SlideShare a Scribd company logo

نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)

•
•
H
Hassan Najafi

نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)

Education
1 of 26
Download to read offline
‫ﻧﻘﺶ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫در‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫دﯾﺪ‬ ‫ﮔﺎه‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ) ‫ره‬ ( ‫ﻧﺠﻔﯽ‬ ‫ﺣﺴﻦ‬ 1 * ، ‫دﻫﻘﺎن‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺻﺎدق‬ 2 ، ‫ﻗﻨﺪاق‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ‬ ‫ﺳﺎزان‬ 3 ‫ﭼﮑﯿﺪه‬ ‫ﻫﺪف‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ،‫ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫در‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎﯾﯽ‬ ) ‫ره‬ ( ‫ﺑﻮد‬ . ‫روش‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ،‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ‬ ‫ـ‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫آن‬ ‫ﻣﺠﻠﺪات‬ ‫ﺗﻔﺴﯿﺮ‬ ‫اﻟﻤﯿﺰان‬ ‫ﺑﻮد‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺷﯿﻮه‬ ‫ﺗﺤﻠ‬ ‫ﯿـﻞ‬ ‫ﻣﺘﻦ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫از‬ ‫روش‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﮔﯿﺮي‬ ‫ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ‬ ‫ﻣﻮرد‬ ‫واﮐﺎوي‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‬ . ‫ﯾﺎﻓﺘﻪ‬ ‫ﻫﺎي‬ ‫ﭘـﮋوﻫﺶ‬ ‫ﻧﺸـﺎن‬ ‫داد‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ،‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﺿﻤﺎﻧﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ‫در‬ ‫ﮔﺮو‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫ﻃﺮف‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ﭘﺎﯾﺒﻨـﺪي‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻓﻀﺎﯾﻞ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧـﺪاي‬ ‫ﻣﺘﻌـﺎل‬ ‫اﻣﮑـﺎن‬ ‫ﭘـﺬﯾﺮ‬ ‫اﺳـﺖ‬ . ‫دﯾﮕـﺮ‬ ‫اﯾﻨﮑـﻪ‬ ‫در‬ ‫ﺗﺮﺑﯿـﺖ‬ ‫اﺧﻠـﺎﻗﯽ‬ ،‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮا‬ ‫اﻓﺮادي‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺧﺪاﯾﯽ‬ ‫ﯾﮑﺘﺎ‬ ‫و‬ ‫داراي‬ ‫اﺳﻤﺎء‬ ،‫ﺣﺴﻨﯽ‬ ‫ﺣﮑﯿﻢ‬ ‫و‬ ‫ـ‬ ‫ﻣـﺪﺑﺮ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫را‬ ‫ﺑـﺮاي‬ ‫رﺳﺎﻧﺪن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮐﻤﺎل‬ ‫و‬ ‫ﺳﻌﺎدت‬ ،‫ـ‬ ‫آﻓﺮﯾﺪ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ‬ ،‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ،‫ﺑﯿﻨﺶ‬ ‫ﮔﺮاﯾﺶ‬ ‫و‬ ‫ُـﻨﺶ‬‫ﮐ‬ ‫اﺧﻠـﺎﻗﯽ‬ ‫ﺧـﻮد‬ ‫را‬ ‫ﺑـﺎ‬ ‫ﻧﮕـﺎﻫﯽ‬ ‫اﺳﺘﻮار‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺗﻨﻈﯿﻢ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‬ ‫و‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫رﻧﮓ‬ ‫ﺧﺪاﯾﯽ‬ ‫در‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫آورﻧﺪ‬ . ‫ﺑﺮاﺳ‬ ‫ﭘـﮋوﻫﺶ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻧﺘﺎﯾﺞ‬ ‫ﺎس‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫در‬ ‫ـﺖ‬ ‫ـ‬‫ﺧﺎﻟﻘﯿ‬ « ‫ـﺎري‬ ‫ـ‬‫آﺛ‬ ‫ـﺪ‬ ‫ـ‬‫ﻣﺎﻧﻨ‬ ‫ـﺰ‬ ‫ـ‬‫ﭘﺮﻫﯿ‬ ‫از‬ ‫ـﺎس‬ ‫ـ‬‫اﺣﺴ‬ ،‫ـﺎرت‬ ‫ـ‬‫ﺣﻘ‬ ‫دوري‬ ‫از‬ ‫ـﺨﺮ‬ ‫ـ‬‫ﺗﻤﺴ‬ ‫و‬ ‫ـﺮان‬ ‫ـ‬‫دﯾﮕ‬ ‫ـﺰ‬ ‫ـ‬‫ﭘﺮﻫﯿ‬ ‫از‬ ‫ـﺐ‬ ‫ـ‬‫ﻋﺠ‬ ‫و‬ ،‫ﺧﻮدﺑﺮﺗﺮﺑﯿﻨﯽ‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫در‬ ‫رازﻗﯿﺖ‬ « ‫آﺛﺎري‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫اﺳﺘﻐﻨﺎ‬ ‫از‬ ‫ﻏﯿـﺮ‬ ‫ﺣﻖ‬ ،‫ﺗﻌـﺎﻟﯽ‬ ‫زاﯾـﻞ‬ ‫ﺷـﺪن‬ ،‫ﺣﺴـﺎدت‬ ‫زاﯾـﻞ‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫و‬ ‫ﻃﻤﻊ‬ ‫ﮔﺸﻮده‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫ﺑﺎب‬ ،‫دﻋﺎ‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫در‬ ‫رﺑﻮﺑﯿﺖ‬ « ‫آﺛﺎري‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺻﺒﺮ‬ ‫در‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﻣﺼـﯿﺒﺖ‬ ،‫ﻫـﺎ‬ ،‫ﺗﻮﮐـﻞ‬ ‫رﺳﯿﺪن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻘﺎم‬ ‫و‬ ‫ﺗﺴﻠﯿﻢ‬ ‫رﺳﯿﺪن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻘﺎم‬ ‫رﺿﺎ‬ ‫و‬ ،‫ﺧﺸﻨﻮدي‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫در‬ ‫اﻃﺎﻋـﺖ‬ « ‫آﺛـﺎري‬ ‫ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ،‫اﺧﻠـﺎص‬ ‫زاﯾﻞ‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫و‬ ‫رﯾﺎ‬ ،‫ﺷﮑﺮ‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫در‬ ‫ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ‬ « ‫آﺛﺎري‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ،‫اﻧﻔﺎق‬ ،‫اﯾﺜـﺎر‬ ‫زاﯾـﻞ‬ ‫ﺷـﺪن‬ ‫ﮐﺒـﺮ‬ ‫و‬ ،‫ﻃﻐﯿـﺎن‬ ‫اداي‬ ‫و‬ ‫اﻣﺎﻧﺖ‬ ،‫ﺧﺸﻮع‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫در‬ ‫اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ‬ « ‫آﺛﺎري‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻞ‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ﺗﻮﺑﻪ‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫در‬ ‫ﻣﺤﺒﺖ‬ « ‫آﺛﺎري‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫اﻧـﺲ‬ ‫و‬ ‫اﻟﻔﺖ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﺑﻨﺪﮔﺎن‬ ،‫ﺧﺪا‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد‬ ‫ﺳﺎﻟﻢ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﺟﺎﻫﻠﺎن‬ ‫و‬ ‫وﻓﺎداري‬ ‫را‬ ‫در‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻤﺮاه‬ ‫دارد‬ . ‫واژﮔﺎن‬ ‫ﮐﻠﯿﺪي‬ : ،‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ،‫ﺟﻮﯾﺎﻧﻪ‬ ،‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎﯾﯽ‬ ) ‫ره‬ ( ، ‫ﺗﻔﺴـﯿﺮ‬ ‫اﻟﻤﯿﺰان‬ . 1 ‫اﯾﺮان‬ ،‫ﺗﻬﺮان‬ ،(‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﯽ)ره‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫درﺳﯽ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬ ‫دﮐﺘﺮي‬ :‫ﻣﺴﺌﻮل‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه‬ ‫ـ‬ . hnajafih@yahoo.com 2 ‫داﻧﺶ‬ ‫ـ‬ ‫آﻣﻮﺧ‬ .‫اﯾﺮان‬ ،‫ﻗﻢ‬ ،‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫و‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ‫ﻋﺎﻟﯽ‬ ‫آﻣﻮزش‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ارﺷﺪ‬ ‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﺘﻪ‬ m.s.dehqan@mihanmail.ir 3 ‫داﻧﺶ‬ ‫ـ‬ .‫اﯾﺮان‬ ،‫ﻗﻢ‬ ،‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫و‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ‫ﻋﺎﻟﯽ‬ ‫آﻣﻮزش‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ارﺷﺪ‬ ‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫آﻣﻮﺧﺘﻪ‬ H.elahi29@gmail.com ‫ﺗﺎرﯾﺦ‬ :‫درﯾﺎﻓﺖ‬ 28 / 01 / 1399 ‫ﺗﺎرﯾﺦ‬ ‫ﭘﺬﯾﺮش‬ : 07 / 04 / 1399 ‫ﭘﮋوﻫﺸﯽ‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ‬ ‫دوﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﻋﻠﻤﯽ‬ ‫ﻋﻠﻮم‬ ‫اﺳﻠﺎم‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‬ (‫ﺻﺎدق)ع‬ ‫اﻣﺎم‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‬ - ‫ﺧﻮاﻫﺮان‬ ‫ﭘﺮدﯾﺲ‬ ‫دوره‬ 8 ‫ﺷﻤﺎره‬ ، 14 ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺑﻬﺎر‬ 99 :‫ﺻﺺ‬ 52 - 27
14 ‫ﺷﻤﺎره‬ ،1399 ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺑﻬﺎر‬ ،‫ﻫﺸﺘﻢ‬ ‫ﺳﺎل‬ ،‫اﺳﻼم‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺘﻰ‬ ‫ﻋﻠﻮم‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫دوﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬ 28 ‫ﺑﯿﺎن‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫ا‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫ﺧـﺪا‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﯾﻤﺎن‬ ‫ﺑﺪون‬ ،‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫ﺑﻌﺪ‬ ‫در‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻓﺮدي‬ ‫ﺑﻌﺪ‬ ‫در‬ ‫ﭼﻪ‬ ،‫اﺧﺮوي‬ ‫و‬ ‫دﻧﯿﻮي‬ ‫ﺳﻌﺎدت‬ ،‫ﺳﻠﺎم‬ ‫اﻣﮑﺎن‬ ‫او‬ ‫وﺣﺪاﻧﯿﺖ‬ ‫و‬ ،‫اﺧﻠـﺎق‬ ،‫ﺗﺮﺑﯿـﺖ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻌﻠـﯿﻢ‬ ،‫ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬ ‫از‬ ‫اﻋـﻢ‬ ‫زﻧـﺪﮔﯽ‬ ‫ﺷـﺌﻮن‬ ‫ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺑﻠﮑـﻪ‬ .‫ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﭘﺬﯾﺮ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺣﻘﻮق‬ ،‫زﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺳﺒﮏ‬ ،‫ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ‬ ‫ﯾـﮏ‬ ‫ﻫـﯿﭻ‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﯾﻤﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ،‫ﺳﯿﺎﺳﺖ‬ ‫و‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد‬ ،‫ﻫﺎ‬ ‫ا‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﺷﺌﻮن‬ ‫ز‬ ‫و‬ ‫ﺧـﺪا‬ ‫ﺑـﺎ‬ ‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫راﺑﻄـﻪ‬ ،‫ﻫﺴـﺘﯽ‬ ‫ﻋـﺎﻟﻢ‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ ‫ﻟﺤﺎظ‬ ‫ﺑﺪون‬ ‫ﺗﻮان‬ ‫ﺗﻮﺻﯿﻪ‬ ‫و‬ ‫راﻫﮑﺎر‬ ،‫ﺧﺎﻟﻖ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫در‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ‬ ‫داد‬ ‫اراﺋﻪ‬ ‫اﺟﺮا‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫و‬ ‫درﺳﺖ‬ ‫اي‬ ) ‫ﻋﺒﻮد‬ ‫ﯾ‬ ‫ﺖ‬ ‫و‬ ،‫ﻣﺼـﺒﺎح‬ 1396 ، ‫ص‬ 19 ( ‫ﺳﻠﺤﺸﻮري‬ ‫و‬ ‫ﺧﻮﺷﺨﻮﯾﯽ‬ ،‫ﮔﻮدرزي‬ ‫ﻗﯿﺼﺮي‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫در‬ . ) 1396 ، ‫ص‬ 9 ( ‫ﮐـﻪ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫آﻣﺪه‬ ‫ﺑـﯽ‬ ‫ﺑﻨﯿـﺎن‬ ‫ﺑﺸـﺮ‬ ‫ﻧـﺪادن‬ ‫ﺗﻦ‬ ،‫ﻣﺎدي‬ ‫ﺑﯿﻨﺶ‬ ‫ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ‬ ،‫ﻣﻌﺎﺻﺮ‬ ‫ﺟﻬﺎن‬ ‫در‬ ‫اﺣﺴﺎس‬ ‫و‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ‬ ‫ﻣﺮگ‬ ‫و‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫از‬ ‫ﻫـﻢ‬ ‫دﯾﮕـﺮ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺸـﯽ‬ ‫در‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫ﻧﺸﺪن‬ ‫ﺗﺒﯿﯿﻦ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﭘﻮچ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫ﺑﯽ‬ ‫آﺛﺎر‬ ‫ﻋﻨﻮان‬ ‫ﮔﺰا‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﺷﺪه‬ ‫ﯾﺎد‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫اﯾﻤﺎﻧﯽ‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫ﺷﺪه‬ ‫رش‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫را‬ ‫ﺑﺎور‬ ،‫ﻧﺪارد‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫را‬ ‫درارﺗﺒﺎط‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﻧﻈﺎم‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﭘﻮچ‬ ‫و‬ ‫ﺑﯽ‬ ‫ﻫﺪف‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫داﻧﺪ‬ ‫و‬ ‫ﻣﻌﺘﻘـﺪ‬ ‫ﻧﯿﺴـﺖ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫ﻃﺮح‬ ‫و‬ ‫ﻧﻘﺸﻪ‬ ‫ﻗﺒﻠﯽ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﻃﺮاح‬ ‫ﺣﮑﯿﻢ‬ ‫و‬ ‫ﻫﺪف‬ ،‫دار‬ ‫ﻟﺒﺎس‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺗـﻦ‬ ‫ﮐـﺮده‬ ‫ﺗـﺎ‬ ‫ﻫـﺪف‬ ‫و‬ ‫ﻣﻘﺼﺪي‬ ‫از‬ ‫ﭘﯿﺶ‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ‬ ‫ﺷﺪه‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﭘﻮچ‬ ‫دﭼﺎر‬ ،‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ‬ ‫و‬ ‫ﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫ﻓﺎﻗﺪ‬ ‫ﻫﺪ‬ ‫ف‬ ‫و‬ ‫ﻣﻌﻨﯽ‬ ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﺷـﻮد‬ ) ‫ﻣﺮﮐـﺰ‬ ‫ﻣﻠ‬ ‫ﯽ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‬ ‫ﮔﻮ‬ ‫ﯾﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺳﺆاﻟﺎت‬ ‫د‬ ‫ﯾ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﯽ‬ ، 1385 ( . ‫ﻣﯽ‬ ‫اﺳﺘﻨﺒﺎط‬ ،‫ﺷﺪه‬ ‫ﻣﻄﺮح‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ‬ ‫اﻟﻬـﯽ‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ‫داﺷﺘﻦ‬ ‫ﺑﺪون‬ ‫ﺣﻘﯿﻘﯽ‬ ‫ﺳﻌﺎدت‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﯿﻞ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺷﻮد‬ ‫اﻣﮑﺎن‬ ‫ﺑﻨﺪﮔﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻃﺮﯾﻖ‬ ‫از‬ ‫ﺟﺰ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﯽ‬ ‫روح‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ‬ ‫و‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻠﺎش‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ .‫ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﭘﺬﯾﺮ‬ ‫ﮐﻨـﺪ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﺗﺎ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻤﺴﮏ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎ‬ ‫ه‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ (‫)ره‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻔﺴﯿﺮ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ ،‫اﻟﻤﯿﺰان‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﺗﺮﺑﯿـﺖ‬ ‫اﺧﻠـﺎﻗﯽ‬ ‫ﻓـﯽ‬ ‫اﻟﻤﯿـﺰان‬ ‫ارزﺷـﻤﻨﺪ‬ ‫ﮐﺘـﺎب‬ ‫ﻣﻔﺴـﺮ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﻣﺤﻮر‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮔﻔﺖ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫ارﺗﺒﺎط‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺗﺒﯿﯿﻦ‬ ‫و‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬ ،‫اﻟﻘﺮآن‬ ‫ﺗﻔﺴﯿﺮ‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫دﮔﺮﮔﻮن‬ ‫ﻋﻤﻞ‬ ‫و‬ ‫ﮐﺮدار‬ ،‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫و‬ ‫اﻧﺪﯾﺸﻪ‬ ‫ﺳﺎﺣﺖ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آدﻣﯽ‬ ‫ﺣﯿﺎت‬ ،‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺧﺎص‬ ‫ﺑﻮﯾﯽ‬ ‫و‬ ‫رﻧﮓ‬ ‫آن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺳﺎزد‬ ‫و‬ ‫ﺗﻔﺼـﯿﻠﺎت‬ ‫ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺑـﺎ‬ ‫ﻗﺮآن‬ (‫)ره‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ .‫دﻫﺪ‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﻗـﺮار‬ ‫آن‬ ‫ﺑـﺮ‬ ‫ﻧﯿـﺰ‬ ‫دﯾـﻦ‬ ‫ﺑﻨﯿـﺎن‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﯽ‬ ‫اﺳﺎﺳﯽ‬ ‫اﺻﻞ‬ ‫ﯾﮏ‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫ﺟﺰﺋﯿﺎﺗﺶ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫ﺗﺨﻄـﯽ‬ ‫دﯾـﻦ‬ ‫اﺳﺎﺳـﯽ‬ ‫اﺻـﻞ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫از‬ ‫ﺷﺮﯾﻌﺖ‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫اﺣﮑﺎم‬ ‫و‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫دﺳﺘﻮرات‬ ،‫دﯾﻨﯽ‬ ‫ﻋﻘﺎﯾﺪ‬ ‫از‬ ‫ﮐﺪام‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 10 ، ‫ص‬ 139 ( ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫ﺑـﺮ‬ ‫اﺳـﻠﺎم‬ ‫اﺧﻠـﺎﻗﯽ‬ ‫ﻧﻈﺎم‬ ‫ﺷﺎﻟﻮده‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ . ‫آﻣﻮزه‬ ‫ﺳﺮاﺳﺮ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﺳﺘﻮار‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫اﺻﻠﯽ‬ ‫ﻣﺤﻮر‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺣﻮل‬ ‫ﻗﺮآن‬ ‫ﻫﺎي‬ ‫ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫اﺳـﻠﺎم‬ ‫ﮐـﻞ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ‬ ‫در‬ .‫ﭼﺮﺧﺪ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫روﺣـﺶ‬ ‫اﻣﺎ‬ ،‫دارد‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬ ‫ﺟﻮارح‬ ‫و‬ ‫اﻋﻀﺎء‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﭘﯿﮑﺮي‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 1 ، ‫ﺻـﺺ‬ 26 ‫ـ‬ 25 ( ‫او‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ . ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻋﺎﻣﻠﯽ‬ ‫داده‬ ‫رﺷـﺪ‬ ‫را‬ ‫آدﻣـﻰ‬ ‫ﺳـﻌﺎدت‬ ‫درﺧـﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ، ‫اﺧﻠـﺎق‬ ‫ﺑـﺮگ‬ ‫و‬ ‫ﺷـﺎخ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﮐﺮﯾﻤﻪ‬ ‫روﯾﺎﻧﺪ‬ ، ‫ﺷﺎﺧﻪ‬ ‫آن‬ ‫ﺑﺎرور‬ ‫را‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫درﻧﻬﺎﯾـﺖ‬ ‫و‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﯿﻮه‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ﺑﺸـﺮﯾﺖ‬ ‫ﮔـﺮان‬ ‫ﻫـﺎى‬ ‫ﺑﻬـﺎ‬
(‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﻰ)ره‬ ‫ﻋﻼﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫اﺧﻼﻗﻰ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﮔﺮاﯾﻰ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ 29 ‫ﺑﻬﺮه‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﻣﻨﺪ‬ ‫ﮐﻨ‬ ‫ﺪ‬ . ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن‬ ‫آﯾﺎت‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ 26 ‫ـ‬ 24 ‫ﻣﺒﺎرﮐﻪ‬ ‫ﺳﻮره‬ » ‫اﺑﺮاﻫﯿﻢ‬ (‫)ع‬ 1 « ‫درﺧﺘـﻰ‬ ‫ﭼﻮن‬ ‫را‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﯾﻤﺎن‬ ‫رﯾﺸﻪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻰ‬ ‫آن‬ ً‫ﺎ‬‫ﻗﻄﻌ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ . ‫و‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫ﺧﻮردﻧﯽ‬ ‫داراى‬ ‫ﭘﺮوردﮔـﺎر‬ ‫اذن‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫آن‬ ‫ﻫـﺮ‬ ‫در‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻰ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﻣﯿﻮه‬ ‫ﻣﯿﻮه‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫دﻫﺪ‬ ‫ﺻﺎﻟﺤﻨ‬ ‫ﻋﻤﻞ‬ ‫ﻫﺎ‬ .‫ﺪ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬ ‫ﺷﺎﺧﻪ‬ ‫ﻫﺎﯾﻰ‬ ‫دارد‬ ‫ﻫﻤﺎن‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻧﯿﮑﻮ‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ،‫ﻣﻌﺮﻓـﺖ‬ ،‫ﻋﻔﺖ‬ ،‫ﺗﻘﻮا‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ‬ ،‫ﺷﺠﺎﻋﺖ‬ ، ‫و‬ ‫رﺣﻤﺖ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫آن‬ ‫ﻧﻈﺎﯾﺮ‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 11 ، ‫ص‬ 210 ( . ‫روش‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﺑـﻮد‬ ‫اﻟﻤﯿـﺰان‬ ‫ﺗﻔﺴـﯿﺮ‬ ‫ﻣﺠﻠـﺪات‬ ‫آن‬ ‫ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ‬ ‫ـ‬ ‫ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ‬ ،‫ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ‫روش‬ ‫ﺷـﯿﻮه‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺘﻦ‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫روش‬ ‫ﺑﺪﯾﻦ‬ .‫ﮔﺮﻓﺖ‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫و‬ ‫واﮐﺎوي‬ ‫ﻣﻮرد‬ ‫ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ‬ ‫ﮔﯿﺮي‬ ‫و‬ ‫ﺑﺮرﺳـﯽ‬ ‫ﺑـﺎ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ‬ ‫ﻣﻘﻮﻟـﻪ‬ ‫دو‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫اﺑﺘـﺪا‬ ،‫اﻟﻤﯿـﺰان‬ ‫ﮔﺮاﻧﻘـﺪر‬ ‫ﺗﻔﺴـﯿﺮ‬ ‫در‬ (‫)ره‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫ﻧﻈﺮي‬ « ‫و‬ » ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫زﯾﺮﻣﻘﻮﻟـﻪ‬ ‫ﺳـﻪ‬ ‫ﻧﻈـﺮي‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫ﺳﭙﺲ‬ .‫ﺷﺪ‬ ‫ﺗﻘﺴﯿﻢ‬ » ‫ﺧﺎﻟﻘﯿـﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ « ، » ‫رازﻗﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫و‬ » ‫رﺑﻮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫زﯾﺮﻣﻘﻮﻟـﻪ‬ ‫ﭼﻬﺎر‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫و‬ » ‫اﻃﺎﻋـﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ « ، » ‫ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ، » ‫ﺗﻮ‬ ‫اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺣﯿﺪ‬ « ‫و‬ » ‫ﻣﺤﺒﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫در‬ ‫ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬ .‫ﺷـﺪ‬ ‫اﺣﺼﺎء‬ ‫و‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬ ‫زﯾﺮﻣﻘﻮﻟﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫از‬ ‫ﻫﺮﯾﮏ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ ‫زﻣﯿﻨﻪ‬ ‫ﻣﻮر‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ‬ ،‫ﻣﺘﺮﺑﯿﺎن‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﻫﺎ‬ (‫)ره‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ‬ ‫د‬ ‫ﺗﻔ‬ ‫در‬ .‫ﺷﺪ‬ ‫اﺳﺘﺨﺮاج‬ ‫و‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫ﺴﯿﺮ‬ ‫ﯾ‬ ‫ﺎﻓﺘﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ي‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ،(‫)ره‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫در‬ ‫ﻋﺒـﺎ‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ‫ﻋﻠﻢ‬ ‫رت‬ ‫از‬ ‫ﻓﻨـﻰ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﺤـﺚ‬ ‫اﻧﺴـﺎﻧﻰ‬ ‫ﻣﻠﮑـﺎت‬ ‫ﭘﯿﺮاﻣـﻮن‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫؛‬ ‫ﻣﺮﺑﻮﻃ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻠﮑﺎﺗﻰ‬ ‫ﻧﺒﺎﺗﻰ‬ ‫ﻗﻮاى‬ ‫ﺑﻪ‬ ، ‫اوﺳﺖ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ‬ ‫و‬ ‫ﺣﯿﻮاﻧﻰ‬ . ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺑﺤﺚ‬ ‫ﻏﺮض‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻓﻀﺎ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﯾ‬ ‫ﻞ‬ ‫آن‬ ‫رذا‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﯾ‬ ‫ﮐﺪام‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم‬ ‫و‬ ‫ﺳﺎزد‬ ‫ﺟﺪا‬ ‫ﻠﺶ‬ ‫ﺧﻮب‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ‬ ‫ﻣﻠﮑﺎت‬ ‫از‬ ‫ﯾﮏ‬ ، ‫ﮐﻤـﺎل‬ ‫ﻣﺎﯾﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻓﻀﯿﻠﺖ‬ ‫ﮐﺪام‬ ‫و‬ ‫اوﺳﺖ‬ ‫ﺑﺪ‬ ‫ﯾﮏ‬ ، ‫و‬ ‫رذﯾﻠﻪ‬ ‫اوﺳﺖ‬ ‫ﻧﻘﺺ‬ ‫ﻣﺎﯾﻪ‬ . ‫آدﻣﻰ‬ ‫ﺗﺎ‬ ‫ﭘﺲ‬ ‫آن‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻰ‬ ‫از‬ ‫ﺑﯿﺎراﯾـﺪ‬ ‫ﻓﻀـﺎﯾﻞ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫اﺟﺘﻤـﺎع‬ ‫در‬ ‫ﺗـﺎ‬ ‫دﻫـﺪ‬ ‫اﻧﺠـﺎم‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫دروﻧﻰ‬ ‫ﻓﻀﺎﯾﻞ‬ ‫ﻣﻘﺘﻀﺎى‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻧﯿﮑﻰ‬ ‫اﻋﻤﺎل‬ ‫درﻧﺘﯿﺠﻪ‬ ‫و‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫دور‬ ‫رذاﯾﻞ‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ﺑ‬ ‫را‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﺟﻤﯿﻞ‬ ‫ﺛﻨﺎى‬ ‫و‬ ‫ﻋﻤﻮم‬ ‫ﺳﺘﺎﯾﺶ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﺟﻠﺐ‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﮐﻤﺎل‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﻋﻤﻠﻰ‬ ‫و‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﺳﻌﺎدت‬ ، ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‬ ) ‫ﻃﺒ‬ ،‫ﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ 1374 ، ‫ج‬ 1 ، ‫ص‬ 558 ( . 1 ‫ـ‬ ‫أ‬ ْ‫ﻢ‬َ‫ﻟ‬ َ‫ﺮ‬َ‫ﺗ‬ َ‫ﻒ‬ْ‫ﯿ‬َ‫ﮐ‬ َ‫ب‬َ‫ﺮ‬َ‫ﺿ‬ ُ‫ﻪ‬ّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ً‫ﺎ‬‫َﻠ‬‫ﺜ‬َ‫ﻣ‬ ً‫ﮥ‬َ‫ﻤ‬ِ‫ﻠ‬َ‫ﮐ‬ ً‫ﮥ‬َ‫ﺒ‬ِّ‫ﯿ‬َ‫ﻃ‬ ٍ‫ة‬َ‫ﺮ‬َ‫ﺠ‬َ‫ﺸ‬َ‫ﮐ‬ ٍ‫ﮥ‬َ‫ﺒ‬ِّ‫ﯿ‬َ‫ﻃ‬ ‫ُﻬﺎ‬‫ﻠ‬ْ‫ﺻ‬َ‫أ‬ ٌ‫ﺖ‬ِ‫ﺑ‬‫ﺛﺎ‬ َ‫و‬ ‫ُﻬﺎ‬‫ﻋ‬ْ‫ﺮ‬َ‫ﻓ‬ ‫ِﯽ‬‫ﻓ‬ ِ‫ء‬‫َﻤﺎ‬ّ‫ﺴ‬‫اﻟ‬ ‫ِﯽ‬‫ﺗ‬ْ‫ﺆ‬ُ‫ﺗ‬ ‫َﻬﺎ‬‫ﻠ‬ُ‫ﮐ‬ُ‫أ‬ َّ‫ﻞ‬ُ‫ﮐ‬ ٍ‫ﻦ‬‫ِﯿ‬‫ﺣ‬ ِ‫ن‬ْ‫ذ‬ِ‫ﺈ‬ِ‫ﺑ‬ ‫ِﻬﺎ‬ّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ َ‫و‬ ُ‫ب‬ِ‫ﺮ‬ْ‫ﻀ‬َ‫ﯾ‬ ُ‫ﻪ‬ّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ َ‫ل‬‫ْﺜﺎ‬‫ﻣ‬َ‫ﺄ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ ِ‫س‬‫ّﺎ‬‫ﻨ‬‫ِﻠ‬‫ﻟ‬ َ‫ﻌ‬َ‫ﻟ‬ ْ‫ﻢ‬ُ‫ﻬ‬َّ‫ﻠ‬ َ‫ن‬‫ُو‬‫ﺮ‬َّ‫ﮐ‬َ‫ﺬ‬َ‫ﺘ‬َ‫ﯾ‬ َ‫و‬ ُ‫ﻞ‬َ‫ﺜ‬َ‫ﻣ‬ ٍ‫ﮥ‬َ‫ﻤ‬ِ‫ﻠ‬َ‫ﮐ‬ ٍ‫ﮥ‬َ‫ﺜ‬‫ِﯿ‬‫ﺒ‬َ‫ﺧ‬ ٍ‫ة‬َ‫ﺮ‬َ‫ﺠ‬َ‫ﺸ‬َ‫ﮐ‬ ٍ‫ﮥ‬َ‫ﺜ‬‫ِﯿ‬‫ﺒ‬َ‫ﺧ‬ ْ‫ﺖ‬َّ‫ﺜ‬ُ‫ﺘ‬ْ‫ﺟ‬‫ا‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ِ‫ق‬ْ‫ﻮ‬َ‫ﻓ‬ ِ‫ض‬ْ‫ر‬َ‫ﺄ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ﻣﺎ‬ ‫َﻬﺎ‬‫ﻟ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ‫َﺮار‬‫ﻗ‬ .
14 ‫ﺷﻤﺎره‬ ،1399 ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺑﻬﺎر‬ ،‫ﻫﺸﺘﻢ‬ ‫ﺳﺎل‬ ،‫اﺳﻼم‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺘﻰ‬ ‫ﻋﻠﻮم‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫دوﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬ 30 ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﺳـﺘﺎﯾﺶ‬ ‫و‬ ‫ﻣﺤﺒـﺖ‬ ‫ﺣـﺲ‬ ‫ﮐـﺮدن‬ ‫ﺑﯿـﺪار‬ ،‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫دارد‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ (‫)ره‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ارزش‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻋﺸﻖ‬ ،‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﺳﺖ؛‬ ‫ﺣﻖ‬ ‫ﭘﺮﺳﺘﺶ‬ ‫و‬ ‫ﻋﺒﻮدﯾﺖ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﯿﺎز‬ ‫و‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ﻫﺎي‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫اي‬ ‫و‬ ‫ﺑـﺮوز‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺠﺎﻟﯽ‬ ‫ﮐﻪ‬ .‫ﻧﻤﺎﻧـﺪ‬ ‫ﺑﺎﻗﯽ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫در‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫رذاﯾﻞ‬ ‫رﺷﺪ‬ ،‫اﻟﻤﯿـﺰان‬ ‫ﺗﻔﺴـﯿﺮ‬ ‫در‬ ‫ﻋﻠﺎﻣـﻪ‬ ‫دﯾـﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫اﺧﻠـﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿـﺖ‬ ‫ﻫـﺪف‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﮐﺸﺎﻧﺪن‬ ‫از‬ ‫ﭼﯿـﺰ‬ ‫ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺑﺪاﻧﺪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﻋﻤﻞ‬ ‫و‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‬ ‫در‬ ‫ﯾﮑﺘﺎﭘﺮﺳﺘﯽ‬ ‫ﺳﻮي‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺷﺪه‬ ‫ﺷﺮوع‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺑﺎز‬ ‫او‬ ‫ﺳﻮي‬ ‫زﻧـﺪﮔﯽ‬ ‫ﻣﺠـﺮاي‬ ‫در‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫ﻫﺮ‬ ،‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺗﺤﺼﯿﻞ‬ ‫درﻧﺘﯿﺠﻪ‬ .‫ﮔﺮدد‬ ‫ﻋﺒﻮد‬ ‫از‬ ‫ﺣﺎﮐﯽ‬ ،‫دﻫﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺎﻃﻦ‬ ‫و‬ ‫ﻇﺎﻫﺮ‬ ‫در‬ ‫ﺑﻨﺪﮔﯽ‬ ‫و‬ ‫ﯾﺖ‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 1 ، ‫ص‬ 374 ( ‫ﻣﺮﺣﻮم‬ . ‫ﻣﯽ‬ ‫ﭘﺮورﮔﺎر‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺣﻘﯿﻘﯽ‬ ‫ﻗﺮب‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫ﻋﺎﻣﻠﯽ‬ ‫را‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﻋﻠـﻢ‬ ‫و‬ ‫ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫آﮔﺎﻫﯽ‬ ‫ﻫﻤﺎن‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫داﻧﺪ‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﻣﺘﻌﺎل‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺣﻀﻮري‬ ‫و‬ ‫ﺷﻬﻮدي‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 6 ، ‫ص‬ 257 ( ،‫ﺣﻘﯿﻘـﯽ‬ ‫ﻗـﺮب‬ ‫در‬ . ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺣﻘﯿﻘﺖ‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ‬ ‫ﯾﺎﻓﺘﻪ‬ ‫ﻏﻨﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺮ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺮ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫وﻗﺘﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺷﻮد‬ ‫ﻧﺰدﯾﮏ‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺷﻮد‬ ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﺗـﺮ‬ - ‫ﺑﻪ‬ ‫او‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﮐﻤﺎل‬ ‫ﺳﻨﺦ‬ ‫از‬ ‫ﮐﻤﺎﻟﺎﺗﯽ‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ ،‫ﺷﻮد‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺧﺪاﮔﻮﻧﻪ‬ ‫و‬ ‫آﯾﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ .‫ﺷﻮد‬ ‫ﺧـﺪا‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ﻋﺒﺎرت‬ ‫ﻧﺰدﯾﮏ‬ ً‫ﺎ‬‫ﺣﻘﯿﻘﺘ‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫وﺟﻮدي‬ ‫ﻏﻨﺎي‬ ‫ازﺟﻬﺖ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫ﻏﻨﯽ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺮ‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻪ‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ ‫ﺷﻮد؛‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻏﻨﯽ‬ ‫درﺟﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫درﺟﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺮ‬ ‫ﺷﻮد‬ ) ،‫ﺑﺎﻗﺮﯾﺎن‬ 1394 ( ‫وﺟـﺪاﻧﯽ‬ . ) 1391 ، ‫ص‬ 65 ( ‫ﺗﺤﻠﯿـﻞ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫اﻗـﺪام‬ ‫ﮐـﻪ‬ » ‫ﻣﺒﺎﻧﯽ‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫از‬ ‫ﻣﻨﻈﺮ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ) ‫ره‬ ( « ‫ﻣـﯽ‬ ‫ارﺗﺒـﺎط‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ ،‫ﮐﺮده‬ :‫ﻧﻮﯾﺴـﺪ‬ » ‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫و‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﻣﺘﻌﺎل‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﻣﺠﺬوب‬ ‫را‬ ‫دﻟﺶ‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫او‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﺟﻤﯿﻞ‬ ‫ﺣﺐ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻔﻄﻮر‬ ‫ﻣﺘﺼـﻞ‬ ‫ﺣﻘﯿﻘﯽ‬ ‫ﺤﺒﻮب‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫رﻓﺘﺎرش‬ ‫ﻃﺮز‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫و‬ ‫ﻓﮑﺮ‬ ‫ﻃﺮز‬ ،‫ادراك‬ ‫ﻧﺤﻮه‬ ،‫ﺷﻮد‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻋﻮض‬ ‫ﮐﻠﯽ‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫را‬ ‫ﭼﯿﺰي‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ .‫ﺷﻮد‬ ‫ﻣﮕﺮ‬ ،‫ﺑﯿﻨﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫آن‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫و‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫ﻗﺒﻞ‬ ‫را‬ ‫ﺳﺒﺤﺎن‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫آﻧﮑﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ .‫ﺑﯿﻨﺪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺗﺤﺼـﯿﻞ‬ ‫ﺟـﺰ‬ ‫ﻫـﺪﻓﯽ‬ ،‫ﺧﻮد‬ ‫اﻋﻤﺎل‬ ‫در‬ ً‫ا‬‫ﻗﻬﺮ‬ ‫ﺗﺮﺗﯿﺐ‬ ‫ﻧﺪارد‬ ‫او‬ ‫رﺿﺎي‬ .« ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻮارد‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻮﻋﯽ‬ ‫را‬ ‫اﺻﻠﺎح‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي‬ ‫ﻃﺒـﻖ‬ ‫ازﻃﺮﻓـﯽ‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﺑـﺎ‬ ‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﺑﻄﻪ‬ ‫ﻧﻮراﻧﯽ‬ ‫ﺣﮑﻤﺖ‬ 89 ‫ﻧﻬﺞ‬ :‫اﺳﺖ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮده‬ (‫)ع‬ ‫اﻣﯿﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﻟﺒﻠﺎﻏﻪ‬ ‫َﻦ‬‫ﻣ‬ َ‫ﺢ‬‫اﺻﻠ‬ ‫ﻣﺎ‬ ‫َﻪ‬‫ﻨ‬‫ﺑﯿ‬ ‫و‬ َ‫ﻦ‬‫َـﯿ‬‫ﺑ‬ ‫ّـﻪ‬‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﺤ‬َ‫ﻠ‬‫اﺻـ‬ ُ‫ﻪ‬‫ّـ‬‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﻨ‬‫ﺑﯿ‬ ‫و‬ ‫ﺑﯿﻦ‬ ِ‫س‬‫ّﺎ‬‫ﻨ‬‫اﻟ‬ ‫؛‬ » ‫ﻣﯽ‬ ‫درﺳﺖ‬ ‫ﻫﻢ‬ ‫ﻣﺮدم‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫او‬ ‫راﺑﻄﻪ‬ ،‫ﮐﻨﺪ‬ ‫درﺳﺖ‬ ‫را‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﺧﻮدش‬ ‫راﺑﻄﻪ‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫ﺷـﻮد‬ « ، ‫رواﺑ‬ ‫اﺻﻠﺎح‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺻﻮرت‬ ً‫ﺎ‬‫ﻋﻤﻠ‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻣﺮدم‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﻓﺮد‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﻂ‬ ‫دﺳـﺖ‬ ‫در‬ ‫ﻣـﺮدم‬ ‫ﻗﻠـﻮب‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﭼـﺮا‬ ‫ﮔﯿـﺮد؛‬ ‫ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ‬ .‫دارد‬ ‫ﺗﺴﻠﻂ‬ ‫ﻣﺮدم‬ ‫ﻗﻠﻮب‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اوﺳﺖ‬ ‫و‬ ‫ﺧﺪاﺳﺖ‬ ) 1395 ( ‫ﮐـﻪ‬ ‫دارد‬ ‫آن‬ ‫ﺑـﺮ‬ ‫ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻣـﻮرد‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ ‫ﻫﻢ‬ ،‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫را‬ ‫در‬ ‫ﻣﯿﺪان‬ ‫ﺗﻠﺎش‬ ‫و‬ ‫ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻮي‬ ‫ﻧﯿﮑﯽ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫و‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ‫اﻋﻤـﺎل‬ ‫و‬ ‫رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﭘﺴـﻨﺪﯾﺪه‬ ‫ﻫﺪ‬ ‫اﯾﺖ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫و‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‬ ‫اي‬ ‫از‬ ‫رﺷـﺪ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻌـﺎﻟﯽ‬ ‫ﻣﻌﻨـﻮي‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫رﺳـﺎﻧﺪ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﻫﺮﮔـﺰ‬ ‫ﻣﯿـﻞ‬ ‫وﺟـﻮدش‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫اراده‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻮي‬ ‫ﺑﺎﻃﻞ‬ ‫و‬ ‫ﻓﺴﺎد‬ ‫ﭘﺪﯾﺪ‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫آﯾﺪ‬ ‫و‬ ‫رﺳﺘﮕﺎر‬ .‫ﺷﺪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ‬
(‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﻰ)ره‬ ‫ﻋﻼﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫اﺧﻼﻗﻰ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﮔﺮاﯾﻰ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ 31 ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻣﻨﻈﺮ‬ ‫از‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ (‫)ره‬ ‫و‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫اﺷﯿﺎء‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ّ‫ب‬‫ر‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﯿﻢ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫آن‬ ‫اﺳﻠﺎم‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫او‬ ‫ﺟﺰ‬ ‫ّﯽ‬‫ﺑ‬‫ر‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ . ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫ﺷـﮑﻞ‬ ‫ﺑـﺪﯾﻦ‬ .‫ﮐﻨﯿﻢ‬ ‫ادا‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫رﺑﻮﺑﯿﺖ‬ ‫ﺣﻖ‬ ‫و‬ ‫ﺑﻮده‬ ‫او‬ ‫ﺗﺴﻠﯿﻢ‬ ‫ﺟﻬﺎت‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫در‬ ‫ﺑﺎﺷﯿﻢ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬ ‫او‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫ﺟﺰ‬ ‫ﻗﻠﺒﯽ‬ ‫ﺧﺸﻮع‬ ‫ﮐﻪ‬ ، ‫اﻋﻤﺎل‬ ‫ﺑـﺰرگ‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫دﺳﺘﻮرات‬ ‫و‬ ‫ﻧﺪﻫﯿﻢ‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ‫او‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫ﺟﺰ‬ ‫را‬ ‫ﻣﺎن‬ ‫ﺑﺪاﻧﯿ‬ ‫ﻋﻈﯿﻢ‬ ‫و‬ ‫ﻢ‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 1 ، ‫ص‬ 5 ( ‫ﻧﻈـﺮ‬ ‫و‬ ‫ﮐـﺮده‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫ﻗﺮآن‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ . ‫ﺑـﺮ‬ ‫از‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫دارد‬ ‫آن‬ ‫ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻗﺮآن‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﯾﮕﺎﻧﻪ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ ‫اﺳﺖ؛‬ ‫ﻣﺤﺪودﯾﺘﯽ‬ ‫وﺟﻮدي‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫ﻋـﺪﻣﯽ‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫راه‬ ‫ﻗﺎدري‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻋﺠﺰ‬ ‫زﻧﺪه‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اي‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺮگ‬ ‫ﻣﺎﻟﮑﯽ‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺘـﺎ‬ ‫ﻧـﺪارد؛‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ ‫ﻣﻠﮏ‬ ‫از‬ ‫اوﺳﺖ‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫ﻣﻠﮏ‬ ‫او‬ ‫ﺗﺴﻠﻂ‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫داراي‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﮐﻤـﺎل‬ ‫ﻣﺘﺼـﻮر‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫و‬ ‫ﺑـﺮاي‬ ‫ﻏﯿـﺮ‬ ‫او‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺮدﻟﯽ‬ ‫اﻧﺪازه‬ ‫از‬ ‫ﮐﻤﺎﻟﺎت‬ ‫وﺟﻮد‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫او‬ ِ‫ﯽ‬‫ﺛﺎﻧ‬ ‫در‬ ‫ﺧﺎرج‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ‬ ،‫ﻧﺪارد‬ ‫ﻓﺮض‬ ‫ﺻﺤﯿﺢ‬ ‫آن‬ ‫ﻣﺤﺎل‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫در‬ ‫ﺳﻮره‬ ،‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ » ‫أﺣﺪ‬ « ‫را‬ ‫ﺻﻤﺪﯾﺖ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻮﺻﯿﻒ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫اﯾـﻦ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﻣﻌﻨﯽ‬ ‫ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫رد‬ ،‫ﻣﺤـﺪودﯾﺖ‬ ‫ﮐﺜﺮت‬ ‫و‬ ‫ﻧﯿﺎز‬ ‫ذات‬ ‫از‬ ‫ﻣﻘﺪس‬ ‫او‬ ‫ﺳﺖ‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 6 ، ‫ص‬ 88 ( . ‫ﻓﻄ‬ ‫ﺮي‬ ‫ﺑﻮدن‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫در‬ ‫ﺧـﺪاﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮔﺮاﯾﺶ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ‬ ،‫ﺑﺪاﻧﯿﻢ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫اﺳﺎس‬ ‫ﯾﮏ‬ ‫را‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺻﻮرت‬ ‫ﺟﻬﺎن‬ ‫ﻣﻔﻬـﻮم‬ ‫از‬ (‫)ره‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ .‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺷﻤﻮل‬ ‫در‬ ‫ﺷـﻤﻮﻟﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﯾﺎد‬ ‫ﺧﺪاﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫ﺑﻮدن‬ ‫ﻓﻄﺮي‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻗﺮآن‬ ‫ادﺑﯿﺎت‬ ‫واژه‬ ‫ﻣﻌﻨـﺎي‬ ‫ﺗﺒﯿﯿﻦ‬ ‫در‬ » ‫ﻓﻄـﺮت‬ « ‫آﯾـﻪ‬ ‫ذﯾـﻞ‬ 79 ‫ﺳﻮره‬ » ‫اﻧﻌﺎم‬ » « ‫ِﯽ‬ّ‫ﻧ‬ِ‫إ‬ ُ‫ﺖ‬ْ‫ﻬ‬َّ‫ﺟ‬َ‫و‬ َ‫ﯽ‬ِ‫ﻬ‬ْ‫ﺟ‬َ‫و‬ ‫َﺬي‬ّ‫ﻠ‬ِ‫ﻟ‬ َ‫ﺮ‬َ‫ﻄ‬َ‫ﻓ‬ ِ‫ت‬‫َﻤﺎوا‬ّ‫ﺴ‬‫اﻟ‬ َ‫و‬ َ‫ض‬ْ‫ر‬َ‫ﺄ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ ً‫ﺎ‬‫َﻨﯿﻔ‬‫ﺣ‬ َ‫و‬ ‫ﻣﺎ‬ ‫َﺎ‬‫ﻧ‬َ‫أ‬ َ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ َ‫ﻦ‬‫ِﮐﯿ‬‫ﺮ‬ ْ ‫ُﺸـ‬‫ﻤ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ « ‫ﻣـﯽ‬ :‫ﻧﻮﯾﺴـﺪ‬ » ‫ﮐﻠﻤﻪ‬ ‫اﺻﻠﻰ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﻣﻔﺮدات‬ ‫در‬ ‫راﻏﺐ‬ » ‫ﻓﻄﺮ‬ « ‫آن‬ ‫درازاى‬ ‫ﻃـﺮف‬ ‫از‬ ‫ﭼﯿـﺰى‬ ‫زدن‬ ‫ﭼﺎك‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ‬ ً‫ﺎ‬‫ﻣﺜﻠ‬ ‫ﺷﻮد‬ » ‫ﻓﻠﺎن‬ ‫ﻓﻠﺎﻧﻰ‬ ‫ﮐﺬا؛‬ ‫ﻓﻠﺎن‬ ‫ﻓﻄﺮ‬ ‫زد‬ ‫ﭼﺎك‬ ‫را‬ ‫ﭼﯿﺰ‬ .« ‫اﻟﺒﺘـﻪ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﻓﻄﺮ‬ ‫اﺻﻠﻰ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫دﯾﮕﺮى‬ ‫ﻣﻌﺎﻧﻰ‬ ‫آن‬ ‫ﻣﺸﺘﻘﺎت‬ ‫ﺑﻪ‬ .‫دﻫﻨﺪ‬ ‫ﻣﺜﺎل‬ ‫ﻋﻨﻮان‬ » ‫ﺧـﻮرد‬ ‫ﻓﻄـﻮر‬ ‫ﻓﻠﺎﻧﻰ‬ ‫ﻓﻄﻮرا؛‬ ‫ﻓﻠﺎن‬ ‫اﻓﻄﺮ‬ » .« ‫ﻓﻄـﻮر‬ « ‫آن‬ ‫روزه‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﭼﯿﺰى‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ﯾﮑﻰ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫اﻓﻄﺎر‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﺑﺸﮑﻨﺪ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫روزه‬ ‫آن‬ ‫ﺧﻮردن‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫دار‬ ‫ﮐﻠﻤـﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻣﺸﺘﻘﺎت‬ ‫از‬ ‫ﻟﻔﻆ‬ » ‫ﻓﻄﺮت‬ « ‫از‬ ‫ﻓﻌﻠـﻰ‬ ‫ﻧـﺎﺧﻮاه‬ ‫ﺧـﻮاه‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﯿﺎﻓﺮﯾﻨﺪ‬ ‫ﻃﻮرى‬ ‫را‬ ‫ﭼﯿﺰى‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﯾﺶ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫در‬ ‫ﻣﻌﻨﺎ‬ ‫ﻫﻤﯿﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻓﻄﺮت‬ .‫دﻫﺪ‬ ‫ﺗﺮﺷﺢ‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ﻣﺨﺼﻮﺻﻰ‬ ‫اﺛﺮ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫داده‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ‫را‬ ‫اﻓﻌﺎل‬ » َ‫ت‬َ‫ﺮ‬ْ‫ﻄ‬ِ‫ﻓ‬ ِ‫ﻪ‬‫َـ‬ّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ‫ِـﯽ‬‫ﺘ‬َّ‫ﻟ‬‫ا‬ َ‫ﺮ‬َ‫ﻄ‬َ‫ﻓ‬ َ‫س‬‫َﺎ‬ّ‫ﻨ‬‫اﻟ‬ ‫ْﻬﺎ‬‫ﯿ‬َ‫ﻠ‬َ‫ﻋ‬ « ) ،‫روم‬ 30 ( ‫رﻓ‬ ‫ﮐﺎر‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺑﯿﺎن‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﺘﻪ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫آﻓﺮﯾﺪه‬ ‫ﻃﻮرى‬ ‫را‬ ‫ﻣﺮدم‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬ .‫ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‬ ‫را‬ ‫ﺧﺪا‬ ،‫ﺧﻮد‬ ‫ارﺗﮑﺎز‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫و‬ ً‫ﺎ‬‫ﻃﺒﻌ‬ » َ‫ت‬َ‫ﺮ‬ْ‫ﻄ‬ِ‫ﻓ‬ ِ‫ﻪ‬َّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ « ‫اﺳـﺖ‬ ‫اﯾﻤﺎﻧﻰ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫ﻗﺪرت‬ ‫از‬ ‫ﻋﺒﺎرت‬ ‫ﺷﺮﯾﻔﻪ‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﺷﺪه‬ ‫ﺳﺮﺷﺘﻪ‬ ‫آدﻣﻰ‬ ‫ِﻞ‬‫ﮔ‬ ‫و‬ ‫آب‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﮐﻪ‬ » َ‫و‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﺌ‬َ‫ﻟ‬ ْ‫ﻢ‬ُ‫ﻬ‬َ‫ﺘ‬ْ‫ﻟ‬َ‫ﺄ‬َ‫ﺳ‬ ْ‫ﻦ‬‫َـ‬‫ﻣ‬ َ‫ﻖ‬‫َـ‬‫ﻠ‬َ‫ﺧ‬ ‫ﻤﺎ‬ َّ ‫اﻟﺴـ‬ ِ‫ت‬‫وا‬ َ‫و‬ َ‫ض‬ْ‫ر‬َ‫ﺄ‬‫ْـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ َّ‫ﻦ‬ُ‫ﻟ‬‫ُﻮ‬‫ﻘ‬َ‫ﯿ‬َ‫ﻟ‬ ُ‫ﻪ‬َّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ « ‫ﻣﻰ‬ ‫اﺷﺎره‬ ‫آن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ) ،‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ 1374 ، ‫ج‬ 7 ، ‫ص‬ 267 ( ‫را‬ ‫ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳـﯽ‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ،‫ﻋﻠﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ‬ ‫از‬ . .‫آﺷﻨﺎﺳﺖ‬ ‫اﻣﺮ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫آدﻣﯽ‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫و‬ ‫آب‬ ‫و‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫اﺷﺮاب‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ذات‬ ‫در‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎر‬ ‫ﭘﻨﺞ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺄﮐﯿﺪ‬ ‫ﺻﺮاﺣﺖ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬
14 ‫ﺷﻤﺎره‬ ،1399 ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺑﻬﺎر‬ ،‫ﻫﺸﺘﻢ‬ ‫ﺳﺎل‬ ،‫اﺳﻼم‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺘﻰ‬ ‫ﻋﻠﻮم‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫دوﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬ 32 ‫و‬ ‫ﻣﺮدم‬ ‫از‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﭼ‬ ‫ﺑﭙﺮﺳﯽ‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻣﺸﺮﮐﯿﻦ‬ ‫ﺣﺘﯽ‬ ‫ﻧـﺎزل‬ ‫آﺳﻤﺎن‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ﺑﺎران‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫آﻓﺮﯾﺪه‬ ‫را‬ ‫زﻣﯿﻦ‬ ‫و‬ ‫آﺳﻤﺎن‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻣﯽ‬ ،‫ﮐﻨﺪ‬ ) ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫اﻟﻠﻪ‬ ‫ﮔﻮﯾﺪ‬ َّ‫ﻦ‬ُ‫ﻟ‬‫ُﻮ‬‫ﻘ‬َ‫ﯿ‬َ‫ﻟ‬ ُ‫ﻪ‬َّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ‫ﻧﯿـﺰ‬ ‫دﯾﮕﺮي‬ ‫آﯾﺎت‬ ‫در‬ .‫دارد‬ ‫ﻣﺸﺮﮐﯿﻦ‬ ‫ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫از‬ ‫ﻧﺸﺎن‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﮐﻪ‬ ( ‫ﮐﻤﮏ‬ ‫ﻫﯿﺞ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺧﺎص‬ ‫و‬ ‫اﺿﻄﺮاري‬ ‫ﺷﺮاﯾﻂ‬ ‫در‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫آﻣﺪه‬ ‫ﻧﻤـﯽ‬ ‫ﻧﺎﺻـﺮي‬ ‫و‬ ‫ﮐﻨﻨﺪه‬ ‫ﺑﻪ‬ ،‫ﯾﺎﺑـﺪ‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﺳـﻮي‬ ‫ﭘﻨﺎه‬ ‫ﻣﺘﻌﺎل‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻤﮏ‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎي‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ﺑﺮده‬ ‫ﺑﻪ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﻗـﺮآن‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﻣﺜﺎل‬ ‫ﻋﻨﻮان‬ :‫ﻓﺮﻣﺎﯾـﺪ‬ » َ‫و‬ ‫ِذا‬‫إ‬ َّ‫ﺲ‬‫َـ‬‫ﻣ‬ َ‫ن‬‫ْﺴﺎ‬‫ﻧ‬ِ‫ﺈ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ ٌّ‫ﺮ‬ُ‫ﺿ‬ ‫َﻋﺎ‬‫د‬ ُ‫ﻪ‬َّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ ً‫ﺎ‬‫ُﻨﯿﺒ‬‫ﻣ‬ ِ‫ﻪ‬ْ‫ﯿ‬َ‫ﻟ‬ِ‫إ‬ َّ‫ﻢ‬ُ‫ﺛ‬ ‫ِذا‬‫إ‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﻟ‬َّ‫ﻮ‬َ‫ﺧ‬ ً‫ﮥ‬َ‫ﻤ‬ْ‫ﻌ‬ِ‫ﻧ‬ ُ‫ﻪ‬ْ‫ﻨ‬ِ‫ﻣ‬ َ‫ﯽ‬ِ‫ﺴ‬َ‫ﻧ‬ ‫ﻣﺎ‬ َ‫ن‬‫ﮐﺎ‬ ‫ُﻮا‬‫ﻋ‬ْ‫ﺪ‬َ‫ﯾ‬ ِ‫ﻪ‬ْ‫ﯿ‬َ‫ﻟ‬ِ‫إ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ُ‫ﻞ‬ْ‫ﺒ‬َ‫ﻗ‬ َ‫و‬ َ‫ﻞ‬َ‫ﻌ‬َ‫ﺟ‬ ِ‫ﻪ‬َّ‫ﻠ‬ِ‫ﻟ‬ ً‫ا‬‫ْـﺪاد‬‫ﻧ‬َ‫أ‬ َّ‫ﻞ‬ ِ ‫ُﻀـ‬‫ﯿ‬ِ‫ﻟ‬ ْ‫ﻦ‬‫َـ‬‫ﻋ‬ ِ‫ﻪ‬ِ‫ﻠ‬‫َﺒﯿ‬‫ﺳ‬ ْ‫ﻞ‬ُ‫ﻗ‬ ْ‫ﻊ‬َّ‫ﺘ‬َ‫ﻤ‬َ‫ﺗ‬ َ‫ك‬ِ‫ﺮ‬ْ‫ﻔ‬ُ‫ﮑ‬ِ‫ﺑ‬ ً‫ﺎ‬‫َﻠﯿﻠ‬‫ﻗ‬ َ‫ﮏ‬َّ‫ﻧ‬ِ‫إ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ِ‫ب‬‫ْﺤﺎ‬‫ﺻ‬َ‫أ‬ ِ‫ر‬‫َﺎ‬ّ‫ﻨ‬‫اﻟ‬ « ) ،‫زﻣﺮ‬ 8 ( ‫ﮐﻠﻤﻪ‬ . » ‫اﻧﺎﺑﻪ‬ « ‫ﺑﻪ‬ ‫از‬ ‫ﭘـﺲ‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﺮﮔﺸـﺘﻦ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى‬ ‫ﮐﻔﺮان‬ ‫از‬ ‫ﺳﺨﻦ‬ ‫ﻗﺒﻠﻰ‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫در‬ ‫آﻧﮑﻪ‬ ‫ﺑﻰ‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﺳﺒﺤﺎن‬ ‫ﺧﺪاى‬ :‫ﻓﺮﻣﻮد‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ﺑﻮد‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫ﮔﺮان‬ ‫ﻣـﺮدم‬ ‫از‬ ‫ﻧﯿﺎز‬ ‫ﻣﻊ‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫آﻧﺎ‬ ‫ﺑﺮاى‬ ‫را‬ ‫ﻋﻤﻞ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ذﻟﮏ‬ ‫ﻧﻤﻰ‬ ‫ن‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﺗﻨﺒﻪ‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ ‫اﯾﻨﮏ‬ ،‫ﭘﺴﻨﺪد‬ ً‫ﺎ‬‫ﻃﺒﻌـ‬ ‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫اﯾﻨﮑـﻪ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫دﻫﺪ‬ ‫ﮐﻔﺮان‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎر‬ ‫ﺑﺎﻟﻔﻄﺮه‬ ‫او‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺖ؛‬ ‫ﭘﯿﺸﻪ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ـ‬ ‫اﺿـﻄﺮار‬ ‫و‬ ‫ﺑﯿﭽﺎرﮔﻰ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺪ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫از‬ ‫دﺳﺘﺶ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﮐﻮﺗﺎه‬ ‫ﺟﺎ‬ ‫ﺑﯽ‬ ،‫ـ‬ ‫ﺷﻮد‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫رو‬ ‫درﻧﮓ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫او‬ ‫ﺳﻮى‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﻧﺠﺎت‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﻣﻌﻨـﺎى‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ .‫ﻃﻠﺒﺪ‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﭼﻨﯿﻦ‬ :‫ﮐﻪ‬ ‫ﺷﻮد‬ » ‫ﻣﻰ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫آن‬ ‫اﻣﺜﺎل‬ ‫و‬ ‫ﻗﺤﻄﻰ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﻣﺮض‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﺷﺪت‬ ‫وﻗﺘﻰ‬ ‫ـ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎر‬ ،‫رﺳﺪ‬ ‫درﺣﺎﻟﻰ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ـ‬ ‫دارد‬ ‫رﺑﻮﺑﯿﺘﺶ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻋﺘﺮاف‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ،‫ﺧﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺑﺮﻣﻰ‬ ‫او‬ ‫ﺳﻮى‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫اﻋﺮاض‬ ‫او‬ ‫ﻣﺎﺳﻮاى‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ﮔﺮدد‬ ‫از‬ .‫ﮐﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫او‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﺎرى‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺳﺎزد‬ ‫ﺑﺮﻃﺮف‬ ‫را‬ ‫اش‬ .« ‫ﻣﻌﻨﺎى‬ » َّ‫ﻢ‬ُ‫ﺛ‬ ‫ِذا‬‫إ‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﻟ‬َّ‫ﻮ‬َ‫ﺧ‬ ِ‫ﻧ‬ ً‫ﮥ‬َ‫ﻤ‬ْ‫ﻌ‬ ُ‫ﻪ‬ْ‫ﻨ‬ِ‫ﻣ‬ َ‫ﯽ‬ِ‫ﺴ‬َ‫ﻧ‬ ‫ﻣﺎ‬ َ‫ن‬‫ﮐـﺎ‬ ‫ُﻮا‬‫ﻋ‬ْ‫ﺪ‬‫َـ‬‫ﯾ‬ ِ‫ﻪ‬‫ْـ‬‫ﯿ‬َ‫ﻟ‬ِ‫إ‬ ْ‫ﻦ‬‫ِـ‬‫ﻣ‬ ُ‫ﻞ‬ْ‫ﺒ‬َ‫ﻗ‬ « :‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ » ،‫داد‬ ‫او‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﻧﺎﺣﯿﻪ‬ ‫از‬ ‫ﻧﻌﻤﺘﻰ‬ ‫و‬ ‫ﮐﺮد‬ ‫ﺑﺮﻃﺮف‬ ‫را‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﺎرﯾﺶ‬ ‫ﺳﺒﺤﺎن‬ ‫ﺧﺪاى‬ ‫ﭼﻮن‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﺎرى‬ ‫آن‬ ‫دوﺑﺎره‬ ،‫ﺷﺪه‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫ﻣﺴﺘﻐﺮق‬ ‫و‬ ‫ﺳﺮﮔﺮم‬ ‫ﻣـﻰ‬ ‫ﯾﺎد‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫اش‬ ‫ﮔﺮﻓﺘـﺎري‬ .‫ﺑـﺮد‬ ‫را‬ ‫ﺧـﺪا‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫اي‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫آن‬ ‫ﺳﻮى‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪ؛‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﯾﻌﻨﻰ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺑﺮﻃﺮف‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫ﺗﺎ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪ‬ « ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 7 ، ‫ص‬ 269 ( ‫ﻋﻠﺎﻣـﻪ‬ . ‫آﯾﻪ‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺳﺨﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬ 172 ‫ﺳﻮره‬ » ‫اﻋﺮاف‬ « ‫ﻣﯽ‬ ‫اﺷﺎره‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫آﻧﺠﺎ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ :‫ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‬ َ‫و‬ ْ‫ذ‬ِ‫إ‬ َ‫ﺬ‬‫َـ‬‫ﺧ‬َ‫أ‬ َ‫ﮏ‬‫ُـ‬ّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ‫َﻨﯽ‬‫ﺑ‬ َ‫م‬َ‫د‬‫آ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ْ‫ﻢ‬ِ‫ﻫ‬ِ‫ر‬‫ُﻮ‬‫ﻬ‬ُ‫ﻇ‬ ْ‫ﻢ‬ُ‫ﻬ‬َ‫ﺘ‬َّ‫ﯾ‬ِّ‫ر‬ُ‫ذ‬ َ‫و‬ ْ‫ﻢ‬ُ‫ﻫ‬َ‫ﺪ‬َ‫ﻬ‬ْ‫ﺷ‬َ‫أ‬ ‫َﻠﻰ‬‫ﻋ‬ ْ‫ﻢ‬ِ‫ﻬ‬ِ‫ﺴ‬ُ‫ﻔ‬ْ‫ﻧ‬َ‫أ‬ َ‫أ‬ ُ‫ﺖ‬ْ‫ﺴ‬َ‫ﻟ‬ ْ‫ﻢ‬ُ‫ﮑ‬ِّ‫ﺑ‬َ‫ﺮ‬ِ‫ﺑ‬ ‫ُﻮا‬‫ﻟ‬‫ﻗﺎ‬ ‫َﻠـﻰ‬‫ﺑ‬ .... ‫؛‬ » ‫و‬ ‫ﭘﺮوردﮔـﺎر‬ ‫ﺗـﻮ‬ ‫از‬ ‫ﭘﺸـﺖ‬ ‫ﺑﻨﻰ‬ ،‫آدم‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪان‬ ‫ﺷﺎن‬ ‫را‬ ‫ﺑﯿﺮون‬ ‫آورد‬ . ‫و‬ ‫آﻧﺎن‬ ‫را‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن‬ ‫ﮔﻮاه‬ ‫ﮔﺮﻓـﺖ‬ ‫و‬ ‫ﭘﺮﺳـﯿﺪ‬ : ‫آﯾـﺎ‬ ‫ﻣـﻦ‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎرﺗـﺎن‬ ‫ﻧﯿﺴﺘﻢ؟‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‬ : ‫آرى‬ .... .« ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺒﺎرﮐﻪ‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ،‫او‬ ‫ﻧﻈﺮ‬ ‫از‬ ‫ﻓﻘـﺮ‬ ‫و‬ ‫ﻧﯿـﺎز‬ ‫از‬ ‫او‬ ‫درك‬ ،‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫وﺿﻮح‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺄﮐﯿﺪ‬ ‫ﺧﺪاﺟﻮ‬ ‫ﻓﻄﺮت‬ ‫ﻫﻤﺎن‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ﻋﺒﺎرت‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮه‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫و‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫اﻣﺎ‬ .‫دارد‬ ‫وﺳﯿﻌﯽ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮه‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻗﺴﻢ‬ ‫دو‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮐﻠﯽ‬ ‫ﺗﻘﺴﯿﻢ‬ ‫ﯾﮏ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫ﺗﻮان‬ » ‫ﻧﻈﺮي‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫و‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ « ‫وﺣـ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺪﯾﺸﻪ‬ ‫و‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫در‬ ‫ﻓﺮد‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫آن‬ ‫ﻧﻈﺮي‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ .‫ﮐﺮد‬ ‫ﺗﻘﺴﯿﻢ‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﯾﮕـﺎﻧﮕﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺪاﻧﯿﺖ‬ ‫ﻇﻬـﻮر‬ ‫و‬ ‫ﺑـﺮوز‬ ‫ﻧﯿـﺰ‬ ‫رﻓﺘـﺎرش‬ ‫و‬ ‫ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﺣﯿﻄﻪ‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﻧﻔﻮذ‬ ‫او‬ ‫ﺟﺎن‬ ‫ﻋﻤﻖ‬ ‫در‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫اﮔﺮ‬ .‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣـﻪ‬ .‫ﺷـﺪ‬ ‫ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﻋﻤﻠـﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺣﻮزه‬ ‫وارد‬ ،‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﻣﻮﺣﺪاﻧﻪ‬ ‫رﻓﺘﺎر‬ ‫درواﻗﻊ‬ ‫و‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﭘﯿﺪا‬ ) 1374 ، ‫ج‬ 4 ، ‫ص‬ 353 ( ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻌﺮﯾﻒ‬ ‫اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ‬ ‫را‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ » : ‫ﻧﯿـﮏ‬ ‫اﻋﻤـﺎل‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫آن‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫و‬ ‫ﻫـﻮس‬ ‫و‬ ‫ﻫـﻮا‬ ‫از‬ ‫ﭘﯿـﺮوي‬ ‫روي‬ ‫از‬ ‫ﻧﻪ‬ ‫ـ‬ ‫اﺧﺮوي‬ ‫ﭘﺎداش‬ ‫درﯾﺎﻓﺖ‬ ‫و‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫رﺿﺎﯾﺖ‬ ‫ﮐﺴﺐ‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫را‬ ‫اﺣﺴﺎن‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
(‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﻰ)ره‬ ‫ﻋﻼﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫اﺧﻼﻗﻰ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﮔﺮاﯾﻰ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ 33 ‫دﻫﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ‫ـ‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺴﺘﻦ‬ ‫ﺷﺮك‬ « . ‫ﻓﻘـﻂ‬ ،‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﯾﮕﺎﻧﻪ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﺑﻨﺪه‬ ‫ﻋﻤﻞ‬ ‫در‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﭘﺲ‬ ‫ﻫﺮ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﻋﺒﺎدت‬ ‫و‬ ‫ﭘﺮﺳﺘﺶ‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﻣﻌﺒﻮد‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‬ ‫و‬ ‫اﻧﻮاع‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻗﺴﻢ‬ ‫دو‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫از‬ ‫ﮐﺪام‬ ‫دارد‬ ‫ﻫـﺎﯾﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫دراداﻣﻪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬ ‫ﺧﻠﺎﺻﻪ‬ ‫ﺻﻮرت‬ .‫ﺷﻮد‬ 1 - ‫ﻧﻈﺮي‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺷﺎﺧﻪ‬ ‫ﺳﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮي‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ » ‫ذاﺗﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ، » ‫ﺻﻔﺎﺗﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫و‬ » ‫اﻓﻌـﺎﻟﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﺗﻘﺴـﯿﻢ‬ ‫ذاﺗـﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ .‫ﺷـﻮد‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫از‬ ‫ﺗﺮﮐﯿﺐ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻌﺪد‬ ‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ‬ ‫ﻧﻔﯽ‬ ،‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي‬ ‫ﺑﺎري‬ ‫اﻗﺪس‬ ‫ذات‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫او‬ ‫داﻧﺴﺘﻦ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬ ‫و‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺧﺎرﺟﯽ‬ ‫وﺣﺪت‬ ‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫اوﺻﺎف‬ ‫و‬ ‫ذات‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺻﻔﺎﺗﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﻣﺒﺪأ‬ ‫و‬ ‫ﻋﻠﺖ‬ ‫آن‬ ‫دوﺋﯿﺖ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻐﺎﯾﺮ‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ﺑﻮده‬ ‫ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ‬ ‫ﺗﻐﺎﯾﺮ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﻗﺪرت‬ ‫و‬ ‫ﻋﻠﻢ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫اوﺻﺎﻓﯽ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ذات‬ ‫ﺗﻐﺎﯾﺮ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻔﻬﻮم‬ ‫در‬ ‫ﻓﻘﻂ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﺧﺎرج‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫اﻓﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ .‫ﻣﻮﺟﻮدﻧﺪ‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻤﮕﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺣﻘﯿﻘﯽ‬ ‫ﻣﺆﺛﺮ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺎم‬ ‫ﻓﺎﻋﻠﯿﺖ‬ ‫دﯾﮕﺮي‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫او‬ ‫ﺟﺰ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺒﺎرك‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﻣﻘﺪس‬ ‫ذات‬ ،‫ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫در‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘ‬ ،‫دادن‬ ‫روزي‬ ‫و‬ ‫رزق‬ ‫و‬ ‫آﻓﺮﯾﺪن‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫اﻓﻌﺎﻟﯽ‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺑﯽ‬ ‫و‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻣﻮﺟـﻮدي‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫دﯾﮕﺮان‬ ‫ﯾﺎري‬ ‫از‬ ‫ﻧﯿﺎز‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫واﻗﻊ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫در‬ ‫ﻓﻌﻠﯽ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫درواﻗﻊ‬ .‫ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫اﻓﻌﺎل‬ ‫در‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫ﻏﯿﺮ‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫اراده‬ ‫و‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﻣﮕﺮ‬ ‫ﺷﻮد‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮﮐـﻞ‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﺑـﺮ‬ ‫ﻫﻤـﻮاره‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫اﻓﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﯽ‬ .‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﺗﻌﻠﻖ‬ ‫آن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﯾـﺎري‬ ‫او‬ ‫از‬ ،‫ﮐﻨـﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺟﻮﯾﺪ‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫ﻣﺤﺎل‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫اراده‬ ‫ﺗﻌﻠﻖ‬ ‫درﺻﻮرت‬ ‫را‬ ‫اﻣﺮي‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ‬ ‫و‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫را‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﻫﻤﻮاره‬ ‫او‬ .‫ﯾﺎﺑﺪ‬ ‫اﻣﯿـﺪ‬ ‫او‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺧﻮاﻧـﺪ‬ ‫دارد‬ ) ،‫ﮐﺒﯿﺮي‬ 1388 ، ‫ص‬ 48 ( ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﻣﺮﺣﻮم‬ . ) 1374 ( ‫ﺳـﻮره‬ ‫ﺗﻔﺴـﯿﺮ‬ ‫در‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ « ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﮐـﺮده‬ ‫ﺑﯿـﺎن‬ ‫در‬ ‫ﮐﺎرﻫﺎ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫اﻓﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫در‬ ‫ﻗﺮآن‬ ‫وﯾﮋه‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫در‬ ‫ﺷﺮﯾﮑﯽ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺣﻖ‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﻧﺎﻣﺤﺪود‬ ‫و‬ ‫ذاﺗﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫در‬ ‫رﯾﺸﻪ‬ ‫اﻓﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮔﻔﺖ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﻓﺎﻋﻠﯿﺖ‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ .‫دارد‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ،‫ﺟﻬـﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ ‫ﻧﺎﻣﺤﺪودﯾﺖ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻧﺎﻣﺤﺪود‬ ‫و‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ‬ ،‫اﻓﻌﺎل‬ ‫ﻓﺎﻋﻠﯿﺖ‬ ‫ازﺟﻤﻠﻪ‬ ‫ﺟﻬﺎت‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫در‬ ‫ﻧﺎﻣﺤﺪود‬ ‫و‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺑﯽ‬ ‫ﻫﻤﺎن‬ ‫ﺑﯽ‬ ‫و‬ ‫ﻫﻤﺘﺎﯾﯽ‬ ‫ﭘﺪﯾﺪه‬ ‫و‬ ‫ﻓﻌﻞ‬ ‫)ﻫﺮ‬ ‫ﺷﯽء‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮده‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫او‬ ‫ﺷﺮﯾﮑﯽ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ (‫اي‬ :‫اوﺳﺖ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ‬ » ُ‫ﻢ‬ُ‫ﮑ‬ِ‫ﻟ‬‫ذ‬ ُ‫ﻪ‬َّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ْ‫ﻢ‬ُ‫ﮑ‬ُّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ ‫ﻟﺎ‬ َ‫ﻪ‬‫ِﻟ‬‫إ‬ ‫ّﺎ‬َ‫ﻟ‬ِ‫إ‬ َ‫ﻮ‬ُ‫ﻫ‬ ُ‫ﻖ‬ِ‫ﻟ‬‫ﺧﺎ‬ ِّ‫ﻞ‬ُ‫ﮐ‬ ْ‫ﯽ‬َ‫ﺷ‬ ٍ‫ء‬ « ) ،‫اﻧﻌﺎم‬ 102 ( ‫ﺑـﻪ‬ ‫اﻓﻌـﺎﻟﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫ازآﻧﺠﺎﮐﻪ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ . ‫ﻣﻌﻨﺎي‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺒﺎرك‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫وﺣﺪاﻧﯿﺖ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫اداﻣﻪ‬ ‫در‬ ،‫دارد‬ ‫اﻧﻮاﻋﯽ‬ ‫ﺣﻖ‬ ‫ﺣﻀﺮت‬ ‫اﻓﻌﺎل‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﻓﻌﺎل‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫ﺗﺸﺮﯾﺢ‬ ‫ﺑﻪ‬ :‫ﭘﺮداﺧﺖ‬ ‫ﺧﻮاﻫﯿﻢ‬ ‫ﻫﺎ‬ 1 - 1 - ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫آﻓﺮ‬ ‫اﯾﻨﮑـﻪ‬ ‫ﯾﻌﻨـﯽ‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﻣﻌﻨﯽ‬ ‫ﺣﻘﯿﻘـﯽ‬ ‫ﯾـﺪﮔﺎر‬ ‫ﻣﺨﻠﻮ‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ،‫ﺧﺪاﺳﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟـﻮدات‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫و‬ ‫اوﺳﺖ‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫اراده‬ ‫ﺗـﺎﺑﻊ‬ ‫و‬ ‫ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‬ ‫اﺳـﺘﻘﻠﺎﻟﯽ‬ ‫ﺟﻨﺒـﻪ‬ ‫آن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﻣﺸﯿﺖ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﮐـﺮده‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫اﻓﺎﺿﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ) ،‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎﯾﯽ‬ 1374 ، ‫ج‬ 1 ، ‫ص‬ 402 ( ‫زﯾـﺮ‬ ‫آﯾـﺎت‬ . ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺒﯿﯿﻦ‬ ‫را‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫و‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺑﻮدن‬ ‫ﭼﯿﺰ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺧﺎﻟﻖ‬ ‫ﺻﺮاﺣﺖ‬ :‫ﮐﻨﻨﺪ‬
14 ‫ﺷﻤﺎره‬ ،1399 ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺑﻬﺎر‬ ،‫ﻫﺸﺘﻢ‬ ‫ﺳﺎل‬ ،‫اﺳﻼم‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺘﻰ‬ ‫ﻋﻠﻮم‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫دوﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬ 34 ‫ـ‬ ُ‫ﻪ‬ّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ُ‫ﻖ‬‫ﺧﺎﻟ‬ ِّ‫ﻞ‬ُ‫ﮐ‬ ٍ‫ء‬‫َﯽ‬‫ﺷ‬ ‫؛‬ » ‫اﺳﺖ‬ ‫ﭼﯿﺰي‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﺧﺎﻟﻖ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ « ) ،‫زﻣﺮ‬ 2 ( . ‫ـ‬ ‫ُﻢ‬‫ﮑ‬‫ذﻟ‬ ‫َﻪ‬ّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ‫ُﻢ‬‫ﮑ‬‫رﺑ‬ ُ‫ﻖ‬‫ﺧﺎﻟ‬ ِّ‫ﻞ‬ُ‫ﮐ‬ ‫َﯽء‬‫ﺷ‬ ‫ﻟﺎ‬ ‫ِﻟﻪ‬‫إ‬ َّ‫ﺎ‬‫ِﻟ‬‫إ‬ ‫ﻫﻮ‬ ‫َﻰ‬ّ‫ﻧ‬َ‫ﺄ‬َ‫ﻓ‬ َ‫ن‬‫ُﻮ‬‫ﮑ‬َ‫ﻓ‬ْ‫ﺆ‬ُ‫ﺗ‬ ‫؛‬ » ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﭘﺮورﮔـﺎر‬ ،‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﭼﯿﺰي‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه‬ « ) ،‫ﻏﺎﻓﺮ‬ 62 ( . ‫ـ‬ َ‫ﻖ‬َ‫ﻠ‬َ‫ﺧ‬ ‫اﻟﺴﻤﺎوات‬ ‫َرض‬‫ﺄ‬ْ‫ﻟ‬‫وا‬ ِّ‫ﻖ‬‫ْﺤ‬‫ﻟ‬‫ِﺎ‬‫ﺑ‬ ‫َﻌﺎﻟﻰ‬‫ﺗ‬ ‫ّﺎ‬‫ﻤ‬َ‫ﻋ‬ َ‫ن‬‫ُﻮ‬‫ﮐ‬ِ‫ﺮ‬ْ‫ﺸ‬ُ‫ﯾ‬ ‫؛‬ » ‫ﺑﻪ‬ ‫را‬ ‫زﻣﯿﻦ‬ ‫و‬ ‫آﺳﻤﺎن‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫از‬ ‫ﺑﺮﺗﺮ‬ ‫او‬ .‫آﻓﺮﯾﺪ‬ ‫ﺣﻖ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﻫﻤﺘﺎﯾﯽ‬ ‫ﺑﺮاﯾﺶ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫دﻫﻨﺪ‬ « ) ،‫ﻧﺤﻞ‬ 3 ( . ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ) 1374 ، ‫ج‬ 12 ، ‫ص‬ 210 ( ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﺧـﺎﻟﻖ‬ ‫ﯾﮑﺘـﺎﯾﯽ‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫دﻟﯿﻞ‬ ‫را‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫در‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ﻧﻈﻢ‬ ‫و‬ ‫داﻧـﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ :‫ﮔﻮﯾﺪ‬ » ‫ﺧﻠﻖ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدات‬ ‫و‬ ‫ﺗﺪﺑﯿﺮ‬ ‫آن‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫دﻟﯿﻞ‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫اﻟﻮﻫﯿﺖ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﯽ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﻣﯿـﺎن‬ ‫ﻧﻈـﺎم‬ ،‫واﺣـﺪ‬ ‫ﻣﻨﻈﻢ‬ ‫و‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ‬ ‫ﻃﺒﯿﻌﺖ‬ ‫ﺑﺮﻗﺮار‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺪﺑﯿﺮ‬ ‫ﺣﺪت‬ ‫و‬ ‫وﻟﯽ‬ ‫ﺑﻮدن‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫رب‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫و‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﭼﯿﺰ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫دﯾﮕﺮي‬ .« ‫از‬ ‫اﺧﻠـﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿـﺖ‬ ‫ﻣﺘﺮﺑـﯽ‬ ‫ﺗﺄﺛﯿﺮﭘـﺬﯾﺮي‬ ،(‫)ره‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣـﻪ‬ ‫دﯾـﺪﮔﺎه‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫ﺑﻨﺎ‬ :‫اﺳﺖ‬ ‫ذﯾﻞ‬ ‫ﺷﺮح‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫اﻟﻒ‬ ( ‫ﺣﻘﺎرت‬ ‫اﺣﺴﺎس‬ ‫از‬ ‫ﭘﺮﻫﯿﺰ‬ ‫ﻧﺸﺎ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ـ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫آﺛﺎر‬ ‫از‬ ‫ﯾﮑﯽ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ن‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﻫـﺪاﯾﺖ‬ ،‫ـ‬ ‫دﻫـﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺣﻘﺎرت‬ ‫اﺣﺴﺎس‬ ‫از‬ ‫ﭘﺮﻫﯿﺰ‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫ذﯾﻞ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ .‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻓﺮاوﻧﯽ‬ ‫رذاﯾﻞ‬ ‫ﻣﻨﺸﺄ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ‬ » ‫و‬ ‫ﻟﺎ‬ ‫ُﻄﻊ‬‫ﺗ‬ َّ‫ﻞ‬ُ‫ﮐ‬ ٍ‫ف‬‫ّـﺎ‬‫ﻠ‬ُ‫ﺣ‬ ‫َﻬﯿﻦ‬‫ﻣ‬ « ) ،‫ﻗﻠﻢ‬ 10 ( ، » ‫ﻣﻬﯿﻦ‬ « ‫ﻣﺼﺪر‬ ‫از‬ ‫را‬ » ‫ﻣﻬﺎﻧﺖ‬ « ‫ﺑﻪ‬ ‫و‬ ‫اﺧﻠـﺎﻗﯽ‬ ‫رذﯾﻠﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫و‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﺑﯿﺎن‬ ‫ﻧﻔﺲ‬ ‫ﺣﻘﺎرت‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﯽ‬ ‫رذاﯾﻞ‬ ‫از‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ﺑﺴﯿﺎري‬ ‫ﺟﺎﻣﻊ‬ ‫را‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﮐﺮده‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 19 ، ‫ص‬ 622 ( ‫درﺻﻮرﺗﯽ‬ . ‫ﻓـﺮد‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫را‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ،‫ﺑﭙﺬﯾﺮد‬ ‫ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫ﺻﻮرت‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺣﻘﯿﺮ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮﯾﺶ‬ ‫ﻧﻔﺲ‬ ‫وﻗﺖ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﭼﺮا‬ ‫ﺷﻤﺎرد؛‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫او‬ ‫ﻣﺤﺘﺎج‬ ‫ﻓﻘﻂ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ،‫داﻧﺴﺘﻪ‬ ‫ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﻣﺨﻠﻮق‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮدش‬ ‫ﻧﻤـﯽ‬ ‫ﻓﺮود‬ ‫ﺳﺮ‬ ‫ﺧﻠﻖ‬ ‫درﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫و‬ ‫داﻧﺪ‬ .‫آورد‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﺻﻮرت‬ ‫درواﻗﻊ‬ ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﻧﺸـﺎن‬ ‫ﻃﺒﻊ‬ ‫اﺳﺘﻐﻨﺎي‬ ‫و‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﻧﮕﻪ‬ ‫ﺳﺮخ‬ ‫ﺳﯿﻠﯽ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫درﺑﺮاﺑـﺮ‬ ‫را‬ ‫ﺧـﻮدش‬ ‫ﺗـﺎ‬ ‫دﻫـﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺣﻘﺎرت‬ ‫و‬ ‫ذﻟﺖ‬ ‫اﻇﻬﺎر‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫درﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﻓﻘﻂ‬ ‫ﻓﺮدي‬ ‫ﭼﻨﯿﻦ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺣﻘﯿﺮ‬ ‫دﯾﮕﺮان‬ ‫ﻫـﯿﭻ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﺗـﻦ‬ ‫و‬ ‫ﮐﻨـﺪ‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫دﯾﮕﺮي‬ ‫ذﻟﺖ‬ ‫دﻫﺪ‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 4 ، ‫ص‬ 596 ( . ‫ب‬ ( ‫دﯾﮕﺮان‬ ‫ﺗﻤﺴﺨﺮ‬ ‫از‬ ‫دوري‬ ‫ﺧﺎ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫آﻓﺮﯾﻨﺶ‬ ‫او‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﻟﻖ‬ ‫ﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫ﻗـﺮار‬ ‫ﻧﯿﮑـﻮ‬ ‫اي‬ ‫را‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ،‫اﺣﺴﻦ‬ ‫ﻧﻈﺎم‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ » ‫اﻟﺘﻘﻮﯾﻢ‬ ‫اﺣﺴﻦ‬ « ‫اﺳﺖ؛‬ ‫ﻧﺎﻣﯿﺪه‬ » ‫ﻟﻘﺪ‬ ‫ﺧﻠﻘﻨﺎ‬ ‫اﻟﺎﻧﺴﺎن‬ ‫ﻓﯽ‬ ‫اﺣﺴﻦ‬ ‫ﺗﻘﻮﯾﻢ‬ .« ‫ﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫ﺗﻘﻮﯾﻢ‬ ‫اﺣﺴﻦ‬ ‫در‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﮐﺮدن‬ ‫ﺧﻠﻖ‬ ‫از‬ ‫ﺷ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫و‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺟﻬﺎت‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻰ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﺸﺘﻤﻞ‬ ‫ﻮﻧﺶ‬ ‫ﺗﻘﻮﯾﻢ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى‬ .‫اﺳﺖ‬ » ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺗﻘﻮﯾﻢ‬ « ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫و‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﻗﻮام‬ ‫داراى‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫آن‬ » ‫ﻗﻮام‬ « ‫ﻫـﺮ‬ ‫از‬ ‫ﻋﺒـﺎرت‬ ‫ﭼﯿﺰ‬ ، ‫ﺷﺮﻃﻰ‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫و‬ ‫وﺿﻊ‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺪان‬ ‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ‬ ‫ﺑﻘﺎﯾﺶ‬ ‫و‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺛﺒﺎت‬ ‫ﮐﻪ‬ . ‫ﮐﻠﻤـﻪ‬ ‫از‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر‬ » ‫اﻧﺴـﺎن‬ « ، ‫اﺳﺖ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺟﻨﺲ‬ . .‫اﺳﺖ‬ ‫ﻗﻮام‬ ‫داراى‬ ‫ﺧﻠﻘﺘﺶ‬ ‫ﺣﺴﺐ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺟﻨﺲ‬ ‫ﭘﺲ‬ ‫درواﻗﻊ‬ ‫ﻧﻪ‬ ‫ﻗ‬ ‫داراى‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫ﻮام‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻗﻮام‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ‬ ‫داراى‬ ‫ﺧﻠﻘﺖ‬ ‫ﺣﺴﺐ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 20 ، ‫ص‬ 540 ( ‫اﺛـﺮ‬ ‫اﯾـﻦ‬ ‫ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ‬ .
(‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﻰ)ره‬ ‫ﻋﻼﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫اﺧﻼﻗﻰ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﮔﺮاﯾﻰ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ 35 ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺳﻮق‬ ‫ﺳﻤﺘﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﻣﺘﺮﺑﯽ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ،‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺑـﯿﻦ‬ ‫ﻧﺒﺎﯾـﺪ‬ ‫دﯾﮕـﺮ‬ ‫ﺑﻔﻬﻤـﺪ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫دﻫـﺪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﻋﺪه‬ ‫و‬ ‫ﺷﻮد‬ ‫ﻗﺎﺋﻞ‬ ‫ﻣﺰﯾﺘﯽ‬ ‫ﻧﮋادﺷﺎن‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﭘﻮﺳﺖ‬ ‫رﻧﮓ‬ ‫و‬ ‫ﭼﻬﺮه‬ ‫ﻇﺎﻫﺮ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫ر‬ ‫اي‬ ‫ﺗـﺮﺟﯿﺢ‬ ‫دﯾﮕـﺮي‬ ‫ﺑـﺮ‬ ‫ا‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻧﻘﻄﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺘﺮﺑﯽ‬ .‫دﻫﺪ‬ ،‫ﮐﻨـﺪ‬ ‫اراده‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺻﻮرﺗﯽ‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫را‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﯾﮑﯽ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺧﺎﻟﻖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫رﺳﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮي‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫را‬ ‫ﻣﺼﻮر‬ ،‫ﻣﺘﺮﺑﯽ‬ ‫اﯾﻦ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫و‬ ‫داﻧﺪ‬ ‫ﻫـﯿﭻ‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫اﺳﺎس‬ ‫ﺷـﮑﻞ‬ ‫از‬ ‫ﻧـﻪ‬ ‫ﮔـﺎه‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫را‬ ‫دﯾﮕﺮان‬ ‫ﻧﻪ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻧﺎراﺿﯽ‬ ‫ﺧﻮدش‬ ‫ﻇﺎﻫﺮي‬ ‫ﻇﺎﻫﺮي‬ ‫اوﺻﺎف‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﺗﻤﺴﺨﺮ‬ ‫ﻣﻮرد‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫او‬ .‫دﻫﺪ‬ ‫داﻧـﺪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﯾﮑﯽ‬ ‫ﻫﻤﮕﺎن‬ ‫ﻣﺼﻮر‬ ‫ﺑـﺮ‬ ‫ﮔﺮوﻫـﯽ‬ ‫ﻫـﯿﭻ‬ .‫ﺑـﻮده‬ ‫ﺣﮑﻤﺘﯽ‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ،‫داد‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮوه‬ ‫ﮔﺮوه‬ ‫را‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﭘـﺲ‬ .‫ﻧﯿﺴـﺖ‬ ‫ﺧﺒـﺮدار‬ ‫ﮐﺴـﯽ‬ ‫ﺧـﺪا‬ ‫ﺟﺰ‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻗﻠﻮب‬ ‫ﺗﻘﻮاي‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ﺗﻘﻮاي‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﮕﺮ‬ ،‫ﻧﺪارد‬ ‫ﻣﺰﯾﺘﯽ‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ﮔﺮوه‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت‬ ‫ﺗﻤﺴﺨﺮ‬ ‫آﻧﺎن‬ ‫ﺑﺎﻃﻦ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﻇﺎﻫﺮ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫ﺟﺎﯾﯽ‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ج‬ ( ‫ﺧﻮدﺑﺮﺗﺮﺑﯿﻨﯽ‬ ‫و‬ ‫ﻋﺠﺐ‬ ‫از‬ ‫ﭘﺮﻫﯿﺰ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫آﺛﺎر‬ ‫از‬ ‫ﯾﮑﯽ‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﻋﺠـﺐ‬ ‫از‬ ‫ﭘﺮﻫﯿـﺰ‬ ،‫دﻫﺪ‬ ‫ﻧﺸﺎن‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻋﺠﺐ‬ ‫ﻣﻮرد‬ ‫در‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ :‫ﮔﻮﯾﺪ‬ » ‫آدﻣﻰ‬ ‫اﻣﺎ‬ ‫و‬ ً‫ﺎ‬‫واﻗﻌـ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻫﺮﭼﻨﺪ‬ ‫زاده‬ ،‫ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫ﮐﻤـﺎﻟﻰ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺘﺼـﻒ‬ ‫اﻧﻮاﻋ‬ ‫و‬ ‫ﺑﺸﻮد‬ ‫دارا‬ ‫را‬ ‫ﻓﻀﺎﯾﻠﻰ‬ ‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‬ ‫و‬ ‫ﺷﺮاﻓﺖ‬ ‫از‬ ‫ﻰ‬ ‫آن‬ ‫روى‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﻣﺤﻀﻰ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻣﺎ‬ ،‫ﺑﮑﻨﺪ‬ ‫ﮐﺴﺐ‬ ‫را‬ ‫ﻣﻌﻨﻮى‬ ‫ﻫﺎى‬ ‫ﺷﺮاﻓﺖ‬ ‫و‬ ‫ﻓﻀﺎﯾﻞ‬ ‫ﺑﻰ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺘﻘﻠﺎل‬ ‫ﻧﻮﻋﻰ‬ ،‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺗﮑﯿﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫در‬ ‫ﺧـﻮد‬ ‫اﯾـﻦ‬ ‫و‬ ‫ﮐـﺮده‬ ‫اﺛﺒﺎت‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﺑﺮاى‬ ‫را‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫از‬ ‫ﻧﯿﺎزى‬ ‫رب‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ‬ ‫و‬ ‫اﻟﻮﻫﯿﺖ‬ ‫ادﻋﺎى‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﻟﻌﺎﻟﻤﯿﻦ‬ . ‫ﺑـﺮاى‬ ‫ﺿـﺮرى‬ ‫و‬ ‫ﻧﻔـﻊ‬ ‫ﻧـﻪ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﺣﺎﺟـﺖ‬ ‫ﺳـﺮاﭘﺎ‬ ‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﻣﺎﻟﮑ‬ ‫ﺶ‬ ‫دارد‬ ‫و‬ ‫ﺑﻰ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺘﻘﻠﺎل‬ ‫و‬ ‫ﮐﺠﺎ‬ ‫ﺣﯿﺎﺗﻰ‬ ‫و‬ ‫ﻣﺮگ‬ ‫ﻧﻪ‬ ‫آﻧﭽـﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺧـﻮدش‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﮐﺠﺎ؟‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫از‬ ‫ﻧﯿﺎزى‬ ‫ﻣﺮﺑﻮﻃ‬ ‫او‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ـ‬ ‫آن‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫اوﺳﺖ‬ ‫روح‬ ‫و‬ ‫ﺟﺎن‬ ‫در‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ، ‫او‬ ‫و‬ ‫رﺳـﯿﺪه‬ ‫او‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﺧـﺎرج‬ ‫از‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﻰ‬ ‫آن‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫آن‬ ‫ﻣﺎﻟﮏ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫رﺳـﺎﻧﺪه‬ ‫وى‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫را‬ ‫ﺧﯿﺮﻫـﺎ‬ ‫آن‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺒﺎﺑﻰ‬ ‫آن‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫و‬ ‫ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ﻣﻤ‬ ‫ﻫﻤـﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻠـﻮك‬ ‫ﺳﺒﺤﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺧﺪاى‬ ‫؛‬ ‫ﺧﺎﻟﺺ‬ ‫ﻣﻤﻠﻮك‬ ‫ﻫﻢ‬ ‫آن‬ . ‫ﺑﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎ‬ ‫آن‬ ‫ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫دﯾﮕﺮى‬ ‫ﮐﺲ‬ ‫ﺷـﺮﮐﺖ‬ ‫ﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﺑﺎﻗﻰ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﺮاى‬ ‫ﭼﯿﺰى‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫و‬ ‫ﻧﺪارد‬ ‫ﻣﺎﻧﺪ؟‬ ‫را‬ ‫آدﻣـﻰ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﺧﻮدﭘﺴـﻨﺪى‬ ‫و‬ ‫ﻏـﺮور‬ ‫اﯾـﻦ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫وادار‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻮدﺳﺘﺎﯾﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﻰ‬ ‫رذاﯾﻞ‬ ‫از‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻋﺠﺐ‬ ‫ﻧﺎﻣﺶ‬ ، « ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 4 ، ‫ص‬ 592 ( . ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻣﺘﺮﺑﯽ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﻋﺠﺐ‬ ‫اﻧﻮاع‬ ‫از‬ ‫ﺑﺴﯿﺎري‬ ‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫اﻣﺘﯿـﺎزاﺗﯽ‬ ‫زﯾﺮا‬ ‫ﺧﺸﮑﺎﻧﺪ؛‬ ‫و‬ ‫ﭼﻬـﺮه‬ ‫زﯾﺒـﺎﯾﯽ‬ ‫ﻫﻤﭽـﻮن‬ ‫ﺧـﺪادادي‬ ‫اﻣﺘﯿـﺎزات‬ ‫ﯾﺎ‬ :‫ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﺧﺎرج‬ ‫ﺣﺎل‬ ‫دو‬ ‫از‬ ،‫دارد‬ ‫دﯾﮕﺮان‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫او‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫آن‬ ‫ﺗﺤﺼﯿﻞ‬ ‫در‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺗﯿﺰﻫﻮﺷﯽ‬ ‫ﯾ‬ ،‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬ ‫ﻧﻘﺸﯽ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫در‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﻋﺒـﺎدت‬ ‫ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫اﻣﺘﯿـﺎزاﺗﯽ‬ ‫ﺎ‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫ﺣﺴـﻨﺎت‬ ‫اﯾـﻦ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫اﯾـﻦ‬ ‫ﻣﻮﺣـﺪ‬ ‫ﻣﺘﺮﺑـﯽ‬ ‫ﯾﮏ‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫در‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﮐﻮﺷﺸﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻠﺎش‬ ‫آن‬ ‫ﺗﺤﺼﯿﻞ‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫را‬ ‫ﺣﺴﻨﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫او‬ ً‫ﺎ‬‫ﺛﺎﻧﯿ‬ ‫و‬ ‫ﺷﺪه‬ ‫او‬ ‫ﺣﺎل‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ﺗﻮﻓﯿﻖ‬ ً‫ﺎ‬‫اوﻟ‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ؛‬ ‫اﻧﺠـﺎم‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ﻫﺎي‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫داده‬ ‫َﺎ‬‫ﻣ‬ َ‫ﮏ‬َ‫ﺑ‬‫َﺎ‬‫ﺻ‬َ‫أ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ٍ‫ﮥ‬َ‫ﻨ‬َ‫ﺴ‬َ‫ﺣ‬ ِ‫ﻤ‬َ‫ﻓ‬ َ‫ﻦ‬ ِ‫ﻪ‬َّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ‫َﺎ‬‫ﻣ‬َ‫و‬ َ‫ﮏ‬َ‫ﺑ‬‫َﺎ‬‫ﺻ‬َ‫أ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ٍ‫ﮥ‬َ‫ﺌ‬ِّ‫ﯿ‬َ‫ﺳ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻤ‬َ‫ﻓ‬ َ‫ﮏ‬ِ‫ﺴ‬ْ‫ﻔ‬َ‫ﻧ‬ ‫؛‬ » ‫ﺧﻮﺑﯽ‬ ‫از‬ ‫ﻫﺮﭼﻪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫رﺳـﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺪي‬ ‫از‬ ‫آﻧﭽﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺧﺪاﺳﺖ‬ ‫ﺟﺎﻧﺐ‬ ‫از‬ ‫ﺗﻮﺳﺖ‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫از‬ ‫رﺳﺪ‬ « ،‫)ﻧﺴﺎء‬ 79 ( ‫در‬ ‫ﻣﺘﺮﺑـﯽ‬ ‫وﻇﯿﻔـﻪ‬ ‫وﻗﺘﯽ‬ ‫ﺣﺎل‬ . ‫ﺗﺤﺼـ‬ ‫ﺑـﺮاي‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اول‬ ‫ﻗﺴﻢ‬ ‫در‬ ‫او‬ ‫ﺗﮑﻠﯿﻒ‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ـ‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﻫﻢ‬ ‫ﺗﻠﺎﺷﯽ‬ ‫و‬ ‫زﺣﻤﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ـ‬ ‫دوم‬ ‫ﻗﺴﻢ‬ ‫ﻫـﯿﭻ‬ ‫ﯿﻠﺶ‬
14 ‫ﺷﻤﺎره‬ ،1399 ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺑﻬﺎر‬ ،‫ﻫﺸﺘﻢ‬ ‫ﺳﺎل‬ ،‫اﺳﻼم‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺘﻰ‬ ‫ﻋﻠﻮم‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫دوﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬ 36 ‫ﺑﻪ‬ .‫ﺑﻮد‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫روﺷﻦ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬ ‫زﺣﻤﺘﯽ‬ ‫ﺧﻮش‬ ،‫زﯾﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻫﻤﭽﻮن‬ ‫اﻣﺘﯿﺎزاﺗﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻓﺘﺨﺎر‬ ‫واﻗﻊ‬ ‫ﺣﺴـﺐ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادي‬ ‫داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑـﺎور‬ ‫را‬ ‫اﻟﻬـﯽ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿـﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ،‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ﻣﺘﺮﺑﯽ‬ ‫اﮔﺮ‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ‬ ‫و‬ ‫ﻣﻌﻨﯽ‬ ،‫ﻧﯿﮑﻮ‬ ‫ﻧﺴﺐ‬ ‫و‬ ‫اﯾﻦ‬ ،‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻋﻄﯿﻪ‬ ‫را‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ﻫﺎي‬ ‫آن‬ ‫ﻗﺒﺎل‬ ‫در‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﯿﻨﺪ‬ ‫اﺳﺖ؛‬ ‫ﻣﺴﺌﻮل‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﺷـﺪه‬ ‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫اﺻﻞ‬ ‫ﯾﮏ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﭼﺮا‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻣﺘﻘﯿﺎن‬ ‫ﻣﻮﻟﺎي‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫دارد‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺣﻘﻮﻗﯽ‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﺑﯿﺎن‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫زﯾﺒﺎﯾﯽ‬ :‫اﻧﺪ‬ » ‫ﻟﺎ‬ ‫ْﺮي‬‫ﺠ‬َ‫ﯾ‬ ٍ‫ﺪ‬‫ﻟﺄﺣ‬ ‫ّﺎ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫َـﺮي‬‫ﺟ‬ ،ِ‫ﻪ‬‫َﯿـ‬‫ﻠ‬َ‫ﻋ‬ ‫وﻟـﺎ‬ ‫ْﺮي‬‫ﺠ‬َ‫ﯾ‬ ِ‫ﻪ‬‫َﯿ‬‫ﻠ‬‫ﻋ‬ ‫ّﺎ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫َﺮي‬‫ﺟ‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﻟ‬ « ‫)ﻧﻬـﺞ‬ ،‫اﻟﺒﻠﺎﻏـﻪ‬ ‫ﺧﻄﺒـﻪ‬ 216 ( ‫ﺑﺮاﯾﻦ‬ . ‫و‬ ‫ﺗﮑﻠﯿـﻒ‬ ‫ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻤـﺮاه‬ ‫اﻣﺘﯿـﺎزي‬ ‫و‬ ‫ﺣﻘـﯽ‬ ‫ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﺒﻨـﺎ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫زاده‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺷﻮد‬ ‫وﻇﯿﻔـﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ‬ ‫ﯾﮏ‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫ﭘﺪﯾﺪار‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫اﻣﺘﯿﺎزي‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫از‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرداري‬ - ‫و‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﻣﺴـﺌﻮل‬ ‫اﻣﺘﯿـﺎزاﺗﺶ‬ ‫َـﻞ‬‫ﺒ‬ِ‫ﻗ‬ ‫در‬ ‫ﻫﺮﮐﺲ‬ ‫ﭘﺲ‬ .‫ﻫﺴﺖ‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫ّﻒ‬‫ﻠ‬‫ﻣﮑ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ،‫ِﻖ‬‫ﺤ‬ُ‫ﻣ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫درواﻗﻊ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫اي‬ ‫ذي‬ ‫ﯾﮏ‬ ‫ﺑﻮدن‬ ‫ﺣﻖ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ّﺎن‬‫ﻨ‬‫ﻣ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ِ‫ن‬‫آ‬ ‫از‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﻃﺮﻓﻪ‬ 1 - 2 - ‫رازﻗﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ » ‫رزق‬ « ‫اﺻ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﺣﯿﺎت‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﭼﯿﺰي‬ ‫ﻫﻤﺎن‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺄﻣﯿﻦ‬ ‫را‬ ‫ﻓﺮد‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫آﯾـﺎﺗﯽ‬ ‫در‬ ‫ﮐـﺮﯾﻢ‬ ‫ﻗـﺮآن‬ .‫ﮐﻨـﺪ‬ » ‫ُﻮا‬‫ﻠ‬ُ‫ﮐ‬‫و‬ ‫ّﺎ‬‫ﻤ‬‫ﻣ‬ ‫ُﻢ‬‫ﮑ‬َ‫ﻗ‬‫رز‬ ‫َﻪ‬ّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ً‫ﺎ‬‫ﺣﻠﺎﻟ‬ ً‫ﺎ‬‫َﯿﺒ‬‫ﻃ‬ « ) ،‫ﻣﺎﺋﺪه‬ 88 ( ، » َ‫و‬ ‫ﻣﺎ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ٍ‫ﮥ‬َّ‫ﺑ‬‫َا‬‫د‬ ‫ِﯽ‬‫ﻓ‬ ِ‫ض‬ْ‫ر‬َ‫ﺄ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ َّ‫ﺎ‬‫ِﻟ‬‫إ‬ ‫َـﯽ‬‫ﻠ‬َ‫ﻋ‬ ِ‫ﻪ‬‫ّـ‬َ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ‫ُﻬـﺎ‬‫ﻗ‬ْ‫ز‬ِ‫ر‬ « ) ،‫ﻫـﻮد‬ 6 ( ‫و‬ » ْ‫ﻞ‬َ‫ﻫ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ٍ‫ﻖ‬ِ‫ﻟ‬‫ﺧﺎ‬ ُ‫ﺮ‬ْ‫ﯿ‬َ‫ﻏ‬ ِ‫ﻪ‬َّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ْ‫ﻢ‬ُ‫ﮑ‬ُ‫ﻗ‬ُ‫ز‬ْ‫ﺮ‬َ‫ﯾ‬ َ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ِ‫ء‬‫ّﻤﺎ‬َ‫ﺴ‬‫اﻟ‬ َ‫و‬ َ‫ﺄ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ ِ‫ض‬ْ‫ر‬ ‫ﻟﺎ‬ َ‫ﻪ‬‫ِﻟ‬‫إ‬ َّ‫ﺎ‬‫ِﻟ‬‫إ‬ َ‫ﻮ‬ُ‫ﻫ‬ ‫ّﯽ‬َ‫ﻧ‬َ‫ﺄ‬َ‫ﻓ‬ َ‫ن‬‫ُﻮ‬‫ﮑ‬َ‫ﻓ‬ْ‫ﺆ‬ُ‫ﺗ‬ « ) ،‫ﻓـﺎﻃﺮ‬ 3 ( ‫ﺗﻨﻬـﺎ‬ ، ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﯽ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺒﺎرك‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫را‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدات‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﺟﻬﺎن‬ ‫رازق‬ ‫رزق‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي‬ ‫در‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ :‫ﮔﻮﯾﺪ‬ » ‫در‬ ‫اﺑﺘﺪا‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫آﻧﭽﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫را‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻏﺬا‬ ‫ﻣﯽ‬ ،‫رﺳﺎﻧﺪ‬ ‫رزق‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻧﺎﻣﯿـﺪه‬ .‫ﺷـﺪ‬ ‫ﺳـﭙﺲ‬ ‫ﻣﻌﻨـﯽ‬ ‫رزق‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﻫـﺮ‬ ‫ﭼﯿﺰي‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺎ‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫ﻧﻔﻌﯽ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش‬ ‫ﺑﺮﯾﻢ‬ ‫ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ .‫ﻧﺒـﻮد‬ ‫ﻏـﺬا‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺪود‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫و‬ ‫ﮐﺮد‬ ‫ﭘﯿﺪا‬ ‫ﻫـﺮ‬ ‫ﺧﯿـﺮ‬ ‫و‬ ‫ﺧﻮﺑﯽ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻠﻖ‬ ،‫رﺳﺪ‬ ‫رزق‬ ‫ﻧﻈﯿﺮ‬ ‫اﺳﺖ؛‬ ‫آﻧﺎن‬ ،‫ﻋﺰت‬ ،‫ﻣﺎل‬ ،‫ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺟﻤﺎل‬ . ...‫و‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫ﻧﺪاﻧﻨﺪ‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫آن‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫داده‬ ‫اﺳﺖ‬ « ) ،‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ 1374 ، ‫ج‬ 3 ، ‫ﺻﺺ‬ 142 ‫ـ‬ 137 ( . ‫ﮐـﻪ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻌﻨﯽ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫رازﻗﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫روزي‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫از‬ ‫ﻏﯿﺮ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﯿـﺰ‬ ‫آن‬ ‫ﺳـﻌﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺿﯿﻖ‬ ‫و‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫دﻫﻨﺪه‬ ‫ﺣﮑﯿﻤﺎﻧـﻪ‬ ‫دﺳـﺖ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫واﻗﻌﯽ‬ ‫ﻣﺼﺎﻟﺢ‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اوﺳﺖ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻨﻈﯿﻢ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫در‬ ‫رازﻗﯿـﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫آﺛﺎر‬ ‫از‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫دراداﻣﻪ‬ .‫ﺷﻮد‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫اﺷﺎره‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ :‫ﺷﻮد‬ ‫اﻟﻒ‬ ( ‫ﺣﻖ‬ ‫ﻏﯿﺮ‬ ‫از‬ ‫اﺳﺘﻐﻨﺎ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﻣ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫وﻗﺘﯽ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫او‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﮐﻞ‬ ‫رازق‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫دﻫﺪ‬ ‫ﭘﺮورش‬ ‫ﻃﻮري‬ ‫را‬ ‫ﺘﺮﺑﯽ‬ ‫ﺑـﺮاي‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫ﮐﻤﺘـﺮي‬ ‫اﻣﮑﺎﻧـﺎت‬ ‫ﺑﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫از‬ ‫ﺑﻌﻀﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺖ‬ ‫روي‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫آﮔﺎه‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﻓﺴﺎد‬ ‫و‬ ‫ﺻﻠﺎح‬ ‫ﻋﺪه‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮي‬ ‫اﻣﮑﺎﻧﺎت‬ ‫اي‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫دل‬ ،‫دﻫﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫آرام‬ ‫ﺷﻮﻧﺪه‬ ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﮐﻤﮏ‬ ‫ﻣﺘﻌﺎل‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫از‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫و‬ ‫ﺷﻮد‬ .‫ﻃﻠﺒـﺪ‬ ‫ﻫ‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺶ‬ ‫وﺳﯿﻠﻪ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫ﻏﻨﺎ‬ ‫و‬ ‫ﻓﻘﺮ‬ ‫و‬ ‫ﺳﻠﺎﻣﺘﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺑﯿﻤﺎري‬ ،‫ﻧﻘﻤﺖ‬ ‫و‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫ﻤﭽﻨﯿﻦ‬ ‫ـ‬ ‫اﻧـﺪ‬ ‫ﺑﯿـﺮون‬ ‫ﺳـﺮﻓﺮاز‬ ‫ﻣﻬـﻢ‬ ‫و‬ ‫اوﺳـﺖ‬ ‫آزﻣـﺎﯾﺶ‬ ‫وﺳـﯿﻠﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎن‬ ،‫دارد‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﻫﺮﮐﺴﯽ‬ ‫ﺑﺪاﻧﺪ‬ ‫و‬ ‫ـ‬ ‫او‬ ‫ﺗﮑﺮﯾﻢ‬ ‫دﻟﯿﻞ‬ ‫ﻧﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫از‬ ‫ﺑﺮدن‬ ‫ﺑﻬﺮه‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫ـ‬ ‫ﻣﺎدي‬ ‫اﻣﮑﺎﻧﺎت‬ ‫داﺷﺘﻦ‬ ‫ﻧﻪ‬ ‫ـ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺶ‬ ‫از‬ ‫آﻣﺪن‬ ‫در‬ ‫ﺷـﺪن‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ‬
(‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﻰ)ره‬ ‫ﻋﻼﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫اﺧﻼﻗﻰ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﮔﺮاﯾﻰ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ 37 ‫ﻋﻠـﻢ‬ ‫ﻣﻌـﺎﻧﯽ‬ ‫اﯾـﻦ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫اﻣﺎ‬ .‫ﺷﺪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫او‬ ‫ﻧﺼﯿﺐ‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮي‬ ‫رﺷﺪ‬ ‫درﻧﻬﺎﯾﺖ‬ ‫و‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﺗﻠﺎش‬ ‫آزﻣﻮن‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫ﻋﻤﻞ‬ ‫آن‬ ‫ﺑﺮﻃﺒﻖ‬ ‫اﻣﺎ‬ ،‫دارد‬ ‫زﯾﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺧﺎﺳـﺮﺗﺮ‬ ‫ﻣـﺮدم‬ ‫ﻫﻤـﻪ‬ ‫از‬ ‫ﺧﺴـﺎرت‬ ‫در‬ ،‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺑﺴـﯿﺎر‬ ‫ﭼـﻪ‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﮐـﺎرﺗﺮ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫اﻣﺎ‬ ،‫ﻧﻌﻤﺘﻨﺪ‬ ‫ﻏﺮق‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﻓﺮادي‬ ‫آن‬ ‫اﺳﺘﺪراج‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر‬ ‫ﮐـﺮده‬ ‫ﻧﻌﻤـﺖ‬ ‫ﻏﺮق‬ ‫را‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫و‬ ‫ﮔﺮﻓﺘـﺎران‬ ‫ﺑﺴـﯿﺎر‬ ‫ﭼـﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻬﯽ‬ ‫ﺗﻬﯽ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﺧﯿﺮﺷﺎن‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫دﺳﺘﺎﻧﯽ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫دﯾﺪه‬ ‫دﺳﺘﯽ‬ ‫َﺎ‬ّ‫ﻣ‬َ‫ﺄ‬َ‫ﻓ‬ ُ‫ه‬‫َﻠﺎ‬‫ﺘ‬ْ‫ﺑ‬‫ا‬ ‫َﺎ‬‫ﻣ‬ ‫ِذا‬‫إ‬ ُ‫ن‬‫ْﺴﺎ‬‫ﻧ‬ِ‫ﺈ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ ُ‫ل‬‫ُـﻮ‬‫ﻘ‬َ‫ﯿ‬َ‫ﻓ‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﻤ‬َّ‫ﻌ‬َ‫ﻧ‬ َ‫و‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﻣ‬َ‫ﺮ‬ْ‫ﮐ‬َ‫ﺄ‬َ‫ﻓ‬ ُ‫ﻪ‬ُّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ ‫َﻦ‬‫ﻣ‬َ‫ﺮ‬ْ‫ﮐ‬َ‫أ‬ ‫ِﯽ‬ّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ ‫ِﯽ‬ّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ ُ‫ل‬‫ُﻮ‬‫ﻘ‬َ‫ﯿ‬َ‫ﻓ‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﻗ‬ْ‫ز‬ِ‫ر‬ ِ‫ﻪ‬ْ‫ﯿ‬َ‫ﻠ‬َ‫ﻋ‬ َ‫ر‬َ‫ﺪ‬َ‫ﻘ‬َ‫ﻓ‬ ُ‫ه‬‫َﻠﺎ‬‫ﺘ‬ْ‫ﺑ‬‫ا‬ ‫َﺎ‬‫ﻣ‬ ‫ِذا‬‫إ‬ ‫َﺎ‬ّ‫ﻣ‬َ‫أ‬ َ‫و‬ ‫َﻦ‬‫ﻧ‬‫َﻫﺎ‬‫أ‬ ‫؛‬ » ‫را‬ ‫وي‬ ‫ﭘﺮوردﮔـﺎرش‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ‬ ،‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫اﻣـﺎ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻋﺰﯾﺰش‬ ،‫آزﻣﺎﯾﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫او‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺮاوان‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫ﻣﯽ‬ ،‫دﻫﺪ‬ ‫اﻣﺎ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﮔﺮاﻣﯽ‬ ‫ﻣﺮا‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎرم‬ :‫ﮔﻮﯾﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫را‬ ‫وي‬ ‫ﭼﻮن‬ ‫روزي‬ ‫و‬ ‫آزﻣﺎﯾﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻨﮓ‬ ‫او‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫را‬ ‫اش‬ ‫ﻣﯽ‬ ،‫ﮔﺮداﻧﺪ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﮐـﺮده‬ ‫ﺧـﻮار‬ ‫ﻣـﺮا‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎرم‬ :‫ﮔﻮﯾﺪ‬ « ،‫)ﻓﺠﺮ‬ 16 ‫ـ‬ 15 ( ‫آﯾ‬ ‫دو‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ . ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﻓﻘﺮ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺒﺘﻠﺎي‬ ‫را‬ ‫ﻓﻘﯿﺮ‬ ‫و‬ ‫ﻏﻨﺎ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺒﺘﻠﺎي‬ ‫را‬ ‫ﻏﻨﯽ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﻪ‬ ‫ﭘـﺲ‬ .‫داﻧـﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑـﺮاي‬ ‫ﻫﯿﭽﮕـﺎه‬ ،‫دارد‬ ‫دﯾﺪﮔﺎﻫﯽ‬ ‫ﭼﻨﯿﻦ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺷﺨﺼﯽ‬ .‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫اﻣﺘﺤﺎن‬ ‫وﺳﯿﻠﻪ‬ ‫دو‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﯾـﺎ‬ ‫دﻧﯿـﺎ‬ ‫آوردن‬ ‫دﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫روي‬ ‫ﭘﺎرﺗﯽ‬ ‫و‬ ‫رﺷﻮه‬ ‫از‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫و‬ ‫ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ‬ ‫ﺷﻐﻠﯽ‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺎه‬ ‫آوردن‬ ‫دﺳﺖ‬ ‫وﻋـﺪه‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫زﯾﺮا‬ ‫آورد؛‬ ‫ا‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫دارد‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫او‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫دﯾﮕﺮان‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻤﻊ‬ ‫ﭼﺸﻢ‬ ‫و‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﻃﻤﯿﻨﺎن‬ ‫ﻟﺬاﯾـﺬ‬ ‫و‬ ‫دﻧﯿـﺎ‬ ‫در‬ ‫ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫ﻫﺎي‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫ﻫﺮﯾﮏ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫و‬ ‫ﺑﺎﻟﺬات‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد‬ ‫ﻧﻪ‬ ،‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻟﻠﻐﯿﺮ‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد‬ ‫اﻣﻮري‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫ﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺒﺎرك‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ،‫ﮐﻨﺪ‬ ‫اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ‬ ‫ﻫﻤﯿﻦ‬ ‫ﻏ‬ ‫اﺣﺴﺎس‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﻏﯿﺮ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫دﻟﯿﻞ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻨﺎ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ب‬ ( ‫زا‬ ‫ﯾ‬ ‫ﺣﺴﺎدت‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻣﺘﺮﺑﯽ‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫ﺣﮑﻤﺖ‬ ‫روي‬ ‫از‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫رازق‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺮﺳﺪ‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﺧـﻮد‬ ‫ﻫﺎي‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﺑﻨﺪﮔﺎن‬ ‫اﺧﺘﯿﺎر‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﻓﺮاد‬ ‫ﻣﺼﺎﻟﺢ‬ ‫روي‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫ﺑﺴﻂ‬ ‫و‬ ‫ﻗﺒﺾ‬ ‫و‬ ‫دﻫﺪ‬ » َّ‫ن‬ِ‫إ‬ َ‫ﮏ‬َّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ ُ‫ﻂ‬ ُ ‫ْﺴـ‬‫ﺒ‬َ‫ﯾ‬ َ‫ق‬ْ‫ز‬ِّ‫ﺮ‬‫اﻟـ‬ ْ‫ﻦ‬‫َـ‬‫ﻤ‬ِ‫ﻟ‬ ُ‫ء‬‫َﺸﺎ‬‫ﯾ‬ َ‫و‬ ُ‫ر‬ِ‫ﺪ‬ْ‫ﻘ‬َ‫ﯾ‬ ُ‫ﻪ‬َّ‫ﻧ‬ِ‫إ‬ َ‫ن‬‫ﮐﺎ‬ ِ‫ه‬ِ‫د‬‫ِﺒﺎ‬‫ﻌ‬ِ‫ﺑ‬ ً‫ا‬‫َﺒﯿﺮ‬‫ﺧ‬ ً‫ا‬‫َﺼﯿﺮ‬‫ﺑ‬ « ،‫)اﺳﺮاء‬ 30 ( ‫ﻫﯿﭻ‬ ، ‫ﺑـﺮادران‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ﻧﻌﻤﺘﯽ‬ ‫زوال‬ ‫آرزوي‬ ‫دل‬ ‫در‬ ‫ﮔﺎه‬ ‫ﻧﻤـﯽ‬ ‫ﻓﻀﯿﻠﺘﯽ‬ ‫را‬ ‫ﺑﻮدن‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ‬ ً‫ﺎ‬‫اﺳﺎﺳ‬ ‫او‬ ‫زﯾﺮا‬ .‫داﺷﺖ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن‬ ‫زواﻟـﺶ‬ ‫ﺗﻤﻨـﺎي‬ ‫ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﯿﻨـﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺶ‬ ‫وﺳﯿﻠﻪ‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ‬ ‫ﮐﻨﺪ؛‬ .‫ﺑﯿﻨﺪ‬ ‫ج‬ ( ‫زا‬ ‫ﯾ‬ ‫ﻃﻤﻊ‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫ﻞ‬ ‫ا‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ﺑﻨﺎي‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫ﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫رازﻗﯿﺖ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫و‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫رزق‬ ‫ﻣﺎدي‬ ‫ﻣﻌﻨﻮي‬ ‫و‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫اوﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻣﻘﺪار‬ ‫ﻣﻌﯿﻨﯽ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫او‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺘﺮﺑﯽ‬ ،‫رﺳﺪ‬ ‫را‬ ‫از‬ ‫ﻃﻤﻊ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫دﻧﯿﺎ‬ ‫ﺑﺎز‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫دارد‬ ‫و‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﻃﻤـﻊ‬ ‫ﻣﻮﺟﻪ‬ ‫را‬ ‫ﻃﻤﻊ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮐﺮم‬ ‫و‬ ‫ﻟﻄﻒ‬ ‫ذات‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎر‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ . ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﻃﺒﻖ‬ ‫آدﻣﻰ‬ (‫)ره‬ ‫ﯽ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻪ‬ ‫ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻧﺎﯾﻞ‬ ‫ﻧﻤﻰ‬ ،‫ﺷﻮد‬ ‫ﻣﮕﺮ‬ ‫آﻧﮑﻪ‬ ‫ﻣﻌﺒﻮد‬ ‫ﯾﮑﺘﺎ‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫ﭼﻨﺎن‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﯾﻌﻨـﻰ‬ ‫ــ‬ ‫ﻧﺤـﻮ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺤﺼﺎر‬ ‫ﺑﭙﺮﺳﺘﺪ‬ ‫ـ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮔﻔﺘﻦ‬ » ‫اﻟﻬﺎ‬ ‫واﺣﺪا‬ « ‫اﮐﺘﻔﺎء‬ ‫ﻧﮑﺮده‬ ‫و‬ ‫درﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﻫﺮﮐﺲ‬ ‫و‬ ‫ﻧﺎﮐﺴـﻰ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﺧـﺎك‬ ‫ذﻟـﺖ‬ ‫ﻧﯿﻔﺘﺪ‬ ‫و‬ ‫دل‬ ‫ﺧﻮش‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ؛‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫راﺳﺘﻰ‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫روى‬ ‫ﺣﻘﯿﻘﺖ‬ ‫ﻫـﺮ‬ ‫ﭼﯿـﺰى‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﺑﻬـﺮه‬ ‫اى‬ ‫از‬ ‫ﮐﻤـﺎل‬ ‫و‬ ‫وﺟـﻮد‬ ،‫دارد‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫را‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ .‫دﻫﺪ‬ ‫ﺧﻠﻘﺖ‬ ،‫ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫روزى‬ ‫روزى‬ ،‫ﺧﻮاران‬ ‫زﻧﺪه‬ ‫ﮐﺮدن‬ ‫و‬ ‫ﻣﯿﺮاﻧﺪن‬ ‫آﻧـﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺧﻠﺎﺻـﻪ‬
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)

