Introductory notes to "Marine Ecosystems"

1. Εισαγωγή στα ΘαλάσσιαΕισαγωγή στα Θαλάσσια
ΟικοσυστήματαΟικοσυστήματα
Καθηγ. Χαρά ΝτρίνιαΚαθηγ. Χαρά Ντρίνια

2. ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ
► Ένα οικοσύστημα αναφέρεται σε όλα τα ζώα και ταΈνα οικοσύστημα αναφέρεται σε όλα τα ζώα και τα
φυτά που βρίσκονται σε μια περιοχή, και στονφυτά που βρίσκονται σε μια περιοχή, και στον
τρόπο που ζουν μαζί.τρόπο που ζουν μαζί.
► Διαφορετικά φυτά και ζώα ζουν σε διαφορετικάΔιαφορετικά φυτά και ζώα ζουν σε διαφορετικά
οικοσυστήματαοικοσυστήματα
► Διαφορετικά οικοσυστήματα μπορεί να βρίσκονταιΔιαφορετικά οικοσυστήματα μπορεί να βρίσκονται
πολύ κοντά μεταξύ τους.πολύ κοντά μεταξύ τους.
► Μερικά ζώα ανήκουν σε αρκετά οικοσυστήματα.Μερικά ζώα ανήκουν σε αρκετά οικοσυστήματα.

5. Οικολογική ΙεραρχίαΟικολογική Ιεραρχία
Ατομο (κατώτερο επίπεδο)Ατομο (κατώτερο επίπεδο)
ΠληθυσμόςΠληθυσμός
ΚοινότηταΚοινότητα
ΟικοσύστημαΟικοσύστημα
Βιογεωγραφική επαρχίαΒιογεωγραφική επαρχία
Βιόσφαιρα (υψηλόΒιόσφαιρα (υψηλό
επίπεδο)επίπεδο)

6. ΟΙΚΟΟΙΚΟ ++ ΣΥΣΤΗΜΑΣΥΣΤΗΜΑ
Σχετίζεται με το
περιβάλλον
Σύνολο συσχετιζόμενων
τμημάτων
που λειτουργούν σε μια
ενότητα

7. Τι είναι οικοσύστημαΤι είναι οικοσύστημα
► ΈναΈνα οικοσύστημαοικοσύστημα αποτελείται από τη βιολογικήαποτελείται από τη βιολογική
κοινότητα που εμφανίζεται σε μια περιοχή, και τουςκοινότητα που εμφανίζεται σε μια περιοχή, και τους
φυσικούς και χημικούς παράγοντες που αποτελούν τοφυσικούς και χημικούς παράγοντες που αποτελούν το
αβιοτικό περιβάλλον του.αβιοτικό περιβάλλον του.
► Η μελέτη των οικοσυστημάτων αφορά κυρίως στηΗ μελέτη των οικοσυστημάτων αφορά κυρίως στη
μελέτη ορισμένων διαδικασιών που συνδέουν ταμελέτη ορισμένων διαδικασιών που συνδέουν τα
βιοτικά συστατικά με τα αβιοτικά συστατικά.βιοτικά συστατικά με τα αβιοτικά συστατικά.

8. ΠαράγοντεςΠαράγοντες
► Βιοτικοί παράγοντες –Βιοτικοί παράγοντες – έμψυχο υλικό ενός περιβάλλοντοςέμψυχο υλικό ενός περιβάλλοντος
► Αβιοτικοί παράγοντες –Αβιοτικοί παράγοντες – άψυχο υλικό ενός περιβάλλοντοςάψυχο υλικό ενός περιβάλλοντος
 Περιοριστικοί Παράγοντες-Περιοριστικοί Παράγοντες- Βιοτικοί και Αβιοτικοί παράγοντες πουΒιοτικοί και Αβιοτικοί παράγοντες που
καθορίζουν πόσοι οργανισμοί μπορούν να ζήσουν σε μια δεδομένηκαθορίζουν πόσοι οργανισμοί μπορούν να ζήσουν σε μια δεδομένη
περιοχή.περιοχή.
 Περιοριστικός πόροςΠεριοριστικός πόρος: Εκείνος, του οποίου οι ποσότητες είναι οι: Εκείνος, του οποίου οι ποσότητες είναι οι
μικρότερες σε σχέση με τις ανάγκες του πληθυσμού και άραμικρότερες σε σχέση με τις ανάγκες του πληθυσμού και άρα
εξαντλείται πρώτος από όλους τους πόρους που θα μπορούσαν ναεξαντλείται πρώτος από όλους τους πόρους που θα μπορούσαν να
περιορίσουν ένα πληθυσμό.περιορίσουν ένα πληθυσμό.

9. ► Περιοριστικοί Παράγοντες-Περιοριστικοί Παράγοντες- Βιοτικοί καιΒιοτικοί και
Αβιοτικοί παράγοντες που καθορίζουν πόσοιΑβιοτικοί παράγοντες που καθορίζουν πόσοι
οργανισμοί μπορούν να ζήσουν σε μιαοργανισμοί μπορούν να ζήσουν σε μια
δεδομένη περιοχή.δεδομένη περιοχή.
Ικανότητα χωρητικότητας - αριθμός
οργανισμών που μπορεί να υποστηρίξει
ένα περιβάλλον.

10. «Ο νόμος του ελαχίστου» του Liebig«Ο νόμος του ελαχίστου» του Liebig
► Η δυνατότητα επιβίωσης ενός πληθυσμού οποιουδήποτεΗ δυνατότητα επιβίωσης ενός πληθυσμού οποιουδήποτε
είδους σε ένα συγκεκριμένο τόπο και χρόνο δεν εξαρτάται απόείδους σε ένα συγκεκριμένο τόπο και χρόνο δεν εξαρτάται από
την παράμετρο που είναι απαραίτητη για την ζωή του καιτην παράμετρο που είναι απαραίτητη για την ζωή του και
βρίσκεται «εν περισσεία» αλλά από αυτήν που βρίσκεται «ενβρίσκεται «εν περισσεία» αλλά από αυτήν που βρίσκεται «εν
ελαχίστω».ελαχίστω».
 Πχ μπορεί να έχουμε την επόμενη μέρα διπλάσια στρέμματα γης ναΠχ μπορεί να έχουμε την επόμενη μέρα διπλάσια στρέμματα γης να
καλλιεργήσουμε αλλά να μην έχουμε νερό. Τότε η παραγωγή μας και επομένωςκαλλιεργήσουμε αλλά να μην έχουμε νερό. Τότε η παραγωγή μας και επομένως
και η ζωή μας δεν θα εξαρτάται από τα στρέμματα που θα έχουμε εν περισσείακαι η ζωή μας δεν θα εξαρτάται από τα στρέμματα που θα έχουμε εν περισσεία
αλλά από την ελαχίστη ποσότητα νερού.αλλά από την ελαχίστη ποσότητα νερού.
► ΟΟ νόμος του ελαχίστουνόμος του ελαχίστου βρίσκει την πλήρη εφαρμογή του μόνοβρίσκει την πλήρη εφαρμογή του μόνο
όσον αφορά στις χημικές ουσίες που είναι απαραίτητες για τηνόσον αφορά στις χημικές ουσίες που είναι απαραίτητες για την
ανάπτυξη και την αναπαραγωγήανάπτυξη και την αναπαραγωγή

11. Ο νόμος του Shelford για την ανοχήΟ νόμος του Shelford για την ανοχή
► Για το κάθε είδος υπάρχουνΓια το κάθε είδος υπάρχουν μέγιστα και ελάχιστα όριαμέγιστα και ελάχιστα όρια
συνθηκών, που αφορούν στον εκάστοτε περιβαλλοντικόσυνθηκών, που αφορούν στον εκάστοτε περιβαλλοντικό
παράγοντα και μέσα στα οποία το είδος μπορεί να αντέξει.παράγοντα και μέσα στα οποία το είδος μπορεί να αντέξει.
Ανάμεσα στα όρια αυτά υπάρχει ένα εύρος ανοχής στο οποίοΑνάμεσα στα όρια αυτά υπάρχει ένα εύρος ανοχής στο οποίο
περιλαμβάνονται και οιπεριλαμβάνονται και οι βέλτιστες συνθήκεςβέλτιστες συνθήκες
► Τα όρια ανοχής παριστάνονται με τη βοήθειαΤα όρια ανοχής παριστάνονται με τη βοήθεια κωδωνοειδώνκωδωνοειδών
καμπύλωνκαμπύλων και μπορεί να είναι διαφορετικά για κάθε είδος ωςκαι μπορεί να είναι διαφορετικά για κάθε είδος ως
προς τον ίδιο περιβαλλοντικό παράγοντα, αλλά και για το ίδιοπρος τον ίδιο περιβαλλοντικό παράγοντα, αλλά και για το ίδιο
είδος ως προς τον κάθε παράγοντα ξεχωριστάείδος ως προς τον κάθε παράγοντα ξεχωριστά

12. Όρια ανοχήςΌρια ανοχής

13. ►Ο ορισμός ενός οικοσυστήματος προϋποθέτειΟ ορισμός ενός οικοσυστήματος προϋποθέτει
ότι πρέπει να υπάρχει κάποιο είδος ορίουότι πρέπει να υπάρχει κάποιο είδος ορίου
(boundary) που το διαχωρίζει από άλλα(boundary) που το διαχωρίζει από άλλα
συστήματα.συστήματα.
 Στην απλούστερη περίπτωση το όριο είναιΣτην απλούστερη περίπτωση το όριο είναι
γεωγραφικόγεωγραφικό

14. Παράγοντες για τον καθορισμό τωνΠαράγοντες για τον καθορισμό των
γεωγραφικών ορίων ενός οικοσυστήματοςγεωγραφικών ορίων ενός οικοσυστήματος
► ΦυσιογραφικοίΦυσιογραφικοί
 Γεωγραφικό πλάτοςΓεωγραφικό πλάτος
 ΒάθοςΒάθος
 ΑνάγλυφοΑνάγλυφο
 ΥπόστρωμαΥπόστρωμα
 ΓεωλογίαΓεωλογία
 Γεωλογική δραστηριότηταΓεωλογική δραστηριότητα
► ΩκεανογραφικοίΩκεανογραφικοί
 ΘερμοκρασίαΘερμοκρασία
 Ωκεάνια ρεύματαΩκεάνια ρεύματα
 ΑλμυρότηταΑλμυρότητα
 Τροφική διαθεσιμότηταΤροφική διαθεσιμότητα
 Φως, ρεύματαΦως, ρεύματα
θολερότηταςθολερότητας
 ΠαραγωγικότηταΠαραγωγικότητα
 ΠαλίρροιεςΠαλίρροιες
 ΠάγοςΠάγος

15. Χαρακτηριστικά της έννοιας του οικοσυστήματοςΧαρακτηριστικά της έννοιας του οικοσυστήματος::
O όρος υιοθετήθηκε από τον A.G. Tansley (1935).
Εχει θεωρητική έννοια. Δημιουργήθηκε ουσιαστικά για να βοηθήσει τους
επιστήμονες στις αναλύσεις τους.
Δεν περιλαμβάνει κανένα καθορισμένο σύνολο ουσιαστικών ιδιοτήτων.
Δεν υπάρχει κανένα πρωτόκολλο για τη μέτρηση των ιδιοτήτων ενός οικοσυστήματος.
Δεν υπάρχει κανένα φυσικό πλαίσιο ή γεωγραφικοί περιορισμοί.
Μπορεί να διαμορφωθεί ή να οριοθετηθεί με διάφορους τρόπους.
Μπορεί να καθοριστεί με οποιαδήποτε μεταβλητή.

