬ ،‫نیازها‬ ‫و‬ ‫باشد‬
.]27-28 :1390،‫صیف‬ ‫و‬ ‫مظلومیان‬ ،‫دهد[طالبی‬
‫اجتماعی‬ ‫علوم‬ ‫آموزشی‬ ‫و‬ ‫درسی‬ ‫برنامۀ‬
‫‌شناسی‬
‫ه‬‫جامع‬
‫درسی‬‫برنامه‬
27 | 1399 ‫زمستان‬ | 2 ‫شمارة‬ | ‫سوم‬ ‫و‬ ‫بیست‬ ‫دورة‬ | ‫اجتماعی‬ ‫علوم‬ ‫آموزش‬ ‫رشد‬

2. ‫‌ها‬
‫ه‬‫یافت‬
‫‌شــناختی‬
‫ه‬‫جامع‬ ‫عوامل‬ ‫که‬ ‫‌دهند‬
‫ی‬‫م‬ ‫نشــان‬ ‫‌ها‬
‫ل‬‫تحلی‬ ‫نتایج‬
‫به‬ ‫مقاله‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫مؤثر‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫طراحی‬ ‫در‬ ‫زیادی‬
:‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫اشاره‬ ‫‌ها‬
‫ن‬‫آ‬ ‫از‬ ‫تعدادی‬
‫فرهنگ‬
‫در‬‫آموخته‬‫و‬‫نهادی‬‫‌های‬
‫ه‬‫جنب‬‫که‬‫است‬‫عام‬‫مفهومی‬»‫«فرهنگ‬
‫شیوة‬ ‫فرهنگ‬ ،‫دیگر‬ ‫تعبیر‬ ‫به‬ .‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫توصیف‬ ‫را‬ ‫انسانی‬ ‫جوامع‬
‫از‬ ‫عناصری‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مردم‬ ‫از‬ ‫‌هایی‬
‫ه‬‫گرو‬ ‫یا‬ ‫گروه‬ ‫زندگی‬ ‫عمومی‬
‫‌ها‬
‫ن‬‫آ‬ ،‫مشترک‬ ‫نقاط‬ ‫و‬ ‫‌ها‬
‫ش‬‫ارز‬ ،‫‌ها‬
‫ت‬‫ســن‬ ،‫باورها‬ ،‫‌ها‬
‫ت‬‫عاد‬ ‫قبیل‬
‫وجود‬ ‫به‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫ویژ‬ ‫اجتماعی‬ ‫وحدت‬ ‫و‬ ‫‌‌دهد‬
‫می‬ ‫پیوند‬ ‫یکدیگر‬ ‫به‬ ‫را‬
.]5 :1396 ،‫آموزشی‬ ‫‌ریزی‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫و‬ ‫پژوهش‬ ‫‌آورد[سازمان‬
‫ی‬‫م‬
‫و‬ ‫فرهنگ‬ ‫نگهداری‬ ‫و‬ ‫حفظ‬ ‫به‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫جامع‬ ‫هر‬ ‫تداوم‬ ‫و‬ ‫استحکام‬
‫‌های‬
‫ه‬‫ریش‬ ‫مبنای‬ ‫بر‬ ‫جامعه‬ ‫پیشرفت‬ ‫‌ریزی‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫و‬ ‫آن‬ ‫متعلقات‬
‫بدون‬‫پیشرفتی‬‫هرگونه‬‫‌ریزی‬
‫ه‬‫برنام‬‫لذا‬.‫دارد‬‫بستگی‬‫آن‬‫فرهنگی‬
‫ماندن‬ ‫عقیم‬ ‫جز‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫نتیج‬ ً‫ا‬‫نهایت‬ ،‫فرهنگی‬ ‫متن‬ ‫گرفتن‬ ‫نظــر‬ ‫در‬
‫را‬ ‫خود‬ ‫اعضای‬ ‫رفتار‬ ،‫فرهنگ‬ ‫اگر‬ .‫داشــت‬ ‫نخواهد‬ ‫پی‬ ‫در‬ ‫برنامه‬
‫‌ای‬
‫ه‬‫مطالع‬ ‫براساس‬ ‫باید‬ ‫هم‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫پس‬ ،‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫تعیین‬
.‫باشد‬ ‫شــده‬ ‫نهاده‬ ‫بنا‬ ‫فرهنگ‬ ‫فردای‬ ‫و‬ ‫امروز‬ ‫وضع‬ ‫از‬ ‫مســتقیم‬
‫عناصر‬ ‫همة‬ ‫که‬ ‫اســت‬ ‫معنی‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫‌فرضی‬
‫ش‬‫پی‬ ‫چنیــن‬ ‫قبول‬
‫‌صورت‬
‫ه‬‫ب‬ ‫و‬ ]1389 ،۲
‫[نلر‬ ‫باشد‬ ‫فرهنگ‬ ‫از‬ ‫متأثر‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬
.‫شود‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫‌تنیده‬
‫م‬‫دره‬ ‫‌های‬
‫ی‬‫پویای‬ ‫از‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫مجموع‬
‫باید‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫که‬ ‫‌اند‬
‫ه‬‫عقید‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫متخصصان‬ ‫کلی‬ ‫‌طور‬
‫ه‬‫ب‬
.‫باشد‬ ‫فرهنگی‬ ‫نیازهای‬ ‫‌گوی‬
‫خ‬‫پاس‬ ‫که‬ ‫شــود‬ ‫طراحی‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫گون‬ ‫به‬
‫باید‬ ‫فرهنگ‬ ‫مقولة‬ ،]36 :2002[۳
‫ســینگ‬ ‫و‬ ‫دیکا‬ ‫دیدگاه‬ ‫از‬
.‫بگیرد‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫درسی‬ ‌
‫ة‬‫برنام‬ ‫در‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫گســترد‬ ‫طور‬ ‫به‬
‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫مهیا‬ ‫را‬ ‫بافتــی‬ ‫فرهنگ‬ :‫‌نویســد‬
‫ی‬‫م‬ ]1976[4
‫زایس‬