Recommended

LES_jadidi#2
LES_jadidi#2LES_jadidi#2
LES_jadidi#2Mohammad Jadidi
 
CFD-jadidi#2
CFD-jadidi#2CFD-jadidi#2
CFD-jadidi#2Mohammad Jadidi
 
2بازتاب صورت نمایی در قرآن
2بازتاب صورت نمایی در قرآن2بازتاب صورت نمایی در قرآن
2بازتاب صورت نمایی در قرآنquran hadith
 
1آراء جلال الدین سیوطی
1آراء جلال الدین سیوطی1آراء جلال الدین سیوطی
1آراء جلال الدین سیوطیquran hadith
 
SDLC
SDLCSDLC
SDLCSahar Alijannejad
 
بخش خصوصی ناامید از بازگشت سرمایه در حمل و نقل ریلی بار
بخش خصوصی ناامید از بازگشت سرمایه در حمل و نقل ریلی باربخش خصوصی ناامید از بازگشت سرمایه در حمل و نقل ریلی بار
بخش خصوصی ناامید از بازگشت سرمایه در حمل و نقل ریلی بارMajid Babaie, MBA, PMP
 
مبلمان فضای باز
مبلمان فضای بازمبلمان فضای باز
مبلمان فضای بازmiladdel
 
BS thesis
BS thesisBS thesis
BS thesisamin azari
 

Recommended

LES_jadidi#2
LES_jadidi#2LES_jadidi#2
LES_jadidi#2Mohammad Jadidi
 
CFD-jadidi#2
CFD-jadidi#2CFD-jadidi#2
CFD-jadidi#2Mohammad Jadidi
 
2بازتاب صورت نمایی در قرآن
2بازتاب صورت نمایی در قرآن2بازتاب صورت نمایی در قرآن
2بازتاب صورت نمایی در قرآنquran hadith
 
1آراء جلال الدین سیوطی
1آراء جلال الدین سیوطی1آراء جلال الدین سیوطی
1آراء جلال الدین سیوطیquran hadith
 
SDLC
SDLCSDLC
SDLCSahar Alijannejad
 
بخش خصوصی ناامید از بازگشت سرمایه در حمل و نقل ریلی بار
بخش خصوصی ناامید از بازگشت سرمایه در حمل و نقل ریلی باربخش خصوصی ناامید از بازگشت سرمایه در حمل و نقل ریلی بار
بخش خصوصی ناامید از بازگشت سرمایه در حمل و نقل ریلی بارMajid Babaie, MBA, PMP
 
مبلمان فضای باز
مبلمان فضای بازمبلمان فضای باز
مبلمان فضای بازmiladdel
 
BS thesis
BS thesisBS thesis
BS thesisamin azari
 
جزوه استاندارد و درجه بندی چوب و گرده بینه
جزوه استاندارد و درجه بندی چوب و گرده بینه جزوه استاندارد و درجه بندی چوب و گرده بینه
جزوه استاندارد و درجه بندی چوب و گرده بینهrouzbeh asadi khansari
 
آئین نامه حفاظتی صنایع چوب
آئین نامه حفاظتی صنایع چوبآئین نامه حفاظتی صنایع چوب
آئین نامه حفاظتی صنایع چوبrouzbeh asadi khansari
 
خواص فیزیکی چوب2
خواص فیزیکی چوب2خواص فیزیکی چوب2
خواص فیزیکی چوب2rouzbeh asadi khansari
 
دستگاه ورقساز پلیمری
دستگاه ورقساز پلیمریدستگاه ورقساز پلیمری
دستگاه ورقساز پلیمریmohammaddoge
 
Lecture3 technical writing
Lecture3 technical writingLecture3 technical writing
Lecture3 technical writingSeyyed Amir Hadi Minoofam (سید امیر هادی مینوفام)
 
Num22daryaaknar شماره 22 نشریه دریاکنار
Num22daryaaknar شماره 22 نشریه دریاکنارNum22daryaaknar شماره 22 نشریه دریاکنار
Num22daryaaknar شماره 22 نشریه دریاکنارmehran sultany nezhad
 
Num23daryaaknar شماره 23 نشریه دریاکنار
Num23daryaaknar شماره 23 نشریه دریاکنار Num23daryaaknar شماره 23 نشریه دریاکنار
Num23daryaaknar شماره 23 نشریه دریاکنار mehran sultany nezhad
 
4307
43074307
4307sajjadsanami
 
Ai212815800
Ai212815800Ai212815800
Ai212815800World secrets
 
Baghodrat .future study
Baghodrat .future studyBaghodrat .future study
Baghodrat .future studyMohammad Hossein Forghani
 
تحلیل سیستم پاداش و عملکرد مدیریت جدید پاداش و طرح ریزی استراتژیک نظام پاداش
تحلیل سیستم پاداش و عملکرد مدیریت جدید پاداش و طرح ریزی استراتژیک نظام پاداشتحلیل سیستم پاداش و عملکرد مدیریت جدید پاداش و طرح ریزی استراتژیک نظام پاداش
تحلیل سیستم پاداش و عملکرد مدیریت جدید پاداش و طرح ریزی استراتژیک نظام پاداشVajiheh Zoghiyan
 
Akh 03 16
Akh 03 16Akh 03 16
Akh 03 16Jigmee
 
مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی
مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی
مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی vistavid.ir
 
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...amri k
 
Hashemi
HashemiHashemi
HashemiMina Khazeni
 
هەندێک ڕێنمایی و وەرزشی گرنگ بۆ ئەوانەی ئازاری مل و پشت و ئەژنۆیان هەیە dr.soran
هەندێک ڕێنمایی و وەرزشی گرنگ بۆ ئەوانەی ئازاری مل و پشت و ئەژنۆیان هەیە dr.soranهەندێک ڕێنمایی و وەرزشی گرنگ بۆ ئەوانەی ئازاری مل و پشت و ئەژنۆیان هەیە dr.soran
هەندێک ڕێنمایی و وەرزشی گرنگ بۆ ئەوانەی ئازاری مل و پشت و ئەژنۆیان هەیە dr.soranmahren design
 
HOANG VAN HOANG_GIAI PHAP THU HUT VON.pdf
HOANG VAN HOANG_GIAI PHAP THU HUT VON.pdfHOANG VAN HOANG_GIAI PHAP THU HUT VON.pdf
HOANG VAN HOANG_GIAI PHAP THU HUT VON.pdfthanhechip99
 
بهترین و جامع ترین راهنمای خرید مبلمان باغی ویلایی با کیفیت در ایران
بهترین و جامع ترین راهنمای خرید مبلمان باغی ویلایی با کیفیت در ایرانبهترین و جامع ترین راهنمای خرید مبلمان باغی ویلایی با کیفیت در ایران
بهترین و جامع ترین راهنمای خرید مبلمان باغی ویلایی با کیفیت در ایرانssuseracf238
 
Тайный покупатель. Проверка магазинов Экспетро
Тайный покупатель. Проверка магазинов ЭкспетроТайный покупатель. Проверка магазинов Экспетро
Тайный покупатель. Проверка магазинов ЭкспетроEXPETRO!
 
روش پرس کابلشو
روش پرس کابلشوروش پرس کابلشو
روش پرس کابلشوekahroba ir
 
ناسازواری ها و چالش های برنامه درسی انتقادی هنری ژیرو در مواجهه منطقی با بنیا...
ناسازواری ها و چالش های برنامه درسی انتقادی هنری ژیرو در مواجهه منطقی با بنیا...ناسازواری ها و چالش های برنامه درسی انتقادی هنری ژیرو در مواجهه منطقی با بنیا...
ناسازواری ها و چالش های برنامه درسی انتقادی هنری ژیرو در مواجهه منطقی با بنیا...Hassan Najafi
 
تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی؛ ابزاری برای طراحان برنامه درسی
تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی؛ ابزاری برای طراحان برنامه درسیتبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی؛ ابزاری برای طراحان برنامه درسی
تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی؛ ابزاری برای طراحان برنامه درسیHassan Najafi
 

More Related Content

What's hot

جزوه استاندارد و درجه بندی چوب و گرده بینه
جزوه استاندارد و درجه بندی چوب و گرده بینه جزوه استاندارد و درجه بندی چوب و گرده بینه
جزوه استاندارد و درجه بندی چوب و گرده بینهrouzbeh asadi khansari
 
آئین نامه حفاظتی صنایع چوب
آئین نامه حفاظتی صنایع چوبآئین نامه حفاظتی صنایع چوب
آئین نامه حفاظتی صنایع چوبrouzbeh asadi khansari
 
دستگاه ورقساز پلیمری
دستگاه ورقساز پلیمریدستگاه ورقساز پلیمری
دستگاه ورقساز پلیمریmohammaddoge
 
Num22daryaaknar شماره 22 نشریه دریاکنار
Num22daryaaknar شماره 22 نشریه دریاکنارNum22daryaaknar شماره 22 نشریه دریاکنار
Num22daryaaknar شماره 22 نشریه دریاکنارmehran sultany nezhad
 
Num23daryaaknar شماره 23 نشریه دریاکنار
Num23daryaaknar شماره 23 نشریه دریاکنار Num23daryaaknar شماره 23 نشریه دریاکنار
Num23daryaaknar شماره 23 نشریه دریاکنار mehran sultany nezhad
 
تحلیل سیستم پاداش و عملکرد مدیریت جدید پاداش و طرح ریزی استراتژیک نظام پاداش
تحلیل سیستم پاداش و عملکرد مدیریت جدید پاداش و طرح ریزی استراتژیک نظام پاداشتحلیل سیستم پاداش و عملکرد مدیریت جدید پاداش و طرح ریزی استراتژیک نظام پاداش
تحلیل سیستم پاداش و عملکرد مدیریت جدید پاداش و طرح ریزی استراتژیک نظام پاداشVajiheh Zoghiyan
 
Akh 03 16
Akh 03 16Akh 03 16
Akh 03 16Jigmee
 
مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی
مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی
مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی vistavid.ir
 
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...amri k
 
هەندێک ڕێنمایی و وەرزشی گرنگ بۆ ئەوانەی ئازاری مل و پشت و ئەژنۆیان هەیە dr.soran
هەندێک ڕێنمایی و وەرزشی گرنگ بۆ ئەوانەی ئازاری مل و پشت و ئەژنۆیان هەیە dr.soranهەندێک ڕێنمایی و وەرزشی گرنگ بۆ ئەوانەی ئازاری مل و پشت و ئەژنۆیان هەیە dr.soran
هەندێک ڕێنمایی و وەرزشی گرنگ بۆ ئەوانەی ئازاری مل و پشت و ئەژنۆیان هەیە dr.soranmahren design
 
HOANG VAN HOANG_GIAI PHAP THU HUT VON.pdf
HOANG VAN HOANG_GIAI PHAP THU HUT VON.pdfHOANG VAN HOANG_GIAI PHAP THU HUT VON.pdf
HOANG VAN HOANG_GIAI PHAP THU HUT VON.pdfthanhechip99
 
بهترین و جامع ترین راهنمای خرید مبلمان باغی ویلایی با کیفیت در ایران
بهترین و جامع ترین راهنمای خرید مبلمان باغی ویلایی با کیفیت در ایرانبهترین و جامع ترین راهنمای خرید مبلمان باغی ویلایی با کیفیت در ایران
بهترین و جامع ترین راهنمای خرید مبلمان باغی ویلایی با کیفیت در ایرانssuseracf238
 
Тайный покупатель. Проверка магазинов Экспетро
Тайный покупатель. Проверка магазинов ЭкспетроТайный покупатель. Проверка магазинов Экспетро
Тайный покупатель. Проверка магазинов ЭкспетроEXPETRO!
 
روش پرس کابلشو
روش پرس کابلشوروش پرس کابلشو
روش پرس کابلشوekahroba ir
 

What's hot (20)

جزوه استاندارد و درجه بندی چوب و گرده بینه
جزوه استاندارد و درجه بندی چوب و گرده بینه جزوه استاندارد و درجه بندی چوب و گرده بینه
جزوه استاندارد و درجه بندی چوب و گرده بینه
 
آئین نامه حفاظتی صنایع چوب
آئین نامه حفاظتی صنایع چوبآئین نامه حفاظتی صنایع چوب
آئین نامه حفاظتی صنایع چوب
 
خواص فیزیکی چوب2
خواص فیزیکی چوب2خواص فیزیکی چوب2
خواص فیزیکی چوب2
 
دستگاه ورقساز پلیمری
دستگاه ورقساز پلیمریدستگاه ورقساز پلیمری
دستگاه ورقساز پلیمری
 
Lecture3 technical writing
Lecture3 technical writingLecture3 technical writing
Lecture3 technical writing
 
Num22daryaaknar شماره 22 نشریه دریاکنار
Num22daryaaknar شماره 22 نشریه دریاکنارNum22daryaaknar شماره 22 نشریه دریاکنار
Num22daryaaknar شماره 22 نشریه دریاکنار
 
Num23daryaaknar شماره 23 نشریه دریاکنار
Num23daryaaknar شماره 23 نشریه دریاکنار Num23daryaaknar شماره 23 نشریه دریاکنار
Num23daryaaknar شماره 23 نشریه دریاکنار
 
4307
43074307
4307
 
Ai212815800
Ai212815800Ai212815800
Ai212815800
 
Baghodrat .future study
Baghodrat .future studyBaghodrat .future study
Baghodrat .future study
 
تحلیل سیستم پاداش و عملکرد مدیریت جدید پاداش و طرح ریزی استراتژیک نظام پاداش
تحلیل سیستم پاداش و عملکرد مدیریت جدید پاداش و طرح ریزی استراتژیک نظام پاداشتحلیل سیستم پاداش و عملکرد مدیریت جدید پاداش و طرح ریزی استراتژیک نظام پاداش
تحلیل سیستم پاداش و عملکرد مدیریت جدید پاداش و طرح ریزی استراتژیک نظام پاداش
 
Akh 03 16
Akh 03 16Akh 03 16
Akh 03 16
 
مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی
مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی
مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی
 
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...
 