16. Οικοσυστήματα με διαφορετικό μέγεθος και μορφή σε οποιαδήποτε θέση.Οικοσυστήματα με διαφορετικό μέγεθος και μορφή σε οποιαδήποτε θέση.
Μετατόπιση οικοσυστημάτων στον χρόνο και στο χώρο με τις αλλαγές στηΜετατόπιση οικοσυστημάτων στον χρόνο και στο χώρο με τις αλλαγές στη
κατανομή της βιοποικιλότητας.κατανομή της βιοποικιλότητας.
Δεν υπάρχει ένα συμφωνηθέν σύστημα ταξινόμησης των θαλασσίωνΔεν υπάρχει ένα συμφωνηθέν σύστημα ταξινόμησης των θαλασσίων
οικοσυστημάτων.οικοσυστημάτων.

17. ΕνδιαίτημαΕνδιαίτημα
 Ο φυσικός χώρος στον οποίο ζει ένας οργανισμός καιΟ φυσικός χώρος στον οποίο ζει ένας οργανισμός και
περιλαμβάνει το περιβάλλον του.περιλαμβάνει το περιβάλλον του.
 Μέσα στο ενδιαίτημα υπάρχουν φυσικοί και βιολογικοίΜέσα στο ενδιαίτημα υπάρχουν φυσικοί και βιολογικοί
πόροι τους οποίους ένας οργανισμός χρησιμοποιεί για ναπόροι τους οποίους ένας οργανισμός χρησιμοποιεί για να
επιβιώσει και να αναπαραχθεί, και οι οποίοι συνολικάεπιβιώσει και να αναπαραχθεί, και οι οποίοι συνολικά
αποτελούν τοναποτελούν τον οικολογικό του θώκο (ecological niche)οικολογικό του θώκο (ecological niche)..

18. Οικοχώρος ή οικολογικός θώκος ήΟικοχώρος ή οικολογικός θώκος ή
οικοθέση ή οικολογική φωλεάοικοθέση ή οικολογική φωλεά
Η οικοθέση ενός είδους συνίσταται:Η οικοθέση ενός είδους συνίσταται:
►στο ρόλο του στο οικοσύστημα (φυτοφάγο,στο ρόλο του στο οικοσύστημα (φυτοφάγο,
σαρκοφάγο, παραγωγός, κλπ)σαρκοφάγο, παραγωγός, κλπ)
►στα όρια ανοχής του (π.χ. pH του εδάφους,στα όρια ανοχής του (π.χ. pH του εδάφους,
υγρασία)υγρασία)
►στις απαιτήσεις του για στέγη, φωλιά κλπ κλπ.στις απαιτήσεις του για στέγη, φωλιά κλπ κλπ.

19. Οικοχώρος ή οικολογικός θώκοςΟικοχώρος ή οικολογικός θώκος
► Οικοχώρος ή οικολογικός θώκος ή οικοθέση:Οικοχώρος ή οικολογικός θώκος ή οικοθέση: αναφέρεταιαναφέρεται
τόσο στο λειτουργικό ρόλο ενός οργανισμού, όσο και στητόσο στο λειτουργικό ρόλο ενός οργανισμού, όσο και στη
θέση του στο χώρο και στο χρόνο. Δηλαδή, περιλαμβάνει όχιθέση του στο χώρο και στο χρόνο. Δηλαδή, περιλαμβάνει όχι
μόνο το φυσικό χώρο που καταλαμβάνει ένας οργανισμός,μόνο το φυσικό χώρο που καταλαμβάνει ένας οργανισμός,
αλλά επίσης και το λειτουργικό του ρόλο στην κοινότητα,αλλά επίσης και το λειτουργικό του ρόλο στην κοινότητα,
όπως π.χ. είναι οι τροφικές σχέσεις, ο τρόπος που αντιδράόπως π.χ. είναι οι τροφικές σχέσεις, ο τρόπος που αντιδρά
στις περιβαλλοντικές διαταραχές κλπ.στις περιβαλλοντικές διαταραχές κλπ.
 Generalists –Generalists –Ευρύς οικοχώροςΕυρύς οικοχώρος
 Specialists –Specialists – Στενός οικοχώροςΣτενός οικοχώρος

20. Λειτουργικές πτυχές του οικοσυστήματοςΛειτουργικές πτυχές του οικοσυστήματος
► Τα οικοσυστήματα λειτουργούν από τηνΤα οικοσυστήματα λειτουργούν από την ανταλλαγή της ύληςανταλλαγή της ύλης
και της ενέργειαςκαι της ενέργειας..
► Τα φυτά χρησιμοποιούν χλωροφύλλη στη φωτοσύνθεση για ναΤα φυτά χρησιμοποιούν χλωροφύλλη στη φωτοσύνθεση για να
μετατρέψουν το ανόργανο υλικό σε οργανικές ενώσεις και ναμετατρέψουν το ανόργανο υλικό σε οργανικές ενώσεις και να
αποθηκεύσουν ενέργεια για την ανάπτυξη και τηναποθηκεύσουν ενέργεια για την ανάπτυξη και την
αναπαραγωγή.αναπαραγωγή.
► τα φυτά είναι αυτότροφοι οργανισμοί και πρωτογενείς παραγωγοίτα φυτά είναι αυτότροφοι οργανισμοί και πρωτογενείς παραγωγοί
στα περισσότερα οικοσυστήματαστα περισσότερα οικοσυστήματα..
► Όλοι οι άλλοι οργανισμοί είναι ετερότροφοι, καταναλωτές καιΌλοι οι άλλοι οργανισμοί είναι ετερότροφοι, καταναλωτές και
αποικοδομητές στα οικοσυστήματα.αποικοδομητές στα οικοσυστήματα.
► Τα φυτοφάγα καταναλώνουν φυτά και απελευθερώνουν τηνΤα φυτοφάγα καταναλώνουν φυτά και απελευθερώνουν την
αποθηκευμένη ενέργεια.αποθηκευμένη ενέργεια.
10-1

21. ΠαραγωγοίΠαραγωγοί
► Το ηλιακό φως είναι η πηγή ενέργειας για τοΤο ηλιακό φως είναι η πηγή ενέργειας για το
μεγαλύτερο ποσοστό ζωής πάνω στη Γη.μεγαλύτερο ποσοστό ζωής πάνω στη Γη.
►Οι παραγωγοί περιέχουν χλωροφύλλη καιΟι παραγωγοί περιέχουν χλωροφύλλη και
μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ενέργειαμπορούν να χρησιμοποιήσουν την ενέργεια
άμεσα από τον ήλιο.άμεσα από τον ήλιο.

22. Αυτότροφοι οργανισμοίΑυτότροφοι οργανισμοί
►Αυτότροφος είναι κάθε οργανισμός που μπορείΑυτότροφος είναι κάθε οργανισμός που μπορεί
να δημιουργήσει μόνος του την τροφή του.να δημιουργήσει μόνος του την τροφή του.
►Οι αυτότροφοι ονομάζονται επίσης καιΟι αυτότροφοι ονομάζονται επίσης και
παραγωγοίπαραγωγοί
►Φυτά, άλγη, ορισμένα πρώτιστα και ορισμέναΦυτά, άλγη, ορισμένα πρώτιστα και ορισμένα
βακτήρια.βακτήρια.

23. Οικοθέση του παραγωγούΟικοθέση του παραγωγού
(niche: ο ρόλος ενός οργανισμού στο(niche: ο ρόλος ενός οργανισμού στο
οικοσύστημα)οικοσύστημα)
►Αιχμαλωτίζει ενέργεια και την μετατρέπει σεΑιχμαλωτίζει ενέργεια και την μετατρέπει σε
οργανική, αποθηκευμένη ενέργεια για χρήσηοργανική, αποθηκευμένη ενέργεια για χρήση
από άλλους ζώντες οργανισμούς.από άλλους ζώντες οργανισμούς.
►Μπορεί να είναιΜπορεί να είναι φωτοαυτότροφοιφωτοαυτότροφοι οργανισμοί,οργανισμοί,
αν χρησιμοποιούν την ηλιακή ενέργεια π.χ.αν χρησιμοποιούν την ηλιακή ενέργεια π.χ.
φυτά.φυτά.
►Μπορεί να είναιΜπορεί να είναι χημειοαυτότροφοιχημειοαυτότροφοι οργανισμοίοργανισμοί
αν χρησιμοποιούν χημική ενέργεια (π.χ.αν χρησιμοποιούν χημική ενέργεια (π.χ.
κυανοβακτήρια).κυανοβακτήρια).

24. Ενδιαίτημα των φωτοαυτότροφωνΕνδιαίτημα των φωτοαυτότροφων
οργανισμώνοργανισμών
►Στη ξηράΣτη ξηρά
 ΦυτάΦυτά
►Στη θάλασσαΣτη θάλασσα
 Αλγη, oρισμένα Πρώτιστα (φυτοπλαγκτόν)Αλγη, oρισμένα Πρώτιστα (φυτοπλαγκτόν)
►Στα παλιρροιακά επίπεδα και στους βάλτουςΣτα παλιρροιακά επίπεδα και στους βάλτους
υψηλής αλμυρότηταςυψηλής αλμυρότητας
 ΚυανοβακτήριαΚυανοβακτήρια

25. Χημειοαυτότροφοι οργανισμοίΧημειοαυτότροφοι οργανισμοί
►Αιχμαλωτίζουν ενέργεια από τους δεσμούςΑιχμαλωτίζουν ενέργεια από τους δεσμούς
ανόργανων μορίων όπως είναι το Σουλφίδιοανόργανων μορίων όπως είναι το Σουλφίδιο
του Υδρογόνου.του Υδρογόνου.
►Η διεργασία ονομάζεταιΗ διεργασία ονομάζεται χημειοσύνθεση.χημειοσύνθεση.
►Συχνά λαμβάνει χώρα σε βαθιά ωκεάνιαΣυχνά λαμβάνει χώρα σε βαθιά ωκεάνια
υδροθερμικά πεδία και στα εντόσθια των ζώων.υδροθερμικά πεδία και στα εντόσθια των ζώων.