‫و‬ ،‫محتوا‬ ،‫اهداف‬ ‫‌دهی‬
‫ن‬‫ســازما‬ ‫و‬ ‫ماهیت‬ ‫چشــمگیر‬ ‫‌طور‬
‫ه‬‫ب‬ ‫که‬
‫از‬ .‫‌دهد‬
‫ی‬‫م‬ ‫قرار‬ ‫‌تأثیر‬
‫ت‬‫تح‬ ‫را‬ ‫ارزشــیابی‬ ‫و‬ ‫یادگیری‬ ‫‌های‬
‫ت‬‫فعالی‬
‫درســی‬ ‫برنامة‬ ،]163 :1393[ ‫همکارانش‬ ‫و‬ ‫مهرمحمدی‬ ‫نظر‬
‫در‬ ‫که‬ ‫شــود‬ ‫طراحی‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫گون‬ ‫به‬ ‫باید‬ ،‫جامعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫با‬ ‫منطبق‬
‫همکارانش‬ ‫و‬ 5
‫ژوزف‬ .‫باشد‬ ‫تأثیرگذار‬ ‫نیازها‬ ‫و‬ ‫کلی‬ ‫اهداف‬ ‫تحقق‬
‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫طراح‬ ‫به‬ ‫فرهنگ‬ ‫که‬ ‫دارند‬ ‫اعتقاد‬ ‫نیز‬ )8 :1396(
،‫رفتارها‬ ،‫‌ها‬
‫ش‬‫ارز‬ ،‫اعتقادی‬ ‫‌های‬
‫م‬‫نظا‬ ‫به‬ ‫نســبت‬ ‫که‬ ‫‌دهد‬
‫ی‬‫م‬ ‫یاد‬
‫از‬ ‫‌تراز‬
‫م‬‫ه‬ ‫و‬ ‫قدرت‬ ‫روابط‬ ،‫تربیتی‬ ‫محیط‬ ،‫هنــری‬ ‫تجلیات‬ ،‫زبان‬
‫و‬ ‫تغییر‬ ‫مبنای‬ ‫هنجارها‬ ‫زیرا‬ ‫باشد؛‬ ‫حســاس‬ ‫هنجارها‬ ‫همة‬ ‫نظر‬
.‫هستند‬ ‫ناصحیح‬ ‫و‬ ‫صحیح‬ ‫امور‬ ‫از‬ ‫او‬ ‫تفسیر‬
‫اجتماعی‬‫نهادهای‬
،‫اســت‬ ‫جامعه‬ ‫در‬ ‫گروه‬ ‫‌ترین‬
‫م‬‫مه‬ ‫خانــواده‬ :‫خانواده‬ ‫نهاد‬
‫از‬ ‫خانواده‬ ‫و‬ ‫هستند‬ ‫خانواده‬ ‫عضو‬ ‫جامعه‬ ‫افراد‬ ‫همة‬ ‫که‬ ‫طوری‬ ‫به‬
‫برخوردار‬ ‫مدرســه‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫و‬ ‫حین‬ ،‫قبل‬ ‫تربیت‬ ‫در‬ ‫واالیی‬ ‫جایگاه‬
.]Essays, 2018[‌
‫ت‬‫اس‬
‫دارد‬ ‫اهمیت‬ ‫حیث‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫خانواده‬ :‫‌نویســد‬
‫ی‬‫م‬ ]2019[6
‫کول‬
‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫محسوب‬ ‫مطلوب‬ ‫تربیت‬ ‫اســاس‬ ‫و‬ ‫پایه‬ ‫که‬
‫نظرات‬ ‫و‬ ‫انتظارات‬ ‫بایــد‬ ،‫هســتند‬ ‫آینده‬ ‫والدین‬ ‫امروز‬ ‫کودکان‬
.‫شوند‬ ‫گنجانده‬ ‫مدارس‬ ‫درسی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫در‬ ‫‌شان‬
‫ی‬‫منطق‬
‫‌های‬
‫ه‬‫رسان‬‫ورود‬‫دلیل‬‫به‬‫امروزه‬،]2006[۷
‫وربک‬‫ـ‬‫ترنر‬‫نظر‬‫از‬
‫خاصی‬ ‫‌های‬
‫ی‬‫پیچیدگ‬ ‫دچار‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫خانواد‬ ‫ساختار‬ ‫و‬ ‫تعریف‬ ،‫مجازی‬
‫‌روزتری‬
‫ه‬‫ب‬ ‫درک‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫باید‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫لذا‬ .‫است‬ ‫شــده‬
‫خود‬ ‫و‬ ‫خانواده‬ ‫میان‬ ‫ارتباطی‬ ‫پلی‬ ‫زودتر‬ ‫هرچه‬ ‫و‬ ‫باشــد‬ ‫داشته‬
.‫دهد‬ ‫شکل‬
‫یک‬ ‫مثابه‬ ‫به‬ ‫خانواده‬ :‫‌کنــد‬
‫ی‬‫م‬ ‫تأکید‬ ]1391[‫مهرمحمدی‬
‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫تربیت‬ ‫در‬ ‫گســترده‬ ‫و‬ ‫عمیق‬ ‫تأثیرات‬ ‫دارای‬ ‫رکــن‬
.‫است‬ ‫مدرسه‬ ‫با‬ ‫ارتباط‬ ‫عرصة‬ ‫در‬ ‫فعال‬ ‫بازیگری‬
‫آشنایی‬ ‫باعث‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫در‬ ‌
‫ه‬‫خانواد‬ ‫حضور‬ ‫نیز‬ ‫ما‬ ‫نظر‬ ‫به‬
‫درسي‬‫برنامة‬‫طراحي‬‫در‬‫مؤثر‬‫‌شناختي‬
‫ه‬‫جامع‬‫عوامل‬.1‫شكل‬
‫عوامل‬
‫‌شناختي‬
‫ه‬‫جامع‬
‫فرهنگ‬
‫اجتماعي‬‫نهادهاي‬
‫اجتماعي‬‫تغييرات‬
‫اعتقادات‬ ‫و‬ ‫‌ها‬
‫ش‬‫ارز‬
‫هنجارها‬
‫رفتارها‬
‫نمادها‬
‫خانواده‬ ‫نهاد‬
‫ديني‬ ‫نهادهاي‬
‫سياسي‬ ‫نهادهاي‬
‫اقتصادي‬ ‫نهادهاي‬
‫سالمت‬ ‫نهادهاي‬
‫طراحي‬
‫درسي‬ ‫برنامه‬
‫اساسي‬‫نهادهاي‬‫تغيير‬
‫رفتار‬‫الگوي‬‫در‬‫تغيير‬
‫اجتماعي‬‫روابط‬‫در‬‫تغيير‬
1399 ‫زمستان‬ | 2 ‫شمارة‬ | ‫سوم‬ ‫و‬ ‫بیست‬ ‫دورة‬ | ‫اجتماعی‬ ‫علوم‬ ‫آموزش‬ ‫رشد‬ | 28

3. ‫افکار‬ ‫و‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫دیدگا‬ ،‫‌ها‬
‫ش‬‫ارز‬ ،‫‌ها‬
‫ه‬‫عالق‬ ،‫‌ها‬