Hashemi
HashemiHashemi
Hashemi
 
هەندێک ڕێنمایی و وەرزشی گرنگ بۆ ئەوانەی ئازاری مل و پشت و ئەژنۆیان هەیە dr.soran
هەندێک ڕێنمایی و وەرزشی گرنگ بۆ ئەوانەی ئازاری مل و پشت و ئەژنۆیان هەیە dr.soranهەندێک ڕێنمایی و وەرزشی گرنگ بۆ ئەوانەی ئازاری مل و پشت و ئەژنۆیان هەیە dr.soran
هەندێک ڕێنمایی و وەرزشی گرنگ بۆ ئەوانەی ئازاری مل و پشت و ئەژنۆیان هەیە dr.soran
 
HOANG VAN HOANG_GIAI PHAP THU HUT VON.pdf
HOANG VAN HOANG_GIAI PHAP THU HUT VON.pdfHOANG VAN HOANG_GIAI PHAP THU HUT VON.pdf
HOANG VAN HOANG_GIAI PHAP THU HUT VON.pdf
 
بهترین و جامع ترین راهنمای خرید مبلمان باغی ویلایی با کیفیت در ایران
بهترین و جامع ترین راهنمای خرید مبلمان باغی ویلایی با کیفیت در ایرانبهترین و جامع ترین راهنمای خرید مبلمان باغی ویلایی با کیفیت در ایران
بهترین و جامع ترین راهنمای خرید مبلمان باغی ویلایی با کیفیت در ایران
 
Тайный покупатель. Проверка магазинов Экспетро
Тайный покупатель. Проверка магазинов ЭкспетроТайный покупатель. Проверка магазинов Экспетро
Тайный покупатель. Проверка магазинов Экспетро
 
روش پرس کابلشو
روش پرس کابلشوروش پرس کابلشو
روش پرس کابلشو
 

More from Hassan Najafi

ناسازواری ها و چالش های برنامه درسی انتقادی هنری ژیرو در مواجهه منطقی با بنیا...
ناسازواری ها و چالش های برنامه درسی انتقادی هنری ژیرو در مواجهه منطقی با بنیا...ناسازواری ها و چالش های برنامه درسی انتقادی هنری ژیرو در مواجهه منطقی با بنیا...
ناسازواری ها و چالش های برنامه درسی انتقادی هنری ژیرو در مواجهه منطقی با بنیا...Hassan Najafi
 
تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی؛ ابزاری برای طراحان برنامه درسی
تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی؛ ابزاری برای طراحان برنامه درسیتبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی؛ ابزاری برای طراحان برنامه درسی
تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی؛ ابزاری برای طراحان برنامه درسیHassan Najafi
 
موانع فردی و اجتماعی هدایت‌پذیری دیني چالشی در هدف‌گذاری برنامه درسی تربیت دینی
موانع فردی و اجتماعی هدایت‌پذیری دیني چالشی در هدف‌گذاری برنامه درسی تربیت دینیموانع فردی و اجتماعی هدایت‌پذیری دیني چالشی در هدف‌گذاری برنامه درسی تربیت دینی
موانع فردی و اجتماعی هدایت‌پذیری دیني چالشی در هدف‌گذاری برنامه درسی تربیت دینیHassan Najafi
 
عوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسی
عوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسیعوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسی
عوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسیHassan Najafi
 
هویت حقیقی انسان در اندیشه انسان‌شناختی آیت لله جوادی آملی
هویت حقیقی انسان در اندیشه انسان‌شناختی آیت لله جوادی آملیهویت حقیقی انسان در اندیشه انسان‌شناختی آیت لله جوادی آملی
هویت حقیقی انسان در اندیشه انسان‌شناختی آیت لله جوادی آملیHassan Najafi
 
تحلیل حدود عاملیت صفات وراثتی در تربیت اخلاقی از منظر روایات
تحلیل حدود عاملیت صفات وراثتی در تربیت اخلاقی از منظر روایاتتحلیل حدود عاملیت صفات وراثتی در تربیت اخلاقی از منظر روایات
تحلیل حدود عاملیت صفات وراثتی در تربیت اخلاقی از منظر روایاتHassan Najafi
 
تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی ابزاری برای طراحان برنامه درسی
تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی ابزاری برای طراحان برنامه درسی تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی ابزاری برای طراحان برنامه درسی
تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی ابزاری برای طراحان برنامه درسی Hassan Najafi
 
برنامة درسی؛ راهبردی کارآمد در جامعه‌پذیری دینی دانش‌آموزان با تأکید بر کیفیت...
برنامة درسی؛ راهبردی کارآمد در جامعه‌پذیری دینی دانش‌آموزان با تأکید بر کیفیت...برنامة درسی؛ راهبردی کارآمد در جامعه‌پذیری دینی دانش‌آموزان با تأکید بر کیفیت...
برنامة درسی؛ راهبردی کارآمد در جامعه‌پذیری دینی دانش‌آموزان با تأکید بر کیفیت...Hassan Najafi
 
تبیین چگونگی تربیت اخلاقی در دوره کودکی و عوامل مؤثر بر آن؛ رهیافتی تأملی جهت...
تبیین چگونگی تربیت اخلاقی در دوره کودکی و عوامل مؤثر بر آن؛ رهیافتی تأملی جهت...تبیین چگونگی تربیت اخلاقی در دوره کودکی و عوامل مؤثر بر آن؛ رهیافتی تأملی جهت...
تبیین چگونگی تربیت اخلاقی در دوره کودکی و عوامل مؤثر بر آن؛ رهیافتی تأملی جهت...Hassan Najafi
 
شناسایی موانع تحقق تربیت اخلاقی اثربخش در خانواده
شناسایی موانع تحقق تربیت اخلاقی اثربخش در خانوادهشناسایی موانع تحقق تربیت اخلاقی اثربخش در خانواده
شناسایی موانع تحقق تربیت اخلاقی اثربخش در خانوادهHassan Najafi
 
Najafi, maleki, farmahini farahani, jafari harandi
Najafi, maleki, farmahini farahani, jafari harandiNajafi, maleki, farmahini farahani, jafari harandi
Najafi, maleki, farmahini farahani, jafari harandiHassan Najafi
 

More from Hassan Najafi (15)

ناسازواری ها و چالش های برنامه درسی انتقادی هنری ژیرو در مواجهه منطقی با بنیا...
ناسازواری ها و چالش های برنامه درسی انتقادی هنری ژیرو در مواجهه منطقی با بنیا...ناسازواری ها و چالش های برنامه درسی انتقادی هنری ژیرو در مواجهه منطقی با بنیا...
ناسازواری ها و چالش های برنامه درسی انتقادی هنری ژیرو در مواجهه منطقی با بنیا...
 
تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی؛ ابزاری برای طراحان برنامه درسی
تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی؛ ابزاری برای طراحان برنامه درسیتبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی؛ ابزاری برای طراحان برنامه درسی
تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی؛ ابزاری برای طراحان برنامه درسی
 
موانع فردی و اجتماعی هدایت‌پذیری دیني چالشی در هدف‌گذاری برنامه درسی تربیت دینی
موانع فردی و اجتماعی هدایت‌پذیری دیني چالشی در هدف‌گذاری برنامه درسی تربیت دینیموانع فردی و اجتماعی هدایت‌پذیری دیني چالشی در هدف‌گذاری برنامه درسی تربیت دینی
موانع فردی و اجتماعی هدایت‌پذیری دیني چالشی در هدف‌گذاری برنامه درسی تربیت دینی
 
عوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسی
عوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسیعوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسی
عوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسی
 
هویت حقیقی انسان در اندیشه انسان‌شناختی آیت لله جوادی آملی
هویت حقیقی انسان در اندیشه انسان‌شناختی آیت لله جوادی آملیهویت حقیقی انسان در اندیشه انسان‌شناختی آیت لله جوادی آملی
هویت حقیقی انسان در اندیشه انسان‌شناختی آیت لله جوادی آملی
 
تحلیل حدود عاملیت صفات وراثتی در تربیت اخلاقی از منظر روایات
تحلیل حدود عاملیت صفات وراثتی در تربیت اخلاقی از منظر روایاتتحلیل حدود عاملیت صفات وراثتی در تربیت اخلاقی از منظر روایات
تحلیل حدود عاملیت صفات وراثتی در تربیت اخلاقی از منظر روایات
 
تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی ابزاری برای طراحان برنامه درسی
تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی ابزاری برای طراحان برنامه درسی تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی ابزاری برای طراحان برنامه درسی
تبیین قرآنی الگوهای رفتار اجتماعی در جامعه دینی ابزاری برای طراحان برنامه درسی
 
برنامة درسی؛ راهبردی کارآمد در جامعه‌پذیری دینی دانش‌آموزان با تأکید بر کیفیت...
برنامة درسی؛ راهبردی کارآمد در جامعه‌پذیری دینی دانش‌آموزان با تأکید بر کیفیت...برنامة درسی؛ راهبردی کارآمد در جامعه‌پذیری دینی دانش‌آموزان با تأکید بر کیفیت...
برنامة درسی؛ راهبردی کارآمد در جامعه‌پذیری دینی دانش‌آموزان با تأکید بر کیفیت...
 
تبیین چگونگی تربیت اخلاقی در دوره کودکی و عوامل مؤثر بر آن؛ رهیافتی تأملی جهت...
تبیین چگونگی تربیت اخلاقی در دوره کودکی و عوامل مؤثر بر آن؛ رهیافتی تأملی جهت...تبیین چگونگی تربیت اخلاقی در دوره کودکی و عوامل مؤثر بر آن؛ رهیافتی تأملی جهت...
تبیین چگونگی تربیت اخلاقی در دوره کودکی و عوامل مؤثر بر آن؛ رهیافتی تأملی جهت...
 
شناسایی موانع تحقق تربیت اخلاقی اثربخش در خانواده
شناسایی موانع تحقق تربیت اخلاقی اثربخش در خانوادهشناسایی موانع تحقق تربیت اخلاقی اثربخش در خانواده
شناسایی موانع تحقق تربیت اخلاقی اثربخش در خانواده
 
6 4
6 46 4
6 4
 
Najafi
NajafiNajafi
Najafi
 
Najafi
NajafiNajafi
Najafi
 
چاپ شده
چاپ شدهچاپ شده
چاپ شده
 
Najafi, maleki, farmahini farahani, jafari harandi
Najafi, maleki, farmahini farahani, jafari harandiNajafi, maleki, farmahini farahani, jafari harandi
Najafi, maleki, farmahini farahani, jafari harandi
 

Recently uploaded

30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...Nguyen Thanh Tu Collection
 
French Revolution (फ्रेंच राज्यक्रांती)
French Revolution (फ्रेंच राज्यक्रांती)French Revolution (फ्रेंच राज्यक्रांती)
French Revolution (फ्रेंच राज्यक्रांती)Shankar Aware
 
Seth-Godin-–-Tribus-PDFDrive-.pdf en espaoñ
Seth-Godin-–-Tribus-PDFDrive-.pdf en espaoñSeth-Godin-–-Tribus-PDFDrive-.pdf en espaoñ
Seth-Godin-–-Tribus-PDFDrive-.pdf en espaoñcarrenoelio8
 
TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...
TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...
TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...Nguyen Thanh Tu Collection
 
TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...Nguyen Thanh Tu Collection
 

Recently uploaded (6)

30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...
 
French Revolution (फ्रेंच राज्यक्रांती)
French Revolution (फ्रेंच राज्यक्रांती)French Revolution (फ्रेंच राज्यक्रांती)
French Revolution (फ्रेंच राज्यक्रांती)
 
Seth-Godin-–-Tribus-PDFDrive-.pdf en espaoñ
Seth-Godin-–-Tribus-PDFDrive-.pdf en espaoñSeth-Godin-–-Tribus-PDFDrive-.pdf en espaoñ
Seth-Godin-–-Tribus-PDFDrive-.pdf en espaoñ
 
TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...
TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...
TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...
 
LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA .
LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA .LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA .
LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA .
 
TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
 

نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)