26. ►Το μέγεθος του πληθυσμού εξαρτάται από τηνΤο μέγεθος του πληθυσμού εξαρτάται από την
τροφική διαθεσιμότητα.τροφική διαθεσιμότητα.
►Η ύλη συνεχώς ανακυκλώνεται στο οικοσύστημα,Η ύλη συνεχώς ανακυκλώνεται στο οικοσύστημα,
αλλά η ενέργεια διαχέεται σταδιακά ωςαλλά η ενέργεια διαχέεται σταδιακά ως
θερμότητα και χάνεται.θερμότητα και χάνεται.
10-1

28. Εξέλιξη των οικοσυστημάτωνΕξέλιξη των οικοσυστημάτων
Αλλαγή στη σύνθεση της ατμόσφαιρας
Αλλαγή στη διευθέτηση της ξηράς

29. 2 Τύποι Οικοσυστημάτων2 Τύποι Οικοσυστημάτων
► Χερσαία ΟικοσυστήματαΧερσαία Οικοσυστήματα
► Υδατικά ΟικοσυστήματαΥδατικά Οικοσυστήματα

30. Χερσαία
οικοσυστήματα
Υδατικά
οικοσυστήματα
• Ηλιακό φως
• Θερμοκρασία
• Ατμοσφαιρικά
κατακρημνίσματα
• Ανεμος
• Γεωγραφικό πλάτος
• Υψόμετρο
• Πυρκαγιές
• Εδαφος
• Διείσδυση του φωτός
• Ωκεάνια ρεύματα
• Συγκέντρωση
διαλυμένων τροφικών
στοιχείων (κυρίως N
και P)
• Αιωρούμενα στερεά
• Αλμυρότητα

31. Χερσαία οικοσυστήματαΧερσαία οικοσυστήματα
 Η θερμοκρασίαθερμοκρασία και η βροχόπτωσηβροχόπτωση καθορίζουν τους κύριους
τύπους των χερσαίων οικοσυστημάτων.
 Οι διάφοροι τοπικοί παράγοντες επηρεάζουν το τοπικό κλίματοπικό κλίμα.
 Στα χερσαία οικοσυστήματα παρουσιάζονται οι μεγαλύτερες
διακυμάνσεις των φυσικών παραγόντων.
 Η σημασία του μικροκλίματος καθίσταται σημαντική για την
επιβίωση των ζώων.

32. ΥΔΑΤΙΚΑΥΔΑΤΙΚΑ
ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

33. Χαρακτηριστικά υδάτινων οικοσυστημάτωνΧαρακτηριστικά υδάτινων οικοσυστημάτων
► Καταλαμβάνουν το 90% της βιόσφαιραςΚαταλαμβάνουν το 90% της βιόσφαιρας
► Γεωλογικά χαρακτηριστικάΓεωλογικά χαρακτηριστικά
► Φυσικά χαρακτηριστικάΦυσικά χαρακτηριστικά
► Χημικά χαρακτηριστικάΧημικά χαρακτηριστικά
► Βιολογικά χαρακτηριστικάΒιολογικά χαρακτηριστικά

34. Φυσικά χαρακτηριστικάΦυσικά χαρακτηριστικά
► ΘερμοκρασίαΘερμοκρασία
 Οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας εντοπίζονται στοΟι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας εντοπίζονται στο
επιφανειακό στρώμα, ενώ σε βάθη μεγαλύτερα από 200επιφανειακό στρώμα, ενώ σε βάθη μεγαλύτερα από 200
μέτρα εμφανίζεται θερμοκρασιακή ομοιομορφία,μέτρα εμφανίζεται θερμοκρασιακή ομοιομορφία,
χαρακτηριστική για κάθε υδατική λεκάνη.χαρακτηριστική για κάθε υδατική λεκάνη.
► ΠυκνότηταΠυκνότητα
► Χρώμα, διαύγεια, απορρόφηση ηλιακού φωτόςΧρώμα, διαύγεια, απορρόφηση ηλιακού φωτός

35. ΤοΤο θερμοκλινέςθερμοκλινές είναι το μεταβατικό στρώμα μεταξύ των επιφανειακών υδάτων και τωνείναι το μεταβατικό στρώμα μεταξύ των επιφανειακών υδάτων και των
υδάτων μεγάλου βάθους. Τα όρια του θερμοκλινούς καθορίζονται από την θερμοκρασίαυδάτων μεγάλου βάθους. Τα όρια του θερμοκλινούς καθορίζονται από την θερμοκρασία
των υδάτων. Τα επιφανειακά ύδατα και τα βαθιά ψυχρά ύδατα έχουν σχετικάτων υδάτων. Τα επιφανειακά ύδατα και τα βαθιά ψυχρά ύδατα έχουν σχετικά
ομοιόμορφη θερμοκρασία, αντίθετα το θερμοκλινές αντιπροσωπεύει τη μεταβατική ζώνηομοιόμορφη θερμοκρασία, αντίθετα το θερμοκλινές αντιπροσωπεύει τη μεταβατική ζώνη
των δύο αυτών στρωμάτων.των δύο αυτών στρωμάτων.
Στα μεσαία και μικρά γεωγραφικά πλάτη η θερμοκρασιακή δομή επιτρέπει τη διάκρισηΣτα μεσαία και μικρά γεωγραφικά πλάτη η θερμοκρασιακή δομή επιτρέπει τη διάκριση
τριών στρωμάτων:τριών στρωμάτων:
► ΈναΈνα ανώτερο στρώμαανώτερο στρώμα το οποίο βρίσκεταιτο οποίο βρίσκεται
κάτω από την άμεση επίδραση της ηλιακήςκάτω από την άμεση επίδραση της ηλιακής
ενέργειας. Εκτείνεται από την επιφάνεια τηςενέργειας. Εκτείνεται από την επιφάνεια της
θάλασσας μέχρι βάθους 25-200 μ. και έχειθάλασσας μέχρι βάθους 25-200 μ. και έχει
περίπου την ίδια θερμοκρασία, λόγω τηςπερίπου την ίδια θερμοκρασία, λόγω της
ανάμειξής του από ανεμογενή κύματα. Γι’ανάμειξής του από ανεμογενή κύματα. Γι’
αυτό ονομάζεταιαυτό ονομάζεται επιφανειακό μικτόεπιφανειακό μικτό
στρώμα.στρώμα.
► ΈναΈνα μεταβατικό στρώμαμεταβατικό στρώμα στο οποίο ηστο οποίο η
θερμοκρασία ελαττώνεται έντονα με τοθερμοκρασία ελαττώνεται έντονα με το
βάθος. Το στρώμα μέσα στο οποίο ηβάθος. Το στρώμα μέσα στο οποίο η
θερμοβαθμίδα είναι μέγιστη ονομάζεταιθερμοβαθμίδα είναι μέγιστη ονομάζεται
θερμοκλινέςθερμοκλινές..
► ΈναΈνα βαθύτερο στρώμαβαθύτερο στρώμα κάτω από το κύριοκάτω από το κύριο
θερμοκλινές, σε βάθη μεγαλύτερα των 1000θερμοκλινές, σε βάθη μεγαλύτερα των 1000
μ., όπου η θερμοκρασία μεταβάλλεται πολύμ., όπου η θερμοκρασία μεταβάλλεται πολύ
λίγο με το βάθος, καθιστώντας το νερόλίγο με το βάθος, καθιστώντας το νερό
σχεδόν ισόθερμο.σχεδόν ισόθερμο.

36. Χημικά χαρακτηριστικάΧημικά χαρακτηριστικά
► Ανόργανα άλατα.Ανόργανα άλατα. Τα κύρια ανόργανα συστατικά του νερούΤα κύρια ανόργανα συστατικά του νερού
είναι τα ιόνταείναι τα ιόντα χλωρίου, νατρίου, καλίου, ασβεστίουχλωρίου, νατρίου, καλίου, ασβεστίου καικαι
μαγνησίουμαγνησίου..
► Μια ειδική κατηγορία ανοργάνων αλάτων είναι τα άλαταΜια ειδική κατηγορία ανοργάνων αλάτων είναι τα άλατα
αζώτου, φωσφόρουαζώτου, φωσφόρου καικαι πυριτίουπυριτίου, γνωστά ως, γνωστά ως θρεπτικά άλαταθρεπτικά άλατα
τα οποία είναι περιοριστικοί παράγοντες ανάπτυξηςτα οποία είναι περιοριστικοί παράγοντες ανάπτυξης
πρωτογενών οργανισμών και σχετίζονται άμεσα με τοπρωτογενών οργανισμών και σχετίζονται άμεσα με το
φαινόμενο τουφαινόμενο του ευτροφισμούευτροφισμού..
► Εκτός από τα κύρια στοιχεία που προαναφέρθηκαν, στο νερόΕκτός από τα κύρια στοιχεία που προαναφέρθηκαν, στο νερό
υπάρχουν και πολλά άλλα στοιχεία, συνήθως σευπάρχουν και πολλά άλλα στοιχεία, συνήθως σε
απειροελάχιστες ποσότητες (απειροελάχιστες ποσότητες (ιχνοστοιχείαιχνοστοιχεία).).