‫ه‬‫اید‬ ‫با‬ ‫طراحان‬ ‫بیشــتر‬
‫باید‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫طراحان‬ ‫لذا‬ .‫‌شــود‬
‫ی‬‫م‬ ‫‌آموزان‬
‫ش‬‫دان‬ ‫والدین‬
‫اهمیت‬ ‫و‬ ‫باشند‬ ‫داشــته‬ ‫خانواده‬ ‫با‬ ‫مســتمری‬ ‫ارتباط‬ ‫و‬ ‫تعامل‬
‫تعیین‬ ‫و‬ ‫‌هــا‬
‫ی‬‫‌گذار‬
‫ف‬‫هد‬ ‫در‬ ‫والدیــن‬ ‫نظــرات‬ ‫برای‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫ویــژ‬
‫تربیت‬ ‫در‬ ‫هماهنگی‬ ‫و‬ ‫انسجام‬ ً‫ال‬‫او‬ ‫کار‬ ‫این‬ .‫شــوند‬ ‫قائل‬ ‫محتوا‬
‫تجربیات‬ ‫تدارک‬ ‫موجب‬ ً‫ا‬‫ثانی‬ ،‫‌آورد‬
‫ی‬‫م‬ ‫ارمغان‬ ‫بــه‬ ‫را‬ ‫‌آموز‬
‫ش‬‫دان‬
‫تربیتی‬ ‫‌های‬
‫ت‬‫فعالی‬ ‫قبال‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫والدین‬ ‫تعهد‬ ً‫ا‬‫ثالث‬ ،‫‌‌شود‬
‫می‬ ‫مفید‬
.‫‌دهد‬
‫ی‬‫م‬ ‫افزایش‬ ‫مدرسه‬
‫هدایت‬ ‫در‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫‌کنند‬
‫ن‬‫تعیی‬ ‫نقــش‬ ً‫ا‬‫غالب‬ ‫دینی‬ ‫نهادهای‬ :‫دین‬
‫پژوهشگرانی‬ .‫دارند‬ ‫معنوی‬ ‫و‬ ‫دینی‬ ‫زیســت‬ ‫ســمت‬ ‫به‬ ‫انسان‬
،]2010[۹
‫کپتسکی‬‫و‬‫گراهام‬،]2016[۸
‫هینز‬‫و‬‫وارن‬‫همچون‬
‫تأثیرگذاری‬ ‫به‬ ]1382[‫ملکی‬ ‫و‬ ]1993[۱۰
‫تو‬ ‫یی‬ ‫و‬ ‫توالسویچ‬
.‫‌اند‬
‫ه‬‫کرد‬ ‫اذعان‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫طراحی‬ ‫چگونگی‬ ‫بر‬ ‫دینی‬ ‫نهادهای‬
‫‌های‬
‫ه‬‫حوز‬ ‫همچون‬ ‫نهادهایی‬ ‫قانونی‬ ‫و‬ ‫رســمی‬ ‫‌طور‬
‫ه‬‫ب‬ ‫ایران‬ ‫در‬
‫عناصر‬ ‫طراحی‬ ‫بر‬ ‫‌ها‬
‫ت‬‫کنش‬ ‫و‬ ‫کلیســاها‬ ،‫تسنن‬ ‫و‬ ‫تشیع‬ ‫علمیة‬
‫و‬ ‫دارند‬ ‫نظارت‬ ،‫مذهبی‬ ‫و‬ ‫دینی‬ ‫دروس‬ ‫در‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ،‫درسی‬ ‫برنامة‬
‫دینی‬ ‫نبایدهای‬ ‫و‬ ‫بایدها‬ ‫و‬ ‫مبانی‬ ‫براساس‬ ‫را‬ ‫طراحی‬ ‫مراحل‬ ‌
‫ة‬‫هم‬
.‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫نظارت‬ ‫خود‬ ‫به‬ ‫مختص‬
‫تعیین‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫اســت‬ ‫روندی‬ ‫سیاست‬ :‫سیاسی‬ ‫نهادهای‬
‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫استفاده‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫جامع‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫اداری‬ ‫ساختار‬ ‫و‬ ‫ثروت‬ ،‫قدرت‬
.]Joseph, 2015: 15[
‫برنامة‬:‫معتقدند‬‫که‬‫لیبرال‬‫‌وپرورش‬
‫ش‬‫آموز‬‫اندیشمندان‬‫برخالف‬
]1962[۱۱
‫هیوبنر‬ ،‫باشد‬ ‫سیاسی‬ ‫‌های‬
‫ن‬‫هیجا‬ ‫از‬ ‫دور‬ ‫باید‬ ‫درسی‬
‫سیاسی‬ ‫متن‬ ‫یک‬ ‫‌عنوان‬
‫ه‬‫ب‬ ‫را‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ]1992[۱۲
‫ژیرو‬ ‫و‬
‫‌های‬
‫ت‬‫سیاس‬ :‫‌اند‬
‫ه‬‫نوشت‬ ]2010[۱۳
‫النگ‬ ‫و‬ ‫کلی‬ .‫‌اند‬
‫ه‬‫کرد‬ ‫تلقی‬
‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫در‬ ‫چیزی‬ ‫چه‬ ‫اینکه‬ ‫بر‬ ‫سیاسی‬ ‫نهادهای‬ ‫و‬ ‫جامعه‬
.‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫‌فرمایی‬
‫م‬‫حک‬ ،‫باشد‬ ‫نداشته‬ ‫یا‬ ‫داشته‬ ‫حضور‬
‫چرایی‬،‫چیستی‬‫بر‬‫سیاسی‬‫زمینة‬‫نیز‬]2004[14
‫اپل‬‫دیدگاه‬‫از‬
‫برنامة‬ ‫و‬ ‫‌گــذارد‬
‫ی‬‫م‬ ‫تأثیر‬ ‫آموزش‬ ‫و‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫چگونگی‬ ‫و‬
‫بیان‬ ]2003[ ‫اپل‬ ،‫دیگر‬ ‫جایی‬ ‫در‬ .‫نیست‬ ‫‌طرف‬
‫ی‬‫ب‬ ‫و‬ ‫خنثا‬ ‫درسی‬
‫برنامة‬ ‫گفتار‬ ،‫باشیم‬ ‫نداشته‬ ‫یا‬ ‫باشــیم‬ ‫داشته‬ ‫«دوست‬ :‫‌دارد‬
‫ی‬‫م‬
».‫است‬ ‫قدرت‬ ‫گفتار‬ ‫درسی‬
‫درسی‬‫برنامة‬‫سیاسی‬‫گفتمان‬‫متخصصان‬‫نظرات‬‫که‬‫‌طور‬
‫ن‬‫هما‬
‫سیاسی‬ ‫زمینة‬ ‫بدون‬ ‫را‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫‌توان‬
‫ی‬‫نم‬ ،‫‌دهد‬
‫ی‬‫م‬ ‫نشــان‬