  • 1. ‫ﻧﻘﺶ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫در‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫دﯾﺪ‬ ‫ﮔﺎه‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ) ‫ره‬ ( ‫ﻧﺠﻔﯽ‬ ‫ﺣﺴﻦ‬ 1 * ، ‫دﻫﻘﺎن‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺻﺎدق‬ 2 ، ‫ﻗﻨﺪاق‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ‬ ‫ﺳﺎزان‬ 3 ‫ﭼﮑﯿﺪه‬ ‫ﻫﺪف‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ،‫ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫در‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎﯾﯽ‬ ) ‫ره‬ ( ‫ﺑﻮد‬ . ‫روش‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ،‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ‬ ‫ـ‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫آن‬ ‫ﻣﺠﻠﺪات‬ ‫ﺗﻔﺴﯿﺮ‬ ‫اﻟﻤﯿﺰان‬ ‫ﺑﻮد‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺷﯿﻮه‬ ‫ﺗﺤﻠ‬ ‫ﯿـﻞ‬ ‫ﻣﺘﻦ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫از‬ ‫روش‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﮔﯿﺮي‬ ‫ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ‬ ‫ﻣﻮرد‬ ‫واﮐﺎوي‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‬ . ‫ﯾﺎﻓﺘﻪ‬ ‫ﻫﺎي‬ ‫ﭘـﮋوﻫﺶ‬ ‫ﻧﺸـﺎن‬ ‫داد‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ،‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﺿﻤﺎﻧﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ‫در‬ ‫ﮔﺮو‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫ﻃﺮف‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ﭘﺎﯾﺒﻨـﺪي‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻓﻀﺎﯾﻞ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧـﺪاي‬ ‫ﻣﺘﻌـﺎل‬ ‫اﻣﮑـﺎن‬ ‫ﭘـﺬﯾﺮ‬ ‫اﺳـﺖ‬ . ‫دﯾﮕـﺮ‬ ‫اﯾﻨﮑـﻪ‬ ‫در‬ ‫ﺗﺮﺑﯿـﺖ‬ ‫اﺧﻠـﺎﻗﯽ‬ ،‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮا‬ ‫اﻓﺮادي‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺧﺪاﯾﯽ‬ ‫ﯾﮑﺘﺎ‬ ‫و‬ ‫داراي‬ ‫اﺳﻤﺎء‬ ،‫ﺣﺴﻨﯽ‬ ‫ﺣﮑﯿﻢ‬ ‫و‬ ‫ـ‬ ‫ﻣـﺪﺑﺮ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫را‬ ‫ﺑـﺮاي‬ ‫رﺳﺎﻧﺪن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮐﻤﺎل‬ ‫و‬ ‫ﺳﻌﺎدت‬ ،‫ـ‬ ‫آﻓﺮﯾﺪ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ‬ ،‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ،‫ﺑﯿﻨﺶ‬ ‫ﮔﺮاﯾﺶ‬ ‫و‬ ‫ُـﻨﺶ‬‫ﮐ‬ ‫اﺧﻠـﺎﻗﯽ‬ ‫ﺧـﻮد‬ ‫را‬ ‫ﺑـﺎ‬ ‫ﻧﮕـﺎﻫﯽ‬ ‫اﺳﺘﻮار‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺗﻨﻈﯿﻢ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‬ ‫و‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫رﻧﮓ‬ ‫ﺧﺪاﯾﯽ‬ ‫در‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫آورﻧﺪ‬ . ‫ﺑﺮاﺳ‬ ‫ﭘـﮋوﻫﺶ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻧﺘﺎﯾﺞ‬ ‫ﺎس‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫در‬ ‫ـﺖ‬ ‫ـ‬‫ﺧﺎﻟﻘﯿ‬ « ‫ـﺎري‬ ‫ـ‬‫آﺛ‬ ‫ـﺪ‬ ‫ـ‬‫ﻣﺎﻧﻨ‬ ‫ـﺰ‬ ‫ـ‬‫ﭘﺮﻫﯿ‬ ‫از‬ ‫ـﺎس‬ ‫ـ‬‫اﺣﺴ‬ ،‫ـﺎرت‬ ‫ـ‬‫ﺣﻘ‬ ‫دوري‬ ‫از‬ ‫ـﺨﺮ‬ ‫ـ‬‫ﺗﻤﺴ‬ ‫و‬ ‫ـﺮان‬ ‫ـ‬‫دﯾﮕ‬ ‫ـﺰ‬ ‫ـ‬‫ﭘﺮﻫﯿ‬ ‫از‬ ‫ـﺐ‬ ‫ـ‬‫ﻋﺠ‬ ‫و‬ ،‫ﺧﻮدﺑﺮﺗﺮﺑﯿﻨﯽ‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫در‬ ‫رازﻗﯿﺖ‬ « ‫آﺛﺎري‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫اﺳﺘﻐﻨﺎ‬ ‫از‬ ‫ﻏﯿـﺮ‬ ‫ﺣﻖ‬ ،‫ﺗﻌـﺎﻟﯽ‬ ‫زاﯾـﻞ‬ ‫ﺷـﺪن‬ ،‫ﺣﺴـﺎدت‬ ‫زاﯾـﻞ‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫و‬ ‫ﻃﻤﻊ‬ ‫ﮔﺸﻮده‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫ﺑﺎب‬ ،‫دﻋﺎ‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫در‬ ‫رﺑﻮﺑﯿﺖ‬ « ‫آﺛﺎري‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺻﺒﺮ‬ ‫در‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﻣﺼـﯿﺒﺖ‬ ،‫ﻫـﺎ‬ ،‫ﺗﻮﮐـﻞ‬ ‫رﺳﯿﺪن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻘﺎم‬ ‫و‬ ‫ﺗﺴﻠﯿﻢ‬ ‫رﺳﯿﺪن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻘﺎم‬ ‫رﺿﺎ‬ ‫و‬ ،‫ﺧﺸﻨﻮدي‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫در‬ ‫اﻃﺎﻋـﺖ‬ « ‫آﺛـﺎري‬ ‫ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ،‫اﺧﻠـﺎص‬ ‫زاﯾﻞ‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫و‬ ‫رﯾﺎ‬ ،‫ﺷﮑﺮ‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫در‬ ‫ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ‬ « ‫آﺛﺎري‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ،‫اﻧﻔﺎق‬ ،‫اﯾﺜـﺎر‬ ‫زاﯾـﻞ‬ ‫ﺷـﺪن‬ ‫ﮐﺒـﺮ‬ ‫و‬ ،‫ﻃﻐﯿـﺎن‬ ‫اداي‬ ‫و‬ ‫اﻣﺎﻧﺖ‬ ،‫ﺧﺸﻮع‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫در‬ ‫اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ‬ « ‫آﺛﺎري‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻞ‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ﺗﻮﺑﻪ‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫در‬ ‫ﻣﺤﺒﺖ‬ « ‫آﺛﺎري‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫اﻧـﺲ‬ ‫و‬ ‫اﻟﻔﺖ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﺑﻨﺪﮔﺎن‬ ،‫ﺧﺪا‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد‬ ‫ﺳﺎﻟﻢ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﺟﺎﻫﻠﺎن‬ ‫و‬ ‫وﻓﺎداري‬ ‫را‬ ‫در‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻤﺮاه‬ ‫دارد‬ . ‫واژﮔﺎن‬ ‫ﮐﻠﯿﺪي‬ : ،‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ،‫ﺟﻮﯾﺎﻧﻪ‬ ،‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎﯾﯽ‬ ) ‫ره‬ ( ، ‫ﺗﻔﺴـﯿﺮ‬ ‫اﻟﻤﯿﺰان‬ . 1 ‫اﯾﺮان‬ ،‫ﺗﻬﺮان‬ ،(‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﯽ)ره‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫درﺳﯽ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬ ‫دﮐﺘﺮي‬ :‫ﻣﺴﺌﻮل‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه‬ ‫ـ‬ . hnajafih@yahoo.com 2 ‫داﻧﺶ‬ ‫ـ‬ ‫آﻣﻮﺧ‬ .‫اﯾﺮان‬ ،‫ﻗﻢ‬ ،‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫و‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ‫ﻋﺎﻟﯽ‬ ‫آﻣﻮزش‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ارﺷﺪ‬ ‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﺘﻪ‬ m.s.dehqan@mihanmail.ir 3 ‫داﻧﺶ‬ ‫ـ‬ .‫اﯾﺮان‬ ،‫ﻗﻢ‬ ،‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫و‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ‫ﻋﺎﻟﯽ‬ ‫آﻣﻮزش‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ارﺷﺪ‬ ‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫آﻣﻮﺧﺘﻪ‬ H.elahi29@gmail.com ‫ﺗﺎرﯾﺦ‬ :‫درﯾﺎﻓﺖ‬ 28 / 01 / 1399 ‫ﺗﺎرﯾﺦ‬ ‫ﭘﺬﯾﺮش‬ : 07 / 04 / 1399 ‫ﭘﮋوﻫﺸﯽ‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ‬ ‫دوﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﻋﻠﻤﯽ‬ ‫ﻋﻠﻮم‬ ‫اﺳﻠﺎم‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‬ (‫ﺻﺎدق)ع‬ ‫اﻣﺎم‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‬ - ‫ﺧﻮاﻫﺮان‬ ‫ﭘﺮدﯾﺲ‬ ‫دوره‬ 8 ‫ﺷﻤﺎره‬ ، 14 ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺑﻬﺎر‬ 99 :‫ﺻﺺ‬ 52 - 27
  • 2. 14 ‫ﺷﻤﺎره‬ ،1399 ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺑﻬﺎر‬ ،‫ﻫﺸﺘﻢ‬ ‫ﺳﺎل‬ ،‫اﺳﻼم‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺘﻰ‬ ‫ﻋﻠﻮم‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫دوﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬ 28 ‫ﺑﯿﺎن‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫ا‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫ﺧـﺪا‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﯾﻤﺎن‬ ‫ﺑﺪون‬ ،‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫ﺑﻌﺪ‬ ‫در‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻓﺮدي‬ ‫ﺑﻌﺪ‬ ‫در‬ ‫ﭼﻪ‬ ،‫اﺧﺮوي‬ ‫و‬ ‫دﻧﯿﻮي‬ ‫ﺳﻌﺎدت‬ ،‫ﺳﻠﺎم‬ ‫اﻣﮑﺎن‬ ‫او‬ ‫وﺣﺪاﻧﯿﺖ‬ ‫و‬ ،‫اﺧﻠـﺎق‬ ،‫ﺗﺮﺑﯿـﺖ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻌﻠـﯿﻢ‬ ،‫ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬ ‫از‬ ‫اﻋـﻢ‬ ‫زﻧـﺪﮔﯽ‬ ‫ﺷـﺌﻮن‬ ‫ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺑﻠﮑـﻪ‬ .‫ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﭘﺬﯾﺮ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺣﻘﻮق‬ ،‫زﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺳﺒﮏ‬ ،‫ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ‬ ‫ﯾـﮏ‬ ‫ﻫـﯿﭻ‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﯾﻤﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ،‫ﺳﯿﺎﺳﺖ‬ ‫و‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد‬ ،‫ﻫﺎ‬ ‫ا‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﺷﺌﻮن‬ ‫ز‬ ‫و‬ ‫ﺧـﺪا‬ ‫ﺑـﺎ‬ ‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫راﺑﻄـﻪ‬ ،‫ﻫﺴـﺘﯽ‬ ‫ﻋـﺎﻟﻢ‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ ‫ﻟﺤﺎظ‬ ‫ﺑﺪون‬ ‫ﺗﻮان‬ ‫ﺗﻮﺻﯿﻪ‬ ‫و‬ ‫راﻫﮑﺎر‬ ،‫ﺧﺎﻟﻖ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫در‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ‬ ‫داد‬ ‫اراﺋﻪ‬ ‫اﺟﺮا‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫و‬ ‫درﺳﺖ‬ ‫اي‬ ) ‫ﻋﺒﻮد‬ ‫ﯾ‬ ‫ﺖ‬ ‫و‬ ،‫ﻣﺼـﺒﺎح‬ 1396 ، ‫ص‬ 19 ( ‫ﺳﻠﺤﺸﻮري‬ ‫و‬ ‫ﺧﻮﺷﺨﻮﯾﯽ‬ ،‫ﮔﻮدرزي‬ ‫ﻗﯿﺼﺮي‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫در‬ . ) 1396 ، ‫ص‬ 9 ( ‫ﮐـﻪ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫آﻣﺪه‬ ‫ﺑـﯽ‬ ‫ﺑﻨﯿـﺎن‬ ‫ﺑﺸـﺮ‬ ‫ﻧـﺪادن‬ ‫ﺗﻦ‬ ،‫ﻣﺎدي‬ ‫ﺑﯿﻨﺶ‬ ‫ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ‬ ،‫ﻣﻌﺎﺻﺮ‬ ‫ﺟﻬﺎن‬ ‫در‬ ‫اﺣﺴﺎس‬ ‫و‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ‬ ‫ﻣﺮگ‬ ‫و‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫از‬ ‫ﻫـﻢ‬ ‫دﯾﮕـﺮ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺸـﯽ‬ ‫در‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫ﻧﺸﺪن‬ ‫ﺗﺒﯿﯿﻦ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﭘﻮچ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫ﺑﯽ‬ ‫آﺛﺎر‬ ‫ﻋﻨﻮان‬ ‫ﮔﺰا‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﺷﺪه‬ ‫ﯾﺎد‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫اﯾﻤﺎﻧﯽ‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫ﺷﺪه‬ ‫رش‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫را‬ ‫ﺑﺎور‬ ،‫ﻧﺪارد‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫را‬ ‫درارﺗﺒﺎط‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﻧﻈﺎم‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﭘﻮچ‬ ‫و‬ ‫ﺑﯽ‬ ‫ﻫﺪف‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫داﻧﺪ‬ ‫و‬ ‫ﻣﻌﺘﻘـﺪ‬ ‫ﻧﯿﺴـﺖ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫ﻃﺮح‬ ‫و‬ ‫ﻧﻘﺸﻪ‬ ‫ﻗﺒﻠﯽ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﻃﺮاح‬ ‫ﺣﮑﯿﻢ‬ ‫و‬ ‫ﻫﺪف‬ ،‫دار‬ ‫ﻟﺒﺎس‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺗـﻦ‬ ‫ﮐـﺮده‬ ‫ﺗـﺎ‬ ‫ﻫـﺪف‬ ‫و‬ ‫ﻣﻘﺼﺪي‬ ‫از‬ ‫ﭘﯿﺶ‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ‬ ‫ﺷﺪه‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﭘﻮچ‬ ‫دﭼﺎر‬ ،‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ‬ ‫و‬ ‫ﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫ﻓﺎﻗﺪ‬ ‫ﻫﺪ‬ ‫ف‬ ‫و‬ ‫ﻣﻌﻨﯽ‬ ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﺷـﻮد‬ ) ‫ﻣﺮﮐـﺰ‬ ‫ﻣﻠ‬ ‫ﯽ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‬ ‫ﮔﻮ‬ ‫ﯾﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺳﺆاﻟﺎت‬ ‫د‬ ‫ﯾ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﯽ‬ ، 1385 ( . ‫ﻣﯽ‬ ‫اﺳﺘﻨﺒﺎط‬ ،‫ﺷﺪه‬ ‫ﻣﻄﺮح‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ‬ ‫اﻟﻬـﯽ‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ‫داﺷﺘﻦ‬ ‫ﺑﺪون‬ ‫ﺣﻘﯿﻘﯽ‬ ‫ﺳﻌﺎدت‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﯿﻞ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺷﻮد‬ ‫اﻣﮑﺎن‬ ‫ﺑﻨﺪﮔﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻃﺮﯾﻖ‬ ‫از‬ ‫ﺟﺰ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﯽ‬ ‫روح‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ‬ ‫و‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻠﺎش‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ .‫ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﭘﺬﯾﺮ‬ ‫ﮐﻨـﺪ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﺗﺎ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻤﺴﮏ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎ‬ ‫ه‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ (‫)ره‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻔﺴﯿﺮ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ ،‫اﻟﻤﯿﺰان‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﺗﺮﺑﯿـﺖ‬ ‫اﺧﻠـﺎﻗﯽ‬ ‫ﻓـﯽ‬ ‫اﻟﻤﯿـﺰان‬ ‫ارزﺷـﻤﻨﺪ‬ ‫ﮐﺘـﺎب‬ ‫ﻣﻔﺴـﺮ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﻣﺤﻮر‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮔﻔﺖ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫ارﺗﺒﺎط‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺗﺒﯿﯿﻦ‬ ‫و‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬ ،‫اﻟﻘﺮآن‬ ‫ﺗﻔﺴﯿﺮ‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫دﮔﺮﮔﻮن‬ ‫ﻋﻤﻞ‬ ‫و‬ ‫ﮐﺮدار‬ ،‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫و‬ ‫اﻧﺪﯾﺸﻪ‬ ‫ﺳﺎﺣﺖ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آدﻣﯽ‬ ‫ﺣﯿﺎت‬ ،‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺧﺎص‬ ‫ﺑﻮﯾﯽ‬ ‫و‬ ‫رﻧﮓ‬ ‫آن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺳﺎزد‬ ‫و‬ ‫ﺗﻔﺼـﯿﻠﺎت‬ ‫ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺑـﺎ‬ ‫ﻗﺮآن‬ (‫)ره‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ .‫دﻫﺪ‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﻗـﺮار‬ ‫آن‬ ‫ﺑـﺮ‬ ‫ﻧﯿـﺰ‬ ‫دﯾـﻦ‬ ‫ﺑﻨﯿـﺎن‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﺒﺘﻨﯽ‬ ‫اﺳﺎﺳﯽ‬ ‫اﺻﻞ‬ ‫ﯾﮏ‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫ﺟﺰﺋﯿﺎﺗﺶ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫ﺗﺨﻄـﯽ‬ ‫دﯾـﻦ‬ ‫اﺳﺎﺳـﯽ‬ ‫اﺻـﻞ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫از‬ ‫ﺷﺮﯾﻌﺖ‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫اﺣﮑﺎم‬ ‫و‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫دﺳﺘﻮرات‬ ،‫دﯾﻨﯽ‬ ‫ﻋﻘﺎﯾﺪ‬ ‫از‬ ‫ﮐﺪام‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 10 ، ‫ص‬ 139 ( ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫ﺑـﺮ‬ ‫اﺳـﻠﺎم‬ ‫اﺧﻠـﺎﻗﯽ‬ ‫ﻧﻈﺎم‬ ‫ﺷﺎﻟﻮده‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ . ‫آﻣﻮزه‬ ‫ﺳﺮاﺳﺮ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﺳﺘﻮار‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫اﺻﻠﯽ‬ ‫ﻣﺤﻮر‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺣﻮل‬ ‫ﻗﺮآن‬ ‫ﻫﺎي‬ ‫ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫اﺳـﻠﺎم‬ ‫ﮐـﻞ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ‬ ‫در‬ .‫ﭼﺮﺧﺪ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫روﺣـﺶ‬ ‫اﻣﺎ‬ ،‫دارد‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬ ‫ﺟﻮارح‬ ‫و‬ ‫اﻋﻀﺎء‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﭘﯿﮑﺮي‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 1 ، ‫ﺻـﺺ‬ 26 ‫ـ‬ 25 ( ‫او‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ . ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻋﺎﻣﻠﯽ‬ ‫داده‬ ‫رﺷـﺪ‬ ‫را‬ ‫آدﻣـﻰ‬ ‫ﺳـﻌﺎدت‬ ‫درﺧـﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ، ‫اﺧﻠـﺎق‬ ‫ﺑـﺮگ‬ ‫و‬ ‫ﺷـﺎخ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﮐﺮﯾﻤﻪ‬ ‫روﯾﺎﻧﺪ‬ ، ‫ﺷﺎﺧﻪ‬ ‫آن‬ ‫ﺑﺎرور‬ ‫را‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫درﻧﻬﺎﯾـﺖ‬ ‫و‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﯿﻮه‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ﺑﺸـﺮﯾﺖ‬ ‫ﮔـﺮان‬ ‫ﻫـﺎى‬ ‫ﺑﻬـﺎ‬
  • 3. (‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﻰ)ره‬ ‫ﻋﻼﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫اﺧﻼﻗﻰ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﮔﺮاﯾﻰ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ 29 ‫ﺑﻬﺮه‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﻣﻨﺪ‬ ‫ﮐﻨ‬ ‫ﺪ‬ . ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن‬ ‫آﯾﺎت‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ 26 ‫ـ‬ 24 ‫ﻣﺒﺎرﮐﻪ‬ ‫ﺳﻮره‬ » ‫اﺑﺮاﻫﯿﻢ‬ (‫)ع‬ 1 « ‫درﺧﺘـﻰ‬ ‫ﭼﻮن‬ ‫را‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﯾﻤﺎن‬ ‫رﯾﺸﻪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻰ‬ ‫آن‬ ً‫ﺎ‬‫ﻗﻄﻌ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ . ‫و‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫ﺧﻮردﻧﯽ‬ ‫داراى‬ ‫ﭘﺮوردﮔـﺎر‬ ‫اذن‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫آن‬ ‫ﻫـﺮ‬ ‫در‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻰ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﻣﯿﻮه‬ ‫ﻣﯿﻮه‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫دﻫﺪ‬ ‫ﺻﺎﻟﺤﻨ‬ ‫ﻋﻤﻞ‬ ‫ﻫﺎ‬ .‫ﺪ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬ ‫ﺷﺎﺧﻪ‬ ‫ﻫﺎﯾﻰ‬ ‫دارد‬ ‫ﻫﻤﺎن‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻧﯿﮑﻮ‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ،‫ﻣﻌﺮﻓـﺖ‬ ،‫ﻋﻔﺖ‬ ،‫ﺗﻘﻮا‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ‬ ،‫ﺷﺠﺎﻋﺖ‬ ، ‫و‬ ‫رﺣﻤﺖ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫آن‬ ‫ﻧﻈﺎﯾﺮ‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 11 ، ‫ص‬ 210 ( . ‫روش‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﺑـﻮد‬ ‫اﻟﻤﯿـﺰان‬ ‫ﺗﻔﺴـﯿﺮ‬ ‫ﻣﺠﻠـﺪات‬ ‫آن‬ ‫ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ‬ ‫ـ‬ ‫ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ‬ ،‫ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ‫روش‬ ‫ﺷـﯿﻮه‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺘﻦ‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫روش‬ ‫ﺑﺪﯾﻦ‬ .‫ﮔﺮﻓﺖ‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫و‬ ‫واﮐﺎوي‬ ‫ﻣﻮرد‬ ‫ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ‬ ‫ﮔﯿﺮي‬ ‫و‬ ‫ﺑﺮرﺳـﯽ‬ ‫ﺑـﺎ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ‬ ‫ﻣﻘﻮﻟـﻪ‬ ‫دو‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫اﺑﺘـﺪا‬ ،‫اﻟﻤﯿـﺰان‬ ‫ﮔﺮاﻧﻘـﺪر‬ ‫ﺗﻔﺴـﯿﺮ‬ ‫در‬ (‫)ره‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫ﻧﻈﺮي‬ « ‫و‬ » ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫زﯾﺮﻣﻘﻮﻟـﻪ‬ ‫ﺳـﻪ‬ ‫ﻧﻈـﺮي‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫ﺳﭙﺲ‬ .‫ﺷﺪ‬ ‫ﺗﻘﺴﯿﻢ‬ » ‫ﺧﺎﻟﻘﯿـﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ « ، » ‫رازﻗﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫و‬ » ‫رﺑﻮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫زﯾﺮﻣﻘﻮﻟـﻪ‬ ‫ﭼﻬﺎر‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫و‬ » ‫اﻃﺎﻋـﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ « ، » ‫ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ، » ‫ﺗﻮ‬ ‫اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺣﯿﺪ‬ « ‫و‬ » ‫ﻣﺤﺒﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫در‬ ‫ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬ .‫ﺷـﺪ‬ ‫اﺣﺼﺎء‬ ‫و‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬ ‫زﯾﺮﻣﻘﻮﻟﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫از‬ ‫ﻫﺮﯾﮏ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ ‫زﻣﯿﻨﻪ‬ ‫ﻣﻮر‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ‬ ،‫ﻣﺘﺮﺑﯿﺎن‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﻫﺎ‬ (‫)ره‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ‬ ‫د‬ ‫ﺗﻔ‬ ‫در‬ .‫ﺷﺪ‬ ‫اﺳﺘﺨﺮاج‬ ‫و‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫ﺴﯿﺮ‬ ‫ﯾ‬ ‫ﺎﻓﺘﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ي‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ،(‫)ره‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫در‬ ‫ﻋﺒـﺎ‬ ‫اﺧﻠﺎق‬ ‫ﻋﻠﻢ‬ ‫رت‬ ‫از‬ ‫ﻓﻨـﻰ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﺤـﺚ‬ ‫اﻧﺴـﺎﻧﻰ‬ ‫ﻣﻠﮑـﺎت‬ ‫ﭘﯿﺮاﻣـﻮن‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫؛‬ ‫ﻣﺮﺑﻮﻃ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻠﮑﺎﺗﻰ‬ ‫ﻧﺒﺎﺗﻰ‬ ‫ﻗﻮاى‬ ‫ﺑﻪ‬ ، ‫اوﺳﺖ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ‬ ‫و‬ ‫ﺣﯿﻮاﻧﻰ‬ . ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺑﺤﺚ‬ ‫ﻏﺮض‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻓﻀﺎ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﯾ‬ ‫ﻞ‬ ‫آن‬ ‫رذا‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﯾ‬ ‫ﮐﺪام‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم‬ ‫و‬ ‫ﺳﺎزد‬ ‫ﺟﺪا‬ ‫ﻠﺶ‬ ‫ﺧﻮب‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ‬ ‫ﻣﻠﮑﺎت‬ ‫از‬ ‫ﯾﮏ‬ ، ‫ﮐﻤـﺎل‬ ‫ﻣﺎﯾﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻓﻀﯿﻠﺖ‬ ‫ﮐﺪام‬ ‫و‬ ‫اوﺳﺖ‬ ‫ﺑﺪ‬ ‫ﯾﮏ‬ ، ‫و‬ ‫رذﯾﻠﻪ‬ ‫اوﺳﺖ‬ ‫ﻧﻘﺺ‬ ‫ﻣﺎﯾﻪ‬ . ‫آدﻣﻰ‬ ‫ﺗﺎ‬ ‫ﭘﺲ‬ ‫آن‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻰ‬ ‫از‬ ‫ﺑﯿﺎراﯾـﺪ‬ ‫ﻓﻀـﺎﯾﻞ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫اﺟﺘﻤـﺎع‬ ‫در‬ ‫ﺗـﺎ‬ ‫دﻫـﺪ‬ ‫اﻧﺠـﺎم‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫دروﻧﻰ‬ ‫ﻓﻀﺎﯾﻞ‬ ‫ﻣﻘﺘﻀﺎى‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻧﯿﮑﻰ‬ ‫اﻋﻤﺎل‬ ‫درﻧﺘﯿﺠﻪ‬ ‫و‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫دور‬ ‫رذاﯾﻞ‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ﺑ‬ ‫را‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﺟﻤﯿﻞ‬ ‫ﺛﻨﺎى‬ ‫و‬ ‫ﻋﻤﻮم‬ ‫ﺳﺘﺎﯾﺶ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﺟﻠﺐ‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﮐﻤﺎل‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﻋﻤﻠﻰ‬ ‫و‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﺳﻌﺎدت‬ ، ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‬ ) ‫ﻃﺒ‬ ،‫ﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ 1374 ، ‫ج‬ 1 ، ‫ص‬ 558 ( . 1 ‫ـ‬ ‫أ‬ ْ‫ﻢ‬َ‫ﻟ‬ َ‫ﺮ‬َ‫ﺗ‬ َ‫ﻒ‬ْ‫ﯿ‬َ‫ﮐ‬ َ‫ب‬َ‫ﺮ‬َ‫ﺿ‬ ُ‫ﻪ‬ّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ً‫ﺎ‬‫َﻠ‬‫ﺜ‬َ‫ﻣ‬ ً‫ﮥ‬َ‫ﻤ‬ِ‫ﻠ‬َ‫ﮐ‬ ً‫ﮥ‬َ‫ﺒ‬ِّ‫ﯿ‬َ‫ﻃ‬ ٍ‫ة‬َ‫ﺮ‬َ‫ﺠ‬َ‫ﺸ‬َ‫ﮐ‬ ٍ‫ﮥ‬َ‫ﺒ‬ِّ‫ﯿ‬َ‫ﻃ‬ ‫ُﻬﺎ‬‫ﻠ‬ْ‫ﺻ‬َ‫أ‬ ٌ‫ﺖ‬ِ‫ﺑ‬‫ﺛﺎ‬ َ‫و‬ ‫ُﻬﺎ‬‫ﻋ‬ْ‫ﺮ‬َ‫ﻓ‬ ‫ِﯽ‬‫ﻓ‬ ِ‫ء‬‫َﻤﺎ‬ّ‫ﺴ‬‫اﻟ‬ ‫ِﯽ‬‫ﺗ‬ْ‫ﺆ‬ُ‫ﺗ‬ ‫َﻬﺎ‬‫ﻠ‬ُ‫ﮐ‬ُ‫أ‬ َّ‫ﻞ‬ُ‫ﮐ‬ ٍ‫ﻦ‬‫ِﯿ‬‫ﺣ‬ ِ‫ن‬ْ‫ذ‬ِ‫ﺈ‬ِ‫ﺑ‬ ‫ِﻬﺎ‬ّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ َ‫و‬ ُ‫ب‬ِ‫ﺮ‬ْ‫ﻀ‬َ‫ﯾ‬ ُ‫ﻪ‬ّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ َ‫ل‬‫ْﺜﺎ‬‫ﻣ‬َ‫ﺄ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ ِ‫س‬‫ّﺎ‬‫ﻨ‬‫ِﻠ‬‫ﻟ‬ َ‫ﻌ‬َ‫ﻟ‬ ْ‫ﻢ‬ُ‫ﻬ‬َّ‫ﻠ‬ َ‫ن‬‫ُو‬‫ﺮ‬َّ‫ﮐ‬َ‫ﺬ‬َ‫ﺘ‬َ‫ﯾ‬ َ‫و‬ ُ‫ﻞ‬َ‫ﺜ‬َ‫ﻣ‬ ٍ‫ﮥ‬َ‫ﻤ‬ِ‫ﻠ‬َ‫ﮐ‬ ٍ‫ﮥ‬َ‫ﺜ‬‫ِﯿ‬‫ﺒ‬َ‫ﺧ‬ ٍ‫ة‬َ‫ﺮ‬َ‫ﺠ‬َ‫ﺸ‬َ‫ﮐ‬ ٍ‫ﮥ‬َ‫ﺜ‬‫ِﯿ‬‫ﺒ‬َ‫ﺧ‬ ْ‫ﺖ‬َّ‫ﺜ‬ُ‫ﺘ‬ْ‫ﺟ‬‫ا‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ِ‫ق‬ْ‫ﻮ‬َ‫ﻓ‬ ِ‫ض‬ْ‫ر‬َ‫ﺄ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ﻣﺎ‬ ‫َﻬﺎ‬‫ﻟ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ‫َﺮار‬‫ﻗ‬ .
  • 4. 14 ‫ﺷﻤﺎره‬ ،1399 ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺑﻬﺎر‬ ،‫ﻫﺸﺘﻢ‬ ‫ﺳﺎل‬ ،‫اﺳﻼم‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺘﻰ‬ ‫ﻋﻠﻮم‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫دوﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬ 30 ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﺳـﺘﺎﯾﺶ‬ ‫و‬ ‫ﻣﺤﺒـﺖ‬ ‫ﺣـﺲ‬ ‫ﮐـﺮدن‬ ‫ﺑﯿـﺪار‬ ،‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫دارد‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ (‫)ره‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ارزش‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻋﺸﻖ‬ ،‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﺳﺖ؛‬ ‫ﺣﻖ‬ ‫ﭘﺮﺳﺘﺶ‬ ‫و‬ ‫ﻋﺒﻮدﯾﺖ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﯿﺎز‬ ‫و‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ﻫﺎي‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫اي‬ ‫و‬ ‫ﺑـﺮوز‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺠﺎﻟﯽ‬ ‫ﮐﻪ‬ .‫ﻧﻤﺎﻧـﺪ‬ ‫ﺑﺎﻗﯽ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫در‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫رذاﯾﻞ‬ ‫رﺷﺪ‬ ،‫اﻟﻤﯿـﺰان‬ ‫ﺗﻔﺴـﯿﺮ‬ ‫در‬ ‫ﻋﻠﺎﻣـﻪ‬ ‫دﯾـﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫اﺧﻠـﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿـﺖ‬ ‫ﻫـﺪف‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﮐﺸﺎﻧﺪن‬ ‫از‬ ‫ﭼﯿـﺰ‬ ‫ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺑﺪاﻧﺪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﻋﻤﻞ‬ ‫و‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‬ ‫در‬ ‫ﯾﮑﺘﺎﭘﺮﺳﺘﯽ‬ ‫ﺳﻮي‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺷﺪه‬ ‫ﺷﺮوع‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺑﺎز‬ ‫او‬ ‫ﺳﻮي‬ ‫زﻧـﺪﮔﯽ‬ ‫ﻣﺠـﺮاي‬ ‫در‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫ﻫﺮ‬ ،‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺗﺤﺼﯿﻞ‬ ‫درﻧﺘﯿﺠﻪ‬ .‫ﮔﺮدد‬ ‫ﻋﺒﻮد‬ ‫از‬ ‫ﺣﺎﮐﯽ‬ ،‫دﻫﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺎﻃﻦ‬ ‫و‬ ‫ﻇﺎﻫﺮ‬ ‫در‬ ‫ﺑﻨﺪﮔﯽ‬ ‫و‬ ‫ﯾﺖ‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 1 ، ‫ص‬ 374 ( ‫ﻣﺮﺣﻮم‬ . ‫ﻣﯽ‬ ‫ﭘﺮورﮔﺎر‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺣﻘﯿﻘﯽ‬ ‫ﻗﺮب‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫ﻋﺎﻣﻠﯽ‬ ‫را‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﻋﻠـﻢ‬ ‫و‬ ‫ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫آﮔﺎﻫﯽ‬ ‫ﻫﻤﺎن‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫داﻧﺪ‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﻣﺘﻌﺎل‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺣﻀﻮري‬ ‫و‬ ‫ﺷﻬﻮدي‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 6 ، ‫ص‬ 257 ( ،‫ﺣﻘﯿﻘـﯽ‬ ‫ﻗـﺮب‬ ‫در‬ . ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺣﻘﯿﻘﺖ‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ‬ ‫ﯾﺎﻓﺘﻪ‬ ‫ﻏﻨﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺮ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺮ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫وﻗﺘﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺷﻮد‬ ‫ﻧﺰدﯾﮏ‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺷﻮد‬ ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﺗـﺮ‬ - ‫ﺑﻪ‬ ‫او‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﮐﻤﺎل‬ ‫ﺳﻨﺦ‬ ‫از‬ ‫ﮐﻤﺎﻟﺎﺗﯽ‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ ،‫ﺷﻮد‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺧﺪاﮔﻮﻧﻪ‬ ‫و‬ ‫آﯾﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ .‫ﺷﻮد‬ ‫ﺧـﺪا‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ﻋﺒﺎرت‬ ‫ﻧﺰدﯾﮏ‬ ً‫ﺎ‬‫ﺣﻘﯿﻘﺘ‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫وﺟﻮدي‬ ‫ﻏﻨﺎي‬ ‫ازﺟﻬﺖ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫ﻏﻨﯽ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺮ‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻪ‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ ‫ﺷﻮد؛‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻏﻨﯽ‬ ‫درﺟﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫درﺟﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺮ‬ ‫ﺷﻮد‬ ) ،‫ﺑﺎﻗﺮﯾﺎن‬ 1394 ( ‫وﺟـﺪاﻧﯽ‬ . ) 1391 ، ‫ص‬ 65 ( ‫ﺗﺤﻠﯿـﻞ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫اﻗـﺪام‬ ‫ﮐـﻪ‬ » ‫ﻣﺒﺎﻧﯽ‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫از‬ ‫ﻣﻨﻈﺮ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ) ‫ره‬ ( « ‫ﻣـﯽ‬ ‫ارﺗﺒـﺎط‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ ،‫ﮐﺮده‬ :‫ﻧﻮﯾﺴـﺪ‬ » ‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫و‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﻣﺘﻌﺎل‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﻣﺠﺬوب‬ ‫را‬ ‫دﻟﺶ‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫او‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﺟﻤﯿﻞ‬ ‫ﺣﺐ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻔﻄﻮر‬ ‫ﻣﺘﺼـﻞ‬ ‫ﺣﻘﯿﻘﯽ‬ ‫ﺤﺒﻮب‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫رﻓﺘﺎرش‬ ‫ﻃﺮز‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫و‬ ‫ﻓﮑﺮ‬ ‫ﻃﺮز‬ ،‫ادراك‬ ‫ﻧﺤﻮه‬ ،‫ﺷﻮد‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻋﻮض‬ ‫ﮐﻠﯽ‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫را‬ ‫ﭼﯿﺰي‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ .‫ﺷﻮد‬ ‫ﻣﮕﺮ‬ ،‫ﺑﯿﻨﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫آن‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫و‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫ﻗﺒﻞ‬ ‫را‬ ‫ﺳﺒﺤﺎن‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫آﻧﮑﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ .‫ﺑﯿﻨﺪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺗﺤﺼـﯿﻞ‬ ‫ﺟـﺰ‬ ‫ﻫـﺪﻓﯽ‬ ،‫ﺧﻮد‬ ‫اﻋﻤﺎل‬ ‫در‬ ً‫ا‬‫ﻗﻬﺮ‬ ‫ﺗﺮﺗﯿﺐ‬ ‫ﻧﺪارد‬ ‫او‬ ‫رﺿﺎي‬ .« ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻮارد‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻮﻋﯽ‬ ‫را‬ ‫اﺻﻠﺎح‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي‬ ‫ﻃﺒـﻖ‬ ‫ازﻃﺮﻓـﯽ‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﺑـﺎ‬ ‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﺑﻄﻪ‬ ‫ﻧﻮراﻧﯽ‬ ‫ﺣﮑﻤﺖ‬ 89 ‫ﻧﻬﺞ‬ :‫اﺳﺖ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮده‬ (‫)ع‬ ‫اﻣﯿﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﻟﺒﻠﺎﻏﻪ‬ ‫َﻦ‬‫ﻣ‬ َ‫ﺢ‬‫اﺻﻠ‬ ‫ﻣﺎ‬ ‫َﻪ‬‫ﻨ‬‫ﺑﯿ‬ ‫و‬ َ‫ﻦ‬‫َـﯿ‬‫ﺑ‬ ‫ّـﻪ‬‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﺤ‬َ‫ﻠ‬‫اﺻـ‬ ُ‫ﻪ‬‫ّـ‬‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﻨ‬‫ﺑﯿ‬ ‫و‬ ‫ﺑﯿﻦ‬ ِ‫س‬‫ّﺎ‬‫ﻨ‬‫اﻟ‬ ‫؛‬ » ‫ﻣﯽ‬ ‫درﺳﺖ‬ ‫ﻫﻢ‬ ‫ﻣﺮدم‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫او‬ ‫راﺑﻄﻪ‬ ،‫ﮐﻨﺪ‬ ‫درﺳﺖ‬ ‫را‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﺧﻮدش‬ ‫راﺑﻄﻪ‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫ﺷـﻮد‬ « ، ‫رواﺑ‬ ‫اﺻﻠﺎح‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺻﻮرت‬ ً‫ﺎ‬‫ﻋﻤﻠ‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻣﺮدم‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﻓﺮد‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﻂ‬ ‫دﺳـﺖ‬ ‫در‬ ‫ﻣـﺮدم‬ ‫ﻗﻠـﻮب‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﭼـﺮا‬ ‫ﮔﯿـﺮد؛‬ ‫ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ‬ .‫دارد‬ ‫ﺗﺴﻠﻂ‬ ‫ﻣﺮدم‬ ‫ﻗﻠﻮب‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اوﺳﺖ‬ ‫و‬ ‫ﺧﺪاﺳﺖ‬ ) 1395 ( ‫ﮐـﻪ‬ ‫دارد‬ ‫آن‬ ‫ﺑـﺮ‬ ‫ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻣـﻮرد‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ ‫ﻫﻢ‬ ،‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫را‬ ‫در‬ ‫ﻣﯿﺪان‬ ‫ﺗﻠﺎش‬ ‫و‬ ‫ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻮي‬ ‫ﻧﯿﮑﯽ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫و‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ‫اﻋﻤـﺎل‬ ‫و‬ ‫رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﭘﺴـﻨﺪﯾﺪه‬ ‫ﻫﺪ‬ ‫اﯾﺖ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫و‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‬ ‫اي‬ ‫از‬ ‫رﺷـﺪ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻌـﺎﻟﯽ‬ ‫ﻣﻌﻨـﻮي‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫رﺳـﺎﻧﺪ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﻫﺮﮔـﺰ‬ ‫ﻣﯿـﻞ‬ ‫وﺟـﻮدش‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫اراده‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻮي‬ ‫ﺑﺎﻃﻞ‬ ‫و‬ ‫ﻓﺴﺎد‬ ‫ﭘﺪﯾﺪ‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫آﯾﺪ‬ ‫و‬ ‫رﺳﺘﮕﺎر‬ .‫ﺷﺪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ‬