37. Χημικά χαρακτηριστικάΧημικά χαρακτηριστικά
► ΑέριαΑέρια
 ΤοΤο οξυγόνοοξυγόνο προέρχεται από την ατμόσφαιρα και από ταπροέρχεται από την ατμόσφαιρα και από τα
θαλάσσια φυτά που φωτοσυνθέτουν. Σε μερικές θάλασσεςθαλάσσια φυτά που φωτοσυνθέτουν. Σε μερικές θάλασσες
που είναι σχεδόν κλειστές, το οξυγόνο απουσιάζει τελείωςπου είναι σχεδόν κλειστές, το οξυγόνο απουσιάζει τελείως
από τα ακίνητα νερά του βυθού (π.χ. Μαύρη θάλασσα).από τα ακίνητα νερά του βυθού (π.χ. Μαύρη θάλασσα).
 ΤοΤο διοξείδιο του άνθρακαδιοξείδιο του άνθρακα είναι ευδιάλυτο στο θαλάσσιοείναι ευδιάλυτο στο θαλάσσιο
νερό και προέρχεται είτε από το διοξείδιο του άνθρακα τηςνερό και προέρχεται είτε από το διοξείδιο του άνθρακα της
ατμόσφαιρας είτε από εκείνο που παράγεται από τηνατμόσφαιρας είτε από εκείνο που παράγεται από την
αναπνοή των οργανισμών.αναπνοή των οργανισμών.
► Οργανικές ενώσειςΟργανικές ενώσεις

38. Βιολογικά χαρακτηριστικάΒιολογικά χαρακτηριστικά
► Πλαγκτόν:Πλαγκτόν: το σύνολο των μικροσκοπικών οργανισμών που ζουν ελεύθερατο σύνολο των μικροσκοπικών οργανισμών που ζουν ελεύθερα
στο νερό και που εξαιτίας της περιορισμένης ικανότητας τους για κίνηση,στο νερό και που εξαιτίας της περιορισμένης ικανότητας τους για κίνηση,
μεταφέρονται από τις διάφορες μορφές κινήσεως των υδάτινων μαζών.μεταφέρονται από τις διάφορες μορφές κινήσεως των υδάτινων μαζών.
 ΦυτοπλαγκτόνΦυτοπλαγκτόν
 ΖωοπλαγκτόνΖωοπλαγκτόν
 μακροπλαγκτόν (μέγεθος > 1mm)μακροπλαγκτόν (μέγεθος > 1mm)
 μικροπλαγκτόν ( μέγεθος <1mm) καιμικροπλαγκτόν ( μέγεθος <1mm) και
 ναννοπλαγκτόν (μέγεθος < 5μm)ναννοπλαγκτόν (μέγεθος < 5μm)
 ΟλοπλαγκτόΟλοπλαγκτό
 ΜεροπλαγκτόΜεροπλαγκτό
► Βένθος:Βένθος: ζουν επάνω ή μέσα στον πυθμένα των υδάτων ή εξαρτώνται άμεσαζουν επάνω ή μέσα στον πυθμένα των υδάτων ή εξαρτώνται άμεσα
από αυτόν.από αυτόν.
► Νηκτόν:Νηκτόν: έχουν την ικανότητα να κολυμπούν και να κινούνται ευχερώς,έχουν την ικανότητα να κολυμπούν και να κινούνται ευχερώς,
ενάντια ή ανεξάρτητα από τις διάφορες μορφές κινήσεως των υδάτων.ενάντια ή ανεξάρτητα από τις διάφορες μορφές κινήσεως των υδάτων.
► Νευστόν:Νευστόν: χρησιμοποιούν σαν τόπο διαβιώσεως τους την επιφανειακήχρησιμοποιούν σαν τόπο διαβιώσεως τους την επιφανειακή
μεμβράνη ανάμεσα στο νερό και τον αέρα.μεμβράνη ανάμεσα στο νερό και τον αέρα.
 επινευστόνεπινευστόν
 υπονευστόνυπονευστόν

39. Βένθος:Βένθος: πάνω στον πυθμένα (επιπανίδα) ήπάνω στον πυθμένα (επιπανίδα) ή
μέσα στο ίζημα (ενδοπανίδα).μέσα στο ίζημα (ενδοπανίδα).

40. Τύποι υδατικών οικοσυστημάτωνΤύποι υδατικών οικοσυστημάτων
► Οικοσυστήματα γλυκών υδάτωνΟικοσυστήματα γλυκών υδάτων
 Στάσιμα ύδατα-λίμνες & μικρέςΣτάσιμα ύδατα-λίμνες & μικρές
λίμνεςλίμνες
 Ρέοντα ύδατα-ποτάμια & ρέματαΡέοντα ύδατα-ποτάμια & ρέματα
► Μεταβατικά οικοσυστήματαΜεταβατικά οικοσυστήματα
 Εκβολές ποταμώνΕκβολές ποταμών
 Υγρότοποι-τυρφώνες / βάλτοι, έληΥγρότοποι-τυρφώνες / βάλτοι, έλη
► Θαλάσσια οικοσυστήματαΘαλάσσια οικοσυστήματα
 ΑκτογραμμέςΑκτογραμμές
 Διαφραγματοειδείς νησίδεςΔιαφραγματοειδείς νησίδες
 Κοραλιογενείς ύφαλοιΚοραλιογενείς ύφαλοι
 Ανοικτός ωκεανόςΑνοικτός ωκεανός

41. ΘάλασσεςΘάλασσες
► Με την ευρύτερη έννοιά του ο όροςΜε την ευρύτερη έννοιά του ο όρος θάλασσαθάλασσα
περιλαμβάνει το σύνολο των αλμυρών τμημάτων τηςπεριλαμβάνει το σύνολο των αλμυρών τμημάτων της
υδρόσφαιρας, τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους καιυδρόσφαιρας, τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους και
καλύπτουν τα 7/10 της επιφάνειας του πλανήτη.καλύπτουν τα 7/10 της επιφάνειας του πλανήτη.
► Με την γεωγραφική έννοια ο όρος αναφέρεται σεΜε την γεωγραφική έννοια ο όρος αναφέρεται σε
σχετικά περιορισμένες εκτάσεις που περιβάλλονταισχετικά περιορισμένες εκτάσεις που περιβάλλονται
από την ξηρά (π.χ. Μεσόγειος θάλασσα), σε αντίθεσηαπό την ξηρά (π.χ. Μεσόγειος θάλασσα), σε αντίθεση
με τον ανοικτό ωκεανόμε τον ανοικτό ωκεανό

42. Εννέα σημαντικά θαλάσσιαΕννέα σημαντικά θαλάσσια
οικοσυστήματαοικοσυστήματα
► Βραχώδη ενδοπαλιρροιακάΒραχώδη ενδοπαλιρροιακά
► Αμμώδεις και χαλικώδεις παραλίεςΑμμώδεις και χαλικώδεις παραλίες
► Αλμυροί βάλτοι και εκβολές ποταμώνΑλμυροί βάλτοι και εκβολές ποταμών
► Ανοικτός ωκεανόςΑνοικτός ωκεανός
► Βαθύς θαλάσσιος πυθμέναςΒαθύς θαλάσσιος πυθμένας
► Υδροθερμικές πηγέςΥδροθερμικές πηγές
► Κοραλλιογενείς ύφαλοιΚοραλλιογενείς ύφαλοι
► Πολικός ωκεανόςΠολικός ωκεανός
► Δάσος φαιοφυκών (kelp forest)Δάσος φαιοφυκών (kelp forest)
 Θεωρούνται ως ένα από τα πιο παραγωγικά και δυναμικάΘεωρούνται ως ένα από τα πιο παραγωγικά και δυναμικά
οικοσυστήματα στη Γηοικοσυστήματα στη Γη

43. Ταξινόμηση των ΘαλασσίωνΤαξινόμηση των Θαλασσίων
ΟικοσυστημάτωνΟικοσυστημάτων
1. Παράκτια οικοσυστήματα– περιλαμβάνουν:1. Παράκτια οικοσυστήματα– περιλαμβάνουν:
εκβολές ποταμών, αλυκές, βάλτους, βραχώδεις καιεκβολές ποταμών, αλυκές, βάλτους, βραχώδεις και
αμμώδεις ακτέςαμμώδεις ακτές
2. Κοραλλιογενείς ύφαλοι2. Κοραλλιογενείς ύφαλοι
3. Ωκεανοί3. Ωκεανοί

44. Εκβολές ποταμώνΕκβολές ποταμών
Ορισμός: μια περιοχή στην οποία γλυκό νερό από ένα ποτάμι​​Ορισμός: μια περιοχή στην οποία γλυκό νερό από ένα ποτάμι​​
αναμιγνύεται με θαλασσινό νερό από τον ωκεανό- μιααναμιγνύεται με θαλασσινό νερό από τον ωκεανό- μια
περιοχή μετάβασης από την ξηρά στον ωκεανό.περιοχή μετάβασης από την ξηρά στον ωκεανό.
Αλλα ονόματα: κόλπος, sound, λιμνοθάλασσα, λιμένας,Αλλα ονόματα: κόλπος, sound, λιμνοθάλασσα, λιμένας,
βάλτοςβάλτος
Ποταμός που
μεταφέρει γλυκό
νερό προς τη
θάλασσα
Ωκεανός
Περιοχή όπου
γλυκό και
θαλασσινό νερό
αναμιγνύονται

45. Χαρακτηριστικά των εκβολώνΧαρακτηριστικά των εκβολών
Το νερό είναι υφάλμυρο: ένα μείγμαΤο νερό είναι υφάλμυρο: ένα μείγμα
γλυκού και θαλασσινού νερούγλυκού και θαλασσινού νερού
Υπάρχει μια διαβάθμιση (σταδιακήΥπάρχει μια διαβάθμιση (σταδιακή
μεταβολή) στην αλατότηταμεταβολή) στην αλατότητα
 Κοντά στην είσοδο του ποταμού: 0-5Κοντά στην είσοδο του ποταμού: 0-5
pptppt
 Στο μέσο της εκβολής: 5-25pptΣτο μέσο της εκβολής: 5-25ppt
 Στον ωκεανό: >25 pptΣτον ωκεανό: >25 ppt
(ppt = μονάδα αλατότητας)(ppt = μονάδα αλατότητας)

46. Χαρακτηριστικά των εκβολώνΧαρακτηριστικά των εκβολών
Πολύ πλούσια σε θρεπτικάΠολύ πλούσια σε θρεπτικά
συστατικά οικοσυστήματασυστατικά οικοσυστήματα
υψηλή παραγωγικότητα καιυψηλή παραγωγικότητα και
υψηλή βιοποικιλότηταυψηλή βιοποικιλότητα
Γρήγορα κινούμενα ποτάμια καιΓρήγορα κινούμενα ποτάμια και
κύματα μεταφέρουνκύματα μεταφέρουν
σωματίδια πλούσια σεσωματίδια πλούσια σε
θρεπτικά συστατικάθρεπτικά συστατικά
Ίζημα κατακάθεται στις εκβολέςΊζημα κατακάθεται στις εκβολές
του ποταμού, όταν το νερότου ποταμού, όταν το νερό
επιβραδύνειεπιβραδύνει
Συσσωρεύεται στον πυθμέναΣυσσωρεύεται στον πυθμένα
(βενθική ζώνη)(βενθική ζώνη)
Εξαιρετικό μέρος για ναΕξαιρετικό μέρος για να
αναπτυχθούν φυτά!αναπτυχθούν φυτά!