‫این‬ ‫شود‬ ‫توجه‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫که‬ ‫هشداری‬ ،‫ما‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫اما‬ .‫کرد‬ ‫تصور‬
‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬ ‫نهادها‬ ‫‌گونه‬
‫ن‬‫ای‬ ‫آگاهی‬ ‫و‬ ‫علم‬ ‫بدون‬ ‫مداخالت‬ ‫که‬ ‫است‬
‫اصالت‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫تهدید‬ ‫را‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫کیفیت‬ ‫و‬ ‫موجودیــت‬
‫‌زدگی‬
‫ت‬‫سیاس‬ ‫و‬ ‫نهادزدگی‬ ‫اینکه‬ ‫دیگر‬ .‫کند‬ ‫دور‬ ‫خود‬ ‫راســتین‬
‫پیامدی‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫آفت‬ ،‫آن‬ ‫عناصر‬ ‫و‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫در‬ ‫حد‬ ‫از‬ ‫بیش‬
.‫داشت‬ ‫نخواهد‬ ‫حقیقی‬ ‫رشد‬ ‫از‬ ‫‌آموزان‬
‫ش‬‫دان‬ ‫ماندن‬ ‫دور‬ ‫جز‬
‫با‬ ‫مستقیمی‬ ‫ارتباط‬ ‫اقتصادی‬ ‫‌های‬
‫د‬‫نها‬ :‫اقتصادی‬ ‫نهادهای‬
‫تناسب‬ ‫به‬ ‫نهادها‬ ‫این‬ .‫دارند‬ ‫خدمات‬ ‫و‬ ‫کاال‬ ‫مصرف‬ ‫و‬ ‫توزیع‬ ،‫تولید‬
‫‌ترین‬
‫ک‬‫نزدی‬ .‫دارند‬ ‫انتظاراتی‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫از‬ ‫خود‬ ‫کاری‬ ‫حوزة‬
‫سواد‬ ‫به‬ ‫مجهز‬ ‫و‬ ‫ماهر‬ ،‫بااستعداد‬ ‫کار‬ ‫نیروی‬ ‫تربیت‬ ‫‌ها‬
‫ن‬‫آ‬ ‫انتظار‬
‫نیز‬ ‫ریسک‬ ‫به‬ ‫تمایل‬ ‫و‬ ‫کارآفرینی‬ ،‫نوآوری‬ ‫البته‬ .‫است‬ ‫اقتصادی‬
‫توســعة‬ ‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬ ‫خود‬ ‫نوبة‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫‌هاســت‬
‫ن‬‫آ‬ ‫انتظارات‬ ‫دیگر‬ ‫از‬
.‫آورد‬ ‫ارمغان‬ ‫به‬ ‫کشور‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫اقتصادی‬
‫تبیین‬ ‫به‬ ‫اقدام‬ ]2019[ ‫رحمانی‬ ‫و‬ ‫خوراسگانی‬ ‫طغیانی‬
‫کشورهای‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫در‬ ‫اقتصادی‬ ‫دانش‬ ‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬
‫در‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‌
:‫دریافتند‬ ‫‌ها‬
‫ن‬‫آ‬ .‫کردند‬ ‫‌یافته‬
‫ه‬‫توســع‬
‫را‬ ‫فناوری‬ ‫عصر‬ ‫‌زایی‬
‫ل‬‫اشــتغا‬ ‫‌های‬
‫ت‬‫مهار‬ ‫باید‬ ‫متوســطه‬ ‫دورة‬
.‫دهد‬ ‫آموزش‬
‫آگاهی‬ ‫آمریکایی‬ ‫‌آموزان‬
‫ش‬‫دان‬ :‫دارد‬ ‫عقیده‬ ]1988[ 15
‫سایتر‬
‫کسری‬ ‫نظیر‬ ‫اقتصادی‬ ‫مشــکالت‬ ‫دربارة‬ ‫زیرا‬ ،‫ندارند‬ ‫اقتصادی‬
‫کســب‬ ‫شــناختی‬ ‫انرژی‬ ‫و‬ ‫ســهام‬ ‫بورس‬ ‫بازار‬ ‫بحران‬ ‫و‬ ‫بودجه‬
‫داشــته‬ ‫اقتصادی‬ ‫ســواد‬ ‫‌آموزان‬
‫ش‬‫دان‬ ‫اگر‬ ،‫او‬ ‫نظر‬ ‫از‬ .‫‌کنند‬
‫ی‬‫نم‬
‫دســت‬ ‫به‬ ‫اقتصادی‬ ‫مفاهیم‬ ‫از‬ ‫خوبی‬ ‫درک‬ ‫‌توانند‬
‫ی‬‫م‬ ،‫باشــند‬
‫اقتصادی‬ ‫آیندة‬ ‫کنترل‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫بگیرنــد‬ ‫تصمیم‬ ‫‌تر‬
‫ی‬‫منطق‬ ،‫آورنــد‬
.‫کنند‬ ‫عمل‬ ‫‌تر‬
‫ق‬‫موف‬ ‫خود‬
‫دورة‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫اجتماعی‬ ‫مطالعات‬ ‫و‬ ‫تاریخ‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫دیوید‬
‫مفاهیم‬ ‫پیوند‬ ‫او‬ .‫‌داند‬
‫ی‬‫م‬ ‫مفید‬ ‫اقتصاد‬ ‫به‬ ‫پرداختن‬ ‫برای‬ ‫ابتدایی‬
‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫درسی‬ ‫‌های‬
‫ع‬‫موضو‬ ‫با‬ ‫اقتصاد‬ ‫کالن‬ ‫و‬ ‫اساسی‬
.‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫تلقی‬ ‫بااهمیت‬ ‫متوسطه‬ ‫دورة‬
‫‌جای‬
‫ی‬‫جا‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫اقتصــادی‬ ‫تربیت‬ ‫ورود‬ ]1389[‫‌جمعه‬
‫م‬‫اما‬
‫پیغامی‬ ‫و‬ ‫‌داند‬
‫ی‬‫م‬ ‫ضرورت‬ ‫آن‬ ‫‌های‬