  • 5. (‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﻰ)ره‬ ‫ﻋﻼﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫اﺧﻼﻗﻰ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﮔﺮاﯾﻰ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ 31 ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻣﻨﻈﺮ‬ ‫از‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ (‫)ره‬ ‫و‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫اﺷﯿﺎء‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ّ‫ب‬‫ر‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﯿﻢ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫آن‬ ‫اﺳﻠﺎم‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫او‬ ‫ﺟﺰ‬ ‫ّﯽ‬‫ﺑ‬‫ر‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ . ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫ﺷـﮑﻞ‬ ‫ﺑـﺪﯾﻦ‬ .‫ﮐﻨﯿﻢ‬ ‫ادا‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫رﺑﻮﺑﯿﺖ‬ ‫ﺣﻖ‬ ‫و‬ ‫ﺑﻮده‬ ‫او‬ ‫ﺗﺴﻠﯿﻢ‬ ‫ﺟﻬﺎت‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫در‬ ‫ﺑﺎﺷﯿﻢ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬ ‫او‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫ﺟﺰ‬ ‫ﻗﻠﺒﯽ‬ ‫ﺧﺸﻮع‬ ‫ﮐﻪ‬ ، ‫اﻋﻤﺎل‬ ‫ﺑـﺰرگ‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫دﺳﺘﻮرات‬ ‫و‬ ‫ﻧﺪﻫﯿﻢ‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ‫او‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫ﺟﺰ‬ ‫را‬ ‫ﻣﺎن‬ ‫ﺑﺪاﻧﯿ‬ ‫ﻋﻈﯿﻢ‬ ‫و‬ ‫ﻢ‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 1 ، ‫ص‬ 5 ( ‫ﻧﻈـﺮ‬ ‫و‬ ‫ﮐـﺮده‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫ﻗﺮآن‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ . ‫ﺑـﺮ‬ ‫از‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫دارد‬ ‫آن‬ ‫ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻗﺮآن‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﯾﮕﺎﻧﻪ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ ‫اﺳﺖ؛‬ ‫ﻣﺤﺪودﯾﺘﯽ‬ ‫وﺟﻮدي‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫ﻋـﺪﻣﯽ‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫راه‬ ‫ﻗﺎدري‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻋﺠﺰ‬ ‫زﻧﺪه‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اي‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺮگ‬ ‫ﻣﺎﻟﮑﯽ‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺘـﺎ‬ ‫ﻧـﺪارد؛‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ ‫ﻣﻠﮏ‬ ‫از‬ ‫اوﺳﺖ‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫ﻣﻠﮏ‬ ‫او‬ ‫ﺗﺴﻠﻂ‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫داراي‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﮐﻤـﺎل‬ ‫ﻣﺘﺼـﻮر‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫و‬ ‫ﺑـﺮاي‬ ‫ﻏﯿـﺮ‬ ‫او‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺮدﻟﯽ‬ ‫اﻧﺪازه‬ ‫از‬ ‫ﮐﻤﺎﻟﺎت‬ ‫وﺟﻮد‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫او‬ ِ‫ﯽ‬‫ﺛﺎﻧ‬ ‫در‬ ‫ﺧﺎرج‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ‬ ،‫ﻧﺪارد‬ ‫ﻓﺮض‬ ‫ﺻﺤﯿﺢ‬ ‫آن‬ ‫ﻣﺤﺎل‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫در‬ ‫ﺳﻮره‬ ،‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ » ‫أﺣﺪ‬ « ‫را‬ ‫ﺻﻤﺪﯾﺖ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻮﺻﯿﻒ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫اﯾـﻦ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﻣﻌﻨﯽ‬ ‫ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫رد‬ ،‫ﻣﺤـﺪودﯾﺖ‬ ‫ﮐﺜﺮت‬ ‫و‬ ‫ﻧﯿﺎز‬ ‫ذات‬ ‫از‬ ‫ﻣﻘﺪس‬ ‫او‬ ‫ﺳﺖ‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 6 ، ‫ص‬ 88 ( . ‫ﻓﻄ‬ ‫ﺮي‬ ‫ﺑﻮدن‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫در‬ ‫ﺧـﺪاﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮔﺮاﯾﺶ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ‬ ،‫ﺑﺪاﻧﯿﻢ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫اﺳﺎس‬ ‫ﯾﮏ‬ ‫را‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺻﻮرت‬ ‫ﺟﻬﺎن‬ ‫ﻣﻔﻬـﻮم‬ ‫از‬ (‫)ره‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ .‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺷﻤﻮل‬ ‫در‬ ‫ﺷـﻤﻮﻟﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﯾﺎد‬ ‫ﺧﺪاﮔﺮاﯾﯽ‬ ‫ﺑﻮدن‬ ‫ﻓﻄﺮي‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻗﺮآن‬ ‫ادﺑﯿﺎت‬ ‫واژه‬ ‫ﻣﻌﻨـﺎي‬ ‫ﺗﺒﯿﯿﻦ‬ ‫در‬ » ‫ﻓﻄـﺮت‬ « ‫آﯾـﻪ‬ ‫ذﯾـﻞ‬ 79 ‫ﺳﻮره‬ » ‫اﻧﻌﺎم‬ » « ‫ِﯽ‬ّ‫ﻧ‬ِ‫إ‬ ُ‫ﺖ‬ْ‫ﻬ‬َّ‫ﺟ‬َ‫و‬ َ‫ﯽ‬ِ‫ﻬ‬ْ‫ﺟ‬َ‫و‬ ‫َﺬي‬ّ‫ﻠ‬ِ‫ﻟ‬ َ‫ﺮ‬َ‫ﻄ‬َ‫ﻓ‬ ِ‫ت‬‫َﻤﺎوا‬ّ‫ﺴ‬‫اﻟ‬ َ‫و‬ َ‫ض‬ْ‫ر‬َ‫ﺄ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ ً‫ﺎ‬‫َﻨﯿﻔ‬‫ﺣ‬ َ‫و‬ ‫ﻣﺎ‬ ‫َﺎ‬‫ﻧ‬َ‫أ‬ َ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ َ‫ﻦ‬‫ِﮐﯿ‬‫ﺮ‬ ْ ‫ُﺸـ‬‫ﻤ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ « ‫ﻣـﯽ‬ :‫ﻧﻮﯾﺴـﺪ‬ » ‫ﮐﻠﻤﻪ‬ ‫اﺻﻠﻰ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﻣﻔﺮدات‬ ‫در‬ ‫راﻏﺐ‬ » ‫ﻓﻄﺮ‬ « ‫آن‬ ‫درازاى‬ ‫ﻃـﺮف‬ ‫از‬ ‫ﭼﯿـﺰى‬ ‫زدن‬ ‫ﭼﺎك‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ‬ ً‫ﺎ‬‫ﻣﺜﻠ‬ ‫ﺷﻮد‬ » ‫ﻓﻠﺎن‬ ‫ﻓﻠﺎﻧﻰ‬ ‫ﮐﺬا؛‬ ‫ﻓﻠﺎن‬ ‫ﻓﻄﺮ‬ ‫زد‬ ‫ﭼﺎك‬ ‫را‬ ‫ﭼﯿﺰ‬ .« ‫اﻟﺒﺘـﻪ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﻓﻄﺮ‬ ‫اﺻﻠﻰ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫دﯾﮕﺮى‬ ‫ﻣﻌﺎﻧﻰ‬ ‫آن‬ ‫ﻣﺸﺘﻘﺎت‬ ‫ﺑﻪ‬ .‫دﻫﻨﺪ‬ ‫ﻣﺜﺎل‬ ‫ﻋﻨﻮان‬ » ‫ﺧـﻮرد‬ ‫ﻓﻄـﻮر‬ ‫ﻓﻠﺎﻧﻰ‬ ‫ﻓﻄﻮرا؛‬ ‫ﻓﻠﺎن‬ ‫اﻓﻄﺮ‬ » .« ‫ﻓﻄـﻮر‬ « ‫آن‬ ‫روزه‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﭼﯿﺰى‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ﯾﮑﻰ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫اﻓﻄﺎر‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﺑﺸﮑﻨﺪ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫روزه‬ ‫آن‬ ‫ﺧﻮردن‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫دار‬ ‫ﮐﻠﻤـﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻣﺸﺘﻘﺎت‬ ‫از‬ ‫ﻟﻔﻆ‬ » ‫ﻓﻄﺮت‬ « ‫از‬ ‫ﻓﻌﻠـﻰ‬ ‫ﻧـﺎﺧﻮاه‬ ‫ﺧـﻮاه‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﯿﺎﻓﺮﯾﻨﺪ‬ ‫ﻃﻮرى‬ ‫را‬ ‫ﭼﯿﺰى‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﯾﺶ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫در‬ ‫ﻣﻌﻨﺎ‬ ‫ﻫﻤﯿﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻓﻄﺮت‬ .‫دﻫﺪ‬ ‫ﺗﺮﺷﺢ‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ﻣﺨﺼﻮﺻﻰ‬ ‫اﺛﺮ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫داده‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ‫را‬ ‫اﻓﻌﺎل‬ » َ‫ت‬َ‫ﺮ‬ْ‫ﻄ‬ِ‫ﻓ‬ ِ‫ﻪ‬‫َـ‬ّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ‫ِـﯽ‬‫ﺘ‬َّ‫ﻟ‬‫ا‬ َ‫ﺮ‬َ‫ﻄ‬َ‫ﻓ‬ َ‫س‬‫َﺎ‬ّ‫ﻨ‬‫اﻟ‬ ‫ْﻬﺎ‬‫ﯿ‬َ‫ﻠ‬َ‫ﻋ‬ « ) ،‫روم‬ 30 ( ‫رﻓ‬ ‫ﮐﺎر‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺑﯿﺎن‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﺘﻪ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫آﻓﺮﯾﺪه‬ ‫ﻃﻮرى‬ ‫را‬ ‫ﻣﺮدم‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬ .‫ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‬ ‫را‬ ‫ﺧﺪا‬ ،‫ﺧﻮد‬ ‫ارﺗﮑﺎز‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫و‬ ً‫ﺎ‬‫ﻃﺒﻌ‬ » َ‫ت‬َ‫ﺮ‬ْ‫ﻄ‬ِ‫ﻓ‬ ِ‫ﻪ‬َّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ « ‫اﺳـﺖ‬ ‫اﯾﻤﺎﻧﻰ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫ﻗﺪرت‬ ‫از‬ ‫ﻋﺒﺎرت‬ ‫ﺷﺮﯾﻔﻪ‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﺷﺪه‬ ‫ﺳﺮﺷﺘﻪ‬ ‫آدﻣﻰ‬ ‫ِﻞ‬‫ﮔ‬ ‫و‬ ‫آب‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﮐﻪ‬ » َ‫و‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﺌ‬َ‫ﻟ‬ ْ‫ﻢ‬ُ‫ﻬ‬َ‫ﺘ‬ْ‫ﻟ‬َ‫ﺄ‬َ‫ﺳ‬ ْ‫ﻦ‬‫َـ‬‫ﻣ‬ َ‫ﻖ‬‫َـ‬‫ﻠ‬َ‫ﺧ‬ ‫ﻤﺎ‬ َّ ‫اﻟﺴـ‬ ِ‫ت‬‫وا‬ َ‫و‬ َ‫ض‬ْ‫ر‬َ‫ﺄ‬‫ْـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ َّ‫ﻦ‬ُ‫ﻟ‬‫ُﻮ‬‫ﻘ‬َ‫ﯿ‬َ‫ﻟ‬ ُ‫ﻪ‬َّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ « ‫ﻣﻰ‬ ‫اﺷﺎره‬ ‫آن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ) ،‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ 1374 ، ‫ج‬ 7 ، ‫ص‬ 267 ( ‫را‬ ‫ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳـﯽ‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ،‫ﻋﻠﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ‬ ‫از‬ . .‫آﺷﻨﺎﺳﺖ‬ ‫اﻣﺮ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫آدﻣﯽ‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫و‬ ‫آب‬ ‫و‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫اﺷﺮاب‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ذات‬ ‫در‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎر‬ ‫ﭘﻨﺞ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺄﮐﯿﺪ‬ ‫ﺻﺮاﺣﺖ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬
  • 6. 14 ‫ﺷﻤﺎره‬ ،1399 ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺑﻬﺎر‬ ،‫ﻫﺸﺘﻢ‬ ‫ﺳﺎل‬ ،‫اﺳﻼم‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺘﻰ‬ ‫ﻋﻠﻮم‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫دوﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬ 32 ‫و‬ ‫ﻣﺮدم‬ ‫از‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﭼ‬ ‫ﺑﭙﺮﺳﯽ‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻣﺸﺮﮐﯿﻦ‬ ‫ﺣﺘﯽ‬ ‫ﻧـﺎزل‬ ‫آﺳﻤﺎن‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ﺑﺎران‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫آﻓﺮﯾﺪه‬ ‫را‬ ‫زﻣﯿﻦ‬ ‫و‬ ‫آﺳﻤﺎن‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻣﯽ‬ ،‫ﮐﻨﺪ‬ ) ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫اﻟﻠﻪ‬ ‫ﮔﻮﯾﺪ‬ َّ‫ﻦ‬ُ‫ﻟ‬‫ُﻮ‬‫ﻘ‬َ‫ﯿ‬َ‫ﻟ‬ ُ‫ﻪ‬َّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ‫ﻧﯿـﺰ‬ ‫دﯾﮕﺮي‬ ‫آﯾﺎت‬ ‫در‬ .‫دارد‬ ‫ﻣﺸﺮﮐﯿﻦ‬ ‫ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫از‬ ‫ﻧﺸﺎن‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﮐﻪ‬ ( ‫ﮐﻤﮏ‬ ‫ﻫﯿﺞ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺧﺎص‬ ‫و‬ ‫اﺿﻄﺮاري‬ ‫ﺷﺮاﯾﻂ‬ ‫در‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫آﻣﺪه‬ ‫ﻧﻤـﯽ‬ ‫ﻧﺎﺻـﺮي‬ ‫و‬ ‫ﮐﻨﻨﺪه‬ ‫ﺑﻪ‬ ،‫ﯾﺎﺑـﺪ‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﺳـﻮي‬ ‫ﭘﻨﺎه‬ ‫ﻣﺘﻌﺎل‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻤﮏ‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎي‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ﺑﺮده‬ ‫ﺑﻪ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﻗـﺮآن‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﻣﺜﺎل‬ ‫ﻋﻨﻮان‬ :‫ﻓﺮﻣﺎﯾـﺪ‬ » َ‫و‬ ‫ِذا‬‫إ‬ َّ‫ﺲ‬‫َـ‬‫ﻣ‬ َ‫ن‬‫ْﺴﺎ‬‫ﻧ‬ِ‫ﺈ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ ٌّ‫ﺮ‬ُ‫ﺿ‬ ‫َﻋﺎ‬‫د‬ ُ‫ﻪ‬َّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ ً‫ﺎ‬‫ُﻨﯿﺒ‬‫ﻣ‬ ِ‫ﻪ‬ْ‫ﯿ‬َ‫ﻟ‬ِ‫إ‬ َّ‫ﻢ‬ُ‫ﺛ‬ ‫ِذا‬‫إ‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﻟ‬َّ‫ﻮ‬َ‫ﺧ‬ ً‫ﮥ‬َ‫ﻤ‬ْ‫ﻌ‬ِ‫ﻧ‬ ُ‫ﻪ‬ْ‫ﻨ‬ِ‫ﻣ‬ َ‫ﯽ‬ِ‫ﺴ‬َ‫ﻧ‬ ‫ﻣﺎ‬ َ‫ن‬‫ﮐﺎ‬ ‫ُﻮا‬‫ﻋ‬ْ‫ﺪ‬َ‫ﯾ‬ ِ‫ﻪ‬ْ‫ﯿ‬َ‫ﻟ‬ِ‫إ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ُ‫ﻞ‬ْ‫ﺒ‬َ‫ﻗ‬ َ‫و‬ َ‫ﻞ‬َ‫ﻌ‬َ‫ﺟ‬ ِ‫ﻪ‬َّ‫ﻠ‬ِ‫ﻟ‬ ً‫ا‬‫ْـﺪاد‬‫ﻧ‬َ‫أ‬ َّ‫ﻞ‬ ِ ‫ُﻀـ‬‫ﯿ‬ِ‫ﻟ‬ ْ‫ﻦ‬‫َـ‬‫ﻋ‬ ِ‫ﻪ‬ِ‫ﻠ‬‫َﺒﯿ‬‫ﺳ‬ ْ‫ﻞ‬ُ‫ﻗ‬ ْ‫ﻊ‬َّ‫ﺘ‬َ‫ﻤ‬َ‫ﺗ‬ َ‫ك‬ِ‫ﺮ‬ْ‫ﻔ‬ُ‫ﮑ‬ِ‫ﺑ‬ ً‫ﺎ‬‫َﻠﯿﻠ‬‫ﻗ‬ َ‫ﮏ‬َّ‫ﻧ‬ِ‫إ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ِ‫ب‬‫ْﺤﺎ‬‫ﺻ‬َ‫أ‬ ِ‫ر‬‫َﺎ‬ّ‫ﻨ‬‫اﻟ‬ « ) ،‫زﻣﺮ‬ 8 ( ‫ﮐﻠﻤﻪ‬ . » ‫اﻧﺎﺑﻪ‬ « ‫ﺑﻪ‬ ‫از‬ ‫ﭘـﺲ‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﺮﮔﺸـﺘﻦ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى‬ ‫ﮐﻔﺮان‬ ‫از‬ ‫ﺳﺨﻦ‬ ‫ﻗﺒﻠﻰ‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫در‬ ‫آﻧﮑﻪ‬ ‫ﺑﻰ‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﺳﺒﺤﺎن‬ ‫ﺧﺪاى‬ :‫ﻓﺮﻣﻮد‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ﺑﻮد‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫ﮔﺮان‬ ‫ﻣـﺮدم‬ ‫از‬ ‫ﻧﯿﺎز‬ ‫ﻣﻊ‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫آﻧﺎ‬ ‫ﺑﺮاى‬ ‫را‬ ‫ﻋﻤﻞ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ذﻟﮏ‬ ‫ﻧﻤﻰ‬ ‫ن‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﺗﻨﺒﻪ‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ ‫اﯾﻨﮏ‬ ،‫ﭘﺴﻨﺪد‬ ً‫ﺎ‬‫ﻃﺒﻌـ‬ ‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫اﯾﻨﮑـﻪ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫دﻫﺪ‬ ‫ﮐﻔﺮان‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎر‬ ‫ﺑﺎﻟﻔﻄﺮه‬ ‫او‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺖ؛‬ ‫ﭘﯿﺸﻪ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ـ‬ ‫اﺿـﻄﺮار‬ ‫و‬ ‫ﺑﯿﭽﺎرﮔﻰ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺪ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫از‬ ‫دﺳﺘﺶ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﮐﻮﺗﺎه‬ ‫ﺟﺎ‬ ‫ﺑﯽ‬ ،‫ـ‬ ‫ﺷﻮد‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫رو‬ ‫درﻧﮓ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫او‬ ‫ﺳﻮى‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﻧﺠﺎت‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﻣﻌﻨـﺎى‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ .‫ﻃﻠﺒﺪ‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﭼﻨﯿﻦ‬ :‫ﮐﻪ‬ ‫ﺷﻮد‬ » ‫ﻣﻰ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫آن‬ ‫اﻣﺜﺎل‬ ‫و‬ ‫ﻗﺤﻄﻰ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﻣﺮض‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﺷﺪت‬ ‫وﻗﺘﻰ‬ ‫ـ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎر‬ ،‫رﺳﺪ‬ ‫درﺣﺎﻟﻰ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ـ‬ ‫دارد‬ ‫رﺑﻮﺑﯿﺘﺶ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻋﺘﺮاف‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ،‫ﺧﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺑﺮﻣﻰ‬ ‫او‬ ‫ﺳﻮى‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫اﻋﺮاض‬ ‫او‬ ‫ﻣﺎﺳﻮاى‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ﮔﺮدد‬ ‫از‬ .‫ﮐﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫او‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﺎرى‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺳﺎزد‬ ‫ﺑﺮﻃﺮف‬ ‫را‬ ‫اش‬ .« ‫ﻣﻌﻨﺎى‬ » َّ‫ﻢ‬ُ‫ﺛ‬ ‫ِذا‬‫إ‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﻟ‬َّ‫ﻮ‬َ‫ﺧ‬ ِ‫ﻧ‬ ً‫ﮥ‬َ‫ﻤ‬ْ‫ﻌ‬ ُ‫ﻪ‬ْ‫ﻨ‬ِ‫ﻣ‬ َ‫ﯽ‬ِ‫ﺴ‬َ‫ﻧ‬ ‫ﻣﺎ‬ َ‫ن‬‫ﮐـﺎ‬ ‫ُﻮا‬‫ﻋ‬ْ‫ﺪ‬‫َـ‬‫ﯾ‬ ِ‫ﻪ‬‫ْـ‬‫ﯿ‬َ‫ﻟ‬ِ‫إ‬ ْ‫ﻦ‬‫ِـ‬‫ﻣ‬ ُ‫ﻞ‬ْ‫ﺒ‬َ‫ﻗ‬ « :‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ » ،‫داد‬ ‫او‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﻧﺎﺣﯿﻪ‬ ‫از‬ ‫ﻧﻌﻤﺘﻰ‬ ‫و‬ ‫ﮐﺮد‬ ‫ﺑﺮﻃﺮف‬ ‫را‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﺎرﯾﺶ‬ ‫ﺳﺒﺤﺎن‬ ‫ﺧﺪاى‬ ‫ﭼﻮن‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﺎرى‬ ‫آن‬ ‫دوﺑﺎره‬ ،‫ﺷﺪه‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫ﻣﺴﺘﻐﺮق‬ ‫و‬ ‫ﺳﺮﮔﺮم‬ ‫ﻣـﻰ‬ ‫ﯾﺎد‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫اش‬ ‫ﮔﺮﻓﺘـﺎري‬ .‫ﺑـﺮد‬ ‫را‬ ‫ﺧـﺪا‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫اي‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫آن‬ ‫ﺳﻮى‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪ؛‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﯾﻌﻨﻰ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺑﺮﻃﺮف‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫ﺗﺎ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪ‬ « ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 7 ، ‫ص‬ 269 ( ‫ﻋﻠﺎﻣـﻪ‬ . ‫آﯾﻪ‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺳﺨﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬ 172 ‫ﺳﻮره‬ » ‫اﻋﺮاف‬ « ‫ﻣﯽ‬ ‫اﺷﺎره‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫آﻧﺠﺎ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ :‫ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‬ َ‫و‬ ْ‫ذ‬ِ‫إ‬ َ‫ﺬ‬‫َـ‬‫ﺧ‬َ‫أ‬ َ‫ﮏ‬‫ُـ‬ّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ‫َﻨﯽ‬‫ﺑ‬ َ‫م‬َ‫د‬‫آ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ْ‫ﻢ‬ِ‫ﻫ‬ِ‫ر‬‫ُﻮ‬‫ﻬ‬ُ‫ﻇ‬ ْ‫ﻢ‬ُ‫ﻬ‬َ‫ﺘ‬َّ‫ﯾ‬ِّ‫ر‬ُ‫ذ‬ َ‫و‬ ْ‫ﻢ‬ُ‫ﻫ‬َ‫ﺪ‬َ‫ﻬ‬ْ‫ﺷ‬َ‫أ‬ ‫َﻠﻰ‬‫ﻋ‬ ْ‫ﻢ‬ِ‫ﻬ‬ِ‫ﺴ‬ُ‫ﻔ‬ْ‫ﻧ‬َ‫أ‬ َ‫أ‬ ُ‫ﺖ‬ْ‫ﺴ‬َ‫ﻟ‬ ْ‫ﻢ‬ُ‫ﮑ‬ِّ‫ﺑ‬َ‫ﺮ‬ِ‫ﺑ‬ ‫ُﻮا‬‫ﻟ‬‫ﻗﺎ‬ ‫َﻠـﻰ‬‫ﺑ‬ .... ‫؛‬ » ‫و‬ ‫ﭘﺮوردﮔـﺎر‬ ‫ﺗـﻮ‬ ‫از‬ ‫ﭘﺸـﺖ‬ ‫ﺑﻨﻰ‬ ،‫آدم‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪان‬ ‫ﺷﺎن‬ ‫را‬ ‫ﺑﯿﺮون‬ ‫آورد‬ . ‫و‬ ‫آﻧﺎن‬ ‫را‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن‬ ‫ﮔﻮاه‬ ‫ﮔﺮﻓـﺖ‬ ‫و‬ ‫ﭘﺮﺳـﯿﺪ‬ : ‫آﯾـﺎ‬ ‫ﻣـﻦ‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎرﺗـﺎن‬ ‫ﻧﯿﺴﺘﻢ؟‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‬ : ‫آرى‬ .... .« ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺒﺎرﮐﻪ‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ،‫او‬ ‫ﻧﻈﺮ‬ ‫از‬ ‫ﻓﻘـﺮ‬ ‫و‬ ‫ﻧﯿـﺎز‬ ‫از‬ ‫او‬ ‫درك‬ ،‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫وﺿﻮح‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺄﮐﯿﺪ‬ ‫ﺧﺪاﺟﻮ‬ ‫ﻓﻄﺮت‬ ‫ﻫﻤﺎن‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ﻋﺒﺎرت‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮه‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫و‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫اﻣﺎ‬ .‫دارد‬ ‫وﺳﯿﻌﯽ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮه‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻗﺴﻢ‬ ‫دو‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮐﻠﯽ‬ ‫ﺗﻘﺴﯿﻢ‬ ‫ﯾﮏ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫ﺗﻮان‬ » ‫ﻧﻈﺮي‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫و‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ « ‫وﺣـ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺪﯾﺸﻪ‬ ‫و‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫در‬ ‫ﻓﺮد‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫آن‬ ‫ﻧﻈﺮي‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ .‫ﮐﺮد‬ ‫ﺗﻘﺴﯿﻢ‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﯾﮕـﺎﻧﮕﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺪاﻧﯿﺖ‬ ‫ﻇﻬـﻮر‬ ‫و‬ ‫ﺑـﺮوز‬ ‫ﻧﯿـﺰ‬ ‫رﻓﺘـﺎرش‬ ‫و‬ ‫ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﺣﯿﻄﻪ‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﻧﻔﻮذ‬ ‫او‬ ‫ﺟﺎن‬ ‫ﻋﻤﻖ‬ ‫در‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫اﮔﺮ‬ .‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣـﻪ‬ .‫ﺷـﺪ‬ ‫ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﻋﻤﻠـﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺣﻮزه‬ ‫وارد‬ ،‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﻣﻮﺣﺪاﻧﻪ‬ ‫رﻓﺘﺎر‬ ‫درواﻗﻊ‬ ‫و‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﭘﯿﺪا‬ ) 1374 ، ‫ج‬ 4 ، ‫ص‬ 353 ( ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻌﺮﯾﻒ‬ ‫اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ‬ ‫را‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ » : ‫ﻧﯿـﮏ‬ ‫اﻋﻤـﺎل‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫آن‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫و‬ ‫ﻫـﻮس‬ ‫و‬ ‫ﻫـﻮا‬ ‫از‬ ‫ﭘﯿـﺮوي‬ ‫روي‬ ‫از‬ ‫ﻧﻪ‬ ‫ـ‬ ‫اﺧﺮوي‬ ‫ﭘﺎداش‬ ‫درﯾﺎﻓﺖ‬ ‫و‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫رﺿﺎﯾﺖ‬ ‫ﮐﺴﺐ‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫را‬ ‫اﺣﺴﺎن‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
  • 7. (‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﻰ)ره‬ ‫ﻋﻼﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫اﺧﻼﻗﻰ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﮔﺮاﯾﻰ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ 33 ‫دﻫﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ‫ـ‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺴﺘﻦ‬ ‫ﺷﺮك‬ « . ‫ﻓﻘـﻂ‬ ،‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﯾﮕﺎﻧﻪ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﺑﻨﺪه‬ ‫ﻋﻤﻞ‬ ‫در‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﭘﺲ‬ ‫ﻫﺮ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﻋﺒﺎدت‬ ‫و‬ ‫ﭘﺮﺳﺘﺶ‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﻣﻌﺒﻮد‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‬ ‫و‬ ‫اﻧﻮاع‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻗﺴﻢ‬ ‫دو‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫از‬ ‫ﮐﺪام‬ ‫دارد‬ ‫ﻫـﺎﯾﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫دراداﻣﻪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬ ‫ﺧﻠﺎﺻﻪ‬ ‫ﺻﻮرت‬ .‫ﺷﻮد‬ 1 - ‫ﻧﻈﺮي‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺷﺎﺧﻪ‬ ‫ﺳﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮي‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ » ‫ذاﺗﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ، » ‫ﺻﻔﺎﺗﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫و‬ » ‫اﻓﻌـﺎﻟﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ « ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﺗﻘﺴـﯿﻢ‬ ‫ذاﺗـﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ .‫ﺷـﻮد‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫از‬ ‫ﺗﺮﮐﯿﺐ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻌﺪد‬ ‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ‬ ‫ﻧﻔﯽ‬ ،‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي‬ ‫ﺑﺎري‬ ‫اﻗﺪس‬ ‫ذات‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫او‬ ‫داﻧﺴﺘﻦ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬ ‫و‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺧﺎرﺟﯽ‬ ‫وﺣﺪت‬ ‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫اوﺻﺎف‬ ‫و‬ ‫ذات‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺻﻔﺎﺗﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﻣﺒﺪأ‬ ‫و‬ ‫ﻋﻠﺖ‬ ‫آن‬ ‫دوﺋﯿﺖ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻐﺎﯾﺮ‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ﺑﻮده‬ ‫ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ‬ ‫ﺗﻐﺎﯾﺮ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﻗﺪرت‬ ‫و‬ ‫ﻋﻠﻢ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫اوﺻﺎﻓﯽ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ذات‬ ‫ﺗﻐﺎﯾﺮ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻔﻬﻮم‬ ‫در‬ ‫ﻓﻘﻂ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﺧﺎرج‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫اﻓﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ .‫ﻣﻮﺟﻮدﻧﺪ‬ ‫واﺣﺪ‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻤﮕﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺣﻘﯿﻘﯽ‬ ‫ﻣﺆﺛﺮ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺎم‬ ‫ﻓﺎﻋﻠﯿﺖ‬ ‫دﯾﮕﺮي‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫او‬ ‫ﺟﺰ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺒﺎرك‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﻣﻘﺪس‬ ‫ذات‬ ،‫ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫در‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘ‬ ،‫دادن‬ ‫روزي‬ ‫و‬ ‫رزق‬ ‫و‬ ‫آﻓﺮﯾﺪن‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫اﻓﻌﺎﻟﯽ‬ ‫اﻧﺠﺎم‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺑﯽ‬ ‫و‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻣﻮﺟـﻮدي‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫دﯾﮕﺮان‬ ‫ﯾﺎري‬ ‫از‬ ‫ﻧﯿﺎز‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫واﻗﻊ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫در‬ ‫ﻓﻌﻠﯽ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫درواﻗﻊ‬ .‫ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫اﻓﻌﺎل‬ ‫در‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫ﻏﯿﺮ‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫اراده‬ ‫و‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﻣﮕﺮ‬ ‫ﺷﻮد‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮﮐـﻞ‬ ‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﺑـﺮ‬ ‫ﻫﻤـﻮاره‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫اﻓﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﯽ‬ .‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﺗﻌﻠﻖ‬ ‫آن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﯾـﺎري‬ ‫او‬ ‫از‬ ،‫ﮐﻨـﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺟﻮﯾﺪ‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫ﻣﺤﺎل‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫اراده‬ ‫ﺗﻌﻠﻖ‬ ‫درﺻﻮرت‬ ‫را‬ ‫اﻣﺮي‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ‬ ‫و‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫را‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﻫﻤﻮاره‬ ‫او‬ .‫ﯾﺎﺑﺪ‬ ‫اﻣﯿـﺪ‬ ‫او‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺧﻮاﻧـﺪ‬ ‫دارد‬ ) ،‫ﮐﺒﯿﺮي‬ 1388 ، ‫ص‬ 48 ( ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫ﻣﺮﺣﻮم‬ . ) 1374 ( ‫ﺳـﻮره‬ ‫ﺗﻔﺴـﯿﺮ‬ ‫در‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ » ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ « ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﮐـﺮده‬ ‫ﺑﯿـﺎن‬ ‫در‬ ‫ﮐﺎرﻫﺎ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫اﻓﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫در‬ ‫ﻗﺮآن‬ ‫وﯾﮋه‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫در‬ ‫ﺷﺮﯾﮑﯽ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺣﻖ‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﻧﺎﻣﺤﺪود‬ ‫و‬ ‫ذاﺗﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫در‬ ‫رﯾﺸﻪ‬ ‫اﻓﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮔﻔﺖ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﻓﺎﻋﻠﯿﺖ‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ‬ .‫دارد‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ،‫ﺟﻬـﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ ‫ﻧﺎﻣﺤﺪودﯾﺖ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻧﺎﻣﺤﺪود‬ ‫و‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ‬ ،‫اﻓﻌﺎل‬ ‫ﻓﺎﻋﻠﯿﺖ‬ ‫ازﺟﻤﻠﻪ‬ ‫ﺟﻬﺎت‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫در‬ ‫ﻧﺎﻣﺤﺪود‬ ‫و‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺑﯽ‬ ‫ﻫﻤﺎن‬ ‫ﺑﯽ‬ ‫و‬ ‫ﻫﻤﺘﺎﯾﯽ‬ ‫ﭘﺪﯾﺪه‬ ‫و‬ ‫ﻓﻌﻞ‬ ‫)ﻫﺮ‬ ‫ﺷﯽء‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮده‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫او‬ ‫ﺷﺮﯾﮑﯽ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ (‫اي‬ :‫اوﺳﺖ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ‬ » ُ‫ﻢ‬ُ‫ﮑ‬ِ‫ﻟ‬‫ذ‬ ُ‫ﻪ‬َّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ْ‫ﻢ‬ُ‫ﮑ‬ُّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ ‫ﻟﺎ‬ َ‫ﻪ‬‫ِﻟ‬‫إ‬ ‫ّﺎ‬َ‫ﻟ‬ِ‫إ‬ َ‫ﻮ‬ُ‫ﻫ‬ ُ‫ﻖ‬ِ‫ﻟ‬‫ﺧﺎ‬ ِّ‫ﻞ‬ُ‫ﮐ‬ ْ‫ﯽ‬َ‫ﺷ‬ ٍ‫ء‬ « ) ،‫اﻧﻌﺎم‬ 102 ( ‫ﺑـﻪ‬ ‫اﻓﻌـﺎﻟﯽ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫ازآﻧﺠﺎﮐﻪ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ . ‫ﻣﻌﻨﺎي‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺒﺎرك‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫وﺣﺪاﻧﯿﺖ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫اداﻣﻪ‬ ‫در‬ ،‫دارد‬ ‫اﻧﻮاﻋﯽ‬ ‫ﺣﻖ‬ ‫ﺣﻀﺮت‬ ‫اﻓﻌﺎل‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﻓﻌﺎل‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫ﺗﺸﺮﯾﺢ‬ ‫ﺑﻪ‬ :‫ﭘﺮداﺧﺖ‬ ‫ﺧﻮاﻫﯿﻢ‬ ‫ﻫﺎ‬ 1 - 1 - ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫آﻓﺮ‬ ‫اﯾﻨﮑـﻪ‬ ‫ﯾﻌﻨـﯽ‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﻣﻌﻨﯽ‬ ‫ﺣﻘﯿﻘـﯽ‬ ‫ﯾـﺪﮔﺎر‬ ‫ﻣﺨﻠﻮ‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ،‫ﺧﺪاﺳﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟـﻮدات‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫و‬ ‫اوﺳﺖ‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫اراده‬ ‫ﺗـﺎﺑﻊ‬ ‫و‬ ‫ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‬ ‫اﺳـﺘﻘﻠﺎﻟﯽ‬ ‫ﺟﻨﺒـﻪ‬ ‫آن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﻣﺸﯿﺖ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﮐـﺮده‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫اﻓﺎﺿﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ) ،‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎﯾﯽ‬ 1374 ، ‫ج‬ 1 ، ‫ص‬ 402 ( ‫زﯾـﺮ‬ ‫آﯾـﺎت‬ . ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺒﯿﯿﻦ‬ ‫را‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫و‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺑﻮدن‬ ‫ﭼﯿﺰ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺧﺎﻟﻖ‬ ‫ﺻﺮاﺣﺖ‬ :‫ﮐﻨﻨﺪ‬
  • 8. 14 ‫ﺷﻤﺎره‬ ،1399 ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺑﻬﺎر‬ ،‫ﻫﺸﺘﻢ‬ ‫ﺳﺎل‬ ،‫اﺳﻼم‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺘﻰ‬ ‫ﻋﻠﻮم‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫دوﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬ 34 ‫ـ‬ ُ‫ﻪ‬ّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ُ‫ﻖ‬‫ﺧﺎﻟ‬ ِّ‫ﻞ‬ُ‫ﮐ‬ ٍ‫ء‬‫َﯽ‬‫ﺷ‬ ‫؛‬ » ‫اﺳﺖ‬ ‫ﭼﯿﺰي‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﺧﺎﻟﻖ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ « ) ،‫زﻣﺮ‬ 2 ( . ‫ـ‬ ‫ُﻢ‬‫ﮑ‬‫ذﻟ‬ ‫َﻪ‬ّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ‫ُﻢ‬‫ﮑ‬‫رﺑ‬ ُ‫ﻖ‬‫ﺧﺎﻟ‬ ِّ‫ﻞ‬ُ‫ﮐ‬ ‫َﯽء‬‫ﺷ‬ ‫ﻟﺎ‬ ‫ِﻟﻪ‬‫إ‬ َّ‫ﺎ‬‫ِﻟ‬‫إ‬ ‫ﻫﻮ‬ ‫َﻰ‬ّ‫ﻧ‬َ‫ﺄ‬َ‫ﻓ‬ َ‫ن‬‫ُﻮ‬‫ﮑ‬َ‫ﻓ‬ْ‫ﺆ‬ُ‫ﺗ‬ ‫؛‬ » ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﭘﺮورﮔـﺎر‬ ،‫ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﭼﯿﺰي‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه‬ « ) ،‫ﻏﺎﻓﺮ‬ 62 ( . ‫ـ‬ َ‫ﻖ‬َ‫ﻠ‬َ‫ﺧ‬ ‫اﻟﺴﻤﺎوات‬ ‫َرض‬‫ﺄ‬ْ‫ﻟ‬‫وا‬ ِّ‫ﻖ‬‫ْﺤ‬‫ﻟ‬‫ِﺎ‬‫ﺑ‬ ‫َﻌﺎﻟﻰ‬‫ﺗ‬ ‫ّﺎ‬‫ﻤ‬َ‫ﻋ‬ َ‫ن‬‫ُﻮ‬‫ﮐ‬ِ‫ﺮ‬ْ‫ﺸ‬ُ‫ﯾ‬ ‫؛‬ » ‫ﺑﻪ‬ ‫را‬ ‫زﻣﯿﻦ‬ ‫و‬ ‫آﺳﻤﺎن‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫از‬ ‫ﺑﺮﺗﺮ‬ ‫او‬ .‫آﻓﺮﯾﺪ‬ ‫ﺣﻖ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﻫﻤﺘﺎﯾﯽ‬ ‫ﺑﺮاﯾﺶ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫دﻫﻨﺪ‬ « ) ،‫ﻧﺤﻞ‬ 3 ( . ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ) 1374 ، ‫ج‬ 12 ، ‫ص‬ 210 ( ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﺧـﺎﻟﻖ‬ ‫ﯾﮑﺘـﺎﯾﯽ‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫دﻟﯿﻞ‬ ‫را‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫در‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ﻧﻈﻢ‬ ‫و‬ ‫داﻧـﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ :‫ﮔﻮﯾﺪ‬ » ‫ﺧﻠﻖ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدات‬ ‫و‬ ‫ﺗﺪﺑﯿﺮ‬ ‫آن‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫دﻟﯿﻞ‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫اﻟﻮﻫﯿﺖ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﯽ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﻣﯿـﺎن‬ ‫ﻧﻈـﺎم‬ ،‫واﺣـﺪ‬ ‫ﻣﻨﻈﻢ‬ ‫و‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ‬ ‫ﻃﺒﯿﻌﺖ‬ ‫ﺑﺮﻗﺮار‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺪﺑﯿﺮ‬ ‫ﺣﺪت‬ ‫و‬ ‫وﻟﯽ‬ ‫ﺑﻮدن‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫رب‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫و‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﭼﯿﺰ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫دﯾﮕﺮي‬ .« ‫از‬ ‫اﺧﻠـﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿـﺖ‬ ‫ﻣﺘﺮﺑـﯽ‬ ‫ﺗﺄﺛﯿﺮﭘـﺬﯾﺮي‬ ،(‫)ره‬ ‫ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣـﻪ‬ ‫دﯾـﺪﮔﺎه‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫ﺑﻨﺎ‬ :‫اﺳﺖ‬ ‫ذﯾﻞ‬ ‫ﺷﺮح‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫اﻟﻒ‬ ( ‫ﺣﻘﺎرت‬ ‫اﺣﺴﺎس‬ ‫از‬ ‫ﭘﺮﻫﯿﺰ‬ ‫ﻧﺸﺎ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ـ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫آﺛﺎر‬ ‫از‬ ‫ﯾﮑﯽ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ن‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﻫـﺪاﯾﺖ‬ ،‫ـ‬ ‫دﻫـﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺣﻘﺎرت‬ ‫اﺣﺴﺎس‬ ‫از‬ ‫ﭘﺮﻫﯿﺰ‬ ‫آﯾﻪ‬ ‫ذﯾﻞ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ .‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻓﺮاوﻧﯽ‬ ‫رذاﯾﻞ‬ ‫ﻣﻨﺸﺄ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ‬ » ‫و‬ ‫ﻟﺎ‬ ‫ُﻄﻊ‬‫ﺗ‬ َّ‫ﻞ‬ُ‫ﮐ‬ ٍ‫ف‬‫ّـﺎ‬‫ﻠ‬ُ‫ﺣ‬ ‫َﻬﯿﻦ‬‫ﻣ‬ « ) ،‫ﻗﻠﻢ‬ 10 ( ، » ‫ﻣﻬﯿﻦ‬ « ‫ﻣﺼﺪر‬ ‫از‬ ‫را‬ » ‫ﻣﻬﺎﻧﺖ‬ « ‫ﺑﻪ‬ ‫و‬ ‫اﺧﻠـﺎﻗﯽ‬ ‫رذﯾﻠﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫و‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﺑﯿﺎن‬ ‫ﻧﻔﺲ‬ ‫ﺣﻘﺎرت‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﯽ‬ ‫رذاﯾﻞ‬ ‫از‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ﺑﺴﯿﺎري‬ ‫ﺟﺎﻣﻊ‬ ‫را‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﮐﺮده‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 19 ، ‫ص‬ 622 ( ‫درﺻﻮرﺗﯽ‬ . ‫ﻓـﺮد‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫را‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ،‫ﺑﭙﺬﯾﺮد‬ ‫ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫ﺻﻮرت‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺣﻘﯿﺮ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮﯾﺶ‬ ‫ﻧﻔﺲ‬ ‫وﻗﺖ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﭼﺮا‬ ‫ﺷﻤﺎرد؛‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫او‬ ‫ﻣﺤﺘﺎج‬ ‫ﻓﻘﻂ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ،‫داﻧﺴﺘﻪ‬ ‫ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﻣﺨﻠﻮق‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮدش‬ ‫ﻧﻤـﯽ‬ ‫ﻓﺮود‬ ‫ﺳﺮ‬ ‫ﺧﻠﻖ‬ ‫درﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫و‬ ‫داﻧﺪ‬ .‫آورد‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﺻﻮرت‬ ‫درواﻗﻊ‬ ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﻧﺸـﺎن‬ ‫ﻃﺒﻊ‬ ‫اﺳﺘﻐﻨﺎي‬ ‫و‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﻧﮕﻪ‬ ‫ﺳﺮخ‬ ‫ﺳﯿﻠﯽ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫درﺑﺮاﺑـﺮ‬ ‫را‬ ‫ﺧـﻮدش‬ ‫ﺗـﺎ‬ ‫دﻫـﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺣﻘﺎرت‬ ‫و‬ ‫ذﻟﺖ‬ ‫اﻇﻬﺎر‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫درﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﻓﻘﻂ‬ ‫ﻓﺮدي‬ ‫ﭼﻨﯿﻦ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺣﻘﯿﺮ‬ ‫دﯾﮕﺮان‬ ‫ﻫـﯿﭻ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﺗـﻦ‬ ‫و‬ ‫ﮐﻨـﺪ‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫دﯾﮕﺮي‬ ‫ذﻟﺖ‬ ‫دﻫﺪ‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 4 ، ‫ص‬ 596 ( . ‫ب‬ ( ‫دﯾﮕﺮان‬ ‫ﺗﻤﺴﺨﺮ‬ ‫از‬ ‫دوري‬ ‫ﺧﺎ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫آﻓﺮﯾﻨﺶ‬ ‫او‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﻟﻖ‬ ‫ﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫ﻗـﺮار‬ ‫ﻧﯿﮑـﻮ‬ ‫اي‬ ‫را‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ،‫اﺣﺴﻦ‬ ‫ﻧﻈﺎم‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ » ‫اﻟﺘﻘﻮﯾﻢ‬ ‫اﺣﺴﻦ‬ « ‫اﺳﺖ؛‬ ‫ﻧﺎﻣﯿﺪه‬ » ‫ﻟﻘﺪ‬ ‫ﺧﻠﻘﻨﺎ‬ ‫اﻟﺎﻧﺴﺎن‬ ‫ﻓﯽ‬ ‫اﺣﺴﻦ‬ ‫ﺗﻘﻮﯾﻢ‬ .« ‫ﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫ﺗﻘﻮﯾﻢ‬ ‫اﺣﺴﻦ‬ ‫در‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﮐﺮدن‬ ‫ﺧﻠﻖ‬ ‫از‬ ‫ﺷ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫و‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺟﻬﺎت‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻰ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﺸﺘﻤﻞ‬ ‫ﻮﻧﺶ‬ ‫ﺗﻘﻮﯾﻢ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى‬ .‫اﺳﺖ‬ » ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺗﻘﻮﯾﻢ‬ « ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫و‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﻗﻮام‬ ‫داراى‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫آن‬ » ‫ﻗﻮام‬ « ‫ﻫـﺮ‬ ‫از‬ ‫ﻋﺒـﺎرت‬ ‫ﭼﯿﺰ‬ ، ‫ﺷﺮﻃﻰ‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫و‬ ‫وﺿﻊ‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺪان‬ ‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ‬ ‫ﺑﻘﺎﯾﺶ‬ ‫و‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺛﺒﺎت‬ ‫ﮐﻪ‬ . ‫ﮐﻠﻤـﻪ‬ ‫از‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر‬ » ‫اﻧﺴـﺎن‬ « ، ‫اﺳﺖ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺟﻨﺲ‬ . .‫اﺳﺖ‬ ‫ﻗﻮام‬ ‫داراى‬ ‫ﺧﻠﻘﺘﺶ‬ ‫ﺣﺴﺐ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺟﻨﺲ‬ ‫ﭘﺲ‬ ‫درواﻗﻊ‬ ‫ﻧﻪ‬ ‫ﻗ‬ ‫داراى‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫ﻮام‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻗﻮام‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ‬ ‫داراى‬ ‫ﺧﻠﻘﺖ‬ ‫ﺣﺴﺐ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ‬ ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 20 ، ‫ص‬ 540 ( ‫اﺛـﺮ‬ ‫اﯾـﻦ‬ ‫ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ‬ .