47. Αλμυροί βάλτοιΑλμυροί βάλτοι
Ορισμός: μια χαμηλή περιοχή που υπόκειται σε τακτική, αλλάΟρισμός: μια χαμηλή περιοχή που υπόκειται σε τακτική, αλλά
ήπια, παλίρροιαήπια, παλίρροια
Κυριαρχείται από γρασίδιΚυριαρχείται από γρασίδι
((Να θυμάστε, τα έλη δεν έχουν δέντρα ή θάμνουςΝα θυμάστε, τα έλη δεν έχουν δέντρα ή θάμνους))

48. ΜαγκρόβιοιΜαγκρόβιοι
βάλτοιβάλτοι
Ορισμός: παράκτιοιΟρισμός: παράκτιοι
υγρότοποι πουυγρότοποι που
βρίσκονται σε τροπικέςβρίσκονται σε τροπικές
και υποτροπικές ζώνες-και υποτροπικές ζώνες-
χαρακτηρίζονται απόχαρακτηρίζονται από
ανεκτικά σε υψηλήανεκτικά σε υψηλή
αλμυρότητα δένδρα καιαλμυρότητα δένδρα και
θάμνους, όπωςθάμνους, όπως
μαγκρόβια δέντραμαγκρόβια δέντρα
(«δέντρα της θάλασσας», με βασικό(«δέντρα της θάλασσας», με βασικό
χαρακτηριστικό τεράστιο ριζικόχαρακτηριστικό τεράστιο ριζικό
σύστημα και το γεγονός ότισύστημα και το γεγονός ότι
μπορούν και αναπτύσσονται σεμπορούν και αναπτύσσονται σε
νερό θαλασσινό ή υφάλμυρονερό θαλασσινό ή υφάλμυρο))

49. Βραχώδεις ακτέςΒραχώδεις ακτές
Ονομάζεται επίσης βραχώδηςΟνομάζεται επίσης βραχώδης
ενδοπαλιρροιακή ζώνη–ενδοπαλιρροιακή ζώνη–
χαρακτηρίζεται από υψηλήχαρακτηρίζεται από υψηλή
βιοποικιλότηταβιοποικιλότητα
Οι οργανισμοί είναιΟι οργανισμοί είναι
προσαρμοσμένοι στηνπροσαρμοσμένοι στην
έντονη δράση τωνέντονη δράση των
κυμάτων και στακυμάτων και στα
μεταβαλλόμεναμεταβαλλόμενα
παλιρροιακά επίπεδαπαλιρροιακά επίπεδα

50. Βραχώδης ακτή
Αστερίας Καβούρια ερημίτες Καβούρια
γυμνοβράγχιο
σκώληκας
φαιοφύκη
πεταλίδες
Αχινός Ανεμώνη
άμπωτη
μύδι
Σάλιαγκας
πλημμυρίδα
σκορπίνα

51. Αμμώδεις ακτέςΑμμώδεις ακτές
““Η παραλία!”Η παραλία!”

52. Αμμώδεις ακτέςΑμμώδεις ακτές
Όχι τόσο υψηλή βιοποικιλότητα όσο οι βραχώδειςΌχι τόσο υψηλή βιοποικιλότητα όσο οι βραχώδεις
ακτές – Γιατί;;;ακτές – Γιατί;;;
1.1. Δεν υπάρχει ποικιλομορφία στα ενδιαιτήματαΔεν υπάρχει ποικιλομορφία στα ενδιαιτήματα
2.2. Η άμμος στεγνώνει κατά την άμπωτηΗ άμμος στεγνώνει κατά την άμπωτη

53. Διαφραγματοειδείς νησίδεςΔιαφραγματοειδείς νησίδες
Στενά νησιά φτιαγμέναΣτενά νησιά φτιαγμένα
από άμμο στο ενδιάμεσοαπό άμμο στο ενδιάμεσο
της ξηράς και τηςτης ξηράς και της
ανοικτής θάλασσαςανοικτής θάλασσας
Συνεχώς μεταβαλλόμενα,Συνεχώς μεταβαλλόμενα,
κυρίως με τις καταιγίδεςκυρίως με τις καταιγίδες

54. Διαφραγματοειδής
παραλία
Silversides
Blue crab
Low tide
Dwarf
olive
Clam
Beach flea
Tiger beetle
High tide
Ghost
shrimpMole
shrimp
Sandpiper
Peanut worm
White sand
macoma
Sand dollar Moon snail

56. Κοραλλιογενείς ύφαλοιΚοραλλιογενείς ύφαλοι
► Δομές σε μικρά βάθη που έχουν κατασκευαστεί απόΔομές σε μικρά βάθη που έχουν κατασκευαστεί από
κοράλλια- αποτελούν βιότοπο για πολλούς διαφορετικούςκοράλλια- αποτελούν βιότοπο για πολλούς διαφορετικούς
οργανισμούςοργανισμούς
► Απαιτούν: υψηλές θερμοκρασίες και ηλιακό φωςΑπαιτούν: υψηλές θερμοκρασίες και ηλιακό φως
► Εντοπίζονται μεταξύ 30Εντοπίζονται μεταξύ 30°Β και 30°Ν από τον ισημερινό°Β και 30°Ν από τον ισημερινό

57. Κοραλλιογενείς ύφαλοιΚοραλλιογενείς ύφαλοι
Τα κοράλλια είναι οργανισμοί που ανήκουν στο φύλο CnidariaΤα κοράλλια είναι οργανισμοί που ανήκουν στο φύλο Cnidaria
Κοραλλιογενείς πολύποδες μοιάζουν με μικρές θαλάσσιεςΚοραλλιογενείς πολύποδες μοιάζουν με μικρές θαλάσσιες
ανεμώνες με πλοκάμια που μπορούν να τσιμπήσουν και ναανεμώνες με πλοκάμια που μπορούν να τσιμπήσουν και να
παραλύσουν τη λεία τουςπαραλύσουν τη λεία τους

58. Κοραλλιογενείς ύφαλοιΚοραλλιογενείς ύφαλοι
Χτίζουν κατοικίες απόΧτίζουν κατοικίες από
ασβεστόλιθο γύρω από τονασβεστόλιθο γύρω από τον
εαυτό τους και μένουν σεεαυτό τους και μένουν σε
ένα σημείο (sessile)ένα σημείο (sessile)
Κατά τη διάρκεια πολλώνΚατά τη διάρκεια πολλών
γενεών, ο ασβεστόλιθοςγενεών, ο ασβεστόλιθος
συσσωρεύεται για νασυσσωρεύεται για να
σχηματίσει ένα μεγάλοσχηματίσει ένα μεγάλο
ύφαλο (παίρνει πολύ χρόνο)ύφαλο (παίρνει πολύ χρόνο)

59. Κοραλλιογενείς ύφαλοιΚοραλλιογενείς ύφαλοι
Τα κοράλλια συμβιώνουν μεΤα κοράλλια συμβιώνουν με
φύκη που ονομάζεταιφύκη που ονομάζεται
zooxanthellae. Τα φύκηzooxanthellae. Τα φύκη
φωτοσυνθέτουν καιφωτοσυνθέτουν και
δίνουν στα κοράλλιαδίνουν στα κοράλλια
τροφή και οξυγόνο. Τατροφή και οξυγόνο. Τα
φύκη παίρνουν τοφύκη παίρνουν το
διοξείδιο του άνθρακα καιδιοξείδιο του άνθρακα και
θρεπτικά συστατικά απόθρεπτικά συστατικά από
τα αζωτούχα απόβλητατα αζωτούχα απόβλητα
των κοραλλιώντων κοραλλιών

60. Καταστροφή των κοραλλιογενώνΚαταστροφή των κοραλλιογενών
υφάλωνυφάλων
1.1. Λεύκανση των κοραλλιώνΛεύκανση των κοραλλιών––
Πρόκειται για τονΠρόκειται για τον
αποχρωματισμό ή απώλειααποχρωματισμό ή απώλεια
των συμβιωτικών τους φυκώντων συμβιωτικών τους φυκών
εξαιτίας ασθένειας, ελάττωσηεξαιτίας ασθένειας, ελάττωση
του διερχομένου φωτός,του διερχομένου φωτός,
αύξηση της υπεριώδουςαύξηση της υπεριώδους
ακτινοβολίας, ταχύτερηακτινοβολίας, ταχύτερη
ιζηματογένεση, μόλυνση τωνιζηματογένεση, μόλυνση των
υδάτων, μεταβολή τηςυδάτων, μεταβολή της
αλμυρότητας, αύξηση τηςαλμυρότητας, αύξηση της
θερμοκρασίας.θερμοκρασίας.

61. Καταστροφή των κοραλλιογενώνΚαταστροφή των κοραλλιογενών
υφάλωνυφάλων
22. Φυσική καταστροφή. Φυσική καταστροφή
Πλοία , άγκυρες, δύτεςΠλοία , άγκυρες, δύτες
Αλιεία με δυναμίτηΑλιεία με δυναμίτη

62. Καταστροφή των κοραλλιογενών υφάλωνΚαταστροφή των κοραλλιογενών υφάλων
3.3. Ανάπτυξη της γης και της ρύπανσης - απώλειαΑνάπτυξη της γης και της ρύπανσης - απώλεια
των μαγγροβίων δασών, περισσότερατων μαγγροβίων δασών, περισσότερα
θρεπτικά συστατικά και ιζήματα εκρέουν στηθρεπτικά συστατικά και ιζήματα εκρέουν στη
θάλασσα. Θάνατος των κοραλλίωνθάλασσα. Θάνατος των κοραλλίων
4.4. Εμπόριο ψαριών και κοραλλίωνΕμπόριο ψαριών και κοραλλίων
5.5. Αυξημένη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολίαΑυξημένη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία
λόγω καταστροφής του όζοντοςλόγω καταστροφής του όζοντος