‫ل‬‫ســرفص‬ ‫و‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬
‫‌های‬
‫ث‬‫بح‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‌
‫د‬‫‌انــ‬
‫ه‬‫‌گرفت‬‫نتیجه‬ ‫هم‬ ]1390[ ‫تورانــی‬ ‫و‬
‫اقتصادی‬ ‫‌های‬
‫ت‬‫سیاس‬ ‫درک‬ ‫موجب‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫در‬ ‫اقتصادی‬
29 | 1399 ‫زمستان‬ | 2 ‫شمارة‬ | ‫سوم‬ ‫و‬ ‫بیست‬ ‫دورة‬ | ‫اجتماعی‬ ‫علوم‬ ‫آموزش‬ ‫رشد‬

4. .‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫کشور‬
‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫در‬ ‫اقتصاد‬ ‫جایگاه‬ ‫بررسی‬ ‫به‬ ]1949[ 16
‫کویگلی‬
‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫که‬ ‫اســت‬ ‫این‬ ‫نظرش‬ ‫و‬ ‫پرداخته‬ ‫عمومی‬ ‫مدارس‬
‫کشورها‬ ‫اقتصادی‬ ‫توسعة‬ ‫به‬ ‫فعال‬ ‫‌آموزان‬
‫ش‬‫دان‬ ‫تربیت‬ ‫با‬ ‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬
.‫کند‬ ‫کمک‬
‫شوند‬ ‫قضیه‬ ‫این‬ ‫متوجه‬ ‫باید‬ ‫اقتصادی‬ ‫نهادهای‬ ‫نیز‬ ‫ما‬ ‫عقیدة‬ ‫به‬
‫نوعی‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫مدرســ‬ ‫اقتصادی‬ ‫‌های‬
‫ش‬‫آموز‬ ‫به‬ ‫بودجه‬ ‫اختصاص‬ ‫که‬
‫البته‬ .‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫هویدا‬ ‫زمان‬ ‫مرور‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫آثار‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫‌گذاری‬
‫ه‬‫سرمای‬
‫رسمی‬ ‫کنشگران‬ ‫مطلوب‬ ‫و‬ ‫استاندارد‬ ‫اقدامات‬ ‫به‬ ‫آثار‬ ‫شدن‬ ‫هویدا‬
‫نهادهای‬ ‫‌گذاری‬
‫ه‬‫سرمای‬ ،‫دیگر‬ ‫عبارت‬ ‫به‬ .‫دارد‬ ‫بستگی‬ ‫نیز‬ ‫تربیت‬
،‫فکورانه‬ ‫‌ریزی‬
‫ح‬‫طر‬ ‫و‬ ‫‌گذاری‬
‫ت‬‫سیاســ‬ ‫آن‬ ‫مقابل‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫اقتصادی‬
‫دو‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫‌زمان‬
‫م‬‫ه‬ ‫توفیــق‬ ‫که‬ ‫هســتند‬ ‫پرنده‬ ‫یک‬ ‫بال‬ ‫دو‬ ‫مثل‬
.‫سازد‬ ‫میسر‬ ‫را‬ ‫مقصد‬ ‫سوی‬ ‫به‬ ‫پرواز‬ ‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬
‫که‬ ‫بدانند‬ ‫باید‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫طراحان‬ :‫ســامت‬ ‫نهادهای‬
‫داشتن‬ ‫تربیتی‬ ‫مقاصد‬ ‫به‬ ‫‌آموزان‬
‫ش‬‫دان‬ ‫رسیدن‬ ‫ملزومات‬ ‫از‬ ‫یکی‬
‫ارتقای‬ ‫برای‬ ‫ابزاری‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫اینکه‬ ‫دیگر‬ .‫اســت‬ ‫سالمتی‬
‫و‬ ‫شایع‬ ‫‌های‬
‫ی‬‫بیمار‬ ‫معرفی‬ ‫با‬ ‫ســامت‬ ‫نهادهای‬ .‫است‬ ‫سالمت‬
‫هرچه‬ ‫معرفی‬ ‫خواستار‬ ،‫طراحان‬ ‫به‬ ‫روانی‬ ‫و‬ ‫جسمانی‬ ‫نوظهور‬ ‫نیز‬
‫ابتال‬ ‫از‬ ‫پیشگیری‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫‌آموزان‬
‫ش‬‫دان‬ ‫تا‬ ‫هســتند‬ ‫‌ها‬
‫ن‬‫آ‬ ‫بیشتر‬
‫بهداشــت‬ ،‫تغذیه‬ ‫پیرامون‬ ‫مباحثی‬ ‫ورود‬ ‫همچنین‬ .‫کنند‬ ‫آماده‬
‫برنامة‬ ‫به‬ ‫بدنی‬ ‫تحرک‬ ‫و‬ ‫ایمنی‬ ،‫اولیه‬ ‫‌های‬
‫ک‬‫کم‬ ،‫جمعی‬ ‫و‬ ‫فردی‬
.‫است‬ ‫سالمت‬ ‫نهادهای‬ ‫مطالبات‬ ‫دیگر‬ ‫از‬ ‫رسمی‬ ‫درسی‬
‫مقطعی‬ ‫نباید‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫به‬ ‫بهداشتی‬ ‫مباحث‬ ‫ورود‬ ‫ما‬ ‫نظر‬ ‫به‬
‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬ ‫بهداشــت‬ ‫بلکه‬ ،‫باشــد‬ ‫‌برنامه‬
‫ق‬‫فو‬ ‫‌صورت‬
‫ه‬‫ب‬ ‫و‬ ‫اتفاقی‬ ‫یا‬
‫برنامة‬ ‫اگر‬ ‫البته‬ .‫شود‬ ‫داده‬ ‫آموزش‬ ‫درسی‬ ‫‌های‬
‫ع‬‫موضو‬ ‫سایر‬ ‫مثل‬
‫و‬ ‫محلی‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫سالمت‬ ‫نهادهای‬ ‌
‫ة‬‫برنام‬ ‫با‬ ‫بهداشــت‬ ‫درســی‬
‫به‬ ‫‌توانند‬