  • 9. (‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﻰ)ره‬ ‫ﻋﻼﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫اﺧﻼﻗﻰ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﮔﺮاﯾﻰ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ 35 ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺳﻮق‬ ‫ﺳﻤﺘﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﻣﺘﺮﺑﯽ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ،‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﺑـﯿﻦ‬ ‫ﻧﺒﺎﯾـﺪ‬ ‫دﯾﮕـﺮ‬ ‫ﺑﻔﻬﻤـﺪ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫دﻫـﺪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﻋﺪه‬ ‫و‬ ‫ﺷﻮد‬ ‫ﻗﺎﺋﻞ‬ ‫ﻣﺰﯾﺘﯽ‬ ‫ﻧﮋادﺷﺎن‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﭘﻮﺳﺖ‬ ‫رﻧﮓ‬ ‫و‬ ‫ﭼﻬﺮه‬ ‫ﻇﺎﻫﺮ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫ر‬ ‫اي‬ ‫ﺗـﺮﺟﯿﺢ‬ ‫دﯾﮕـﺮي‬ ‫ﺑـﺮ‬ ‫ا‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻧﻘﻄﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺘﺮﺑﯽ‬ .‫دﻫﺪ‬ ،‫ﮐﻨـﺪ‬ ‫اراده‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺻﻮرﺗﯽ‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫را‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﯾﮑﯽ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺧﺎﻟﻖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫رﺳﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮي‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫را‬ ‫ﻣﺼﻮر‬ ،‫ﻣﺘﺮﺑﯽ‬ ‫اﯾﻦ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫و‬ ‫داﻧﺪ‬ ‫ﻫـﯿﭻ‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫اﺳﺎس‬ ‫ﺷـﮑﻞ‬ ‫از‬ ‫ﻧـﻪ‬ ‫ﮔـﺎه‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫را‬ ‫دﯾﮕﺮان‬ ‫ﻧﻪ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻧﺎراﺿﯽ‬ ‫ﺧﻮدش‬ ‫ﻇﺎﻫﺮي‬ ‫ﻇﺎﻫﺮي‬ ‫اوﺻﺎف‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﺗﻤﺴﺨﺮ‬ ‫ﻣﻮرد‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫او‬ .‫دﻫﺪ‬ ‫داﻧـﺪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﯾﮑﯽ‬ ‫ﻫﻤﮕﺎن‬ ‫ﻣﺼﻮر‬ ‫ﺑـﺮ‬ ‫ﮔﺮوﻫـﯽ‬ ‫ﻫـﯿﭻ‬ .‫ﺑـﻮده‬ ‫ﺣﮑﻤﺘﯽ‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ،‫داد‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮوه‬ ‫ﮔﺮوه‬ ‫را‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﭘـﺲ‬ .‫ﻧﯿﺴـﺖ‬ ‫ﺧﺒـﺮدار‬ ‫ﮐﺴـﯽ‬ ‫ﺧـﺪا‬ ‫ﺟﺰ‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻗﻠﻮب‬ ‫ﺗﻘﻮاي‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ﺗﻘﻮاي‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﮕﺮ‬ ،‫ﻧﺪارد‬ ‫ﻣﺰﯾﺘﯽ‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ﮔﺮوه‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت‬ ‫ﺗﻤﺴﺨﺮ‬ ‫آﻧﺎن‬ ‫ﺑﺎﻃﻦ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﻇﺎﻫﺮ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫ﺟﺎﯾﯽ‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ج‬ ( ‫ﺧﻮدﺑﺮﺗﺮﺑﯿﻨﯽ‬ ‫و‬ ‫ﻋﺠﺐ‬ ‫از‬ ‫ﭘﺮﻫﯿﺰ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫آﺛﺎر‬ ‫از‬ ‫ﯾﮑﯽ‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﻋﺠـﺐ‬ ‫از‬ ‫ﭘﺮﻫﯿـﺰ‬ ،‫دﻫﺪ‬ ‫ﻧﺸﺎن‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻋﺠﺐ‬ ‫ﻣﻮرد‬ ‫در‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ :‫ﮔﻮﯾﺪ‬ » ‫آدﻣﻰ‬ ‫اﻣﺎ‬ ‫و‬ ً‫ﺎ‬‫واﻗﻌـ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻫﺮﭼﻨﺪ‬ ‫زاده‬ ،‫ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫ﮐﻤـﺎﻟﻰ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺘﺼـﻒ‬ ‫اﻧﻮاﻋ‬ ‫و‬ ‫ﺑﺸﻮد‬ ‫دارا‬ ‫را‬ ‫ﻓﻀﺎﯾﻠﻰ‬ ‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‬ ‫و‬ ‫ﺷﺮاﻓﺖ‬ ‫از‬ ‫ﻰ‬ ‫آن‬ ‫روى‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﻣﺤﻀﻰ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻣﺎ‬ ،‫ﺑﮑﻨﺪ‬ ‫ﮐﺴﺐ‬ ‫را‬ ‫ﻣﻌﻨﻮى‬ ‫ﻫﺎى‬ ‫ﺷﺮاﻓﺖ‬ ‫و‬ ‫ﻓﻀﺎﯾﻞ‬ ‫ﺑﻰ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺘﻘﻠﺎل‬ ‫ﻧﻮﻋﻰ‬ ،‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺗﮑﯿﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫در‬ ‫ﺧـﻮد‬ ‫اﯾـﻦ‬ ‫و‬ ‫ﮐـﺮده‬ ‫اﺛﺒﺎت‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﺑﺮاى‬ ‫را‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫از‬ ‫ﻧﯿﺎزى‬ ‫رب‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ‬ ‫و‬ ‫اﻟﻮﻫﯿﺖ‬ ‫ادﻋﺎى‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﻟﻌﺎﻟﻤﯿﻦ‬ . ‫ﺑـﺮاى‬ ‫ﺿـﺮرى‬ ‫و‬ ‫ﻧﻔـﻊ‬ ‫ﻧـﻪ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﺣﺎﺟـﺖ‬ ‫ﺳـﺮاﭘﺎ‬ ‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﻣﺎﻟﮑ‬ ‫ﺶ‬ ‫دارد‬ ‫و‬ ‫ﺑﻰ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺘﻘﻠﺎل‬ ‫و‬ ‫ﮐﺠﺎ‬ ‫ﺣﯿﺎﺗﻰ‬ ‫و‬ ‫ﻣﺮگ‬ ‫ﻧﻪ‬ ‫آﻧﭽـﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺧـﻮدش‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﮐﺠﺎ؟‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫از‬ ‫ﻧﯿﺎزى‬ ‫ﻣﺮﺑﻮﻃ‬ ‫او‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ـ‬ ‫آن‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫اوﺳﺖ‬ ‫روح‬ ‫و‬ ‫ﺟﺎن‬ ‫در‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ، ‫او‬ ‫و‬ ‫رﺳـﯿﺪه‬ ‫او‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﺧـﺎرج‬ ‫از‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﻰ‬ ‫آن‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫آن‬ ‫ﻣﺎﻟﮏ‬ ‫را‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫رﺳـﺎﻧﺪه‬ ‫وى‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫را‬ ‫ﺧﯿﺮﻫـﺎ‬ ‫آن‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺒﺎﺑﻰ‬ ‫آن‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫و‬ ‫ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ﻣﻤ‬ ‫ﻫﻤـﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻠـﻮك‬ ‫ﺳﺒﺤﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺧﺪاى‬ ‫؛‬ ‫ﺧﺎﻟﺺ‬ ‫ﻣﻤﻠﻮك‬ ‫ﻫﻢ‬ ‫آن‬ . ‫ﺑﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎ‬ ‫آن‬ ‫ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫دﯾﮕﺮى‬ ‫ﮐﺲ‬ ‫ﺷـﺮﮐﺖ‬ ‫ﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻰ‬ ‫ﺑﺎﻗﻰ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﺮاى‬ ‫ﭼﯿﺰى‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫و‬ ‫ﻧﺪارد‬ ‫ﻣﺎﻧﺪ؟‬ ‫را‬ ‫آدﻣـﻰ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﺧﻮدﭘﺴـﻨﺪى‬ ‫و‬ ‫ﻏـﺮور‬ ‫اﯾـﻦ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫وادار‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻮدﺳﺘﺎﯾﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﻰ‬ ‫رذاﯾﻞ‬ ‫از‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻋﺠﺐ‬ ‫ﻧﺎﻣﺶ‬ ، « ) ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎ‬ ‫ﯾﯽ‬ ، 1374 ، ‫ج‬ 4 ، ‫ص‬ 592 ( . ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻣﺘﺮﺑﯽ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﻋﺠﺐ‬ ‫اﻧﻮاع‬ ‫از‬ ‫ﺑﺴﯿﺎري‬ ‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿﺖ‬ ‫اﻣﺘﯿـﺎزاﺗﯽ‬ ‫زﯾﺮا‬ ‫ﺧﺸﮑﺎﻧﺪ؛‬ ‫و‬ ‫ﭼﻬـﺮه‬ ‫زﯾﺒـﺎﯾﯽ‬ ‫ﻫﻤﭽـﻮن‬ ‫ﺧـﺪادادي‬ ‫اﻣﺘﯿـﺎزات‬ ‫ﯾﺎ‬ :‫ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﺧﺎرج‬ ‫ﺣﺎل‬ ‫دو‬ ‫از‬ ،‫دارد‬ ‫دﯾﮕﺮان‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫او‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫آن‬ ‫ﺗﺤﺼﯿﻞ‬ ‫در‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺗﯿﺰﻫﻮﺷﯽ‬ ‫ﯾ‬ ،‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬ ‫ﻧﻘﺸﯽ‬ ‫ﻫﯿﭻ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫در‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﻋﺒـﺎدت‬ ‫ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫اﻣﺘﯿـﺎزاﺗﯽ‬ ‫ﺎ‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫ﺣﺴـﻨﺎت‬ ‫اﯾـﻦ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫اﯾـﻦ‬ ‫ﻣﻮﺣـﺪ‬ ‫ﻣﺘﺮﺑـﯽ‬ ‫ﯾﮏ‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫در‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﮐﻮﺷﺸﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻠﺎش‬ ‫آن‬ ‫ﺗﺤﺼﯿﻞ‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫را‬ ‫ﺣﺴﻨﻪ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫او‬ ً‫ﺎ‬‫ﺛﺎﻧﯿ‬ ‫و‬ ‫ﺷﺪه‬ ‫او‬ ‫ﺣﺎل‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ﺗﻮﻓﯿﻖ‬ ً‫ﺎ‬‫اوﻟ‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ؛‬ ‫اﻧﺠـﺎم‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ﻫﺎي‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫داده‬ ‫َﺎ‬‫ﻣ‬ َ‫ﮏ‬َ‫ﺑ‬‫َﺎ‬‫ﺻ‬َ‫أ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ٍ‫ﮥ‬َ‫ﻨ‬َ‫ﺴ‬َ‫ﺣ‬ ِ‫ﻤ‬َ‫ﻓ‬ َ‫ﻦ‬ ِ‫ﻪ‬َّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ‫َﺎ‬‫ﻣ‬َ‫و‬ َ‫ﮏ‬َ‫ﺑ‬‫َﺎ‬‫ﺻ‬َ‫أ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ٍ‫ﮥ‬َ‫ﺌ‬ِّ‫ﯿ‬َ‫ﺳ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻤ‬َ‫ﻓ‬ َ‫ﮏ‬ِ‫ﺴ‬ْ‫ﻔ‬َ‫ﻧ‬ ‫؛‬ » ‫ﺧﻮﺑﯽ‬ ‫از‬ ‫ﻫﺮﭼﻪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫رﺳـﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺪي‬ ‫از‬ ‫آﻧﭽﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺧﺪاﺳﺖ‬ ‫ﺟﺎﻧﺐ‬ ‫از‬ ‫ﺗﻮﺳﺖ‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫از‬ ‫رﺳﺪ‬ « ،‫)ﻧﺴﺎء‬ 79 ( ‫در‬ ‫ﻣﺘﺮﺑـﯽ‬ ‫وﻇﯿﻔـﻪ‬ ‫وﻗﺘﯽ‬ ‫ﺣﺎل‬ . ‫ﺗﺤﺼـ‬ ‫ﺑـﺮاي‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اول‬ ‫ﻗﺴﻢ‬ ‫در‬ ‫او‬ ‫ﺗﮑﻠﯿﻒ‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ـ‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﻫﻢ‬ ‫ﺗﻠﺎﺷﯽ‬ ‫و‬ ‫زﺣﻤﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ـ‬ ‫دوم‬ ‫ﻗﺴﻢ‬ ‫ﻫـﯿﭻ‬ ‫ﯿﻠﺶ‬
  • 10. 14 ‫ﺷﻤﺎره‬ ،1399 ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺑﻬﺎر‬ ،‫ﻫﺸﺘﻢ‬ ‫ﺳﺎل‬ ،‫اﺳﻼم‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫از‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺘﻰ‬ ‫ﻋﻠﻮم‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫دوﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬ 36 ‫ﺑﻪ‬ .‫ﺑﻮد‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫روﺷﻦ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬ ‫زﺣﻤﺘﯽ‬ ‫ﺧﻮش‬ ،‫زﯾﺒﺎﯾﯽ‬ ‫ﻫﻤﭽﻮن‬ ‫اﻣﺘﯿﺎزاﺗﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫اﻓﺘﺨﺎر‬ ‫واﻗﻊ‬ ‫ﺣﺴـﺐ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادي‬ ‫داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑـﺎور‬ ‫را‬ ‫اﻟﻬـﯽ‬ ‫ﺧﺎﻟﻘﯿـﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ،‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ﻣﺘﺮﺑﯽ‬ ‫اﮔﺮ‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ‬ ‫و‬ ‫ﻣﻌﻨﯽ‬ ،‫ﻧﯿﮑﻮ‬ ‫ﻧﺴﺐ‬ ‫و‬ ‫اﯾﻦ‬ ،‫ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻋﻄﯿﻪ‬ ‫را‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ﻫﺎي‬ ‫آن‬ ‫ﻗﺒﺎل‬ ‫در‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﯿﻨﺪ‬ ‫اﺳﺖ؛‬ ‫ﻣﺴﺌﻮل‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫ﺷـﺪه‬ ‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫اﺻﻞ‬ ‫ﯾﮏ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﭼﺮا‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻣﺘﻘﯿﺎن‬ ‫ﻣﻮﻟﺎي‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫دارد‬ ‫وﺟﻮد‬ ‫ﺣﻘﻮﻗﯽ‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﺑﯿﺎن‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫زﯾﺒﺎﯾﯽ‬ :‫اﻧﺪ‬ » ‫ﻟﺎ‬ ‫ْﺮي‬‫ﺠ‬َ‫ﯾ‬ ٍ‫ﺪ‬‫ﻟﺄﺣ‬ ‫ّﺎ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫َـﺮي‬‫ﺟ‬ ،ِ‫ﻪ‬‫َﯿـ‬‫ﻠ‬َ‫ﻋ‬ ‫وﻟـﺎ‬ ‫ْﺮي‬‫ﺠ‬َ‫ﯾ‬ ِ‫ﻪ‬‫َﯿ‬‫ﻠ‬‫ﻋ‬ ‫ّﺎ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫َﺮي‬‫ﺟ‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﻟ‬ « ‫)ﻧﻬـﺞ‬ ،‫اﻟﺒﻠﺎﻏـﻪ‬ ‫ﺧﻄﺒـﻪ‬ 216 ( ‫ﺑﺮاﯾﻦ‬ . ‫و‬ ‫ﺗﮑﻠﯿـﻒ‬ ‫ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻤـﺮاه‬ ‫اﻣﺘﯿـﺎزي‬ ‫و‬ ‫ﺣﻘـﯽ‬ ‫ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﺒﻨـﺎ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫زاده‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺷﻮد‬ ‫وﻇﯿﻔـﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ‬ ‫ﯾﮏ‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫ﭘﺪﯾﺪار‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫اﻣﺘﯿﺎزي‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫از‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرداري‬ - ‫و‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﻣﺴـﺌﻮل‬ ‫اﻣﺘﯿـﺎزاﺗﺶ‬ ‫َـﻞ‬‫ﺒ‬ِ‫ﻗ‬ ‫در‬ ‫ﻫﺮﮐﺲ‬ ‫ﭘﺲ‬ .‫ﻫﺴﺖ‬ ‫ﻧﯿﺰ‬ ‫ّﻒ‬‫ﻠ‬‫ﻣﮑ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ،‫ِﻖ‬‫ﺤ‬ُ‫ﻣ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫درواﻗﻊ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫اي‬ ‫ذي‬ ‫ﯾﮏ‬ ‫ﺑﻮدن‬ ‫ﺣﻖ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫ّﺎن‬‫ﻨ‬‫ﻣ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ِ‫ن‬‫آ‬ ‫از‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﻃﺮﻓﻪ‬ 1 - 2 - ‫رازﻗﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ » ‫رزق‬ « ‫اﺻ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﺣﯿﺎت‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﭼﯿﺰي‬ ‫ﻫﻤﺎن‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﺄﻣﯿﻦ‬ ‫را‬ ‫ﻓﺮد‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫آﯾـﺎﺗﯽ‬ ‫در‬ ‫ﮐـﺮﯾﻢ‬ ‫ﻗـﺮآن‬ .‫ﮐﻨـﺪ‬ » ‫ُﻮا‬‫ﻠ‬ُ‫ﮐ‬‫و‬ ‫ّﺎ‬‫ﻤ‬‫ﻣ‬ ‫ُﻢ‬‫ﮑ‬َ‫ﻗ‬‫رز‬ ‫َﻪ‬ّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ً‫ﺎ‬‫ﺣﻠﺎﻟ‬ ً‫ﺎ‬‫َﯿﺒ‬‫ﻃ‬ « ) ،‫ﻣﺎﺋﺪه‬ 88 ( ، » َ‫و‬ ‫ﻣﺎ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ٍ‫ﮥ‬َّ‫ﺑ‬‫َا‬‫د‬ ‫ِﯽ‬‫ﻓ‬ ِ‫ض‬ْ‫ر‬َ‫ﺄ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ َّ‫ﺎ‬‫ِﻟ‬‫إ‬ ‫َـﯽ‬‫ﻠ‬َ‫ﻋ‬ ِ‫ﻪ‬‫ّـ‬َ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ‫ُﻬـﺎ‬‫ﻗ‬ْ‫ز‬ِ‫ر‬ « ) ،‫ﻫـﻮد‬ 6 ( ‫و‬ » ْ‫ﻞ‬َ‫ﻫ‬ ْ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ٍ‫ﻖ‬ِ‫ﻟ‬‫ﺧﺎ‬ ُ‫ﺮ‬ْ‫ﯿ‬َ‫ﻏ‬ ِ‫ﻪ‬َّ‫ﻠ‬‫اﻟ‬ ْ‫ﻢ‬ُ‫ﮑ‬ُ‫ﻗ‬ُ‫ز‬ْ‫ﺮ‬َ‫ﯾ‬ َ‫ﻦ‬ِ‫ﻣ‬ ِ‫ء‬‫ّﻤﺎ‬َ‫ﺴ‬‫اﻟ‬ َ‫و‬ َ‫ﺄ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ ِ‫ض‬ْ‫ر‬ ‫ﻟﺎ‬ َ‫ﻪ‬‫ِﻟ‬‫إ‬ َّ‫ﺎ‬‫ِﻟ‬‫إ‬ َ‫ﻮ‬ُ‫ﻫ‬ ‫ّﯽ‬َ‫ﻧ‬َ‫ﺄ‬َ‫ﻓ‬ َ‫ن‬‫ُﻮ‬‫ﮑ‬َ‫ﻓ‬ْ‫ﺆ‬ُ‫ﺗ‬ « ) ،‫ﻓـﺎﻃﺮ‬ 3 ( ‫ﺗﻨﻬـﺎ‬ ، ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﯽ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺒﺎرك‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫را‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدات‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﺟﻬﺎن‬ ‫رازق‬ ‫رزق‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي‬ ‫در‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ :‫ﮔﻮﯾﺪ‬ » ‫در‬ ‫اﺑﺘﺪا‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫آﻧﭽﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫را‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻏﺬا‬ ‫ﻣﯽ‬ ،‫رﺳﺎﻧﺪ‬ ‫رزق‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻧﺎﻣﯿـﺪه‬ .‫ﺷـﺪ‬ ‫ﺳـﭙﺲ‬ ‫ﻣﻌﻨـﯽ‬ ‫رزق‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﻫـﺮ‬ ‫ﭼﯿﺰي‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺎ‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫ﻧﻔﻌﯽ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش‬ ‫ﺑﺮﯾﻢ‬ ‫ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ .‫ﻧﺒـﻮد‬ ‫ﻏـﺬا‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺪود‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫و‬ ‫ﮐﺮد‬ ‫ﭘﯿﺪا‬ ‫ﻫـﺮ‬ ‫ﺧﯿـﺮ‬ ‫و‬ ‫ﺧﻮﺑﯽ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻠﻖ‬ ،‫رﺳﺪ‬ ‫رزق‬ ‫ﻧﻈﯿﺮ‬ ‫اﺳﺖ؛‬ ‫آﻧﺎن‬ ،‫ﻋﺰت‬ ،‫ﻣﺎل‬ ،‫ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺟﻤﺎل‬ . ...‫و‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫ﻧﺪاﻧﻨﺪ‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫آن‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫داده‬ ‫اﺳﺖ‬ « ) ،‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ 1374 ، ‫ج‬ 3 ، ‫ﺻﺺ‬ 142 ‫ـ‬ 137 ( . ‫ﮐـﻪ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻌﻨﯽ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫رازﻗﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫روزي‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫از‬ ‫ﻏﯿﺮ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﯿـﺰ‬ ‫آن‬ ‫ﺳـﻌﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺿﯿﻖ‬ ‫و‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫دﻫﻨﺪه‬ ‫ﺣﮑﯿﻤﺎﻧـﻪ‬ ‫دﺳـﺖ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫واﻗﻌﯽ‬ ‫ﻣﺼﺎﻟﺢ‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اوﺳﺖ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻨﻈﯿﻢ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫در‬ ‫رازﻗﯿـﺖ‬ ‫در‬ ‫ﺗﻮﺣﯿـﺪ‬ ‫آﺛﺎر‬ ‫از‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫دراداﻣﻪ‬ .‫ﺷﻮد‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫اﺷﺎره‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ :‫ﺷﻮد‬ ‫اﻟﻒ‬ ( ‫ﺣﻖ‬ ‫ﻏﯿﺮ‬ ‫از‬ ‫اﺳﺘﻐﻨﺎ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﻣ‬ ‫اﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫وﻗﺘﯽ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫او‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﻫﺴﺘﯽ‬ ‫ﮐﻞ‬ ‫رازق‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫دﻫﺪ‬ ‫ﭘﺮورش‬ ‫ﻃﻮري‬ ‫را‬ ‫ﺘﺮﺑﯽ‬ ‫ﺑـﺮاي‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫ﮐﻤﺘـﺮي‬ ‫اﻣﮑﺎﻧـﺎت‬ ‫ﺑﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫از‬ ‫ﺑﻌﻀﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺖ‬ ‫روي‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫آﮔﺎه‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﻓﺴﺎد‬ ‫و‬ ‫ﺻﻠﺎح‬ ‫ﻋﺪه‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮي‬ ‫اﻣﮑﺎﻧﺎت‬ ‫اي‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫دل‬ ،‫دﻫﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫آرام‬ ‫ﺷﻮﻧﺪه‬ ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﮐﻤﮏ‬ ‫ﻣﺘﻌﺎل‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫از‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫و‬ ‫ﺷﻮد‬ .‫ﻃﻠﺒـﺪ‬ ‫ﻫ‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺶ‬ ‫وﺳﯿﻠﻪ‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫ﻏﻨﺎ‬ ‫و‬ ‫ﻓﻘﺮ‬ ‫و‬ ‫ﺳﻠﺎﻣﺘﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺑﯿﻤﺎري‬ ،‫ﻧﻘﻤﺖ‬ ‫و‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫ﻤﭽﻨﯿﻦ‬ ‫ـ‬ ‫اﻧـﺪ‬ ‫ﺑﯿـﺮون‬ ‫ﺳـﺮﻓﺮاز‬ ‫ﻣﻬـﻢ‬ ‫و‬ ‫اوﺳـﺖ‬ ‫آزﻣـﺎﯾﺶ‬ ‫وﺳـﯿﻠﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎن‬ ،‫دارد‬ ‫ﭼﻪ‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﻫﺮﮐﺴﯽ‬ ‫ﺑﺪاﻧﺪ‬ ‫و‬ ‫ـ‬ ‫او‬ ‫ﺗﮑﺮﯾﻢ‬ ‫دﻟﯿﻞ‬ ‫ﻧﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫از‬ ‫ﺑﺮدن‬ ‫ﺑﻬﺮه‬ ‫ﺑﺮاي‬ ‫ـ‬ ‫ﻣﺎدي‬ ‫اﻣﮑﺎﻧﺎت‬ ‫داﺷﺘﻦ‬ ‫ﻧﻪ‬ ‫ـ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺶ‬ ‫از‬ ‫آﻣﺪن‬ ‫در‬ ‫ﺷـﺪن‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ‬
  • 11. (‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﻰ)ره‬ ‫ﻋﻼﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫اﺧﻼﻗﻰ‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫در‬ ‫ﮔﺮاﯾﻰ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻧﻘﺶ‬ 37 ‫ﻋﻠـﻢ‬ ‫ﻣﻌـﺎﻧﯽ‬ ‫اﯾـﻦ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫اﻣﺎ‬ .‫ﺷﺪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫او‬ ‫ﻧﺼﯿﺐ‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮي‬ ‫رﺷﺪ‬ ‫درﻧﻬﺎﯾﺖ‬ ‫و‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﺗﻠﺎش‬ ‫آزﻣﻮن‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫ﻋﻤﻞ‬ ‫آن‬ ‫ﺑﺮﻃﺒﻖ‬ ‫اﻣﺎ‬ ،‫دارد‬ ‫زﯾﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺧﺎﺳـﺮﺗﺮ‬ ‫ﻣـﺮدم‬ ‫ﻫﻤـﻪ‬ ‫از‬ ‫ﺧﺴـﺎرت‬ ‫در‬ ،‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺑﺴـﯿﺎر‬ ‫ﭼـﻪ‬ .‫اﺳـﺖ‬ ‫ﮐـﺎرﺗﺮ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫اﻣﺎ‬ ،‫ﻧﻌﻤﺘﻨﺪ‬ ‫ﻏﺮق‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﻓﺮادي‬ ‫آن‬ ‫اﺳﺘﺪراج‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر‬ ‫ﮐـﺮده‬ ‫ﻧﻌﻤـﺖ‬ ‫ﻏﺮق‬ ‫را‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫و‬ ‫ﮔﺮﻓﺘـﺎران‬ ‫ﺑﺴـﯿﺎر‬ ‫ﭼـﻪ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻬﯽ‬ ‫ﺗﻬﯽ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﺧﯿﺮﺷﺎن‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫دﺳﺘﺎﻧﯽ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫دﯾﺪه‬ ‫دﺳﺘﯽ‬ ‫َﺎ‬ّ‫ﻣ‬َ‫ﺄ‬َ‫ﻓ‬ ُ‫ه‬‫َﻠﺎ‬‫ﺘ‬ْ‫ﺑ‬‫ا‬ ‫َﺎ‬‫ﻣ‬ ‫ِذا‬‫إ‬ ُ‫ن‬‫ْﺴﺎ‬‫ﻧ‬ِ‫ﺈ‬ْ‫ﻟ‬‫ا‬ ُ‫ل‬‫ُـﻮ‬‫ﻘ‬َ‫ﯿ‬َ‫ﻓ‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﻤ‬َّ‫ﻌ‬َ‫ﻧ‬ َ‫و‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﻣ‬َ‫ﺮ‬ْ‫ﮐ‬َ‫ﺄ‬َ‫ﻓ‬ ُ‫ﻪ‬ُّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ ‫َﻦ‬‫ﻣ‬َ‫ﺮ‬ْ‫ﮐ‬َ‫أ‬ ‫ِﯽ‬ّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ ‫ِﯽ‬ّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ ُ‫ل‬‫ُﻮ‬‫ﻘ‬َ‫ﯿ‬َ‫ﻓ‬ ُ‫ﻪ‬َ‫ﻗ‬ْ‫ز‬ِ‫ر‬ ِ‫ﻪ‬ْ‫ﯿ‬َ‫ﻠ‬َ‫ﻋ‬ َ‫ر‬َ‫ﺪ‬َ‫ﻘ‬َ‫ﻓ‬ ُ‫ه‬‫َﻠﺎ‬‫ﺘ‬ْ‫ﺑ‬‫ا‬ ‫َﺎ‬‫ﻣ‬ ‫ِذا‬‫إ‬ ‫َﺎ‬ّ‫ﻣ‬َ‫أ‬ َ‫و‬ ‫َﻦ‬‫ﻧ‬‫َﻫﺎ‬‫أ‬ ‫؛‬ » ‫را‬ ‫وي‬ ‫ﭘﺮوردﮔـﺎرش‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ‬ ،‫اﻧﺴـﺎن‬ ‫اﻣـﺎ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻋﺰﯾﺰش‬ ،‫آزﻣﺎﯾﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫او‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺮاوان‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫ﻣﯽ‬ ،‫دﻫﺪ‬ ‫اﻣﺎ‬ .‫اﺳﺖ‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﮔﺮاﻣﯽ‬ ‫ﻣﺮا‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎرم‬ :‫ﮔﻮﯾﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫را‬ ‫وي‬ ‫ﭼﻮن‬ ‫روزي‬ ‫و‬ ‫آزﻣﺎﯾﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻨﮓ‬ ‫او‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫را‬ ‫اش‬ ‫ﻣﯽ‬ ،‫ﮔﺮداﻧﺪ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﮐـﺮده‬ ‫ﺧـﻮار‬ ‫ﻣـﺮا‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎرم‬ :‫ﮔﻮﯾﺪ‬ « ،‫)ﻓﺠﺮ‬ 16 ‫ـ‬ 15 ( ‫آﯾ‬ ‫دو‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫در‬ . ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﻓﻘﺮ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺒﺘﻠﺎي‬ ‫را‬ ‫ﻓﻘﯿﺮ‬ ‫و‬ ‫ﻏﻨﺎ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺒﺘﻠﺎي‬ ‫را‬ ‫ﻏﻨﯽ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﻪ‬ ‫ﭘـﺲ‬ .‫داﻧـﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑـﺮاي‬ ‫ﻫﯿﭽﮕـﺎه‬ ،‫دارد‬ ‫دﯾﺪﮔﺎﻫﯽ‬ ‫ﭼﻨﯿﻦ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺷﺨﺼﯽ‬ .‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫اﻣﺘﺤﺎن‬ ‫وﺳﯿﻠﻪ‬ ‫دو‬ ‫ﻫﺮ‬ ‫ﯾـﺎ‬ ‫دﻧﯿـﺎ‬ ‫آوردن‬ ‫دﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻤﯽ‬ ‫روي‬ ‫ﭘﺎرﺗﯽ‬ ‫و‬ ‫رﺷﻮه‬ ‫از‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫و‬ ‫ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ‬ ‫ﺷﻐﻠﯽ‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺎه‬ ‫آوردن‬ ‫دﺳﺖ‬ ‫وﻋـﺪه‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫زﯾﺮا‬ ‫آورد؛‬ ‫ا‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫دارد‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫او‬ .‫ﻧﺪارد‬ ‫دﯾﮕﺮان‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻤﻊ‬ ‫ﭼﺸﻢ‬ ‫و‬ ‫داﺷﺘﻪ‬ ‫ﻃﻤﯿﻨﺎن‬ ‫ﻟﺬاﯾـﺬ‬ ‫و‬ ‫دﻧﯿـﺎ‬ ‫در‬ ‫ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫ﻫﺎي‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫ﻫﺮﯾﮏ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﻣـﯽ‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﮐﺴﯽ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫و‬ ‫ﺑﺎﻟﺬات‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد‬ ‫ﻧﻪ‬ ،‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻟﻠﻐﯿﺮ‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد‬ ‫اﻣﻮري‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫ﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫و‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫و‬ ‫ﺗﺒﺎرك‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ،‫ﮐﻨﺪ‬ ‫اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ‬ ‫ﻫﻤﯿﻦ‬ ‫ﻏ‬ ‫اﺣﺴﺎس‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﻏﯿﺮ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫دﻟﯿﻞ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻨﺎ‬ .‫ﮐﻨﺪ‬ ‫ب‬ ( ‫زا‬ ‫ﯾ‬ ‫ﺣﺴﺎدت‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻣﺘﺮﺑﯽ‬ ‫اﮔﺮ‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫ﺣﮑﻤﺖ‬ ‫روي‬ ‫از‬ ،‫اﺳﺖ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫رازق‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ‬ ‫ﺧﺪاي‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺮﺳﺪ‬ ‫ﺑﺎور‬ ‫اﯾﻦ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ﺧـﻮد‬ ‫ﻫﺎي‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﺑﻨﺪﮔﺎن‬ ‫اﺧﺘﯿﺎر‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫اﻓﺮاد‬ ‫ﻣﺼﺎﻟﺢ‬ ‫روي‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫ﺑﺴﻂ‬ ‫و‬ ‫ﻗﺒﺾ‬ ‫و‬ ‫دﻫﺪ‬ » َّ‫ن‬ِ‫إ‬ َ‫ﮏ‬َّ‫ﺑ‬َ‫ر‬ ُ‫ﻂ‬ ُ ‫ْﺴـ‬‫ﺒ‬َ‫ﯾ‬ َ‫ق‬ْ‫ز‬ِّ‫ﺮ‬‫اﻟـ‬ ْ‫ﻦ‬‫َـ‬‫ﻤ‬ِ‫ﻟ‬ ُ‫ء‬‫َﺸﺎ‬‫ﯾ‬ َ‫و‬ ُ‫ر‬ِ‫ﺪ‬ْ‫ﻘ‬َ‫ﯾ‬ ُ‫ﻪ‬َّ‫ﻧ‬ِ‫إ‬ َ‫ن‬‫ﮐﺎ‬ ِ‫ه‬ِ‫د‬‫ِﺒﺎ‬‫ﻌ‬ِ‫ﺑ‬ ً‫ا‬‫َﺒﯿﺮ‬‫ﺧ‬ ً‫ا‬‫َﺼﯿﺮ‬‫ﺑ‬ « ،‫)اﺳﺮاء‬ 30 ( ‫ﻫﯿﭻ‬ ، ‫ﺑـﺮادران‬ ‫دﯾﮕﺮ‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ﻧﻌﻤﺘﯽ‬ ‫زوال‬ ‫آرزوي‬ ‫دل‬ ‫در‬ ‫ﮔﺎه‬ ‫ﻧﻤـﯽ‬ ‫ﻓﻀﯿﻠﺘﯽ‬ ‫را‬ ‫ﺑﻮدن‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ‬ ً‫ﺎ‬‫اﺳﺎﺳ‬ ‫او‬ ‫زﯾﺮا‬ .‫داﺷﺖ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺧﻮد‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن‬ ‫زواﻟـﺶ‬ ‫ﺗﻤﻨـﺎي‬ ‫ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﯿﻨـﺪ‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫اﻟﻬﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺶ‬ ‫وﺳﯿﻠﻪ‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ‬ ‫ﮐﻨﺪ؛‬ .‫ﺑﯿﻨﺪ‬ ‫ج‬ ( ‫زا‬ ‫ﯾ‬ ‫ﻃﻤﻊ‬ ‫ﺷﺪن‬ ‫ﻞ‬ ‫ا‬ ‫ﺗﺮﺑﯿﺖ‬ ‫ﺑﻨﺎي‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫ﺧﻠﺎﻗﯽ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫رازﻗﯿﺖ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫و‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫رزق‬ ‫ﻣﺎدي‬ ‫ﻣﻌﻨﻮي‬ ‫و‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫اوﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫و‬ ‫ﻣﻘﺪار‬ ‫ﻣﻌﯿﻨﯽ‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫او‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ‬ ‫ﮐﺮده‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺘﺮﺑﯽ‬ ،‫رﺳﺪ‬ ‫را‬ ‫از‬ ‫ﻃﻤﻊ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫دﻧﯿﺎ‬ ‫ﺑﺎز‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫دارد‬ ‫و‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﻃﻤـﻊ‬ ‫ﻣﻮﺟﻪ‬ ‫را‬ ‫ﻃﻤﻊ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮐﺮم‬ ‫و‬ ‫ﻟﻄﻒ‬ ‫ذات‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎر‬ ‫ﻣﯽ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‬ . ‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾ‬ ‫ﻋﻠﺎﻣﻪ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫ﻃﺒﻖ‬ ‫آدﻣﻰ‬ (‫)ره‬ ‫ﯽ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻪ‬ ‫ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫ﺗﻮﺣﯿﺪ‬ ‫ﻧﺎﯾﻞ‬ ‫ﻧﻤﻰ‬ ،‫ﺷﻮد‬ ‫ﻣﮕﺮ‬ ‫آﻧﮑﻪ‬ ‫ﻣﻌﺒﻮد‬ ‫ﯾﮑﺘﺎ‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫ﭼﻨﺎن‬ ‫ﮐﻪ‬ ‫ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ‬ ‫اﺳـﺖ‬ ‫ﯾﻌﻨـﻰ‬ ‫ــ‬ ‫ﻧﺤـﻮ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺤﺼﺎر‬ ‫ﺑﭙﺮﺳﺘﺪ‬ ‫ـ‬ ‫و‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮔﻔﺘﻦ‬ » ‫اﻟﻬﺎ‬ ‫واﺣﺪا‬ « ‫اﮐﺘﻔﺎء‬ ‫ﻧﮑﺮده‬ ‫و‬ ‫درﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﻫﺮﮐﺲ‬ ‫و‬ ‫ﻧﺎﮐﺴـﻰ‬ ‫ﺑـﻪ‬ ‫ﺧـﺎك‬ ‫ذﻟـﺖ‬ ‫ﻧﯿﻔﺘﺪ‬ ‫و‬ ‫دل‬ ‫ﺧﻮش‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ؛‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫راﺳﺘﻰ‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫روى‬ ‫ﺣﻘﯿﻘﺖ‬ ‫ﻫـﺮ‬ ‫ﭼﯿـﺰى‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ﮐـﻪ‬ ‫ﺑﻬـﺮه‬ ‫اى‬ ‫از‬ ‫ﮐﻤـﺎل‬ ‫و‬ ‫وﺟـﻮد‬ ،‫دارد‬ ‫ﻫﻤﻪ‬ ‫را‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺪا‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ .‫دﻫﺪ‬ ‫ﺧﻠﻘﺖ‬ ،‫ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫روزى‬ ‫روزى‬ ،‫ﺧﻮاران‬ ‫زﻧﺪه‬ ‫ﮐﺮدن‬ ‫و‬ ‫ﻣﯿﺮاﻧﺪن‬ ‫آﻧـﺎن‬ ‫و‬ ‫ﺧﻠﺎﺻـﻪ‬