63. • Η ωκεάνια στήλη νερού χωρίζεται σε 2 ευδιάκριτες ζώνες: τηνΗ ωκεάνια στήλη νερού χωρίζεται σε 2 ευδιάκριτες ζώνες: την
επιφανειακή ζώνηεπιφανειακή ζώνη και τηκαι τη βαθειά ζώνηβαθειά ζώνη
1.1. Επιφανειακή ζώνηΕπιφανειακή ζώνη
• εκτείνεται από 100 έως 300 μέτραεκτείνεται από 100 έως 300 μέτρα
• Καλά αναμιγμένηΚαλά αναμιγμένη
• Γνωστή ως «στρώμα ανάμιξης»Γνωστή ως «στρώμα ανάμιξης»
• Περιλαμβάνει τηνΠεριλαμβάνει την ευφωτικήευφωτική ζώνηζώνη
2.2. Βαθειά ζώνηΒαθειά ζώνη
• Το υπόλοιπο της υδάτινης στήληςΤο υπόλοιπο της υδάτινης στήλης
• Σκοτεινή και ψυχρή με μικρότερη παραγωγικότηταΣκοτεινή και ψυχρή με μικρότερη παραγωγικότητα
• Περιλαμβάνει τηνΠεριλαμβάνει την αφωτικήαφωτική ζώνηζώνη
∼ ΤοΤο πυκνοκλινέςπυκνοκλινές αποτελεί ένα φυσικό διαχωριστικό μεταξύ της επιφανειακής καιαποτελεί ένα φυσικό διαχωριστικό μεταξύ της επιφανειακής και
βαθειάς ζώνηςβαθειάς ζώνης
∼ στρώμα ταχέως μεταβαλλόμενης πυκνότηταςστρώμα ταχέως μεταβαλλόμενης πυκνότητας
Το Θαλάσσιο ΟικοσύστημαΤο Θαλάσσιο Οικοσύστημα

64. Τρεις ζώνες πυκνότηταςΤρεις ζώνες πυκνότητας
► Επιφανειακή ζώνη (στρώμα ανάμειξης)-Ανώτερο στρώμα του ωκεανούΕπιφανειακή ζώνη (στρώμα ανάμειξης)-Ανώτερο στρώμα του ωκεανού
 Η θερμοκρασία και η αλατότητα παραμένουν σταθερές, λόγωΗ θερμοκρασία και η αλατότητα παραμένουν σταθερές, λόγω
της ανάμιξης από τον άνεμο και τα κύματα.της ανάμιξης από τον άνεμο και τα κύματα.
 Τα άνω 100 μέτρα (ευφωτική ζώνη)Τα άνω 100 μέτρα (ευφωτική ζώνη)
 2% του όγκου του ωκεάνιου νερού2% του όγκου του ωκεάνιου νερού
► ΠυκνοκλινέςΠυκνοκλινές –Μεσαίο ωκεάνιο στρώμα–Μεσαίο ωκεάνιο στρώμα
 Πυκνότητα αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς με το βάθοςΠυκνότητα αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς με το βάθος
 18% του όγκου του ωκεάνιου νερού18% του όγκου του ωκεάνιου νερού
 Το βάθος ποικίλλει ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος.Το βάθος ποικίλλει ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος.
 Η θερμοκρασία πέφτει γρήγορα σε αυτή τη ζώνη (Η θερμοκρασία πέφτει γρήγορα σε αυτή τη ζώνη (θερμοκλινέςθερμοκλινές).).
 Η αλατότητα αυξάνεται ραγδαία (Η αλατότητα αυξάνεται ραγδαία (αλοκλινέςαλοκλινές).).

65. Τρεις ζώνες πυκνότηταςΤρεις ζώνες πυκνότητας
► Βαθειά Ζώνη- το βαθύτερο στρώμα του ωκεανού που εκτείνεται έως τονΒαθειά Ζώνη- το βαθύτερο στρώμα του ωκεανού που εκτείνεται έως τον
πυθμένα του ωκεανού.πυθμένα του ωκεανού.
 Σχετικά σταθερή πυκνότηταΣχετικά σταθερή πυκνότητα
 80% του όγκου του ωκεάνιου νερού80% του όγκου του ωκεάνιου νερού
 Θερμοκρασία και αλατότητα σταθερέςΘερμοκρασία και αλατότητα σταθερές

67. Μεταβολή Πυκνότητας, Θερμοκρασίας,Μεταβολή Πυκνότητας, Θερμοκρασίας,
Αλατότητας με το ΒάθοςΑλατότητας με το Βάθος

68. ΠυκνοκλινέςΠυκνοκλινές
► Ζώνη στην οποία ηΖώνη στην οποία η
πυκνότητα αυξάνεταιπυκνότητα αυξάνεται
με την αύξηση τουμε την αύξηση του
βάθους.βάθους.
► Από 0-1,000 μέτραΑπό 0-1,000 μέτρα
► Αύξηση της πυκνότηταςΑύξηση της πυκνότητας
πιο κάτω καθώς ηπιο κάτω καθώς η
θερμοκρασίαθερμοκρασία
μειώνεται.μειώνεται.

69. ΑλοκλινέςΑλοκλινές
► Ζώνη ταχείας αύξησης ήΖώνη ταχείας αύξησης ή
μείωσης της αλατότηταςμείωσης της αλατότητας
με το βάθος.με το βάθος.
► Συχνά συμπίπτει με τοΣυχνά συμπίπτει με το
θερμοκλινές.θερμοκλινές.

70. Θερμόαλη (thermohaline)Θερμόαλη (thermohaline)
κυκλοφορίακυκλοφορία
► Η όροςΗ όρος θερμόαλη κυκλοφορίαθερμόαλη κυκλοφορία αναφέρεται στη κίνηση τουαναφέρεται στη κίνηση του
νερού λόγω μεταβολής της πυκνότητάς του η οποίανερού λόγω μεταβολής της πυκνότητάς του η οποία
προκαλείται από μεταβολή της θερμοκρασίας ή της αλατότητάςπροκαλείται από μεταβολή της θερμοκρασίας ή της αλατότητάς
του σε κάποιο σημείο.του σε κάποιο σημείο.
► Η μεγαλύτερη θέρμανση της θάλασσας στα χαμηλάΗ μεγαλύτερη θέρμανση της θάλασσας στα χαμηλά
γεωγραφικά πλάτη αναγνωρίστηκε ως υπεύθυνη για τη κίνησηγεωγραφικά πλάτη αναγνωρίστηκε ως υπεύθυνη για τη κίνηση
του νερού από τον Ισημερινό προς τους Πόλους.του νερού από τον Ισημερινό προς τους Πόλους.
► Οφείλεται στην αύξηση της πυκνότητας του επιφανειακούΟφείλεται στην αύξηση της πυκνότητας του επιφανειακού
νερού, είτε άμεσα με τη ψύξη είτε έμμεσα με τη δημιουργίανερού, είτε άμεσα με τη ψύξη είτε έμμεσα με τη δημιουργία
πάγου στην επιφάνεια η οποία αποβάλλει το αλάτι,πάγου στην επιφάνεια η οποία αποβάλλει το αλάτι,
μεαποτέλεσμα την αύξηση της πυκνότητας του εναπομείναντοςμεαποτέλεσμα την αύξηση της πυκνότητας του εναπομείναντος
νερού.νερού.
► Thermohaline: Thermo (θερμοκρασία) Haline (Αλατότητα).Thermohaline: Thermo (θερμοκρασία) Haline (Αλατότητα).

72. Ρεύματα ανάβλυσης ή ανοδικά ρεύματαΡεύματα ανάβλυσης ή ανοδικά ρεύματα
► Οι ζώνες ανάβλυσης είναι περιοχές όπου η «θερμόαλη»Οι ζώνες ανάβλυσης είναι περιοχές όπου η «θερμόαλη»
κυκλοφορία είναι προς τα πάνω, προς την επιφάνεια τουκυκλοφορία είναι προς τα πάνω, προς την επιφάνεια του
ωκεανούωκεανού..
 Ψυχρό νερό και θρεπτικά συστατικά μεταφέρονται στην επιφάνεια.Ψυχρό νερό και θρεπτικά συστατικά μεταφέρονται στην επιφάνεια.
 Αυξημένη ποικιλότηταΑυξημένη ποικιλότητα
 Αυξημένες αλιευτικές δραστηριότητες.Αυξημένες αλιευτικές δραστηριότητες.
 Οι ζώνες ανάβλυσης περιλαμβάνουν περιοχές της δυτικής ακτής τηςΟι ζώνες ανάβλυσης περιλαμβάνουν περιοχές της δυτικής ακτής της
Καλιφόρνιας, δυτική ακτή της Νότιας Αμερικής, και Νότια Αφρική.Καλιφόρνιας, δυτική ακτή της Νότιας Αμερικής, και Νότια Αφρική.

73. Ρεύματα ανάβλυσηςΡεύματα ανάβλυσης

74. Θαλάσσια οικοσυστήματαΘαλάσσια οικοσυστήματα
► οικοσύστημα του βυθού (βένθος)οικοσύστημα του βυθού (βένθος)
 οικοσύστημα της ηπειρωτικής κρηπίδας (υφαλοκρηπίδας) που ξεκινά από τηνοικοσύστημα της ηπειρωτικής κρηπίδας (υφαλοκρηπίδας) που ξεκινά από την
ακτογραμμή και φθάνει μέχρι την αρχή της ηπειρωτικής κατωφέρειας, σεακτογραμμή και φθάνει μέχρι την αρχή της ηπειρωτικής κατωφέρειας, σε
βάθος περίπου 150-180 μέτρωνβάθος περίπου 150-180 μέτρων
 οικοσύστημα των μεγάλων βαθών που αρχίζει από την ηπειρωτικήοικοσύστημα των μεγάλων βαθών που αρχίζει από την ηπειρωτική
κατωφέρεια και συνεχίζει στις αβυσσαλέες πεδιάδες και αδαίες τάφρουςκατωφέρεια και συνεχίζει στις αβυσσαλέες πεδιάδες και αδαίες τάφρους
(μέγιστο βάθος για τη Μεσόγειο περίπου 5.000 μέτρα)(μέγιστο βάθος για τη Μεσόγειο περίπου 5.000 μέτρα)
► οικοσύστημα της μάζας του νερού (πέλαγος).οικοσύστημα της μάζας του νερού (πέλαγος).
 οικοσύστημα των νηρητικών (παράκτιων) νερών, που υπέρκειται τηςοικοσύστημα των νηρητικών (παράκτιων) νερών, που υπέρκειται της
υφαλοκρηπίδας καιυφαλοκρηπίδας και
 πελαγικό οικοσύστημα που βρίσκεται μακριά από τις ακτές, πέρα από τηνπελαγικό οικοσύστημα που βρίσκεται μακριά από τις ακτές, πέρα από την
υφαλοκρηπίδαυφαλοκρηπίδα
► Στον ελλαδικό χώρο η παρουσία εκτεταμένων υφαλοκρηπίδων καιΣτον ελλαδικό χώρο η παρουσία εκτεταμένων υφαλοκρηπίδων και
εκατοντάδων νησιών (κυρίως στο Αιγαίο), δυσχεραίνει τηνεκατοντάδων νησιών (κυρίως στο Αιγαίο), δυσχεραίνει την
εφαρμογή ενός τέτοιου κριτηρίουεφαρμογή ενός τέτοιου κριτηρίου