‫ی‬‫م‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫اســت‬ ‫بهتر‬ ،‫باشــد‬ ‫هماهنگ‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫منطق‬
.‫شوند‬ ‫منجر‬ ‫محلی‬ ‫اجتماع‬ ‫و‬ ‫فرد‬ ‫بهداشتی‬ ‫وضعیت‬ ‫ارتقای‬
‫اجتماعی‬‫تغییرات‬
‫و‬ ‫رفتار‬ ‫الگوی‬ ‫در‬ ‫تغییر‬ ‫شامل‬ ،‫اساسی‬ ‫نهادهای‬ ‫تغییر‬ ۱۷
‫فارلی‬
‫اجتماعی‬ ‫تغییر‬ ‫را‬ ‫مشخص‬ ‫زمان‬ ‫طی‬ ‫اجتماعی‬ ‫روابط‬ ‫در‬ ‫تغییر‬
‫این‬ ‫پیامد‬ .]154 :1395 ،‫قمــی‬ ‫حســینی‬ ‫از‬ ‫نقل‬ ‫[به‬ ‫‌نامد‬
‫ی‬‫م‬
‫نهادهای‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫حساسیت‬ ،‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫طراحان‬ ‫برای‬ ‫تعریف‬
‫تحوالت‬ ‫شناخت‬ ‫ضرورت‬ ‫و‬ ‫رفتاری‬ ‫الگوهای‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ،‫اساســی‬
‫اساسی‬ ‫نهادهای‬ ‫به‬ ‫نســبت‬ ‫حساسیت‬ .‫اســت‬ ‫اجتماعی‬ ‫روابط‬
‫مقبولیت‬ ‫میزان‬ ‫نیز‬ ‫و‬ ‫اهداف‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫‌گیری‬
‫م‬‫تصمی‬ ‫نوع‬ ‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬
‫نهادهای‬ ‫به‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫ویــژ‬ ‫توجه‬ ‫باید‬ ‫طراحان‬ .‫کند‬ ‫مشــخص‬ ‫را‬ ‫آن‬
‫‌ها‬
‫ن‬‫آ‬ ‫که‬ ‫چرا‬ ،‫باشند‬ ‫داشته‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫‌کنندة‬
‫ت‬‫حمای‬ ‫و‬ ‫اساسی‬
‫در‬ ‫حرکت‬ ‫و‬ ‫هستند‬ ‫رســمی‬ ‫‌وتربیت‬
‫م‬‫تعلی‬ ‫نظام‬ ‫اصلی‬ ‫متولیان‬
.‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫پی‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ضمانت‬ ‫نوعی‬ ‫به‬ ‫آنان‬ ‫هنجارهای‬ ‫راستای‬
‫برنامه‬ ‫عناصر‬ ‫کیفیت‬ ‫بر‬ ‫هم‬ ‫اجتماع‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫رفتاری‬ ‫الگوهای‬
‫اقتضائات‬ ‫و‬ ‫رفتاری‬ ‫الگوهــای‬ ‫اگر‬ ‫‌که‬
‫ی‬‫طور‬ ‫به‬ ،‫مؤثرند‬ ‫درســی‬
‫میزان‬ ،‫شوند‬ ‫سپرده‬ ‫فراموشــی‬ ‫به‬ ‫‌آموزان‬
‫ش‬‫دان‬ ‫‌شــناختی‬
‫ن‬‫روا‬
‫حل‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫یا‬ .‫باشــیم‬ ‫داشــته‬ ‫انتظار‬ ‫باید‬ ‫را‬ ‫کمتری‬ ‫توفیق‬
‫رفتار‬ ‫مبنای‬ ،‫جهــادی‬ ‫‌صورت‬
‫ه‬‫ب‬ ‫هم‬ ‫آن‬ ،‫اجتماعی‬ ‫مشــکالت‬
‫و‬ ‫باشیم‬ ‫فردمحوری‬ ‫دنبال‬ ‫‌توانیم‬
‫ی‬‫نم‬ ،‫‌شــود‬
‫ی‬‫م‬ ‫افراد‬ ‫از‬ ‫خیلی‬
‫برنامة‬ ‫طراحان‬ .‫بدانیم‬ ‫رسمی‬ ‫نهادهای‬ ‫متوجه‬ ‫را‬ ‫اصالحات‬ ‫همة‬
‫به‬ ‫که‬ ‫باشند‬ ‫‌هایی‬
‫ک‬‫تکنی‬ ‫مروج‬ ‫باید‬ ‫رفتاری‬ ‫الگوهای‬ ‫ذیل‬ ‫درسی‬
‫انسانی‬ ‫‌پذیری‬
‫ت‬‫مسئولی‬ ‫و‬ ‫کنند‬ ‫کمک‬ ‫‌آموزان‬
‫ش‬‫دان‬ ‫خودشناسی‬
‫الگوهای‬ ‫از‬ ‫دسته‬ ‫آن‬ .‫دهند‬ ‫افزایش‬ ‫‌نوعان‬
‫م‬‫ه‬ ‫به‬ ‫نســبت‬ ‫را‬ ‫آنان‬
‫زندگی‬ ‫ســبک‬ ‫و‬ ‫فرهنگ‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫هســتند‬ ‫ما‬ ‫تأیید‬ ‫مورد‬ ‫رفتاری‬
‫روابط‬ ‫قسمت‬ ‫در‬ .‫باشند‬ ‫داشته‬ ‫بیشتری‬ ‫مطابقت‬ ‫اسالمی‬ /‫ایرانی‬
‫داشته‬ ‫نظر‬ ‫اشتراکات‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫طراح‬ ‫نیز‬ ‫اجتماعی‬
‫‌های‬
‫ش‬‫ارز‬ ‫و‬ ‫هنجارها‬ ‫به‬ ‫احترام‬ ‫مانند‬ ‫مواردی‬ ‫از‬ ‫بتواند‬ ‫و‬ ‫باشــد‬
،‫سپاسگزاری‬،‫نفس‬‫عزت‬،‫‌دوستی‬
‫ع‬‫نو‬،‫همدردی‬،‫همدلی‬،‫دیگران‬
‫آموزش‬ ‫به‬ ‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬ ‫همچنیــن‬ .‫گیرد‬ ‫بهره‬ ... ‫و‬ ‫عهــد‬ ‫به‬ ‫وفــای‬
.‫ورزد‬ ‫مبادرت‬ ‫حقیقی‬ ‫و‬ ‫مجازی‬ ‫فضای‬ ‫در‬ ‫ارتباطی‬ ‫‌های‬
‫ت‬‫مهار‬
‫‌گیری‬
‫ه‬‫نتیج‬
‫نهادهای‬ ،‫فرهنگ‬ ‫مانند‬ ‫مواردی‬ ‫از‬ ‫شــد‬ ‫ســعی‬ ‫مقاله‬ ‫این‬ ‫در‬
‫عوامل‬ ‫‌ترین‬
‫م‬‫مه‬ ‫‌عنــوان‬