76. Πλημμυρίδα
Αμπωτις
Παράκτια ζώνη
Ζώνη εκβολική
Ηπειρωτική
κρηπίδα
Ανοικτή Θάλασσα
Στάθμη της θάλασσας
Sun
Ευφωτική Ζώνη
Βαθύαλη Ζώνη
Αβυσσική Ζώνη
Depth in
meters
0
50
100
200
Φωτοσύνθεση
500
1,000
1,500
2,000
3,000
4,000
5,000
10,000
ΣκοτάδιΛυκόφως
© 2004 Brooks/Cole – Thomson Learning
Ευφωτική ζώνη– ηλιακό φως, φυτοπλαγκτόν
(παραγωγοί), ζωοπλαγκτόν, νηκτόν
Βαθύαλη ζώνη– η ζώνη του λυκόφωτος
Αβυσσική ζώνη– ψυχρή, σκοτεινή, υψηλή πίεση,
εξειδικευμένοι "περίεργοι" οργανισμοί

77. Το οικοσύστημα του βυθούΤο οικοσύστημα του βυθού
(Peres & Picard, 1964; Augier, 1982)(Peres & Picard, 1964; Augier, 1982)
► υπερπαράλια ή υπεραιγιαλίτιδαυπερπαράλια ή υπεραιγιαλίτιδα
(supralittoral):(supralittoral): περιλαμβάνει τηνπεριλαμβάνει την
περιοχή που βρέχεται τακτικά από τιςπεριοχή που βρέχεται τακτικά από τις
ψεκάδες των κυμάτων και καλύπτεταιψεκάδες των κυμάτων και καλύπτεται
από το νερό μόνο στις μεγάλεςαπό το νερό μόνο στις μεγάλες
παλίρροιεςπαλίρροιες
► μεσοπαράλια ή μεσοαιγιαλίτιδα ζώνημεσοπαράλια ή μεσοαιγιαλίτιδα ζώνη
(mediolittoral):(mediolittoral): η ζώνη που ορίζεταιη ζώνη που ορίζεται
από τη μέση πλημμυρίδα έως τη μέσηαπό τη μέση πλημμυρίδα έως τη μέση
άμπωτη ενός τόπουάμπωτη ενός τόπου
► υποπαράλια ή υποαιγιαλίτιδα ζώνηυποπαράλια ή υποαιγιαλίτιδα ζώνη
(infralittoral):(infralittoral): καλύπτεται πάντοτε απόκαλύπτεται πάντοτε από
νερό και εκτείνεται από το κατώτερονερό και εκτείνεται από το κατώτερο
όριο της παλίρροιας έως το μέγιστοόριο της παλίρροιας έως το μέγιστο
βάθος που φτάνουν τα φωτόφιλαβάθος που φτάνουν τα φωτόφιλα
θαλάσσια φυτά.θαλάσσια φυτά.
 Β. Αιγαίο: 15 έως 20 μέτραΒ. Αιγαίο: 15 έως 20 μέτρα
 Ν. Αιγαίο: 30 έως 40 μέτραΝ. Αιγαίο: 30 έως 40 μέτρα

78. ► περιπαράλια ή περιαιγιαλίτιδαπεριπαράλια ή περιαιγιαλίτιδα
(circalittoral):(circalittoral): εκτείνεται μέχρι το όριοεκτείνεται μέχρι το όριο
της ηπειρωτικής κρηπίδαςτης ηπειρωτικής κρηπίδας
(υφαλοκρηπίδας) δηλαδή μέχρι τα 200(υφαλοκρηπίδας) δηλαδή μέχρι τα 200
μέτρα βάθος,μέτρα βάθος,
► βαθύαλη (bathyal):βαθύαλη (bathyal): αντιστοιχεί στηναντιστοιχεί στην
ηπειρωτική κατωφέρεια (μέχρι βάθηηπειρωτική κατωφέρεια (μέχρι βάθη
3.000 μέτρων περίπου),3.000 μέτρων περίπου),
► αβυσσαία (abyssal):αβυσσαία (abyssal): αντιστοιχεί στιςαντιστοιχεί στις
ωκεάνιες υποθαλάσσιες πεδιάδες (μέχριωκεάνιες υποθαλάσσιες πεδιάδες (μέχρι
τα 7.000 μέτρα)τα 7.000 μέτρα)
► αδαία (hadal):αδαία (hadal): αντιστοιχεί στις μεγάλεςαντιστοιχεί στις μεγάλες
υποθαλάσσιες τάφρους με βάθοςυποθαλάσσιες τάφρους με βάθος
μεγαλύτερο από 7.000 μέτρα.μεγαλύτερο από 7.000 μέτρα.
► ΣτιςΣτις ελληνικές θάλασσεςελληνικές θάλασσες απαντούναπαντούν
εκτεταμένες ηπειρωτικές κρηπίδες, πουεκτεταμένες ηπειρωτικές κρηπίδες, που
ακολουθούνται από ηπειρωτικέςακολουθούνται από ηπειρωτικές
κατωφέρειες. Οι ωκεάνιες πεδιάδες είναικατωφέρειες. Οι ωκεάνιες πεδιάδες είναι
μικρές και διακόπτονται από επιμήκειςμικρές και διακόπτονται από επιμήκεις
τάφρους, που φθάνουν τα 5.000 μέτρατάφρους, που φθάνουν τα 5.000 μέτρα
βάθος.βάθος.

79. Τύποι υποστρώματος στη βενθική ενότηταΤύποι υποστρώματος στη βενθική ενότητα
► ΣκληρόΣκληρό (αποτελείται από σκληρά πετρώματα όπως βράχια,(αποτελείται από σκληρά πετρώματα όπως βράχια,
κροκάλες. κ.λ.π..; σε μερικές περιπτώσεις το σκληρόκροκάλες. κ.λ.π..; σε μερικές περιπτώσεις το σκληρό
υπόστρωμα δημιουργείται από ζώα ή φυτά που έχουν τηνυπόστρωμα δημιουργείται από ζώα ή φυτά που έχουν την
ικανότητα να συσσωρεύουν ανθρακικό ασβέστιο (CaCO3).ικανότητα να συσσωρεύουν ανθρακικό ασβέστιο (CaCO3).
Στην περίπτωση αυτή το σκληρό αυτό υπόστρωμα καλείταιΣτην περίπτωση αυτή το σκληρό αυτό υπόστρωμα καλείται
βιογενέςβιογενές και αποτελεί ένα καλό παράδειγμα αλλαγής τουκαι αποτελεί ένα καλό παράδειγμα αλλαγής του
περιβάλλοντος από τους ίδιους τους οργανισμούς).περιβάλλοντος από τους ίδιους τους οργανισμούς).
► Kινητό (ή μαλακό)Kινητό (ή μαλακό) (αποτελείται από κόκκους και κυρίως(αποτελείται από κόκκους και κυρίως
είναι γνωστό, ανάλογα με την υφή του, με τους όρους Άμμοςείναι γνωστό, ανάλογα με την υφή του, με τους όρους Άμμος
- Ιλύς - Άργιλος, κλπ.)- Ιλύς - Άργιλος, κλπ.)

80. Κατηγορίες βενθικών οργανισμώνΚατηγορίες βενθικών οργανισμών
►ΗΗ κατηγοριοποίηση των βενθικώνκατηγοριοποίηση των βενθικών
οργανισμών μπορεί να γίνει με βάση:οργανισμών μπορεί να γίνει με βάση:
 Την θέση τους στο ίζημαΤην θέση τους στο ίζημα
 Το μέγεθός τουςΤο μέγεθός τους
 Την δυνατότητα και ταχύτητα μετακίνησης τουςΤην δυνατότητα και ταχύτητα μετακίνησης τους
 Τον τρόπο διατροφής τουςΤον τρόπο διατροφής τους
 Τον τόπο διαβίωσής τουςΤον τόπο διαβίωσής τους

81. Διαχωρισμός με βάση τη θέση στο ίζημαΔιαχωρισμός με βάση τη θέση στο ίζημα
►Επιχλωρίδα (epiflora) και επιπανίδαΕπιχλωρίδα (epiflora) και επιπανίδα
(epifauna) ζεί επάνω στον βυθό(epifauna) ζεί επάνω στον βυθό
►Ενδοπανίδα (infauna) ζει εντός του βυθούΕνδοπανίδα (infauna) ζει εντός του βυθού
►Μεσοδιαστηματική (interstitial) πανίδαΜεσοδιαστηματική (interstitial) πανίδα

82. Μεσοδιαστηματική (Μεσοδιαστηματική (interstitial)interstitial) πανίδαπανίδα
 Μειοπανιδικοί
οργανισμοί
 Μερικά
αποκλειστικά
θαλάσσια φύλα
 Μεγάλες αφθονίες
 Ελάχιστα
μελετημένη
συστηματική

83. Διαχωρισμός με βάση το μέγεθοςΔιαχωρισμός με βάση το μέγεθος
γίνεται με τη χρήση κοσκίνωνγίνεται με τη χρήση κοσκίνων
►Μεγαπανίδα megafauna : >5 cmΜεγαπανίδα megafauna : >5 cm
►Μακροπανίδα (macrofauna): 500 μm--5cmΜακροπανίδα (macrofauna): 500 μm--5cm
►Μειοπανίδα (meiofauna ): 63 μm –500μmΜειοπανίδα (meiofauna ): 63 μm –500μm
►Μικροπανίδα (microfauna ): <63 μmΜικροπανίδα (microfauna ): <63 μm

84. Σχέσεις βενθικών οργανισμών – υποστρώματοςΣχέσεις βενθικών οργανισμών – υποστρώματος
►Εδραίοι οργανισμοίΕδραίοι οργανισμοί:: Πρόκειται για οργανισμούς που είναι προσκολλημένοιΠρόκειται για οργανισμούς που είναι προσκολλημένοι
μόνιμα πάνω στην επιφάνεια του υποστρώματος (Υδρόζωα, Σπόγγοι, Βρυόζωα,μόνιμα πάνω στην επιφάνεια του υποστρώματος (Υδρόζωα, Σπόγγοι, Βρυόζωα,
Ασκίδια, πολλά Γαστερόποδα, Πελεκύποδα, Θυσανόποδα και Πολύχαιτοι)Ασκίδια, πολλά Γαστερόποδα, Πελεκύποδα, Θυσανόποδα και Πολύχαιτοι)
►Περίστρεπτοι εδραίοιΠερίστρεπτοι εδραίοι: Πρόκειται για προσκολλημένους οργανισμούς που: Πρόκειται για προσκολλημένους οργανισμούς που
σχηματίζουν ριζοειδείς σχηματισμούς πάνω στην επιφάνεια του υποστρώματοςσχηματίζουν ριζοειδείς σχηματισμούς πάνω στην επιφάνεια του υποστρώματος
(μερικά Ακτίνια και Πολύχαιτοι)(μερικά Ακτίνια και Πολύχαιτοι)
►Εδραίοι με περιορισμένη μετακίνησηΕδραίοι με περιορισμένη μετακίνηση: Πρόκειται για οργανισμούς που δεν ζουν: Πρόκειται για οργανισμούς που δεν ζουν
προσκολλημένοι στο υπόστρωμα, αλλά εκτελούν περιορισμένες μετακινήσεις (ταπροσκολλημένοι στο υπόστρωμα, αλλά εκτελούν περιορισμένες μετακινήσεις (τα
περισσότερα Γαστερόποδα και Εχινόδερμα)περισσότερα Γαστερόποδα και Εχινόδερμα)
►Οργανισμοί με δυνατότητα μετακίνησηςΟργανισμοί με δυνατότητα μετακίνησης (Καρκινοειδή, ιχθείς, μερικά(Καρκινοειδή, ιχθείς, μερικά
Οπισθοβράγχια και Γαστερόποδα)Οπισθοβράγχια και Γαστερόποδα)
►Οργανισμοί που διεισδύουν στο υπόστρωμαΟργανισμοί που διεισδύουν στο υπόστρωμα (Πολύχαιτοι, Εντερόπνευστα,(Πολύχαιτοι, Εντερόπνευστα,
Καρκινοειδή, Ελασματοβράγχια, Γαστερόποδα, Εχινόδερμα, Ολοθούρια,Καρκινοειδή, Ελασματοβράγχια, Γαστερόποδα, Εχινόδερμα, Ολοθούρια,
Σκαφόποδα)Σκαφόποδα)
►Οργανισμοί που διαπερνούν το σκληρό υπόστρωμαΟργανισμοί που διαπερνούν το σκληρό υπόστρωμα (Σπόγγοι του γένους(Σπόγγοι του γένους
Cliona, ο Πολύχαιτος Polybra και πολλά Ελασμοβράγχια)Cliona, ο Πολύχαιτος Polybra και πολλά Ελασμοβράγχια)
►ΕλεύθεροιΕλεύθεροι: Δεν έχουν την δυνατότητα κίνησης και παρασύρονται από τα: Δεν έχουν την δυνατότητα κίνησης και παρασύρονται από τα
ρεύματαρεύματα

85. Διαχωρισμός με βάση τον τρόπο διατροφής:Διαχωρισμός με βάση τον τρόπο διατροφής:
τροφικοί τύποιτροφικοί τύποι
►Πηγές τροφοληψίαςΠηγές τροφοληψίας
 ΟργανικάΟργανικά θρύμματαθρύμματα (αποικοδομητές(αποικοδομητές καικαι νεκρήνεκρή
οργανικήοργανική ύληύλη μαζί) πουμαζί) που φθάνουνφθάνουν στοστο θαλάσσιοθαλάσσιο
πυθμέναπυθμένα
 ΤαΤα βενθικάβενθικά διάτομα τα οποία σχηματίζουν στηνδιάτομα τα οποία σχηματίζουν στην
επιφάνειαεπιφάνεια του ιζήματος στρώσειςτου ιζήματος στρώσεις
 ΤοΤο πλαγκτόνπλαγκτόν έχειέχει μικρήμικρή συνεισφοράσυνεισφορά στηνστην παροχήπαροχή
τροφήςτροφής

86. αιωρηματοφάγοι: πρόσληψη οργανικού υλικού από
το νερό
Διαχωρισμός με βάση τον τρόπο διατροφής:Διαχωρισμός με βάση τον τρόπο διατροφής:
τροφικοί τύποιτροφικοί τύποι
διηθηματοφάγοι:
ενεργή άντληση νερού
Παθητικοί αιωρ/φάγοι :
ότι προσκολληθεί
Ιζηματοφάγοι: πρόσληψη
οργανικού υλικού από το ίζημα

87. Διαχωρισμός με βάση τον τύπο τουΔιαχωρισμός με βάση τον τύπο του
υποστρώματος: κοινότητες σκληρούυποστρώματος: κοινότητες σκληρού
υποστρώματοςυποστρώματος

88. Διαχωρισμός με βάση τον τύπο τουΔιαχωρισμός με βάση τον τύπο του
υποστρώματος: κοινότητες μαλακούυποστρώματος: κοινότητες μαλακού
υποστρώματοςυποστρώματος
► Η σχολή της Μασσαλίας με τους Pérès & Picard κυριαρχούσεΗ σχολή της Μασσαλίας με τους Pérès & Picard κυριαρχούσε
στην θαλάσσια έρευνα τις δεκαετίες 1960 -- 70.στην θαλάσσια έρευνα τις δεκαετίες 1960 -- 70.
► Συγκρότησαν ένα σύστημα βιοκοινοτήτων για την ΜεσόγειοΣυγκρότησαν ένα σύστημα βιοκοινοτήτων για την Μεσόγειο
βασισμένο στις παρατηρήσεις τους στον κόλπο των Λεόντωνβασισμένο στις παρατηρήσεις τους στον κόλπο των Λεόντων
(BΔ Μεσόγειο) και σε ένα βαθμό στις αποστολές σε άλλα(BΔ Μεσόγειο) και σε ένα βαθμό στις αποστολές σε άλλα
σημεία της Μεσογείουσημεία της Μεσογείου
 εδαφικοί και κλιματικοί παράγοντεςεδαφικοί και κλιματικοί παράγοντες
 Χαρακτηριστικά είδη για κάθε β/κΧαρακτηριστικά είδη για κάθε β/κ
 Φάσεις: παραλλαγές στην σύνθεση και τα κυρίαρχα taxaΦάσεις: παραλλαγές στην σύνθεση και τα κυρίαρχα taxa

89. Τύποι βενθικών κοινοτήτων (Pérès 1967)Τύποι βενθικών κοινοτήτων (Pérès 1967)
► SFHN: β/κ λεπτής άμμου σε πολύ ρηχά νεράSFHN: β/κ λεπτής άμμου σε πολύ ρηχά νερά..
► SFBC: β/κ λεπτής καλά ταξινομημένης άμμουSFBC: β/κ λεπτής καλά ταξινομημένης άμμου
► SGCF: β/κ με αδρή άμμο και χαλίκια με ρεύματαSGCF: β/κ με αδρή άμμο και χαλίκια με ρεύματα
► DC: β/κ παράκτιων θρυμμάτωνDC: β/κ παράκτιων θρυμμάτων (Detritique Côtier)(Detritique Côtier)
► VTC: β/κ παράκτιας χερσογενούς ιλύοςVTC: β/κ παράκτιας χερσογενούς ιλύος (Vase(Vase
terrigene côtier)terrigene côtier)
► DL: β/κ θρυμμάτων της ηπειρωτικής κρηπίδαςDL: β/κ θρυμμάτων της ηπειρωτικής κρηπίδας
(Detritique du Large)(Detritique du Large)
► VP: βαθύαλη ιλύςVP: βαθύαλη ιλύς (Vase profonde )(Vase profonde )

90. Δειγματοληψία βένθουςΔειγματοληψία βένθους
►Για την μελέτη των βενθικών οργανισμώνΓια την μελέτη των βενθικών οργανισμών
χρησιμοποιούνται, ανάλογα με τον τύπο τουχρησιμοποιούνται, ανάλογα με τον τύπο του
υποστρώματος, δυο μεγάλες κατηγορίεςυποστρώματος, δυο μεγάλες κατηγορίες
οργάνων:οργάνων:
 Δειγματολήπτες μαλακών υποστρωμάτων (π.χ. VanΔειγματολήπτες μαλακών υποστρωμάτων (π.χ. Van
Veen), καιVeen), και
 Δράγες (για την συλλογή της επιπανίδας)Δράγες (για την συλλογή της επιπανίδας)

91. ΔειγματολήπτηςΔειγματολήπτης vanVeenvanVeen

92. Βενθική δράγαΒενθική δράγα

93. Το βένθος ως αξιόπιστος δείκτης για τοΤο βένθος ως αξιόπιστος δείκτης για το
οικοσύστημαοικοσύστημα
► Η βενθική βιοκοινωνία αποτελείται από οργανισμούς πουΗ βενθική βιοκοινωνία αποτελείται από οργανισμούς που
έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:
 Έχουν περιορισμένη ικανότητα μετακίνησης και κατά συνέπεια μεγάληΈχουν περιορισμένη ικανότητα μετακίνησης και κατά συνέπεια μεγάλη
δυνατότητα αποτύπωσης μη αναστρέψιμων αλλαγών του υδάτινουδυνατότητα αποτύπωσης μη αναστρέψιμων αλλαγών του υδάτινου
περιβάλλοντος,περιβάλλοντος,
 Ζουν μέσα στα ιζήματα και είναι εκτεθειμένοι σε περιβαλλοντικάΖουν μέσα στα ιζήματα και είναι εκτεθειμένοι σε περιβαλλοντικά
δυσμενή ερεθίσματα (stressors), όπως χημικά κατάλοιπα και υποξικέςδυσμενή ερεθίσματα (stressors), όπως χημικά κατάλοιπα και υποξικές
συνθήκες (χαμηλά επίπεδα οξυγόνου),συνθήκες (χαμηλά επίπεδα οξυγόνου),
 Ο χρόνος ζωής τους είναι αρκετά μεγάλος, έτσι ώστε να αποτυπωθούνΟ χρόνος ζωής τους είναι αρκετά μεγάλος, έτσι ώστε να αποτυπωθούν
πάνω τους οι επιπτώσεις των περιβαλλοντικά δυσμενών ερεθισμάτων,πάνω τους οι επιπτώσεις των περιβαλλοντικά δυσμενών ερεθισμάτων,
καικαι
 Οι συναθροίσεις που σχηματίζουν εμφανίζουν μεγάλη βιοποικιλότηταΟι συναθροίσεις που σχηματίζουν εμφανίζουν μεγάλη βιοποικιλότητα
και κατά συνέπεια δυνατότητα απόκρισης σε διαφορετικούς τύπουςκαι κατά συνέπεια δυνατότητα απόκρισης σε διαφορετικούς τύπους
καταπόνησης (stress).καταπόνησης (stress).