‫ه‬‫ب‬ ‫اجتماعــی‬ ‫تغییــرات‬ ‫و‬ ‫اجتماعــی‬
‫توصیة‬ .‫شود‬ ‫یاد‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫طراحی‬ ‫بر‬ ‫مؤثر‬ ‫‌شــناختی‬
‫ه‬‫جامع‬
‫عوامل‬ ‫بر‬ ‫پیش‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫طراحان‬ ‫به‬ ‫ما‬
‫‌گرفته‬
‫ت‬‫صور‬ ‫‌های‬
‫ت‬‫غفل‬ ‫بکوشند‬ ‫و‬ ‫باشند‬ ‫داشــته‬ ‫تمرکز‬ ‫مذکور‬
‫‌گری‬
‫ه‬‫مطالب‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫اســت‬ ‫آن‬ ‫جامعه‬ ‫از‬ ‫انتظارمان‬ .‫کنند‬ ‫جبران‬ ‫را‬
‫توجه‬ ‫و‬ ‫بدهد‬ ‌
‫ت‬‫جه‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫طراحان‬ ‫به‬ ،‫خود‬ ‫هوشــیارانة‬
.‫کند‬ ‫گوشــزد‬ ‫ضروری‬ ‫امری‬ ‫‌عنوان‬
‫ه‬‫ب‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫عناصر‬ ‫و‬ ‌
‫ه‬‫جامع‬ ‫بــه‬
،‫‌نوایی‬
‫م‬‫ه‬ ‫‌ســو‬‫یک‬ ‫از‬ ،‫شــده‬ ‫مطرح‬ ‫عوامل‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫صورت‬ ‫در‬
‫و‬ ‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫بیشتر‬ ‫جامعه‬ ‫با‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫انســجام‬ ‫و‬ ‫هماهنگی‬
‫از‬ ‫‌جانبه‬
‫ه‬‫هم‬ ‫حمایت‬ ‫برای‬ ‫اجتماعی‬ ‫تعهد‬ ‫حس‬ ،‫دیگر‬ ‫ســوی‬ ‫از‬
30
1399 ‫زمستان‬ | 2 ‫شمارة‬ | ‫سوم‬ ‫و‬ ‫بیست‬ ‫دورة‬ | ‫اجتماعی‬ ‫علوم‬ ‫آموزش‬ ‫رشد‬ |

5. ‫عبارت‬ ‫به‬ .‫رسید‬ ‫خواهد‬ ‫ممکن‬ ‫صورت‬ ‫باالترین‬ ‫به‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬
‫توسعة‬ ‫و‬ ‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫منجر‬ ‫جامعه‬ ‫توســعة‬ ‫به‬ ‫درســی‬ ‫برنامة‬ ،‫دیگر‬
.‫‌انجامد‬
‫ی‬‫م‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫محبوبیت‬ ‫و‬ ‫مشروعیت‬ ‫به‬ ‫جامعه‬
‌
‫ا‬‫‌ه‬
‫ت‬‫‌نوش‬
‫ی‬‫پ‬
1. Miller
2. Kneller
3. Dika & Singh
4. Zais
5. Joseph
6. Cole
7. Turner-Vorbeck
8. Warren & Haynes
9. Graham & Kapitzke
10. Tulasiewicz & Yee To
11. Huebner
12. Giroux
13. Kelly & Laing
14. Apple
15. Seiter
16. Quigley
17. Farley
‫منابع‬
‫فصلنامة‬ .‫‌آموزان‬
‫ش‬‫دان‬ ‫اقتصادی‬ ‫دانش‬ ‫سنجش‬ .)1389( ‫فخری‬ ،‫‌جمعه‬
‫م‬‫اما‬ .1
.13 ‫شمارة‬ .‫اجتماعی‬ ‫علوم‬ ‫آموزش‬ ‫رشد‬
‫برنامة‬ ‫در‬ ‫اقتصاد‬ ‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫نقش‬ .)۱۳۹۰( ‫حیدر‬ ،‫تورانی‬ ‫و‬ ‫عادل‬ ،‫پیغامی‬ .2
‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫یک‬ ‫برای‬ ‫عمل‬ ‫برنامة‬ ‫یک‬ ‫ارائة‬ ،‫دنیا‬ ‫عمومی‬ ‫و‬ ‫رسمی‬ ‫‌وتربیت‬
‫م‬‫تعلی‬
.۹ ‫شمارة‬ .‫آموزشی‬ ‫‌های‬
‫ی‬‫نوآور‬ ‫فصلنامة‬ .‫مغفول‬
.‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫‌های‬
‫گ‬‫فرهن‬ .)1396( ‫همکاران‬ ‫و‬ ‫بلوتین‬ ‫پامــا‬ ،‫ژوزف‬ .3
.‫تهران‬ .‫سمت‬ ‫انتشارات‬ .‫همکاران‬ ‫و‬ ‫مهرمحمدی‬ ‫محمود‬ ‫ترجمة‬
‫مطالعات‬ ‫معلم‬ ‫راهنمای‬ .)1396( ‫آموزشی‬ ‫‌ریزی‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫و‬ ‫پژوهش‬ ‫سازمان‬ .4
‫درسی‬ ‫‌های‬
‫ب‬‫کتا‬ ‫نشر‬ ‫و‬ ‫چاپ‬ ‫شرکت‬ .‫متوسطه‬ ‫اول‬ ‫دورة‬ ‫نهم‬ ‫پایة‬ ‫اجتماعی‬
.‫تهران‬ .‫ایران‬
‫اصول‬ .)1391( ‫محمدحســن‬ ،‫صیف‬ ‫ســعید؛‬ ،‫مظلومیان‬ ‫ســعید؛‬ ،‫طالبی‬ .5
.‫تهران‬ .‫‌نور‬
‫م‬‫پیا‬ ‫دانشگاه‬ .‫درسی‬ ‫‌ریزی‬
‫ه‬‫برنام‬
‫عمومی‬ ‫و‬ ‫رسمی‬ ‫‌وتربیت‬
‫م‬‫تعلی‬ ‫نظام‬ ‫در‬ ‫بنیادین‬ ‫تحول‬ ‫نظری‬ ‫مبانی‬ .6
.‫تهران‬ .‫‌وپرورش‬
‫ش‬‫آموز‬ ‫عالی‬ ‫شورای‬ .)1390( ‫ایران‬ ‫اسالمی‬ ‫جمهوری‬
.‫تهران‬ .‫مربیان‬ ‫و‬ ‫اولیا‬ ‫انجمن‬ .‫درسی‬ ‫برنامة‬ ‫و‬ ‫دین‬ .)1382( ‫حسن‬ ،‫ملکی‬ .7
،‫‌ها‬
‫ه‬‫نظرگا‬ ،‫درســی‬ ‫برنامة‬ .)1393( ‫همکاران‬ ‫و‬ ‫محمــود‬ ،‫مهرمحمدی‬ .8
.‫تهران‬ .‫سمت‬ ‫انتشارات‬ .‫‌اندازها‬
‫م‬‫چش‬ ‫و‬ ‫رویکردها‬
‫‌دهی‬
‫ن‬‫ساما‬ ‫در‬ ‫مغفول‬ ‫مبنای‬ :‫خانواده‬ ‫فرهنگ‬ .)1391( ‫محمود‬ ،‫مهرمحمدی‬ .9
.۵ ‌
‫ة‬‫شمار‬ .‫فرهنگ‬ ‫راهبرد‬ ‫فصلنامة‬ .‫مدرسه‬ ‫و‬ ‫خانه‬ ‫تعامالت‬
‫محمود‬ ‫ترجمة‬ .‫درســی‬ ‫برنامة‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫نظری‬ .)1396( ‫پــی‬ ‫جی‬ ،‫میلــر‬ .10
.‫تهران‬ .‫سمت‬ ‫انتشارات‬ .‫مهرمحمدی‬
‫یحیی‬ ‫ترجمة‬ .‫تربیتی‬ ‫‌شناســی‬
‫ن‬‫انسا‬ .)1389( ‫فردریک‬ ‫جــورج‬ ،‫نلر‬ .11
.‫تهران‬ .‫آییژ‬ ‫انتشارات‬ .‫آهنچیان‬ ‫محمدرضا‬ ‫و‬ ‫قائدی‬
12. Aimin, L, Yan, C (2011). A Case Study of Colleg English
Curriculum Design Under the social Needs Analysis. Journal of
Studies in Literature and Language, (3): 1-5.
13. Apple, M. W (2004). Ideology and Curriculum. London:
Routledge
14. Apple, M, W (2003). The State and Politics of Knowledge.
New Yourk: Routledge.
15. Cole, L (2019). The Importance of Education and The
Role of Family in Education. https://www.mentalup.co/blog/
importance-of-education-and-role-of-family-in-education
16. Essays, UK (2018). The Role of the Family in Education.
Retrieved from https://www.ukessays.com/essays/sociology/
analysing-the-functions-of-modern-families-sociology-essay.
php?vref=1
17. Dika, S. Singh, K (2002). Applications of Social Capital in
Educational Literature: A Critical Synthesis. Journal of Review
of Educational Research. 72(1): 31–60.
18. Giroux, H (1992). The Emancipation of teaching, Innova-
tions in Education Reforms and their Critics. Boston: Alyn
and Bacon.
19. Graham, PW, Kapitzke, C (2010). Curriculum and religion.
In International Encyclopedia of Education. Elsevier, Oxford, pp.
272-276.
20. Huebner, D (1962). Politics and the Curriculum. New
York: College Press.
21. Joseph, S. (2015) Curriculum Politics in Higher Education:
What Educators need to do to Survive. International Journal of
Higher Education. 4(3): 14–20.
22. Kelly, F, Laing, P (2010). The Politics of Curriculum. Journal
of Education Canada. 40(3): 40–43. Quigley, R, T, G (1944). The
Place of Economics in the Common School Curriculum. Journal
of Review of Social Economy. 7(2): 43–47.
23. Seiter, D (1988). Economics in the Curriculum.
https://www.ericdigests.org/pre-929/economics.htm
24. Toghyani Khorasgani, A, Rahmani, J (2019). Curriculum
Planning basedon Economic Knowledgein Some Developed
Countries. Journal of Educational Research. 4(5): 13–27.
25. Tulasiewicz, W, Yee To, C (1993). World Religions and
Educational Practice. Cassell.
26. Turner-Vorbeck, T (2006). Representations of Family in
Curriculum: A Poststructural Analysis. Peter Lang AG. pp
153-169. https://www.jstor.org/stable/42978904
27. Warren, A, Haynes, N C (2016). Taking Religion Seriously
Across the Curriculum. USA: Association for Supervision &
Curriculum Development.
28. Zais, R (1976). Curriculum Principles and Foundations.
New York: Harper & Row.
31 | 1399 ‫زمستان‬ | 2 ‫شمارة‬ | ‫سوم‬ ‫و‬ ‫بیست‬ ‫دورة‬ | ‫اجتماعی‬ ‫علوم‬ ‫آموزش‬ ‫رشد‬